Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g00 11/8 p. 6-11
  • Skelim Ol Dispela Narapela Kain Marasin

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Skelim Ol Dispela Narapela Kain Marasin
  • Kirap!—2000
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ol Lip Samting Bilong Stretim Sik
  • Ol Vaitamin
  • Homiopati
  • Kairopraktik
  • Bengim Skin
  • Akupanksa
  • Planti Samting Tru
  • Strongpela Skin—Painim Nupela Rot?
    Kirap!—2000
  • Ol Narapela Kain Marasin—As na Planti Man i Kisim
    Kirap!—2000
  • Rot Yu Bihainim Bilong Stretim Sik
    Kirap!—2000
  • Pes 2
    Kirap!—2000
Lukim Moa
Kirap!—2000
g00 11/8 p. 6-11

Skelim Ol Dispela Narapela Kain Marasin

‘Bilong helpim tru man i laik kisim marasin i narapela kain long marasin bilong ol dokta, ol dokta na ol man i mekim wok long dispela narapela kain marasin ol i mas toktok wantaim. Dispela i bikpela samting.’

DISPELA tok i bin kamap long wanpela nius bilong Novemba 11, 1998. Nius i tok: ‘Taim planti man moa i kirap na kisim dispela narapela kain marasin samting, na insurens i orait long baim, i gat wok long bihainim moa moa yet dispela pasin bilong toktok wantaim.’​—⁠The Journal of the American Medical Association (JAMA).

Ol man i kisim dispela narapela kain marasin na ol marasin bilong dokta tu, ol i wok long kamap planti moa. Tasol sampela ol i no toksave long dokta bilong ol long samting ol i mekim. Olsem na wanpela nius bilong Epril 2000 i tok: ‘Yu mas wok wantaim dokta bilong yu​—⁠nogut yu tasol i save long samting yu mekim.’ Nius i tok moa: ‘Maski dokta i orait long samting yu mekim o nogat, sapos yu kamapim dispela samting long dokta, dispela bai helpim yu.’​—⁠Tufts University Health & Nutrition Letter.

Ol i mekim dispela tok, long wanem, taim man i kisim lip bilong sampela kain diwai sayor samting wantaim marasin bilong dokta, dispela inap nogutim skin bilong em. Sampela dokta i save, sampela sikman ol i save lukautim, ol i save kisim dispela narapela kain marasin tu. Olsem na bilong helpim tru sikman, planti dokta i no laik bai tingting bilong ol yet i pasim ol long wok gut wantaim ol man i save mekim wok long dispela narapela kain marasin samting bilong stretim sik.

Bilong helpim ol man bilong kaunim Kirap! long kisim save long sampela narapela kain marasin samting, em planti man long planti kantri i wok long kisim, mipela bai stori liklik long sampela. Tasol tingim, dispela i no makim olsem Kirap! i orait long ol na ol narapela kain samting bilong stretim sik, nogat.

Ol Lip Samting Bilong Stretim Sik

Planti man i save mekim wok long ol lip samting bilong stretim sik. Tasol maski inap planti handet yia ol man i bin mekim wok long ol lip nabaut bilong stretim sik, ol saientis i no bin skelim gut planti kain diwai sayor samting, sampela tasol. I gat wan wan tasol ol i bin skelim gut tru na kamapim long ples klia ol i helpim o nogutim yumi olsem wanem. Planti save ol man i kisim pinis long ol lip i bin kam long ol tumbuna bipo ol i bin mekim wok long ol lip nabaut.

Tasol long taim bilong yumi ol saientis i bin kisim save olsem sampela lip i gat strong long helpim man i save bel hevi liklik, na lapun i save lusim tingting long planti samting, na i helpim man em prostet bilong em i solap nating. Wanpela lip samting ol i bin skelim, em black cohosh (o, black snakeroot, bugbane, rattleroot). Bipo ol Indian long Amerika i save boilim rop bilong en long wara na givim long ol meri taim ol i kisim sik mun o karim pikinini. Wanpela nius bilong Epril 2000 i tok, nau ol i kisim save olsem samting ol i kisim long black cohosh, em wanpela kampani long Jemani i maketim, em inap helpim ol meri ‘taim ol i no kisim moa sik mun.’​—⁠Harvard Women’s Health Watch.

