Ol Mama i Winim Ol Hatwok
WANPELA bikpela hatwok long planti mama long nau em ol i mas mekim wok mani bilong helpim famili bilong ol long mani samting. Na i gat kain kain as na sampela mama i mas mekim bikpela long ol pikinini bilong ol na i no gat helpim.
Margarita em wanpela mama singel long Meksiko na em yet i mas mekim bikpela long tupela pikinini. Em i tok: “I hatwok long skulim ol long stretpela pasin na long ol samting bilong spirit. Bipo, wanpela taim pikinini man bilong mi i kam bek long haus na em i spak liklik. Mi toksave long em olsem sapos em i spak gen, bai mi no larim em i kam insait long haus. Olsem na taim em i spak gen, mi lokim dua wantaim bikpela bel hevi na bai em i no inap kam insait long haus. Mi amamas tru, bihain em i no spak gen.”
Bihain liklik, Margarita i kirap stadi long Baibel, na dispela i helpim em long skulim ol pikinini bilong em long stretpela pasin. Nau tupela pikinini i autim tok fultaim olsem Witnes Bilong Jehova.
Taim Poroman Marit i Go Long Narapela Kantri
Planti poroman marit long ol kantri i no gat planti wok bisnis i save go wok mani long sampela kantri i gat planti mani, na ol i lusim meri bilong ol na meri yet i mas mekim bikpela long ol pikinini. Laxmi, wanpela mama long Nepal, i tok: “Man bilong mi i stap pinis 7-pela yia long narapela kantri. Ol pikinini i no save bihainim gut tok bilong mi olsem ol i save bihainim tok bilong papa. Sapos papa i stap bilong i go pas long famili, dispela bai helpim mipela.”
Tasol maski i gat hatwok, Laxmi i wok long winim dispela. Em i no skul gut, olsem na em i bin stretim rot na sampela tisa i helpim ol pikinini long mekim homwok bilong ol. Tasol em i save lukautim ol pikinini moa yet long ol samting bilong spirit na stadi wantaim ol long Baibel long olgeta wik. Long olgeta de em i save skelim wanpela skripsa bilong Baibel wantaim ol pikinini, na em i kisim ol i go long ol miting Kristen long olgeta taim.
Ol Mama i Skul Liklik Tasol
Long sampela kantri wanpela hevi em olsem: Planti meri i no save long rit rait. Aurelia bilong Meksiko, wanpela mama i gat 6-pela pikinini, em i stori long ol hevi bilong ol mama i no skul gut, olsem: “Long olgeta taim mama bilong mi i bin tok olsem i no wok bilong ol meri long skul gut. Olsem na mi no lain long rit na mi no inap long helpim ol pikinini long mekim homwok bilong ol. Dispela i bin mekim mi bel hevi. Tasol mi no laik ol bai kisim wankain hevi olsem mi, olsem na mi wok strong long helpim ol long kisim ediukesen.”
Maski mama i bin skul liklik tasol, em inap mekim gutpela wok. Wanpela savetok i kamap tru olsem: “Skulim ol meri na long dispela rot yu skulim ol tisa bilong ol manmeri.” Bishnu, long Nepal, em wanpela mama i gat 3-pela pikinini man, bipo em i no save long rit rait, tasol em i laik lain long tok i tru bilong Baibel na skulim ol pikinini bilong em long ol dispela tok, na dispela i kirapim em long wok strong long lain long rit na rait. Em i was long ol pikinini i mekim homwok bilong ol, na planti taim em i go long skul bilong ol pikinini bilong toktok wantaim ol tisa long wok bilong ol pikinini.
Long pasin bilong skulim ol long ol samting bilong spirit na long stretpela pasin, pikinini man bilong Bishnu, em Silash, i tok: “Wanpela samting mi laikim tru long pasin bilong mama long skulim mipela taim mipela i popaia, em i kamapim ol stori bilong Baibel bilong stretim mipela. Dispela pasin bilong skulim mipela i gat strong na i helpim mi long bihainim tok kaunsel.” Bishnu i skulim gut ol pikinini man bilong em, na nau dispela 3-pela yangpela man i save daun long God.
