Yu Ting Ol Man Bilong Dispela Graun Inap Mekim na Bai Olgeta Lain i Kamap Wanbel?
YU TING ol man bilong dispela graun inap helpim ol manmeri long kamap wanbel? Yu ting wanpela gavman samting bilong dispela graun inap soim rot long ol manmeri na bai ol inap kamap wanbel?
Inap planti tausen yia pinis ol man i bin kamapim kain kain gavman na wok bisnis samting. Tasol olsem wanem? Ol dispela samting i bin helpim ol manmeri long kamap wanbel? Nau ol inap mekim sampela samting na bai ol manmeri i no ken bruk moa long ol narapela narapela lain na i stap nogut? Sapos nogat, orait, husat inap stretim ol hevi na helpim olgeta lain long kamap wanbel?
Ol Lain Politik i No Wanbel
Ol hetman bilong wok politik, ol i gat bikpela strong long bosim ol man. Tasol ol i no bin mekim wok long dispela strong na helpim ol manmeri long kamap wanbel. Ol yet i gat kain kain tingting na ol i bruk long narapela narapela lain, olsem na ol i no inap helpim ol lain man long kamap wanbel. Long nau, winim olgeta taim bipo, planti lain ol i kirap na kamapim gavman bilong ol yet na i gat kain kain gavman i stap.
Sapos ol gavman ol man i bin kamapim inap helpim ol manmeri long kamap wanbel, nau bai olgeta lain man i sindaun gut wantaim. Tasol long planti hap bilong graun i gat pait na blut bilong planti man i kapsait. Nau long taim bilong yumi ol man i no kamap wanbel, ol i bruk bruk moa yet. Tupela bikpela pait nogut i bin kamap na inap olsem 70 milion manmeri ol i dai pinis. Na wanpela buk (War in Peace) i tok, bihain long Namba Tu Pait Bilong Olgeta Hap i gat 130 pait i bin kamap long 100 kantri na i kilim i dai 35 milion manmeri! Tasol ol man i tok, nau em i gutaim!
Wanem as bilong ol dispela samting nogut i kamap long nau? As bilong en i olsem: Ol man i givim bel long lain na ples bilong ol yet na ol i birua long ol narapela lain. Dispela samting i mekim na ol i bruk bruk na ol i no inap wok gut wantaim. Olsem na wanpela man bilong raitim stori long ol samting i bin kamap long graun, em Arnold Toynbee, em i tok pasin bilong litimapim ples em i “namba wan lotu” bilong ol man long nau. Ol man i givim bel long gavman bilong ol na litimapim lain na ples bilong ol i stap olsem “god” bilong ol. Toynbee i tok, taim ol man i litimapim ples na lain bilong ol yet nau ol i birua long ol narapela lain, “long wanem ol i tingim ol yet tasol.” Em i pilim olsem dispela pasin i as bilong olgeta pait na kros i kamap long graun.
Long nau narapela gavman i birua long narapela gavman na dispela samting inap bagarapim ol man, long wanem ol gavman i holim pinis planti bom nogut bilong nuklia. Ol man i pret, nogut pait i kirap na ol i tromoi ol dispela bom nogut. Ol dispela bom inap bagarapim tru ol man. Wanpela man, em Jonathan Schell, em i raitim tok long wanpela buk (The Fate of the Earth) na em i tok: ‘Bagarap i painim Hirosima long Japan, em i liklik bagarap tasol sapos yumi skelim wantaim bikpela bagarap ol bom bilong nau inap kamapim.’
Na Schell i tok: ‘Ol gavman i mekim longlong pasin. Ol i mekim wok bilong helpim ol man na ol i redim tu ol samting bilong bagarapim ol man. Taim wanpela man bilong politik i kirap na em i tok ol i mekim ol samting bambai ol pikinini na ol tumbuna pikinini bilong yumi i ken i stap gutpela long bihain, yumi no ken bilipim tok bilong em, long wanem ol i redim pinis ol samting em inap bagarapim ol man na ating bai i no gat ol pikinini na ol tumbuna pikinini!
