Taiga Bilong Saibiria—Em Inap Abrusim Bagarap?
DISPELA STORI I KAM LONG RASIA
Long wanpela de long taim bilong bikpela kol na san i lait gut long hap is bilong Rasia, wanpela traipela taiga i ran antap long sno, na wanpela helikopta i ranim em. Taim wanpela man i holim gan i lukluk i kam ausait long helikopta, taiga i kalap i go antap long wanpela diwai na singaut strong. Man i sutim taiga. Helikopta i kam daun, na isi isi ol man i kam klostu long taiga.
OLSEM WANEM? Ol dispela man em ol man bilong kilim taiga bilong kisim gras samting bilong em? Nogat. Em ol man bilong mekim wok painimaut, na ol i bin sutim taiga long sut bilong mekim taiga i slip i dai. Ol i kam bilong kisim save long dispela animal klostu i laik pinis, em taiga bilong Saibiria.a
Nambawan Gutpela Animal
Bipo ol taiga bilong Saibiria i bin raun long Korea, hap not bilong Saina, Mongolia, na i kam inap long hap wes we raunwara Baikal i stap long en, long Rasia. Tasol insait long wan handet yia i go pinis, namba bilong ol i go daun. Nau ol i stap tasol long ol maunten long hap not bilong Vladivostok, long Rasia, klostu long solwara Japan.
Ol taiga i save gut long ol narapela taiga long rot bilong smel, na dispela i helpim ol taiga man long painim ol meri long taim bilong kamapim pikinini. Ol taiga meri i save karim tupela o tripela pikinini wantaim, na ol pikinini i aipas na ol i tanim tanim. Tasol ol taiga bilong Saibiria i no lain long krai olsem ol liklik pusi. Ol i save singaut isi isi, na ol i save dring susu bilong mama inap 5-pela o 6-pela mun, na bihain ol i kirap kaikai abus. Pastaim ol i go painim abus wantaim mama bilong ol, tasol ol yet i no save painim abus i go inap long ol i gat 18 mun samting. Ol yangpela taiga i save stap wantaim mama bilong ol i go inap long taim ol i gat 2-pela krismas samting, na bihain ol i lusim mama na makim hap bilong ol yet.
Long bikbus, sampela taiga i save go bikpela tru. Hevi bilong ol taiga man inap olsem 270 kilo, na longpela bilong ol kirap long het i go long pinis bilong tel i winim 3-pela mita. Ol taiga i gat planti gras bilong lukautim ol long taim bilong kol na planti sno. Bikpela gras i karamapim bodi bilong ol, na bikpela lek bilong taiga i gat planti gras na dispela i helpim ol long wokabaut long sno.
Kala bilong gras bilong taiga bilong Saibiria em orens na i gat ol longpela blakpela mak. Mak bilong olgeta taiga i narapela narapela, na dispela i helpim ol man long luksave long ol taiga olsem ol man i ken luksave long narapela man long rot bilong ol pingaprin. Long bikbus ol mak na kala bilong taiga i mekim na i hatwok tru long luksave long taiga i no meknais. Tasol long taim bilong kol, sapos taiga i kam long ol hap we i no gat ol diwai, em i isi tru long lukim em long sno. Dispela i save pulim ol nambawan birua bilong ol taiga i kam, em ol man.
Klostu Ol i Laik Pinis
Bilong i stap laip, taiga bilong Saibiria i mas kilim ol bikpela animal, olsem ol dia samting, na ol wel pik. Tasol ol dispela kain abus i no planti long bikbus long hap is bilong Saibiria. Ating wanpela hap bikbus i gat 1,000 skwe kilomita inap givim kaikai long 4-pela o 5-pela taiga tasol. Olsem na bilong ol taiga bilong Saibiria i ken stap laip long bikbus, ol i mas i gat bikpela hap graun.
Inap planti yia ol traipela bikbus bilong Saibiria i gutpela ples bilong ol dispela bikpela taiga. Ol man, em ol i save bagarapim ol dispela bikpela taiga, ol i no bin go tumas long ol dispela hap. Tasol long nau, ol kampani bilong ol narapela kantri em ol i katim ol diwai, ol i bin katim na pinisim planti hap bilong bikbus.
Taim ol diwai i pinis, ol dia samting, na ol wel pik, na ol taiga bilong Saibiria tu i pinis. Bilong helpim ol taiga na ol i no ken pinis, gavman bilong Rasia i lukautim ol bikpela hap we ol animal i ken stap gut long en, olsem Sikhote Alin Nature Reserve. Tasol sapos ol taiga i lusim ol dispela hap, ol man i save kilim ol bilong mekim wok bisnis long ol kain kain samting ol i kisim long taiga. Ol i save kisim planti mani long ol tit, lek, bun, gras, na gras bilong ol pikinini taiga tu.
Lukautim Taiga
Ol i mekim bikpela wok bilong lukautim taiga bilong Saibiria, na ol man bilong ples i go pas long dispela wok. Long rot bilong dispela wok, namba bilong ol taiga bilong Saibiria i go antap liklik. Long 2005, ol i kaunim namba bilong ol taiga na ol i painimaut olsem inap 430 i go 540 taiga i stap long Saibiria.
Tasol ol taiga bilong Saibiria em ol i stap long ol banis bilong ol animal, ol i save kamapim ol pikinini na ol i stap gut. Winim 500 taiga bilong Saibiria i stap long ol dispela banis long ol narapela narapela hap bilong graun. I gat wanem as na ol i no save lusim sampela bilong ol dispela taiga i go long bikbus na namba bilong ol taiga long bikbus bai go antap? Ol saveman i no laik mekim olsem. Wanpela savemeri i tok: “I no gutpela long larim taiga i go long bikbus sapos yumi no save bihain em inap i stap laip long dispela hap o nogat.”
Olgeta samting i stap laip, na ol bikpela taiga tu, ol i kamapim klia savetingting na strong bilong God, na God i tingim ol olsem gutpela samting tru long em i ken tingim na lukautim ol. (Song 104:10, 11, 21, 22) Planti manmeri husat i pilim tru wok bilong Man Bilong Wokim olgeta samting, ol i bilip tru olsem wanpela taim bai kamap na ol taiga bilong Saibiria i no ken pinis.
[Futnot]
a Sampela taim ol i kolim dispela taiga bilong Saibiria olsem taiga bilong Amur, long wanem, long nau ol dispela animal i stap long ples daun bilong wara Amur long hap is bilong Rasia.
[Blok/Piksa long pes 24, 25]
NAMBAWAN BIKPELA PUSI
Pikinini em laion na taiga meri i save kamapim em laiga, na bikpela bilong laiga i winim bikpela bilong taiga bilong Saibiria. Ol laiga inap go bikpela olsem 3-pela mita na hevi bilong ol i winim 500 kilo. Ol laiga i save kamap long ol banis bilong ol animal, na ating i no gat ol laiga i stap long ol bikbus.
[Ol Piksa Kredit Lain long pes 24]
Top: © photodisc/age fotostock; bottom: Hobbs, courtesy Sierra Safari Zoo, Reno, NV