Tru God i Save Tingim Tru Ol Meri?

“Sin i bin kirap long rot bilong wanpela meri, na nau yumi olgeta i mas i dai.”—BUK ECCLESIASTICUS, 100 B.C.E.

“Yu dua bilong devil: yu bin kisim save long diwai tambu: yu fes wan long brukim lo bilong God . . . Man i olsem piksa bilong God, na isi tasol yu pulim em long mekim sin.”—TERTULLIAN, BUK ON THE APPAREL OF WOMEN, 100 C.E.

OL DISPELA ves bilong bipo ol i no hap bilong Baibel. Inap planti handret yia ol man i bin yusim dispela tok bilong strongim poin bilong ol olsem i stret long daunim ol meri. Long nau tu, ol bikhetman i bin yusim ol tok bilong lotu bilong soim olsem i stret long ol man i bosim strong ol meri, na tok olsem ol meri i gat asua long olgeta hevi i painim ol man. Yu ting em laik bilong God long ol man i mas mekim nogut long ol meri? Baibel i tok wanem? Yumi ken skelim dispela samting.

Yu ting God i bin tok long ol samting nogut bai painim ol meri?

Nogat. God i bin mekim “strongpela tok bilong daunim” Satan em ‘dispela traipela snek bilong bipo yet, ol i kolim em Devil.’ (Revelesen 12:9; Stat 3:14) Taim God i tok long Adam bai “bosim” meri bilong em, God i no tok olsem i orait long ol man i ken daunim ol meri na bosim ol strong, nogat. (Stat 3:16) Em i tokaut tasol long ol samting nogut em sin bai mekim long dispela tupela namba 1 marit.

Pasin bilong mekim nogut long ol meri em samting ol man i gat sin i save mekim, na em i no laik bilong God. Baibel i no sapotim dispela tingting olsem ol man i mas daunim ol meri na bosim ol, long wanem, ol meri i bin mekim namba 1 sin, nogat.

Yu ting God i wokim ol man i winim ol meri?

Nogat. Stat 1:27 i tok: “God i wokim ol manmeri na ol i kamap olsem God yet. God i mekim ol i kamap man na meri.” Olsem na kirap long taim God i wokim namba 1 man na meri, em i wokim ol na inapim ol long kamapim ol pasin i wankain olsem bilong em. Adam na Iv i no wankain long skin na long tingting, tasol God i bin givim wankain tok long tupela na wankain raits long tupela bilong mekim ol samting.—Stat 1:28-31.

[Piksa long pes 5] — God i wokim Iv olsem helpim na poroman bilong Adam

Paslain long God i wokim Iv, em i tok: “Mi mas mekim kamap wanpela poroman bilong helpim em [Adam].” (Stat 2:18) Olsem wanem? Dispela tok “poroman” i makim olsem man i winim meri? Nogat, long wanem, ol inap tanim tu dispela tok Hibru olsem “wanwok” o “helpim” bilong man. Tingim wok bilong dokta bilong mekim operesen na dokta bilong mekim tingting i dai long taim bilong operesen. Yu ting wanpela tasol inap mekim dispela wok na i no nidim helpim bilong narapela? Nogat tru! Yu ting dokta bilong mekim operesen i winim dokta bilong mekim tingting i dai? Nogat. Olsem tasol, God i wokim ol man na meri bilong wok bung wantaim na i no long resis wantaim narapela narapela.—Stat 2:24.

Wanem samting i soim olsem God i tingim tru ol meri?

God i save long pasin em ol sinman bai mekim, olsem na bipo yet em i tokaut long tingting bilong em long lukautim ol meri. Wanpela meri bilong raitim buk, Laure Aynard, long buk bilong em (The Bible in the Feminine Gender), em i tok long Lo Bilong Moses em ol bin raitim long yia 1513 B.C.E., olsem: “Taim Lo i kamapim tok long ol meri, planti taim em ol tok bilong sambai long ol.”

Olsem, Lo i tok ol pikinini i mas aninit na rispektim papa na mama wantaim. (Kisim Bek 20:12; 21:15, 17) Lo i tok tu olsem ol man i mas tingim gut ol meri i gat bel. (Kisim Bek 21:22) Long nau tu, ol dispela lo bilong God i lukautim gut ol meri na dispela i winim tru pasin i stap long planti hap we ol man i pasim raits bilong ol meri. Tasol i gat sampela samting moa i soim olsem God i tingim tru ol meri.

