Japan Sunami Long 2011—Stori Bilong Ol Man i Abrusim Bagarap
Ritim stori bilong ol man husat i abrusim bagarap taim guria na sunami i kamap long Japan.
LONG Fraide, Mas 11, 2011, long 2.46 p.m., strongpela guria tru i kamap long Japan. Long ol guria ol i bin rekodim long olgeta hap bilong graun, i gat 3-pela guria tasol i winim strong bilong dispela. Guria i kamapim traipela sunami na ol narapela strongpela guria we i mekim ol man bilong dispela hap i stap wantaim pret inap planti wik. Inap 20,000 manmeri i dai o ol man i no bin painim ol. Tasol planti tausen i abrusim bagarap. Nau bai yumi ritim stori bilong sampela.
Tadayuki na meri bilong em, Harumi, i bin stap long haus bilong ol long Ishinomaki, Miyagi Provins, taim ol i harim bikpela pairap na haus bilong ol i stat long seksek strong. Tadayuki i tok: “Mipela i ron i go ausait na mipela i kirap nogut long lukim olsem graun i bruk. Mipela i lukluk i stap taim haus bilong mipela i surik i go i kam na das i kamaut long wol bilong haus olsem smok.”
Guria i bin kamap inap 129 kilomita longwe long nambis bilong Miyagi. Sunami i bagarapim bikpela hap bilong Pasifik Kos bilong Japan, inap 670 kilomita. Long sampela hap, ol weiv long nambis i go antap tru inap 15 mita, ol i brukim ol banis bilong stopim wara na arere bilong ol wara, na wara i surik i kam insait long ol taun inap 40 kilomita.
Ol hap we ol i save saplaim pawa, ges, na klinpela wara, i bagarap olgeta. Inap 160,-000 haus, stua, na faktori i bagarap o wara i karim ol i go. Wanpela taim, inap 440,000 manmeri i slip long 2,500 kea senta i stap long ol skul na ol komiuniti senta. Planti narapela ol i stap long haus bilong ol famili o ol pren. Planti tausen manmeri i dai, na planti tausen moa ol i no bin painim bodi bilong ol.
Indai na Bel Hevi
Sunami i kilim i dai planti man moa winim guria. Yoichi husat i stap long Rikuzentakata, Iwate Provins, i luksave hariap olsem sunami bai kamap bihain long guria, olsem na em i kisim papamama bilong em i go long wanpela kea senta i stap klostu. Bihain em i go sekim ol neiba bilong em. Yoichi i wari yet long papamama bilong em, olsem na em na meri bilong em Tatsuko i laik go bek na lukim ol, tasol ol i kisim toksave olsem sunami i wok long kam.
Ol i go hariap long narapela kea senta, tasol ol i no inap i go insait bikos ol samting wara i karim i kam i blokim dua. Ol i lukim wara i karim blakpela haus bilong somil na spit i kam long ol. Tatsuko i singaut, “Ran!”
Ol i kamap long wanpela skul i stap long ples i antap liklik. Long dispela hap, ol i lukim sunami i karamapim olgeta hap bilong komiuniti bilong ol. Wanpela man i tok, “Wara i karim haus bilong mi i go.” Inap olsem 75 pesen bilong taun Rikuzentakata i bagarap olgeta, na wara i karim papamama bilong Yoichi i go. Ol i no bin painim bodi bilong papa, tasol bihain ol i bin painim bodi bilong mama.
Toru i wok long wanpela faktori i stap klostu long nambis long Ishinomaki. Taim fes guria i pinis, em i ron i go long kar bilong em bilong ranawe. Em i ting olsem sunami bai kam, olsem na em i singaut na tokim ol narapela long ranawe tu.
Toru i tok: “Pastaim mi laik i go long haus bilong mi i stap long ples i antap liklik, tasol i no longtaim na kar bilong mi i stak namel long planti kar. Mi harim long kar redio olsem sunami i kamap pinis long wanpela taun i stap klostu. Mi opim windo bilong kar bambai mi inap lusim kar sapos sunami i kam. I no longtaim na traipela blakpela wara i go antap inap olsem 2 mita i spit i kam. Wara i tromoi ol kar i stap long fran i kam paitim kar bilong mi na wara i karim mipela olgeta i go longwe moa lusim nambis.
“Mi kamaut long windo bilong kar, na wantu bikpela wara we i pulap long oil na smel nogut i karim mi i go. Wara i tromoi mi i go insait long wanpela woksop bilong stretim ol kar, na mi holim sait bilong ol step na go antap long namba 2 plua. Mi wok strong tru na mi inap pulim 3-pela manmeri tu i kam antap. Sampela bilong mipela i abrusim bagarap bilong bikpela wara na kol bilong nait we ais i pundaun. Tasol mipela i no inap helpim ol narapela man husat i singaut bilong kisim helpim.”
Paslain long guria i kamap, Midori i bin go stap wantaim tupela lapun bubu bilong em long Kamaishi, Iwate. Em i bin grediuet long haiskul na kisim diploma bilong em i kam bilong soim long bubu man. Inap sampela haptaim, bubu man i no inap wokabaut. Bubu man i ritim tok i stap long diploma na i tok amamas long Midori long hatwok bilong em. Inap 5-pela de bihain long dispela amamas, guria i kamap.
Midori na mama bilong em Yuko i ting olsem sunami bai kam, olsem na ol i tokim tupela bubu long ranawe. Tasol bubu man i tok: “Nogat, mi no laik go. Ol sunami i no save kam longwe olsem.” Ol i traim long karim em i go ausait long haus, tasol ol i no inap apim em, olsem na ol i go painim helpim. Tasol sunami i kam pinis long nambis. Ol man i stap long wanpela liklik maunten klostu, ol i singaut: “Hariap! Ran!” Sunami i wok long daunim ol haus. Midori i singaut strong, “Bubu! Bubu!” Bihain, ol i painim bodi bilong bubu man, tasol ol i no bin painim bodi bilong bubu meri.
Ol i Givim Helpim
Wantu gavman bilong Japan i bungim ol paiaman, ol polisman, na ami long olgeta hap bilong Japan na salim ol i go long ol hap i kisim bagarap. Insait long sotpela taim, winim 130,000 manmeri i insait long reskiu na rilif wok. Bihain, ol narapela kantri na ol intenesenel oganaisesen i givim helpim. Planti reskiu tim na ol dokta na nes tu i kam hariap. Ol i wok long painim ol man i abrusim bagarap, givim marasin samting long ol, na klinim ples.
Ol narapela narapela oganaisesen i helpim lain bilong ol yet. Ol Witnes Bilong Jehova i mekim olsem tu. Bihain stret long guria na sunami i kamap long Fraide apinun, ol Witnes i sekim sapos ol lain husat i save bung na lotu wantaim ol i stap orait. Tasol long planti hap ol rot i bagarap na ol kar i no inap ron, na i no gat pawa na ol telefon i no wok. I hatwok tru long painim ol man insait long bikpela hap eria em guria na sunami i bin bagarapim.
Takayuki, em i wanpela elda long kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova long Soma, Fukushima Provins. Bihain long guria long dispela Fraide apinun, em i bin painim sampela famili tasol. Em i tok: “Mi tingting long painim ol narapela long de bihain. Taim san i kam antap, mi kirap painim ol, mi draivim kar na bihain mi wokabaut painim ol i go inap long nait. Mi go long 20 narapela hap na long ol kea senta tu, bilong painim ol lain bilong kongrigesen. Taim mi painim ol, mi ritim sampela skripsa long ol na prea wantaim ol.”
Shunji long Ishinomaki, i tok: “Mipela i makim ol tim bilong painim ol wanbilip. Taim mipela i kam kamap long hap em sunami i bin bagarapim, mipela i hatwok long toktok. Ol kar i hangamap long ol pawa pos, ol haus i slip antap long ol narapela haus, na ol samting wara i karim i hip i go antap winim ol haus. Long rup bilong wanpela kar mipela i lukim bodi bilong wanpela man i dai pinis, ating kol i bin kilim em long nait. Narapela kar i hangamap apsait daun namel long 2-pela haus. Wanpela bodi i stap insait long kar.”
Shunji i amamas tru long painim sampela wanbilip long ol kea senta. Em i tok: “Taim mi bungim ol, mi luksave olsem ol i dia tumas long mi.”
“Yupela i Kam Hariap Tru!”
Tupela yangpela Witnes meri, Yui na Mizuki, ol i stap klostu long narapela narapela long Minamisanriku, Miyagi. Taim fes guria i pinis, ol i siksti i go ausait na lukim narapela narapela. Tupela wantaim i ran i go long ples i antap liklik. Inap olsem 10-pela minit bihain, ol i lukim ol weiv i daunim taun olgeta na haus bilong ol tu.