Ating planti man i laik kisim dispela narapela kain marasin, long wanem, ol i ting dispela kain marasin i no ken bagarapim ol olsem marasin bilong ol dokta inap mekim. Tru, tingting bilong ol i stret, tasol sampela kain lip inap bagarapim skin, na em bai bagarapim skin moa yet sapos man i daunim wantaim ol marasin bilong dokta. Olsem: I gat wanpela kain lip em planti man i save kisim bilong pinisim kus, na i helpim ol long lusim skin, tasol dispela kain lip inap mekim mak bilong blut i go antap tumas na mekim klok i wok hariap.

Na sampela kain lip inap mekim blut i ran hariap taim blut i wok long lus. Sapos man i kisim dispela lip wantaim marasin bilong dokta i save mekim ‘blut i ran,’ dispela inap kamapim sampela bikpela hevi. Man i gat sik i stap olgeta taim, olsem sik daiabitis o mak bilong blut i go antap tumas, o man i save kisim marasin bilong dokta, em i mas was gut taim em i laik kisim ol lip samting bilong stretim sik.​​—⁠Lukim blok.

Narapela samting yumi mas tingim i olsem: Sampela taim ol kampani i mekim nabaut long marasin ol i wokim long ol diwai sayor samting. Nau long dispela taim ol i painimaut olsem sampela marasin ol kampani i wokim i gat samting nogut long en. Na tu, sampela marasin i no gat dispela lip samting em karamap bilong marasin i kolim, o i gat liklik tasol bilong dispela lip i stap long en. Dispela samting i soim olsem taim yumi laik baim marasin ol i bin wokim long ol lip samting, na ol narapela marasin tu bilong strongim skin, yumi mas baim long ol stua i gat gutpela nem.

Ol Vaitamin

Ol i tok ol vaitamin na ol mineral i bin helpim man long sakim o daunim sampela kain sik olsem blut i sot na sik ostioporosis​​—⁠na i bin helpim tu ol pikinini na bai ol i no ken kamap nogut taim mama i karim ol. Ol i tok, skel gavman i putim long hamas vaitamin na mineral yumi ken dring long olgeta de, ating dispela i gutpela na i no ken bagarapim skin.

Tasol sapos yumi kisim planti vaitamin tumas bilong stretim wanpela sik, dispela inap nogutim yumi. Ol inap pasim wok bilong ol narapela marasin bilong strongim skin na mekim nogut long yumi tu. Yumi mas tingim gut dispela samting, na tingim tu olsem i no gat samting i kamapim klia olsem i gat as na yumi mas kisim planti vaitamin.

Homiopati

Ol i kamapim pasin bilong homiopati bihain long yia 1700​—⁠ol i laik mekim wok long samting i no ken mekim nogut long skin bilong man olsem ol narapela marasin long dispela taim inap mekim. Pasin homiopati i olsem: ‘Wankain samting i save oraitim wankain samting’ na no ken mekim wok long ol strongpela marasin. Ol man i save mekim wok long pasin homiopati ol i save tanim marasin wantaim wara, na ol i skruim sampela wara moa inap planti taim, tasol sampela taim wara i planti tumas, na i no gat wanpela liklik hap bilong dispela marasin i stap yet​—⁠wara tasol i stap.

Tasol taim ol i skelim marasin bilong homiopati ol i kisim save olsem i gutpela bilong daunim sampela kain sik olsem sik asma, skin i no orait long sampela kain samting, na pekpek wara ol pikinini i save kisim. Ol i ting marasin bilong homiopati i no inap bagarapim skin, long wanem, ol man i bin tanim wantaim planti wara. Wanpela stori long nius JAMA bilong Mas 4, 1998, i tok: ‘Planti sikman i gat bikpela sik, tasol ol i no save stret ol i gat wanem kain sik, olsem na ating marasin bilong homiopati inap helpim gut ol. Sapos ol i mekim stretpela wok long en, ating marasin bilong homiopati inap helpim wok bilong marasin bilong dokta.’ Tasol sapos laip bilong man i laik lus, ating mobeta ol i mekim wok long marasin bilong dokta.

Kairopraktik

Narapela pasin bilong helpim sikman, em pasin bilong stretim bun, ol i kolim kairopratik. Planti man i save mekim wok long dispela pasin bilong stretim sik, na ol i mekim moa yet long Amerika. As bilong dispela pasin i olsem: Ol i ting sapos sampela bun bilong baksait i krungut na ol i stretim, dispela inap helpim sikman. Olsem na bikpela wok bilong ol kairoprakta i bilong stretim bun bilong baksait bilong ol sikman i kam lukim ol.

