Gutpela Wok Bilong Meri

“BILONG wanem i gutpela sapos meri i kamap wankain liklik olsem man?” Dispela askim i olsem i gat tupela insait bilong en na wanpela dokta meri i kamapim taim em i raitim tok long wanpela nius. Em i tok: “Wok ol meri i mekim long laip bilong ol man, em olsem: Meri i givim kaikai long man, na lukautim em, na i stap poroman bilong em, na ol dispela wok meri i mekim bilong helpim man i helpim em yet. Ol meri i bin lukautim gut ol man, tasol . . . ol man i no tingim gut dispela gutpela wok ol meri i mekim.”−Carol Gilligan long nius Psychology Today.

Long nau ol meri i gat tok long pasin ol man i mekim long ol. Ol i tok, ol man i no mekim wankain pasin long ol meri olsem ol i mekim long ol man; ol i laik pasim ol meri long kisim sampela wok na long mekim sampela samting; ol i save daunim ol meri. Tru, long olgeta hap bilong graun i gat sampela man ol i tingim skin bilong ol yet tasol na ol i mekim nogut long ol meri−long sampela kantri na sampela lain ol i daunim moa yet ol meri. Sampela man i tok, ol i bihainim tasol pasin bilong ples, long wanem long lain bilong ol, ol meri i no gat nem. Na sampela man i tok Baibel i gat hap asua long dispela pasin ol man i mekim long ol meri, long wanem long Olpela Testamen na long Nupela Testamen Baibel i no litimapim nem bilong ol meri. Olsem wanem? Dispela tok i stret?

Wok God i Givim long Meri

Baibel i tok: “God i wokim man na em i kamap olsem God. God i wokim wanpela man na wanpela meri.” Bilong wanem em i wokim tupela i olsem man na meri? Bambai tupela i ken bihainim tok bilong em, olsem: “God i blesim tupela, i spik, ‘Yutupela karim planti pikinini, na bai ol i go sindaun long olgeta hap bilong graun na bosim olgeta samting i stap long en. Na mi givim yupela strong bilong bosim ol pis, na ol pisin, na ol bikpela na liklik animel bilong bus.’ ”−Jenesis 1:​27, 28.

God i tok, “Yutupela” mas mekim. Em i givim dispela tok long tupela wantaim, long man wantaim meri. Tupela i mas kamapim planti pikinini na bai ol i go sindaun long olgeta hap bilong graun, na tupela i mas wok wantaim long bosim olgeta samting i stap long graun olsem God i laik bai tupela i mekim. Bilong mekim olsem, tupela wantaim i mas i gat save na tingting na ol gutpela pasin bilong spirit na God i wokim tupela bambai ol inap kisim.

Tasol God i givim narapela wok long man na narapela wok long meri. Taim Adam wanpela i stap na em i mekim wok bilong skelim pasin bilong olgeta kain animal na givim nem long ol, em inap tru long mekim dispela wok. Em i no sot long sampela samting. (Jenesis 2:​19, 20) Tasol bihain em i mas mekim narapela wok, olsem kamapim ol pikinini, na nau em i mas i gat meri bilong em. Olsem na “Yawe God i tok, ‘I nogut man i stap wanpis tasol. Mi mas mekim kamap wanpela poroman i stap bilong helpim em.’ ”−Jenesis 2:⁠18.

Baibel i tok, God i wokim meri i stap “poroman” bilong man “bilong helpim em.” Tok Hibru ol i tanim olsem “poroman” i makim samting i stret wantaim narapela samting. Olsem na God i wokim meri bambai pasin na wok bilong em i stret wantaim pasin na wok bilong man na tupela inap wok gut wantaim long mekim dispela wok God i givim long tupela, em bilong “karim planti pikinini” na bosim olgeta samting i stap long graun.

Ol i Paulim Pasin God i Kamapim long Pastaim

Baibel i tok, “God i wokim Adam pastaim, na bihain em i wokim Iv.” (1 Timoti 2:13) Na Baibel i stori long meri na i tok, “bodi bilong meri em i no strong tumas.” Na Baibel i tok, man i gat het bilong em, em Krais, na “het bilong meri em man bilong en.”−1 Pita 3:7; 1 Korin 11:⁠3.

