Krismas—Bilong Wanem Planti Japan i Laikim?
LOTU Buda na lotu Sinto i bikpela lotu long kantri Japan, tasol ol pikinini bilong Japan i save bilip tru long Fater Krismas. Long 1989, long taim bilong Krismas, ol pikinini bilong Japan i raitim 160,000 pas i go long wanpela ples long Swiden ol i kolim Ples Bilong Fater Krismas. No gat narapela kantri i salim planti pas olsem. Ol pikinini i raitim ol dispela pas bambai ol i ken kisim ol samting ol i gat bikpela laik long en, olsem wanpela kompyuta bilong pilai long en, pe bilong en i olsem 18,000-yen (K136), o wanpela pilai bilong video, pe bilong en i olsem 12,500-yen (K95).
Ol yangpela meri Japan i laik tru long raun wantaim yangpela man i go long pati samting long apinun paslain long de bilong Krismas. Wanpela nius (Mainichi Daily News) i tok: “Wanpela lain i bin givim askim long planti yangpela meri na bikpela hap lain (inap 38 pesen) i tok, wanpela mun samting paslain long Krismas ol i save pasim tok wantaim yangpela man long raun olsem.” Tasol planti yangpela man i no tingting long raun nating tasol. Wanpela nius bilong ol yangpela man i tok: “Gutpela sapos yu kisim pren meri bilong yu i go long wanpela haus kaikai samting na yutupela i tok isi na beten wantaim. Em gutpela rot bilong helpim yu long prenim gut dispela meri.”
Planti man marit long Japan i save baim wanpela “bilas kek” taim ol i pinis wok long taim bilong Krismas. Man i kisim i go long haus olsem presen bambai meri pikinini i ken amamas long em, maski em i no save tingim famili long ol narapela taim long yia.
Ol Japan i no Kristen ol i givim bel long mekim Krismas. Sampela bikpela stua i bin givim askim long ol man i kam baim samting na bikpela hap lain (78 pesen) i tok, ol i save mekim ol samting bilong amamas long Krismas. Yumi kirap nogut long planti Japan olsem i save laikim Krismas, long wanem, liklik hap lain tru (1 pesen) long dispela kantri ol i tok ol i Kristen. Bikpela hap lain bilong Japan ol i tok ol i bilong lotu Buda o lotu Sinto, tasol bel bilong ol i no gat tok long ol i mekim ol samting bilong amamas long dispela bikpela de “Kristen.” Long kalenda bilong wanpela ples holi bilong lotu Sinto ol i bungim Krismas wantaim ol bikpela de bilong ol Japan. Long dispela kalenda, long Disemba 25 ol i raitim tok olsem: “De mama i karim Krais.” Tasol taim yumi lukim ol man i no Kristen ol i insait tru long ol amamas bilong Krismas, dispela i kirapim yumi long askim olsem:
Krismas Em Bilong Husat Tru?
Wanpela bikpela buk (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) i stori long Krismas na i tok, Krismas em i “wanpela bikpela de bilong ol Kristen i kamap long Disemba 25 . . . bilong tingim taim mama i bin karim Krais.” Sampela man i ting em i taim bilong “ol Kristen” i ken “amamas wantaim long betde bilong Krais.”
Ol man i tingim Krismas i olsem wanpela bikpela de bilong lotu, ating ol i no amamas long ol pasin bilong graun ol man i save bihainim bilong amamas long Krismas, em ol i save pati na givim ol presen samting. Ating ol i pilim olsem dispela i bagarapim nem bilong God. Wanpela Amerika i stap long Japan i tok: “Long Japan [Krismas] em samting bilong bisnis tasol; Krais, nogat.” Narapela i tok: “Long ai bilong ol lain bilong Wes, i no olsem pipi i sot [em kaikai bilong Krismas na i sot long ol maket long Japan], tasol i olsem gutpela pasin i sot.”
Wanem dispela gutpela pasin bilong Krismas? Ating em gutpela pasin i kamap taim ol man i bung insait long haus lotu, em planti i save bung long dispela wanpela taim tasol long yia, na ol i mekim ol singsing bilong Krismas na i gat ol han bilong diwai na ol kandel i stap? O ating em dispela gutpela pasin bilong sori, na amamas, na givim presen, em i save kirapim planti manmeri long givim planti samting long ol narapela long taim bilong Krismas? O ating em dispela pasin bel isi i save kamap long ples pait, taim ol soldia i lusim pait inap sampela de long taim bilong Krismas?
Tasol planti taim pasin bilong Krismas i no save kamapim bel isi insait long famili. Long 1987, long Inglan, ol i bin skelim ol samting i save kamap long taim bilong Krismas na ol i tok, ‘Planti famili (70 pesen) long Inglan bai kros pait long taim bilong Krismas. Mani em i nambawan bikpela samting ol i save kros pait long en. Na ol i save dring planti tumas na ol i no mekim wok bilong ol insait long famili na dispela tu i kirapim pait.’
Wanpela man bilong hap bilong Wes em i stap long Japan na i no longtaim i go pinis na em i bin go bek long as ples long taim bilong Krismas. Em i tok: “Mi pilim olsem yumi lusim pasin tru bilong Krismas. Long olgeta yia long Disemba 25 mi kisim strongpela laik long mekim Krismas olsem ol haiden i bin mekim long pastaim tru—em ol i save lotuim ol diwai na kaikai na dring planti tumas. Yumi holim yet ol samting bilong dispela de em i bilong ol haiden, olsem ol lip na han bilong diwai (mistletoe na holly) na ol diwai bilong Krismas—tasol kirap long taim ol Kristen i stilim dispela de na makim olsem wanpela bikpela de bilong lotu bilong ol, nau Krismas i no gutpela olsem bipo.”
Tru tumas, Krismas em i wanpela bikpela de bilong ol haiden. Ol Kristen bilong pastaim i no save mekim Krismas, long wanem, “ol i ting pasin bilong mekim ol amamas bilong tingim de mama i bin karim wanpela man em pasin bilong ol haiden.” Wanpela buk (The World Book Encyclopedia) i tok olsem. Amamas bilong ol haiden long bikpela de ol i kolim Saturnalia na Nuyia, dispela i as bilong ol amamas bilong Krismas na pasin bilong givim ol presen.
Sapos Krismas i bilong ol haiden, orait ol Kristen tru i mas tingim askim olsem: Ol Kristen i ken mekim Krismas o nogat? Orait, yumi ken lukim ol tok bilong Baibel long dispela samting.
[Blok long pes 4]
As Bilong Ol Amamas Bilong Krismas
Yumi no inap save tru wanem taim ol man i gat nem Kristen i bin kirap mekim Krismas, long wanem, em bilong bipo yet. Tasol long yia 336 bihain long Krais, misin bilong Rom i gat bikpela de kain olsem Krismas. Wanpela buk (The New Encyclopædia Britannica) i stori olsem: “Ol i tingting pinis na ol i makim Disemba 25 i olsem de bilong Krismas, long wanem, ol i laik daunim bikpela de bilong lotuim god bilong san.” Disemba 25 em i wanpela bikpela de bilong ol haiden long Rom (Saturnalia), na ol i save mekim ol pati nogut na dring na kaikai planti tumas long dispela de. Na long taim bilong kol, long Disemba, ol haiden bipo ol i stap long Inglan na ol Jeman, ol tu i gat wanpela bikpela de bilong tingim taim bilong san bai kamap strong gen. Wanpela buk (The New Caxton Encyclopedia) i tok: “Misin i kirap mekim ol dispela bikpela de i kamap bikpela de bilong ol Kristen.”