Taim man i gat pen long baksait long hap daunbilo, sampela taim marasin samting bilong ol dokta i no inap tekewe dispela pen. Tasol sampela man em kairoprakta i bin stretim bun bilong ol ol i tok dispela i bin helpim gut ol na daunim pen. Tasol i no gat planti samting i soim olsem dispela wok bilong stretim bun inap oraitim ol narapela kain sik​—⁠em i save tekewe pen tasol.

Sapos man bilong stretim bun i gat save tru long mekim dispela wok, ating i no gat planti hevi inap kamap long dispela wok. Tasol yumi mas save olsem, pasin bilong stretim ol bun long nek inap kamapim sampela bikpela hevi, olsem sik strok na sik bilong mekim skin i dai. Bilong hevi i no ken kamap, sampela saveman i tok i gutpela sapos wanpela man olsem dokta i ken skelim gut sikman bilong kisim save olsem i gutpela ol i stretim bun bilong em o nogat.

Bengim Skin

Inap longtaim pinis planti lain i save olsem pasin bilong bengim bengim skin, olsem “masas,” em inap helpim gut man. Baibel tu i stori long dispela pasin. (Esta 2:​12) Wanpela nius bilong Novemba 6, 1999, i tok: ‘Ol Saina na ol India i save mekim bikpela wok long pasin bilong bengim skin. Bihain long yia 1800, Per Henrik Ling i kamapim pasin bilong bengim skin (Yuropian masas), nau ol i kolim “Swidis masas.” ’​—⁠British Medical Journal (BMJ).

Pasin bilong bengim skin, olsem masas, i save mekim ol masol i stap isi, na i helpim blut long ran gut, na i tekewe ol marasin nogut i wok long bung bung insait long masol. Nau, taim baksait bilong man i pen, o het i pen, o kaikai i no sindaun gut long bel, ol dokta i save tokim em long kisim masas. Planti man i kisim masas ol i tok dispela i bin helpim gut ol. Olsem Dokta Sandra McLanahan i tok, ‘as bilong planti sik, em tingting na bel bilong man i no stap isi, na pasin bilong bengim skin i save helpim tingting na bel i stap isi.’

Nius BMJ i tok: ‘Klostu olgeta kain pasin bilong bengim skin i no save kamapim hevi​—⁠ating wan wan hevi tasol. Pasin bilong bihainim gutpela tingting bai helpim man long skelim olsem em i mas kisim masas o nogat. (Olsem: Em i no save rapim hap skin em paia samting i kukim o bengim lek long hap em wanpela liklik hap blut i bin kamap strong na i pas insait long rop bilong blut.) I no gat samting i kamapim klia olsem taim man i gat sik kensa, pasin bilong bengim skin inap mekim kensa i go bikpela, nogat.’

E. Houston LeBrun, bipo em presiden bilong wanpela lain bilong bengim skin (American Massage Therapy Association), i tok: ‘Planti man moa i wok long kisim masas, na ol i laik save olsem man bilong bengim skin em i gat namba long mekim o nogat, na i stret ol i mas tingim dispela samting.’ Nius BMJ i tok, ‘ol sikman i mas save ol man bilong bengim skin ol i gat pepa i makim ol long mekim dispela wok o nogat.’ Long yia i go pinis wanpela nius i kamapim ripot olsem ol man bilong bengim skin ol i gat laisens bilong mekim dispela wok long 28 provins long Amerika.

Akupanksa

Planti man long olgeta hap i save kisim akupanksa bilong stretim sik bilong ol. Man i mekim wok long akupanksa em i save sutim ol longpela nil i liklik tru i go insait long sampela hap skin. Inap 30 yia samting ol i bin skelim dispela samting na ol i kisim save olsem pasin bilong akupanksa i save kirapim skin long kamapim sampela marasin, olsem endofin, na dispela marasin inap daunim pen o helpim skin taim skin i kamap retpela na i pen.

Samting ol i kisim save long en i makim olsem pasin bilong akupanksa inap stretim planti kain sik na em i gutpela senis bilong marasin bilong mekim dai tingting. Wol Helt Oganaisesen i save olsem, akupanksa inap helpim wok bilong stretim 104 kain sik. Na wanpela komiti (em U.S. National Institutes of Health i makim) i tok akupanksa inap helpim man long kain samting olsem: man i pilim pen bihain long dokta i katim em, masol i pen, bikpela pen long bel long taim bilong sik mun, bel i tanim na traut taim meri i gat bel o man i kisim marasin kemoterapi.