Pasin God i kamapim long pastaim i makim lo bilong God long marit, olsem man i mas i gat wanpela meri tasol. (Jenesis 2:24) God i wokim man pastaim na man i mas i go pas long ol samting bilong lotu, na long mekim wok God i givim long tupela bilong kamapim planti pikinini na bosim olgeta samting i stap long graun. Man i mas i go pas long mekim ol samting insait long famili. Man i het bilong famili, tasol dispela i no nogutim meri bilong em. Dispela i helpim meri taim em i mekim wok long strong God i givim long em bilong bosim ol pikinini.−Efesas 6:​1-4.

Tasol sin i bagarapim olgeta wok bilong ol man na i bagarapim tu wok bilong ol insait long marit. (Rom 7:​14-20) Ol man i tingim skin bilong ol yet tasol ol i no mekim gutpela wok bos insait long famili; ol i mekim hatpela pasin na givim bikpela pen na hevi long meri bilong ol. Jehova i save dispela samting nogut bai kamap long rot bilong sin, olsem na taim Iv i bikhet pinis, Jehova i tokim em: “Bai yu laikim yet man bilong yu, na bai em i bosim yu.” (Jenesis 3:16) Tasol ol man i no mekim gut dispela wok bilong bosim meri olsem God i makim; ol i bosim nogut meri bilong ol, long wanem ol i gat sin; na sampela taim hevi i painim meri, long wanem em tu i gat sin na ating em i wok long kalapim wok bos bilong man bilong em na em yet i laik bosim famili.

Ol Meri Aninit long Lo Bilong Moses

Lo Jehova i givim long ol Isrel i lukautim gut ol yangpela meri singel. (Eksodas 22:16) Lo i tok, ol i mas “mekim gut” long ol pikinini meri. (Eksodas 21:⁠9) Ol i mas “lukautim gut” meri bilong ol na ol i no ken “mekim nogut long ol. (Diuteronomi 13:​6, NW, Malakai 2:​14, 15, NW ) Ol i mas tingim gut meri bilong ol long ol samting bilong maritpasin. (Levitikas 18:19) Ol i no ken mekim nabaut long maritpasin.−Levitikas 18:​8-17.

Wanpela meri i raitim wanpela buk i stori long lotu na pasin bilong marit (Religion and Sexism, bilong Phyllis Bird) na em i tok: ‘Lo bilong Isrel i narapela kain long lo bilong ol narapela lain, long wanem ol i gat ol strongpela lo bilong marit i tambuim pasin pamuk samting . . . Ol Isrel i save long stretpela pasin bilong marit na ol i save givim bikpela strafe long ol manmeri i mekim pasin pamuk o bagarapim marit samting. Ating ol i laik klia olgeta long pasin bilong ol lain i stap klostu long ol (olsem ol lain bilong Kenan) . . . Long Isrel, man i mekim pasin pamuk o bagarapim marit em i kalapim lo bilong God na em i gat bikpela rong. Dispela samting em i mekim i no samting bilong em yet tasol; nogat; em i samting bilong dispela lain olgeta.’ Ol dispela strongpela lo i lukautim gut ol meri.

Long Isrel, Lo i makim wankain strafe bilong man o meri i bagarapim marit, o i slip wantaim wanblut i tambu, o i slip wantaim animal, o i mekim narapela rong. (Levitikas 18:​6, 23; 20:​10-12) Ol lo bilong Sabat i helpim man wantaim meri; na ol lo bilong ol bikpela de bilong lotu i bilong man wantaim meri; na man wantaim meri inap mekim tok tru antap na kamap “man bilong God stret.” Na i gat ol narapela gutpela samting bilong dispela Lo i helpim man wantaim meri.−Eksodas 20:10; Nambas 6:​2, NW; Diuteronomi 12:18; 16:​11-14.

Long hap bilong Ol Provep, Baibel i litimapim nem bilong meri “i save mekim gutpela pasin” na meri “i gat gutpela tingting” na meri ‘i mekim gutpela wok.’ (Provep 12:4; 19:14; 14:⁠1) Na Provep sapta 31 i stori long pasin bilong gutpela meri tru na i tok, man bilong em i save litimapim nem bilong em na bilip long em na larim em i mekim kain kain bikpela wok bilong haus. Tru tumas, taim ol Isrel i bihainim Lo bilong God, ol i no mekim nogut long ol meri.