Lo i Soim Klia Tingting Bilong God Long Ol Meri

Lo em God Jehova i bin givim long lain Israel i helpim tru ol man na ol meri wantaim long stap klin long bodi na long bel na tingting na pas gut wantaim Jehova. Sapos ol i harim na bihainim tok bilong God, em bai givim biknem long ol na lain bilong ol bai “winim olgeta arapela lain pipel long graun.” (Lo 28:1, 2) Lo i helpim ol meri olsem wanem? Tingim ol dispela samting.

1. Ol i gat fridom. Long planti kantri long dispela taim bipo, ol meri i no gat fridom, tasol ol meri long lain Israel i gat bikpela fridom. Maski man marit i stap het bilong famili, em i trastim meri bilong em olsem meri inap ‘lukluk gut long graun na bihain em i baim’ na ‘planim ol diwai wain.’ Sapos em i gat save long pasin bilong wokim tret na lumim laplap, em inap ronim bisnis bilong em yet. (Sindaun 31:11, 16-19) Ol meri aninit long Lo Bilong Moses ol tu i gat rait long mekim samting, na i no olsem ol i bihainim nating tingting bilong ol man.

Long lain Israel bilong bipo, ol meri i stap fri long mekim ol samting bilong pas gut wantaim God. Baibel i stori long Hana husat i beten long God long wanpela hevi bilong em yet, na em i mekim wanpela tok promis we ol narapela i no harim. (1 Samuel 1:11, 24-28) Wanpela meri bilong taun Sunem i save go lukim profet Elisa long olgeta de Sabat. (2 King 4:22-25) God i makim ol meri olsem Debora na Hulda long givim tok bilong em long ol narapela. Na tu, ol man i gat namba na ol pris i bin askim ol long givim savetingting long ol.—Hetman 4:4-8; 2 King 22:14-16, 20.

2. Ol i bin kisim gut skul. Ol meri tu i stap aninit long kontrak bilong Lo, olsem na ol tu i mas stap na harim ol man i ritim Lo na bai ol inap kisim sampela skul. (Lo 31:12; Nehemia 8:1, 2, 8) Ol inap kisim trening bilong mekim sampela wok lotu. Olsem, ating sampela meri i mekim ol wok long haus lotu sel, na ol narapela i insait long mekim singsing.—Kisim Bek 38:8; 1 Stori 25:5, 6.

[Piksa long pes 6] — Ol meri Israel long bipo i insait long mekim wok bisnis

Planti meri i gat save long mekim gutpela wok bisnis. (Sindaun 31:24) Long sampela kantri long dispela taim bipo, papa tasol i save skulim ol pikinini man bilong em. Tasol long lain Israel, mama tu i mas helpim long skulim pikinini man bilong em i go inap long em i kamap bikpela man. (Sindaun 31:1) Em nau, ol meri long Israel bilong bipo ol i bin kisim gut skul.

3. Onarim na rispektim ol. Tenpela Lo i tok: “Yupela i mas aninit long papamama bilong yupela na bihainim tok bilong ol.” (Kisim Bek 20:12) Saveman King Solomon i tok: “Pikinini, yu mas harim tok bilong papamama bilong yu na yu no ken sakim tok bilong tupela.”—Sindaun 1:8.

Lo i tok tu long pasin ol lain i no marit i mas mekim long narapela narapela na ol i mas i gat rispek long ol meri. (Wok Pris 18:6, 9; Lo 22:25, 26) Gutpela man marit i mas tingim gut olsem bodi bilong meri i no strong, na em i mas tingim tu ol samting i save kamap long bodi bilong meri.—Wok Pris 18:19.

4. God i lukautim ol. Long Baibel Jehova i tok long em yet olsem ‘em i save lukautim ol pikinini, papa bilong ol i dai pinis na em i save helpim ol meri, man bilong ol i dai pinis.’ Em i Man Bilong Lukautim raits bilong ol pikinini i no gat papa na ol meri man bilong ol i dai pinis. (Song 68:5; Lo 10:17, 18) Olsem na taim wanpela man i laik mekim hatpela pasin long wido meri bilong wanpela profet husat i gat dinau long dispela man, Jehova i wokim mirakel bilong helpim dispela meri bambai em inap stap laip yet na holim yet gutnem bilong em.—2 King 4:1-7.

Paslain long ol Israel i go insait long Graun Bilong Promis, wanpela papa nem bilong em Selofehat i dai taim em i no gat yet wanpela pikinini man. Olsem na 5-pela pikinini meri bilong em i askim Moses long givim ol “sampela hap graun” long Graun Bilong Promis. Tasol Jehova i givim planti samting moa long ol, winim samting ol i askim long en. Em i tokim Moses olsem: “Givim ol dispela meri sampela graun bilong lain bilong papa bilong ol. Larim ol i kisim graun bilong en.” Kirap long dispela taim na i kam, ol meri Israel inap kisim graun samting long papa bilong ol na bihain ol inap givim long ol pikinini bilong ol tu.—Namba 27:1-8.

Ol Man i No Kamapim Stret Tingting God i Gat Long Ol Meri

Aninit long Lo Bilong Moses, ol meri i gat namba na ol man i save rispektim raits bilong ol. Tasol bihain long yia 400 B.C.E., lotu Juda i kirap long bihainim pasin bilong ol Grik em ol i save tingim ol meri olsem ol i no gat nem.—Lukim blok “Ol Rait Bilong Bipo i Daunim Tru Ol Meri.”

Olsem, saveman Hesiot bilong Grik (750 B.C.E.) i tok, ol meri i gat asua long olgeta samting nogut i painim ol man. Long buk Theogony, em i kolim ol meri olsem “ol samting nogut bilong kilim i dai ol narapela na lain bilong kamapim trabel namel long ol man.” Dispela tingting i kamap bikpela long lotu Juda long kirap bilong yia 110 B.C.E. Buk Talmut em ol i bin raitim bihain long yia 100 C.E., i givim dispela tok lukaut long ol man: “No ken toktok tumas wantaim ol meri, dispela bai pulim yu long mekim pasin pamuk.”

Insait long planti handret yia i go pinis, dispela tingting bilong no ken trastim ol meri i bin stiaim tru pasin em ol man Juda i mekim long ol meri. Long taim bilong Jisas, ol i tambuim ol meri long go long eria bilong tempel na ol inap go tasol long Ples Bung Bilong Ol Meri. Ol skul bilong ol lotu i bilong ol man tasol, na ol meri i no save sindaun wantaim ol man insait long ol haus lotu. Buk Talmut i kamapim tok bilong wanpela Rabai olsem: “Sapos wanpela man i skulim pikinini meri bilong em long Tora [Lo], orait em i skulim em long pasin doti.” Ol bikman bilong lotu Juda i no kamapim stret tingting bilong God na skulim planti man long heitim ol meri.

Taim Jisas i stap long graun, em i luksave long dispela pasin bilong daunim ol meri, em ol kastam bilong ples i as bilong en. (Matyu 15:6, 9; 26:7-11) Yu ting dispela i stiaim pasin em i mekim long ol meri? Yumi inap kisim wanem skul long pasin na tingting bilong em? Lotu Kristen tru i helpim ol meri? Atikol i kamap bihain bai bekim ol dispela askim.

Ol Rait Bilong Bipo i Daunim Tru Ol Meri

Kirap long yia 100 C.E. na i kam, ol man bilong raitim buk olsem Filo Bilong Aleksandria i stat long yusim tingting bilong ol Grik long eksplenim stori bilong Buk Stat. Filo i tok, Iv i gat asua long mekim pasin pamuk, olsem na em i kalabus long laip we “em i no gat fridom na em i stap aninit tasol long kontrol bilong man bilong em.” Dispela tingting kranki i kam insait long lotu Juda na long ol rait bilong Ol Tisa Bilong Misin long bipo.

Long Midrash Rabba, em wanpela rait bilong ol Juda bihain long yia 100 C.E., wanpela rabai i stori long as na ol meri i mas pasim hap laplap bilong haitim pes, na em i tok: “Em i olsem man i mekim rong na i sem long ol manmeri i lukim em.” Saveman Tetulian em ol rait bilong em i stiaim tru tingting bilong ol man bihain long yia 100 C.E., em i skulim ol man olsem ol meri i mas wokabaut “olsem Iv i krai sori na i tanim bel.” Planti taim ol man i kranki na ting olsem Baibel i as bilong kain skul olsem, na dispela i daunim tru ol meri.