Taim Yui na Mizuki i painim ol wanbilip Witnes wanpela kea senta, ol i prea wantaim. Long neks moning, ol wanbilip bilong kongrigesen bilong ol na bilong ol narapela kongrigesen i stap klostu, ol i wokabaut brukim maunten na bringim kaikai na ol narapela samting i kam. Yui na Mizuki i tok: “Mipela i save olsem yupela bai kam, tasol yupela i kam hariap tru!”
Hideharu, em i wanpela wasman bilong ol Witnes long kongrigesen Tome, na em i bin go visitim wanpela kea senta. Em i tok: “Nait olgeta mi wok long painim ol wanbilip bilong mipela i sindaun klostu long nambis. Long 4:00 a.m., mi kisim toksave olsem sampela Witnes i go stap long wanpela skul. Long 7:00 a.m., mipela 10-pela i bung na wokim ol rais bal, na 3-pela bilong mipela i kalap long kar wantaim kaikai na i go. Planti rot i bagarap na kar i no inap ron. Mipela i hatwok tru, na bihain mipela i kam kamap long skul. Ol lain em wara i bagarapim haus bilong ol, ol i helpim mipela long helpim ol narapela.”
Inapim Ol Long Sait Bilong Bilip
Ol Witnes Bilong Jehova i save bung oltaim long stadi long Baibel, na sampela kongrigesen i save mekim bung long Fraide nait. Ol i save mekim olsem long Rikuzentakata. Tasol sunami i bin bagarapim Haus Kingdom bilong ol, em ples we ol Witnes i save mekim lotu. Wanpela Witnes i tok: “Gutpela sapos yumi mekim miting.” Olsem na ol i makim wanpela haus i no bin kisim bikpela bagarap, na ol i toksave long ol lain bilong kongrigesen long dispela samting.
Maski i no gat pawa, wanpela jenereta i stap na givim lait. Inap 16 manmeri i kam bung. Yasuyuki em sunami i bin bagarapim flet bilong em, i tok: “Mipela i amamas na krai. Em i nambawan gutpela ples bilong stap long en.” Hideko i tok: “Ol guria i kamap bihain i wok long distebim miting, tasol taim mipela i stap wantaim, mi no tingim ol samting i bin mekim mi pret na tingting planti.”
Kirap long dispela taim na i kam, kongrigesen i no bin lusim pasin bilong bung wantaim long olgeta wik. Inap 2-pela de bihain, long Sande, ol i mekim pablik tok nem bilong en “Bikpela Lain Brata Long Olgeta Hap i Abrusim Bagarap.”
Stretim Gut Rilif Wok
I no longtaim na ol narapela narapela lain bilong gavman i kirap mekim rilif wok, na brens ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova long Ebina, klostu long Tokyo, i mekim olsem tu. Long de bihain long guria, em Sarere, brens ofis i divaidim bikpela hap eria em guria i bin bagarapim i go long 3-pela hap. Tripela de bihain, long Mande, ol lain bilong brens ofis i go visitim ol dispela hap.
Inap sampela wik na mun bihain, ol i wok yet long mekim rilif wok. Ol i tilim pinis planti ton kaikai na klos samting em ol Witnes i bin salim i kam. Wanpela taim, i gat 3-pela rilif senta na 21 bakstua na ol narapela hap we ol i tilim ol rilif saplai. Insait long 2-pela mun bihain long guria, planti handret volantia i tilim inap 250 ton kaikai, klos, na ol narapela samting. Planti Witnes i bin serim ol dispela samting wantaim ol neiba bilong ol.
Ol lain bilong Rikuzentakata na Ofunato kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova, i yusim Haus Kingdom bilong ol em ol i bin wokim gen, bilong strongim ol manmeri long sait bilong bilip. Dispela bai helpim ol man em tingting na bel bilong ol i bagarap long ol samting nogut em guria na sunami i bin kamapim, na tu, helpim ol long karim ol hevi ol bai kisim taim ol i hatwok long stretim gen ol samting long laip bilong ol. Namel long 14,000 Witnes em ol i stap long hap em guria i bin bagarapim, inap 12-pela i dai na ol i no bin painim 2-pela narapela.
Planti Witnes Bilong Jehova em dispela bikpela hevi i bin painim ol, ol i mekim wankain tok olsem wanpela famili i bin mekim. Ol i tok: “Taim mipela i ranawe, mipela wan wan i karim wanpela beg. Tasol ol wanbilip i givim mipela olgeta samting mipela i nidim.” Ol wokboi bilong trupela God, Jehova, i gat wanpela gutpela samting tru, ol i insait long wanpela lain bratasista i stap long olgeta hap, em Jisas na ol aposel bilong em i bin toktok long en! Sunami na ol narapela bikpela hevi i no inap bagarapim dispela pasin bilong pas gut wantaim.—Jon 13:34, 35; Hibru 10:24, 25; 1 Pita 5:9.