Krais Jisas i tok profet long ol dispela samting i kamap nau long taim bilong yumi, na tok bilong em i stap long Luk 21:25, 26. Em i tok: “Long graun bel bilong olgeta lain man bai i bagarap tru na ol i pret long pairap bilong bikpela si em i bruk bruk long solwara. Planti manmeri bai ol i tingting long ol samting i laik kamap long graun, na bai bel bilong ol i pret tru, na ai bilong ol i raun.” Dispela tok long Luk 21:25, 26 i makim stret ol samting i kamap long nau!
Ol samting nogut i laik kamap long graun, olsem na yumi laik save: I gat wanpela Gavman bilong dispela graun em inap helpim olgeta lain man na bai ol i kamap wanbel? Olsem wanem long Yunaitet Nesen? Yu ting dispela oganaisesen inap helpim olgeta lain man na bai ol i kamap wanbel? Yumi mas tok, Nogat. Bilong wanem yumi tok olsem? Long wanem ol lain insait long Yunaitet Nesen, ol yet i bruk bruk. Sekreteri Janeral bilong Yunaitet Nesen em i tok, ‘Mipela lusim pinis ol Bikpela Lo bilong Yunaitet Nesen.’ Na em tok: ‘Ol lain i ting ol i gat strong inap, ol i save sakim tok bilong Yunaitet Nesen. Dispela samting i kamap moa yet long nau.’ Olsem na ‘liklik taim na bai i no gat wanpela lain i bihainim lo. Olgeta man bai mekim nabaut long laik bilong ol yet’ Ol bikpela man bilong Yunaitet Nesen ol i skelim ol wok Yunaitet Nesen i bin mekim na ol i tok, Yunaitet Nesen i no gat strong bilong helpim ol man long sindaun gut wantaim na i stap wanbel.
Tru tumas, i no gat wanpela Gavman o oganaisesen politik bilong dispela graun em inap helpim ol man long kamap wanbel. Ol man i bin kamapim kain kain gavman, tasol i no gat wanpela i bin helpim olgeta lain long kamap wanbel. Tok bilong Sam 146:3 i stret, em i tok: “Ol king na ol man bilong graun i no inap kisim bek yu. Olsem na nogut yu bilip long ol.”
Wok Bisnis i Bruk Nabaut
Dispela graun i kamapim planti kaikai, tasol yu ting ol wok bisnis bilong graun i bin helpim ol manmeri long kamap wanbel na wok gut wantaim bambai ol inap kisim ol dispela kaikai? Sapos yumi skelim ol samting ol wok bisnis i bin mekim, yumi mas tok, Nogat. Ol man i bin kamapim kain kain wok bisnis, tasol dispela samting i no bin helpim olgeta manmeri long kisim ol samting ol i sot long en. Na i no bin helpim ol long kamap wanbel. Ol dispela wok bisnis i bin putim bikpela hevi long planti milion manmeri.
Long nau planti wok bisnis i bagarap na mani i no gat strong moa. Ol kantri i no gat planti wok bisnis long en ol i gat bikpela dinau na ol i no inap bekim. Ol kantri i gat planti wok bisnis long en, ol tu i gat bikpela dinau. Planti manmeri ol i stap rabis. Planti milion ol i no gat wok. Long olgeta yia hangre na sik i kilim planti planti man na meri na pikinini. Tok profet bilong God long Revelesen 6:6 i stret long dispela bikpela lain manmeri ol i stap rabis, em i tok: “Yu skelim wanpela liklik sospen wit long pe bilong tu kina.” Yes, long planti hap, pe man i kisim long wok bilong wanpela de em inap long baim wanpela bret tasol.
Tru, ol i bin stretim sampela hevi bilong mani, tasol ol samting i kamap olsem wanpela nius (The New York Times) i tok: ‘Long olgeta hap bilong graun hevi i painim ol wok bisnis. Mani bilong planti lain i no gat strong moa na pe bilong ol samting i go antap. Planti wok bisnis i bagarap. Planti milion manmeri i no gat wok.’ Wanpela edita bilong Frans, em André Fontaine, em i tok: “Mi no lukim wanpela Gavman long graun long nau em inap stretim ol bikpela hevi bilong mani na wok bisnis. Dispela hevi i painim olgeta lain long nau na i no inap wanpela kantri tasol i stretim.’