Tru, pasin bilong akupanksa i no gat ol bikpela samting nogut bilong en, tasol ating sampela i pilim liklik pen o hap skin i olsem dai. Bilong ol liklik binatang jem i stap long nil i no ken kalap long man, ol i mas kilim ol dispela jem o mekim wok long nil ol i no bin mekim yet wok long en. Planti man i mekim wok long akupanksa ol i no save gut long pasin bilong skelim olsem man i gat wanem kain sik, na ol i no gat save long skelim olsem man i mas kisim wanem narapela marasin samting bilong stretim sik bilong em. Sapos ol i no gat dispela save, i gutpela sapos yu tingim dispela samting, na moa yet sapos yu laik kisim akupanksa bilong daunim wanpela sik i save stap longpela taim.

Planti Samting Tru

Ol dispela marasin samting yumi bin toktok long en, em sampela tasol bilong ol dispela narapela kain marasin​—⁠i gat planti moa yumi no bin stori long en. Ating bihain, olsem i kamap pinis long sampela hap, dispela kain marasin bai kamap olsem marasin ol dokta i save mekim wok long en. Tasol ating i gat sampela marasin bihain ol i no mekim wok moa long en, o ol bai tok em i nogut.

Tasol sori tru. Long nau ol man i save kisim pen na sik, olsem Baibel i tok: “Yumi save, olgeta samting God i bin wokim, olgeta i pilim pen olsem meri i laik karim pikinini. Na olgeta i krai nogut i stap, i kam inap long nau.” (Rom 8:​22) Olsem na yumi ol man i laik painim rot bilong daunim sik. Tasol husat inap helpim yumi? Orait nau yumi ken tingim sampela tok ating em bai helpim yumi long skelim marasin yumi laik kisim.

[Blok/Piksa long pes 8]

Ol Lip Wantaim Marasin—WANEM OL SAMTING NOGUT BILONG EN?

Planti taim i gat tok lukaut olsem, marasin dokta i raitim pepa bilong en na yumi kisim, yumi no ken dring dispela marasin wantaim sampela marasin moa dokta i tokim yumi long kisim, na yumi no ken dring dispela marasin wantaim bia samting. Orait olsem wanem? Pasin bilong kisim lip bilong diwai sayor samting wantaim marasin bilong dokta, dispela tu inap nogutim yumi? Planti man i save mekim olsem o sampela tasol?

Stori long wanpela nius (The Journal of the American Medical Association) em i toktok long “pasin bilong dring marasin bilong dokta wantaim ol lip bilong diwai sayor.” Nius i tok: ‘Insait long 44 pesen bilong ol man i tok ol i save kisim marasin bilong dokta, 18 pesen i tok ol i save kisim tu wanpela kain vaitamin i gat kik, o marasin ol i wokim long wanpela kain lip samting, o tupela wantaim.’ Sapos i gat sampela samting nogut dispela pasin inap mekim long yumi, yumi mas save long dispela.

Man i save kisim marasin ol i wokim long ol lip samting em i mas tingim dispela samting taim dokta i givim marasin long em bilong mekim dai tingting. Dokta John Neeld (presiden bilong American Society of Anesthesiologists) i tok: ‘Sampela sayor, olsem ginseng na St. John’s wort, ol inap mekim mak bilong blut i go antap tumas na i go daun gen hariap. Dispela inap bagarapim man long taim dokta i mekim dai tingting bilong em.’

Dokta i tok moa: “Sampela sayor moa, olsem ginkgo biloba, kawawar, na feverfew, ol inap mekim blut i ran na i no pas moa, na dispela inap nogutim man long taim ol i mekim i dai rop wailis long bun bilong baksait​—⁠sapos blut i lus klostu long dispela rop wailis, dispela inap mekim skin i dai. St. John’s wort inap mekim nabaut tu long wok bilong sampela kain marasin ol i save givim man bilong tekewe pen o mekim dai tingting.”

Tru tumas, em bikpela samting long yumi mas save olsem sapos yumi kisim sampela kain sayor wantaim marasin bilong dokta, dispela inap nogutim skin bilong yumi. Meri i gat bel o givim susu long pikinini em i mas was gut, nogut em i kisim sampela kain lip wantaim marasin na dispela i nogutim pikinini bilong em. Olsem na i gutpela sapos ol sikman i toktok wantaim ol man olsem dokta long ol samting ol i kisim, maski em marasin bilong dokta o dispela marasin i narapela kain.

[Ol Piksa long pes 7]

Sampela kain lip i bin helpim gut sikman

“Black cohosh”

“Saint-John’s-wort”

[Kredit Lain]

© Bill Johnson/Visuals Unlimited

[Piksa long pes 7]

Bilong helpim gut sikman, sikman na ol man olsem dokta ol i mas wok gut wantaim

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim