Krismas—Yu Ting Em Rot Bilong Amamas Long Jisas?
TAIM mama i karim Man bilong kisim bek yumi, em taim bilong amamas. Wanpela ensel i tokim ol wasman bilong sipsip i stap ausait long taun Betlehem: “Harim. Mi bringim gutnius i kam long yupela, em nius bilong mekim olgeta manmeri i amamas tru. Long dispela de long taun bilong Devit, wanpela meri i karim pikinini. Na dispela pikinini bai i kisim bek yupela olgeta. Em i Bikpela, na em i man God i makim bilong kisim bek ol manmeri bilong en.” Ensel i tok pinis, orait wantu planti ensel moa i kamap na i stap wantaim em, na ol i tok: “Litimapim nem bilong God i save stap antap tru. Na long graun ol manmeri [God i belgut long ol] i ken stap bel isi.” (Luk 2:10-14) Olsem na ating sampela i ting ol Kristen i mas bihainim pasin bilong ol dispela ensel na ol i mas amamas long dispela taim bilong Krais i bin kamap long graun.
Dispela i no namba wan taim ol ensel i kirap litimapim nem bilong God. Baibel i stori long sampela taim paslain long dispela em ol i bin mekim olsem. Taim God i wokim as bilong graun, “ol sta i bin lukim na ol i amamas na singim song, na ol ensel i amamas na singaut.” (Jop 38:4-7) Baibel i no kolim de o yia stret dispela samting i bin kamap. (Stat 1:1, 14-18) Ol ensel i amamas tru taim God i wokim graun, tasol dispela i no kirapim ol Kristen long ting olsem ol i mas makim wanpela de long olgeta yia bilong amamas long de God i bin wokim graun, o kisim wanpela bikpela de bilong ol haiden bilong mekim olsem. Nogat.
Tasol ol manmeri i mekim Krismas ol i mekim olsem bilong tingim de mama i bin karim Jisas. Yu ken lukim planti gutpela buk bilong givim save long ol man (ol i kolim encyclopedia) na opim long hap i stori long “Krismas,” na bai yu lukim olsem ol man i no save wanem de tru mama i bin karim Jisas long en. Baibel i no kolim dispela de.
“Sapos Biugel i No Krai Stret”
Kongrigesen long Korin long bipo i bruk nabaut na bilong stretim dispela, aposel Pol i raitim pas long ol na em i tok: “God i save mekim stret olgeta wok bilong en. Em i no save mekim ol samting i paul nabaut.” Na em i tok tu: “Sapos biugel i no krai stret, husat bai i redi long pait?” (1 Korin 14:8, 33) God i save mekim stret ol samting, olsem na sapos em i laik bai ol Kristen i tingim de mama i karim Pikinini bilong em long graun, yu ting em bai larim ol sinman bilong graun yet i makim nating wanpela de, olsem wanpela bikpela de bilong ol haiden, na kisim ol pasin i no stret long ai bilong God bilong amamas long dispela de? Nogat, a? Em i no ken mekim olsem.
Sapos yumi skelim sampela stori bilong Baibel yumi ken save, God i no bin larim lain bilong em i mekim nabaut olsem. Taim God i givim Lo long ol Israel long rot bilong Moses na em i laik bai ol i bung sampela taim long yia bilong mekim lotu, em i makim stret wanem de ol i mas mekim bung, na em i tokim ol long ol samting ol i mas mekim long ol dispela bikpela de. (Kisim Bek 23:14-17; Wok Pris 23:34-43) Krais Jisas i no tokim ol disaipel ol i mas tingim de mama i karim em, tasol em i makim wanpela de stret ol i mas tingim. Taim em i kirapim Kaikai Bilong Bikpela long Nisan 14, long yia 33, em i mekim wok long bret i no gat yis na wain, na em i tok: “Yupela i mas mekim olsem bilong tingim mi.” (1 Korin 11:23, 24) “Biugel” i krai stret—em i makim stret de bilong mekim Kaikai Bilong Bikpela na em i kolim stret ol samting ol i mas mekim. Orait, olsem wanem long mekim Krismas? I no gat wanpela tok long Baibel i tok yumi mas tingim de mama i bin karim Jisas, na Baibel i no kolim wanpela de bilong mekim olsem o ol samting yumi mas mekim. Nogat tru.
‘Bilong Grisim Ol Man’
Wanpela pasto long wanpela haus lotu Talatala (Zion Church) long biktaun Tokio, em i tok: “Mi save ol haiden i as bilong Krismas, tasol sapos ol man nating i wok long tingim lotu Kristen long Disemba 25 na ol i kam bilong kisim save long ol tok bilong Bikman Jisas, orait Krismas i gat wok insait long lotu Kristen.” Planti man i wanbel wantaim dispela pasto. Tasol yu ting i stret ol i lusim lotu Kristen tru na paulim wantaim samting bilong ol haiden?
Sampela i tok Pol i bin mekim olsem bilong grisim ol man long kamap Kristen. Ol i tingim tok bilong Pol olsem: “Long laik bilong mi yet, mi bin kamap olsem wokboi nating bilong olgeta man, bilong mi ken kisim planti man moa i kam insait long lain bilong Krais. . . . Long ai bilong ol man i no gat lo bilong Moses, mi save stap olsem man i no aninit long dispela lo, bilong mi ken kisim ol man i no aninit long dispela lo. . . . Mi save mekim dispela olgeta wok bilong mekim gutnius bilong Jisas i kamap strong, bai mi tu mi ken kisim ol gutpela samting Bikpela i redim pinis bilong givim long ol man i bilip long gutnius.” (1 Korin 9:19-23) Tasol yu ting dispela tok bilong Pol i orait long ol Kristen i kisim wanpela bikpela de bilong ol haiden bambai ol i ken grisim ol man i no bilong lain Juda na ol i kamap Kristen?
Orait, yumi mas skelim gut ol narapela tok Pol i bin mekim long dispela taim. Long ves 21 em i tok: “Tasol i no olsem mi lusim lo bilong God. Nogat. Mi bihainim lo bilong Krais.” Olsem na taim Pol i tok, em i ‘stap olsem man i no aninit long Lo bilong Moses,’ dispela i makim olsem em i tingim gut ol lo na pasin bilong ol dispela man i no bilong lain Juda, em ol lo na pasin i no kalapim lo bilong Krais. Pol i no lusim lo bilong Krais liklik.a
Olsem na yumi mas ting olsem wanem long pasin bilong kisim wanpela bikpela de bilong ol haiden na mekim i kamap wanpela de “Kristen,” olsem Krismas? Baibel i givim wanem tingting long yumi long dispela samting? Baibel i tok: “Yupela i no ken pas wantaim ol [haiden] na wok bung wantaim ol. Olsem wanem, stretpela pasin na pasin bilong sakim lo tupela i ken wok bung wantaim? . . . Man i bilip long Krais na man i no bilip, tupela i ken holim wankain tingting, a? . . . Olsem na Bikpela i tok moa olsem, ‘Yupela i mas lusim ol, na i go i stap long narapela hap. Na yupela i mas lukaut gut, nogut yupela i pas long ol samting i no klin long ai bilong God. Na bai mi yet mi kisim yupela.’ ” (2 Korin 6:14-17) Maski ol i mekim wanem tok bilong haitim rong bilong ol, i no stret ol i bungim ol bikpela de bilong ol haiden wantaim lotu Kristen. Em i no rot bilong amamas long Jisas olsem Man bilong kisim bek yumi. I no stret ol i mekim olsem long taim Jisas i bin kamap man long graun, na i no stret ol i mekim long nau o long bihain, olsem long taim Jisas i kam olsem King bilong givim strafe bilong God long ol man nogut. (Kamapim Tok Hait 19:11-16) Ol man i laikim ol amamas bilong wanpela bikpela de bilong ol haiden na ol i giaman na tok ol i mekim pasin Kristen, i olsem ol dispela man i givim baksait long Krais Jisas.
“Ol Kristen Hait” i No Laik Kam Bek
Ol samting i bin painim ol Katolik long Japan long taim ol hatpela hetman bilong ami i bosim ples em inap givim tingting long yumi. Long yia 1614 ol i kirap long daunim na tambuim lotu Katolik, na long dispela taim ol 300,000 Katolik long Japan i gat 3-pela rot ol i ken bihainim, olsem: Ol i ken lusim lotu bilong ol, o holimpas na bai ol man i kilim ol i dai, o ol i ken haitim bilip bilong ol. Ol Katolik i haitim bilip bilong ol, ol i kolim ol olsem “ol Kristen hait.” Bilong haitim bilip bilong ol, ol i save bihainim kain kain pasin bilong lotu Buda na lotu Sinto. Taim ol i mekim lotu, ol i save mekim wok long piksa bilong wanpela mama i holim pikinini. Em piksa bilong Maria, tasol ol i tok em piksa bilong wanpela god meri ol Buda i tok em i stap meri long graun bambai em inap helpim ol manmeri. Long ol bikpela de bilong lotu bilong ol dispela Kristen hait, ol i save mekim sampela pasin bilong lotu Buda na lotu Katolik na lotu Sinto tu wantaim. Tasol taim ol man i subim ol i go long lotu Buda bilong planim man i dai, ol i save kolim ol beten Kristen na ol i mekim wanpela pasin bilong mekim ol pasin bilong lotu Buda i kamap olsem samting nating. Orait, olsem wanem long ol dispela “Kristen” long bihain?
Wanpela buk (The Hidden Christians) i stori long ol dispela “Kristen hait” na i tok, “isi isi ol i kirap long givim bel long ol god bilong lotu Buda na lotu Sinto. Taim gavman i pinisim tambu long lotu Katolik na ol misineri Katolik i kam bek long Japan, planti “Kristen hait” i holim yet dispela lotu bilong ol i gat ol pasin bilong lotu Kristen na lotu Buda na lotu Sinto i wok bung wantaim.