Em nau, olgeta lain i mas wok gut wantaim bambai ol inap stretim ol dispela hevi. Tasol ol man i save tingim ol yet tasol na tingim lain na ples bilong ol yet tasol, olsem na ol hetman bilong dispela graun i no inap stretim ol dispela hevi.
Pasin Bilong Ol Man i Go Nogut
Ol lain man i bruk bruk na dispela samting i kirapim ol long mekim kain kain pasin nogut. Narapela lain i birua long narapela lain, ol i tingting nogut long ol man bilong narapela lain, ol i mekim pasin nogut bilong stil, ol i bagarapim man, ol i mekim pretim ol man na mekim pait. Ol dispela pasin nogut i kamap bikpela nau long olgeta kantri. Ol manmeri i stap long ol biktaun ol i save pret long ol raskol na ol man nogut. Olsem na taim polis i tokim wanpela kalabusman long Itali em i ken lusim kalabus, em i tok: ‘Mi no laik lusim kalabus. Mi pret. Yumi stap long taim nogut. Nogut mi lusim kalabus na sampela man i kilim mi i dai!’—Nius La Nazione.
Ol manmeri i gat kain kain pasin kranki i save kamapim hevi insait long famili na ol famili i bruk bruk. Dispela hevi i kamap long olgeta hap, maski i gat wanem kain gavman i stap. Planti man na meri marit ol i katim marit. Long hap bilong Is na long hap bilong Wes ol manmeri wok long dring tumas bambai ol i ken lusim tingting long ol hevi bilong ol. Tasol dispela pasin yet i kamapim planti hevi. Long olgeta de ol man i bin dring na ol i holim stia bilong ka ol i kilim i dai planti man, inap olsem 300,000 long olgeta yia.
Pasin bilong kisim drak i bin givim hevi long planti milion manmeri. Long nau ol man i no gat tok long pasin pamuk na kain kain pasin sem, olsem na sik bilong pamuk i kamap bikpela na ol marasin i no gat strong moa bilong pinisim ol dispela kain sik. Planti meri i kamapim nating pikinini na ol i rausim bel.
Baibel i tok ol kain pasin nogut na hevi olsem bai kamap. Baibel i tok: “Long las taim bai planti hevi nogut tru i kamap.” Ol dispela tok long Baibel i wankain olsem ol tok nau yumi kaunim long ol niuspepa. Baibel i tok: “Bai ol i laikim ol yet tasol, na bai ol i laikim tumas mani. … na hambak nabaut, … Bai ol i sakim tok bilong papamama. Bai ol i no save tenkyu. Bai ol i sakim olgeta pasin holi. Bai ol i no save pren long ol wanblut bilong ol yet. Bai ol i no lusim kros. … Bai ol i no save bosim laik bilong bodi bilong ol. … Bai ol i laikim tumas kain kain amamas bilong bodi, na ol i no laikim God.”—2 Timoti 3:1-5.
Na hevi i painim ol man, long wanem ol gavman i save tromoi 800 bilion kina long olgeta yia bilong baim ol samting bilong pait! Em i olsem 2 bilion kina long olgeta de! Tasol long olgeta yia planti manmeri i dai, long wanem ol i no gat kaikai. Tru tumas, ol hevi na pasin i no stret i wok long kamap bikpela. Planti hevi nogut tru i kamap. Planti milion manmeri i stap nogut na i no gat man bilong helpim ol. I no gat wanpela lain bilong dispela graun inap helpim ol, long wanem ol dispela lain i bruk bruk na i gat narapela narapela kain tingting.
Orait, yumi skelim ol dispela samting na nau yumi save, i no gat wanpela gavman o wok bisnis samting bilong dispela graun inap helpim ol manmeri long sindaun gut wantaim na stap wanbel. Tasol olsem wanem long ol misin? Ating ol inap helpim ol manmeri long kamap wanbel? Husat tru inap helpim ol manmeri long kamap wanbel? Tupela tok i kamap bihain long dispela bai helpim yu long save long dispela samting.
[Piksa long pes 7]
Nau ol man inap bagarapim olgeta manmeri i stap laip long graun
[Piksa long pes 8]
Planti milion manmeri ol i hangre