[Blok/Piksa long pes 18]
BIKPELA HEVI BILONG NUKLIA I KAMAP BIHAIN
Ol nius long olgeta hap bilong graun i stori long sunami i bin bagarapim nuklia pawa haus bilong Fukushima Daiichi. Redioaktiv rediesen i go long olgeta hap bilong Japan na sampela narapela kantri. Planti tausen manmeri i mas lusim haus bilong ol, bikos rediesen inap bagarapim ol.
Megumi i tok: “Haus bilong mipela i stap klostu long nuklia pawa haus. Long de bihain long guria, mipela i harim olsem pawa haus i kisim bagarap na ol i tokim mipela long ranawe.” Susa bilong em Natsumi i tok: “Ol helikopta i flai, ol sairen i krai, na wanpela man i wok long singaut strong olsem mipela i mas lusim ples.” Insait long ol wik bihain, ol i go na stap long 9-pela narapela narapela hap. Bihain, ol i larim dispela 2-pela yangpela meri long go bek long haus na stap 2-pela aua tasol bilong kisim sampela samting bilong ol.
Chikako i gat 65 krismas samting, na em i stap long Namie, Fukushima. Em i tok: “Taim guria i kamap, mi go long wanpela kea senta i stap klostu. Long dispela hap, mi na 2-pela pikinini bilong mi i no slip long nait, bikos graun i wok long guria strong. Long 7:00 a.m. long neks de, ol i tokim mipela long go hariap long wanpela kea senta long narapela taun.
“Planti kar i pulap long ol rot, olsem na long 3:00 p.m. mipela i kam kamap long dispela taun. Long dispela hap, mipela i kisim toksave olsem nuklia pawa haus i pairap. Mi ting olsem i no longtaim na mipela bai i go bek long haus, olsem na mi no bin kisim wanpela samting i kam wantaim mipela.” Chikako na famili bilong em i go stap long narapela narapela hap i go inap long taim ol i painim wanpela flet i stap longwe long haus bilong ol.
[Kredit Lain]
Photo by DigitalGlobe via Getty Images
[Blok/Piksa long pes 20]
SKUL YUMI OLGETA I KISIM
Yoichi, em yumi stori pinis long em, i stap long Rikuzentakata na klostu olgeta kago bilong em i lus. Em i tok: “Mi ken tokaut stret olsem ol gutpela samting bilong skin i no inap lukautim man.” Inap longtaim pinis, ol wokboi bilong God i bin mekim wankain tok, na moa yet ol lain husat i bin kisim skul long tok bilong Jisas. Em i tok olsem ol gutpela samting bilong skin i no bikpela samting, bikpela samting em olsem God i orait long yumi na i blesim yumi.—Matyu 6:19, 20, 33, 34.
Narapela skul yumi kisim em olsem taim yumi harim tok lukaut, yumi mas mekim sampela samting. Dispela i mekim na yumi inap abrusim bagarap o yumi kisim bagarap. Ol manmeri long Japan husat i ron hariap i go long ol ples antap, planti i abrusim bagarap.
[Mep/Ol Piksa long pes 16]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
JAPAN
TOKYO
Kamaishi
Rikuzentakata
Ishinomaki
Minamisanriku
Soma
Fukushima nuklia pawa haus
Ebina
Brens ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova
[Ol Piksa]
Rikuzentakata, Iwate
Soma, Fukushima
Ishinomaki, Miyagi
Kamaishi, Iwate
Minamisanriku, Miyagi
[Piksa long pes 14]
Harumi na Tadayuki
[Piksa long pes 15]
Yoichi na Tatsuko
[Piksa long pes 17]
Yuko na Midori
[Piksa long pes 17]
Toru
[Piksa long pes 17]
Kar em Toru i bin draivim
[Piksa long pes 17]
Takayuki
[Piksa long pes 18]
Shunji
[Piksa long pes 19]
Mizuki na Yui
[Piksa long pes 19]
Hideharu
[Piksa long pes 19]
Ol lain i kam givim helpim
[Piksa long pes 20]
Haus Kingdom long Rikuzentakata bihain long sunami
[Piksa long pes 20]
Ol i wokim gen Haus Kingdom 3-pela mun bihain
[Piksa long pes 20]
Haus Kingdom i redi pinis
[Piksa Kredit Lain long pes 14]
JIJI PRESS/AFP/Getty Images