Tasol yu ting Misin Katolik i ken kros long ol dispela “Kristen hait” i no laik kam bek long lotu Katolik? Nogat, a? Long wanem, Misin Katolik yet i bin kisim planti bilip bilong ol haiden na bikpela de bilong ol, olsem Krismas, na bungim wantaim lotu bilong ol. Ol Katolik na Talatala i bin kisim ol bikpela de bilong ol haiden na mekim lotu “Kristen” bilong ol i kamap olsem lotu haiden, maski ol i tok ol i Kristen, i olsem ol tu i givim baksait long Krais Jisas, a?
Kamap Kristen Tru
Wanpela meri, nem bilong em Setsuko, em i stap strongpela Katolik inap 36 yia, tasol bihain em i pilim olsem lotu Katolik i no lotu Kristen tru, long wanem, ol i bihainim planti bilip na pasin haiden. Bihain long Namba 2 Pait Bilong Olgeta Hap, Setsuko i hangre long kisim save long God, olsem na em i kirap long i go long lotu Katolik. Em i go long misa long Krismas na em i lukim ol gutpela diwai bilong Krismas ol i putim insait na ausait long haus lotu na em i pilim olsem dispela lotu i gutpela tru. Em i tok: “Mi amamas long ol gutpela bilas bilong haus lotu bilong mipela, i winim tru bilas bilong ol narapela haus lotu klostu.” Tasol Setsuko i no save gut long ol bilip bilong lotu Katolik, maski em i stap tisa bilong Sande-Skul inap liklik taim. Olsem na taim em i laik insait moa long wok bilong lotu, em i go lukim pris na em i givim sampela askim long pris. Pris i no bekim askim bilong em; pris i mekim ol tok i daunim Setsuko. Setsuko i bel hevi na em i pasim tok long bel long em yet bai stadi na lainim ol tok bilong Baibel. Tupela wik bihain, sampela Witnes Bilong Jehova i kam lukim em, na em i orait long ol i lainim em long Baibel.
Em i stori olsem: “Taim mi kisim save long ol tok i tru bilong Baibel na mi save bilip bilong mi long bipo i no stret long dispela, mi bel hevi na tingting planti. Dispela i mekim na wanpela kain sik i painim mi na olgeta gras long het i lus. Tasol isi isi lait bilong tok i tru i sut i go insait long bel bilong mi. Mi kirap nogut long kisim save olsem mama i no bin karim Jisas long Disemba, long wanem, Disemba em i taim bilong ren na kol na ol wasman bilong sipsip i no save stap ausait long taun na was long ol sipsip long nait long kain taim olsem. (Luk 2:8-12) Long haus lotu, taim mipela wokim piksa bilong mama i karim Jisas, mipela i bin tromoi ol liklik hap kapok antap long piksa bilong wasman bilong sipsip na ol sipsip, bilong makim ais. Tasol nau mi save, dispela i no stret.”
Taim Setsuko i bilip tru long ol tok i tru bilong Baibel, em i pasim tok long bel long em i no ken mekim Krismas moa. Nau em i no bihainim “pasin bilong Krismas” wanpela taim tasol long yia—long olgeta de em i save bihainim pasin Kristen bilong amamas long givim samting long ol narapela.
Sapos yu bilip tru long Krais, yu no ken kros taim yu lukim ol haiden i bagarapim Krismas. Ol i mekim Krismas i kamap wankain olsem long pastaim—wanpela bikpela de bilong ol haiden. Krismas i no save helpim ol man long amamas long Krais Jisas, em i kam bek pinis na i stap King long heven na yumi no inap lukim em. (Matyu, sapta 24 na 25; Mak, sapta 13; Luk, sapta 21) Ol Kristen tru i save bihainim gutpela pasin bilong Krais long olgeta taim long yia, na ol i save autim gutpela tok bilong dispela Kingdom em i stap King bilong en. God i laik bai yumi mekim olsem bilong amamas long Krais Jisas, em Man bilong kisim bek yumi na em i King bilong Kingdom.—Buk Song 2:6-12.
[Ol Futnot]
a Tingim tupela pasin Pol i mekim taim i gat bikpela tok long pasin bilong katim skin. Em i save “pasin bilong katim skin, em i samting nating,” tasol em i katim skin bilong Timoti, em Timoti i save raun wantaim em na mama bilong Timoti i bilong lain Juda. (1 Korin 7:19; Aposel 16:3) Tasol em i no laik katim skin bilong Taitus, long wanem, em i laik sakim ol man i strong yet long bihainim lo na pasin bilong ol Juda. (Galesia 2:3) Taitus em i bilong lain Grik, olsem na i no gat as long em i bihainim pasin bilong ol Juda, olsem i gat as na Timoti i mekim. Taitus i no bilong lain Juda, olsem na sapos em i katim skin, bai ‘wok bilong Krais i no helpim em liklik.’—Galesia 5:2-4.
[Piksa long pes 7]
Ol Kristen tru i save givim biknem long Jisas long olgeta taim long yia