Ol Meri long Kongrigesen Kristen

Long taim bilong ol tumbuna bilong lain Isrel na taim ol i stap aninit long Lo bilong Moses, i no gat tambu long maritim planti meri, tasol i gat sampela lo bilong bosim ol samting ol i mekim na ol dispela lo i bilong lukautim meri tru bilong ol na ol narapela meri ol i kisim. (Jenesis 16:3; 29:​23-29; Eksodas 21:​7, 8; Diuteronomi 21:​14-17) Tasol Krais i tok, man i mas maritim wanpela meri tasol olsem lo bilong God i makim long pastaim. (Matyu 19:​4-6) Na em i tok i gat wanpela as tasol bilong katim marit, em olsem: Pasin pamuk.−Matyu 19:​7-9.

Taim Krais i stretim bek lo bilong marit, dispela i helpim ol man na ol meri insait long kongrigesen Kristen. Tasol em i helpim tru ol meri.

Lo Kristen i tok ol man i mas sori long meri bilong ol na lukautim ol gut. (Efesas 5:​28, 29, 33) Ol man insait long kongrigesen ol i mas tingim ol yangpela meri i olsem “ol susa” bilong ol na ol i mas mekim “klinpela pasin tru” long ol. (1 Timoti 5:​1, 2) Ol meri Kristen i kisim spirit holi na ol i “telimautim tok bilong ol strongpela wok bilong God.” (Aposel 2:​11-18) Ol sista Kristen i gat bikpela krismas liklik ol i mas “i stap olsem tisa, bilong soim gutpela pasin” long ol sista i yangpela liklik. (Taitas 2:​3, 4) Olgeta, ol lapun wantaim ol yangpela, ol i mas wok strong long autim tok long ol man bilong olgeta lain na ‘kamapim ol disaipel.’−Matyu 28:​19, 20.

Kongrigesen Kristen i bihainim lo bilong God bilong pastaim insait long marit. Ol i save man em i het bilong meri bilong em. (1 Korin 11:⁠3) Na ol meri Kristen i mas harim tok bilong man bilong ol. (Efesas 5:​22-24) Ol i mas harim tok bilong ol elda long kongrigesen tu, long wanem olgeta i man. Maski elda i singel o em i “stap man bilong wanpela meri,” tasol ol sista i mas harim tok bilong em. (1 Timoti 3:⁠2) Ol meri Kristen i no ken skulim ol man insait long kongrigesen; ol “hetman” ol i makim ol, ol i mas mekim dispela wok. Na ol sista i no ken tok pait wantaim ol dispela tisa long ai bilong ol man; ol i mas pasim maus. (Taitas 1:​5-9; 1 Timoti 2:​11-15; 1 Korin 14:​34, 35) Olsem bai kongrigesen inap i stap wanbel na wok stret. (1 Korin 14:​33, 40) Sapos ol sista i laik bosim kongrigesen, dispela i no stret na bai Krais i givim strafe long ol.−Revelesen 2:​20-23.

Jehova i Save Tingim Ol Meri

Olsem wanem? Baibel i daunim ol meri? Nogat. Long rot bilong Baibel Jehova i kamapim tingting bilong em long ol meri, em i tingim gut ol na em i laik lukautim ol bambai ol i ken i stap amamas. God yet i wokim ol meri “i no strong tumas” na em i tok ol man i mas mekim gut long ol. (1 Pita 3:⁠7) Em i save wanem wok i stret long meri na wanem wok i stret long man bambai tupela i ken wok gut wantaim na narapela i ken helpim narapela. Em i putim man i stap het bilong meri, tasol em i makim planti gutpela wok ol meri i ken mekim. Nambawan gutpela wok ol i ken mekim, em olsem: Ol i ken i stap witnes bilong em na autim tok bilong Em. “Bikpela i givim tok long ol manmeri bilong en, na planti meri i go autim dispela tok.”−Sam 68:⁠11.

Dokta meri hia i kamapim askim olsem: “Bilong wanem i gutpela sapos meri i kamap wankain liklik olsem man?” Baibel i bekim dispela askim, olsem: I no gat gutpela as na meri i mas kamap wankain olsem man. Ol meri i mas i stap olsem meri na bai ol i ken i stap amamas na mekim ol wok God i givim long ol, na bai ol i helpim ol narapela manmeri tu long i stap amamas.