Mipela i Lukim Stret Ol Gorila
LONG bikbus bilong Ripbalik Bilong Sentral Afrikia, long hap bilong ekweta, i gat naispela samting tru i stap em wan wan man tasol i bin lukim. Inap 12-pela aua mipela i draiv long wanpela bus rot i go long Dzanga-Ndoki Nesenel Pak. Dispela pak em i gutpela ples i gat ol wel animal i stap long en na ol i lukautim gut, na pak i stap long hap saut-wes bilong kantri, namel long Kamerun na Ripablik Bilong Kongo. Mipela i laik bungim Makumba na lain bilong en. Makumba em wanpela gorila bilong ples daun bilong hap wes.
Meri i kisim mipela raun, em i tok mipela i mas wokabaut wantaim na lukaut long ol elefan bikos mipela bai bihainim ol rot ol elefan i save raun long en long olgeta de bilong painim kaikai. Tasol i gat ol narapela animal tu mipela i mas lukaut long ol, i no ol elefan tasol. Meri i tok: “Sapos Gorila i ran i kam long yu, yu mas sanap tasol na lukluk long graun. Gorila bai i no bagarapim yu, nogat, em bai mekim bikpela nois tasol. No ken lukluk long ai bilong en. Mi yet mi save pasim ai tasol.”
Wanpela man bilong lain BaAka,a i kisim mipela wantaim dispela meri i go long dispela hap. Dispela man em hapman bilong luksave hariap long ol liklik mak, o smel o nois bilong ol animal em hatwok tru long ol man i lukim. Ol kain kain liklik binatang i raunim mipela. Mipela i taitim bun long bihainim em, tasol em yet i no hatwok long wokabaut long bikbus.
Dispela man i kisim mipela i go insait long bikbus we wan wan man tasol bilong hap bilong Wes i bin raun long en. Bihain, wantu em i stop na poin long bikpela hap bus klostu long hap mipela i sanap long en. Mipela i lukim ol bus na gras we ol pikinini gorila i bin pilai na krungutim, na tu, ol hap han bilong diwai i bruk, em pipia bilong ol samting ol i bin kaikai long moningtaim. Mipela i laik tru long lukim ol taim mipela i wokabaut i go insait long bikbus.
Gorila bilong ples daun bilong hap wes em inap gro i go 1.8 mita, na hevi bilong en em 200 kilogram
Mipela i wokabaut inap 3 kilomita, na dispela man i stat long wokabaut isi isi. Em i mekim liklik nois tasol long tang bilong em, olsem klik klak, na bai em i no ken pretim ol gorila. Long hap klostu, mipela inap harim traipela nek bilong gorila na ol han bilong diwai i bruk. Meri i kisim mipela raun em i tromoi han long mipela i go. Em i putim wanpela pinga long maus i makim olsem mipela i no ken mekim wanpela nois. Em i tokim mipela long bendaun na em i poin i go namel long ol diwai. Inap olsem 8 mita long fran bilong mipela, mipela i lukim Makumba!
Pastaim i gat bikpela nois, tasol nau ples i stap isi, na mipela i harim tasol pairap bilong klok bilong mipela. Tasol mipela i laik save, Makumba bai ronim mipela o nogat? Makumba i tanim strongpela pes bilong em i kam long mipela na lukluk tasol long mipela na opim maus bilong em. Man! Bel bilong mipela i stap isi!
Long tokples Aka, nem “Makumba” i min olsem “Spit.” Tasol taim mipela i lukim ol, Makumba i stap isi na amamas tasol long kaikai long moningtaim. Long hap klostu, tupela pikinini gorila i holimpas na pilai i stap. Sopo, em pikinini gorila i gat 10-pela mun na em i gat bikpela ai, em i pilai klostu long mama bilong em, Mopambi, na long pasin isi, mama i save pulim bek Sopo taim Sopo i laik i go longwe liklik. Dispela lain gorila i wok long bruk brukim ol lip na han bilong diwai o ol i pilai wantaim, ol i tanim na lukluk liklik long mipela na pilai gen.
Wanpela aua bihain, em taim bilong mipela long go bek. Makumba i no bisi long mipela, na em i singaut wanpela taim tasol na sapotim em long tupela traipela han bilong en na sanap na go insait long bus. Insait long sampela seken tasol famili olgeta i bihainim em i go. Maski mipela i stap liklik taim tasol wantaim ol dispela narapela kain animal, inap planti yia bihain bai mipela i tingim yet dispela gutpela taim.
a Ol man i tingim ol BaAka olsem wanpela lain Pigmi, long wanem, ol i sotpela man na liklik.