Antonia, long Meksiko, em wanpela mama i mekim bikpela long 2-pela pikinini, em i tok: “Mi go long komiuniti skul tasol. Mipela i sindaun long wanpela longwe ples, na haiskul i stap longwe tru. Tasol mi laik ol pikinini bilong mi i kisim gutpela ediukesen winim mi, olsem na mi lusim bikpela haptaim bilong helpim ol. Mi skulim ol long ABC na ol namba. Pikinini meri bilong mi inap raitim nem bilong em na raitim olgeta leta bilong alfabet paslain long em i go long skul. Pikinini man bilong mi i save rit gut taim em i go long pilai skul.”
Taim ol i askim em long samting em i bin mekim bilong skulim ol pikinini long ol samting bilong spirit na stretpela pasin, Antonia i tok: “Mi skulim ol long ol stori bilong Baibel. Paslain long pikinini meri bilong mi i ken toktok, em inap kamapim ol Baibel stori long rot bilong wokim han samting. Pikinini man bilong mi i mekim namba wan ritim bilong Baibel long ol miting Kristen bilong mipela taim em i gat 4-pela krismas.” Planti mama i bin skul liklik tasol ol i save mekim gut wok bilong ol olsem tisa.
Sakim Ol Kastam Nogut
Wanpela kastam bilong ol Tzotzil long Meksiko em ol i save salim ol pikinini meri bilong ol bilong maritim wanpela man taim ol i gat 12 o 13 krismas. Planti taim ol i salim ol pikinini meri long wanpela man i gat bikpela krismas na em i laik kisim namba 2 o namba 3 meri. Sapos man hia i no laikim dispela pikinini meri, em inap salim em i go bek na kisim bek mani bilong em. Dispela samting i painim Petrona taim em stap pikinini yet. Ol i bin salim mama bilong em olsem meri bilong wanpela man, em i karim wanpela pikinini, na ol i katim marit—ol dispela samting i painim em taim em i gat 13 krismas tasol! Namba wan pikinini i dai, na bihain ol i salim mama bilong Petrona 2-pela taim moa. Olgeta wantaim, em i karim 8-pela pikinini.
Petrona i no laik dispela samting i painim em na em i stori long samting em i mekim bilong abrusim dispela, em i tok: “Taim mi pinisim komiuniti skul, mi tokim Mama olsem mi no laik marit, mi laik skul moa. Mama i tok em i no inap mekim wanpela samting na mi mas toktok wantaim papa.”
Papa i tok: “Mi bai salim yu bilong maritim wanpela man. Yu save long tok ples Spen. Yu save long rit. Em inap, yu no gat wok long kisim sampela skul moa. Sapos yu laik skul moa, yu yet i mas baim skul bilong yu.”
Petrona i tok: “Olsem na mi mekim olsem. Mi wokim ol naispela laplap bilong kisim mani bilong baim skul bilong mi.” Long dispela rot em i abrusim dispela pasin bilong salim ol meri. Taim Petrona i bikpela pinis, mama bilong em i kirap stadi long Baibel, na dispela i strongim em long skulim ol yangpela susa bilong Petrona long ol gutpela tok bilong Baibel. Long samting i bin painim mama yet, em inap long skulim ol pikinini long ol hevi i save kamap long kastam bilong salim ol yangpela meri bilong maritim wanpela man.
Narapela kastam em pasin bilong ol papa tasol inap stretim ol pikinini man long famili. Petrona i tok: “Ol i skulim ol meri Tzotzil olsem ol i no gutpela olsem ol man. Ol man i save bosim strong ol meri. Ol liklik mangi i save bihainim pasin bilong papa bilong ol, na ol i tokim ol mama: ‘Yu no ken tokim mi long samting mi mas mekim. Sapos papa i no tokim mi, mi no inap mekim.’ Olsem na ol mama i no inap skulim ol pikinini man bilong ol. Tasol nau mama bilong mi i stadi pinis long Baibel, na wok bilong em long skulim ol brata bilong mi i kamap gutpela. Ol i lainim tok bilong Efesus 6:1, 2 na holim long tingting bilong ol, olsem: ‘Yupela pikinini, yupela i mas bihainim tok bilong papamama bilong yupela. . . . Yu mas aninit long papamama [“papa na mama,” NW ] bilong yu.’ ”
Mary, wanpela mama bilong Naijiria, i tok: “Long hap mi go bikpela long en, kastam bilong ol manmeri i no larim ol mama i skulim o stretim ol pikinini man. Tasol mi bihainim pasin bilong Lois na Yunis long Baibel—em bubu meri na mama bilong Timoti—na mi no larim ol kastam bilong ples i pasim mi long skulim ol pikinini bilong mi.”—2 Timoti 1:5.
Narapela kastam planti man i save bihainim long sampela kantri em pasin ol i kolim “katim hap skin long sem bilong meri.” Long dispela operesen ol i katim na rausim sampela hap skin o klostu olgeta hap skin bilong sem bilong meri. Waris Dirie, wanpela meri i gat nem long soim ol nupela stail bilong klos na em i wanpela mausmeri bilong lain United Nations Population Fund, em i tokaut strong long dispela pasin. Taim em i liklik, mama bilong em i bihainim kastam bilong ol Somalia na ol i mekim dispela pasin long em. Wanpela ripot i tok, ol i laik mekim dispela pasin long 8 i go 10 milion meri na pikinini meri long Midel Is na Afrika. Na long Amerika tu, ol i laik mekim dispela pasin long 10,000 pikinini meri.
Wanem ol bilip i as bilong dispela pasin? Sampela i ting sem bilong ol meri i samting nogut na i mekim ol meri i no klin, olsem na ol man i no ken maritim ol. Na tu, ol i ting sapos ol i katim na rausim sampela hap bilong sem, dispela i makim olsem pikinini meri i no slip yet wantaim wanpela man na em bai stap gut long man bilong em. Sapos mama i no mekim dispela pasin, man bilong em na ol lain bilong ples bai kros.
Tasol planti mama i luksave olsem i no gat stretpela as—long ol samting bilong lotu, helt, na pasin bilong i stap klin—bilong mekim dispela pasin i save givim bikpela pen long ol yangpela meri. Wanpela buk (Repudiating Repugnant Customs) long Naijiria i stori olsem planti mama i bin strongim bel na ol i no mekim dispela pasin long ol pikinini meri bilong ol.
Tru tumas, ol mama long olgeta hap bilong graun i bin wok strong long lukautim na skulim ol pikinini bilong ol, maski i gat planti hatwok long mekim olsem. Olsem wanem? Ol man i save amamas long bikpela hatwok bilong ol?
[Blok/Piksa long pes 5]
“Planti ripot i kamapim olsem ol meri i mekim bikpela wok insait long olgeta wok bilong helpim sindaun bilong ol man i kamap gutpela moa. Taim ol meri i mekim bikpela wok, kwiktaim ol man inap lukim ol gutpela samting i kamap long dispela: ol famili i stap gutpela moa long helt na ol i kisim gutpela kaikai moa; ol i kisim bikpela mani moa, na ol inap bungim moa mani na mekim gen wok long en. Na dispela i no save helpim ol famili tasol, em i save helpim tu ol komiuniti, na bihain ol kantri.”—Seketeri-Jeneral Bilong Yunaitet Nesen, Kofi Annan, Mas 8, 2003.
[Kredit Lain]
UN/DPI photo by Milton Grant
[Blok/Ol Piksa long pes 8]
Em i Lusim Planti Samting Bilong Helpim Mipela
Wanpela yangpela man long Brasil, em Juliano, i tok: “Taim mi gat 5-pela krismas, mama bilong mi inap kisim wanpela gutpela wok mani. Tasol taim em i karim susa bilong mi, em i lusim wok bilong em bilong lukautim mipela. Sampela wokman i laik strongim mama long em i no ken lusim wok. Ol i tok, taim ol pikinini bilong em i marit na lusim famili, olgeta samting em i bin mekim bilong helpim ol bai lus nating—olgeta hatwok em i mekim bai i no kamapim gutpela samting. Tasol mi ken tok, tingting bilong ol i kranki tru; mi no inap lusim tingting long bikpela pasin laikim bilong mama.”
[Ol Piksa]
Mama bilong Juliano wantaim ol pikinini bilong em; long han kais: Juliano taim em i gat 5-pela krismas
[Ol Piksa long pes 6]
Bishnu i lain long rit na rait na bihain em i helpim ol pikinini man bilong em long kisim gutpela skul
[Ol Piksa long pes 7]
Pikinini man bilong Antonia i save ritim Baibel long ol miting Kristen
[Ol Piksa long pes 7]
Petrona i save mekim wok volantia long brens ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova long Meksiko. Mama bilong em i bin kamap Witnes na i skulim ol yangpela bratasusa bilong Petrona
[Piksa long pes 8]
Waris Dirie i wanpela mausmeri i gat nem long tokaut long pasin bilong katim hap skin long sem bilong meri
[Kredit Lain]
Photo by Sean Gallup/Getty Images