Krismas—Bilong Wanem Ol i Save Mekim Long Esia Tu?
WANPELA bilip bilong ol Esia bilong bipo i kirapim yumi long tingim Santa Klaus bilong Krismas. Dispela bilip bilong ol Korea i olsem: Ol i bilip long wanpela man ol i kolim Sowangsin, na sampela man long Saina na Japan ol i gat wanpela bilip i kain olsem dispela.
Ol i ting Sowangsin em i wanpela god i lukautim haus kuk, em i god bilong paia bilong ol Korea bilong bipo i save lotu long paia. (Long bipo, ol Korea i was gut taim ol i karim ol sakol i gat paia long en, nogut paia i dai.) Ol i bilip olsem dispela god i lukluk long pasin bilong famili inap wanpela yia, na bihain long dispela em i go long heven long rot bilong stov na bikpela paip bilong en.
Ol i tok, long Disemba 23 Sowangsin i tokim king bilong heven long ol samting famili i bin mekim. Ol man i ting em bai kam bek long pinis bilong yia long rot bilong stov na paip bilong en, na bringim ol presen na strafe i stret long pasin olgeta wan wan i bin mekim. Long de em i kam bek, famili i mas laitim ol kandel long haus kuk na long ol narapela hap bilong haus. Ol piksa bilong dispela god bilong haus kuk i wankain olsem Santa Klaus long narapela rot tu—em i save pasim ol retpela klos! Pasin bilong ol Korea long bipo i olsem: Tambu meri i save wokim sokis bilong Korea na givim long tambu mama bilong em long taim bilong san i kamap strong gen. Dispela presen i makim olsem tambu meri i laik bai tambu mama i stap longpela taim—bihain long dispela de, ol de i save kamap longpela gen.
Ol dispela samting mipela i stori long en na ol samting bilong Krismas i wankain liklik, a? Sampela stori na pasin i wankain. Olsem: Paip bilong stov, ol kandel, pasin bilong givim ol presen, ol sokis, lapun man i pasim retpela klos, na de bilong ol dispela samting i kamap. Tasol i no ol dispela samting tasol i mekim na ol Korea i amamas long mekim Krismas, nogat. Taim ol i kamapim Krismas long Korea long namba wan taim, i gat wan wan man tasol i bilip long Sowangsin. Long nau, klostu olgeta man bilong Korea, ol i no save dispela kain bilip i bin i stap.
Tasol dispela i soim olsem wanem ol samting ol man i mekim long taim san i kamap strong gen na long pinis bilong yia, i go long olgeta hap bilong graun long narapela narapela rot. Long yia 350 C.E samting, bikpela lotu bilong Gavman Rom i senisim nem bilong Saturnalia na mekim dispela bikpela de i kamap samting bilong Krismas. Saturnalia em i bikpela de bilong ol haiden bilong Rom bilong tingim de god bilong san i bin kamap. Ol amamas bilong Krismas i bihainim ol pasin bilong ol Rom, tasol ol i givim narapela nem long ol. Olsem wanem dispela samting inap kamap?
Pasin Bilong Givim Ol Presen
Pasin bilong givim ol presen em i wanpela pasin i no pinis. Inap longpela taim ol Korea i bin amamas long givim na kisim ol presen. Dispela em i wanpela as na planti man moa bilong Korea ol i laik mekim Krismas.
Bihain long Namba Tu Pait, ol soldia bilong Amerika i stap long Korea ol i laik pas gut wantaim ol man asples, na ol i bungim ol man long haus lotu na ol i givim presen long ol man na ol samting ol i sot long en. Dispela pasin i go bikpela tru long De Krismas. Planti pikinini i laik lukim haus lotu na ol i go insait long en, na long dispela hap ol i kisim sokolat long namba wan taim olsem presen. Olsem na planti pikinini i wet long Krismas bilong yia antap.
Planti pikinini olsem i ting Santa Klaus em i wanpela soldia bilong Amerika i pasim retpela hat. Sindaun 19:6 i tok: “Sapos wanpela man i man bilong givim presen, orait bai ol man i laik kamap pren bilong en.” Em nau, ol presen i grisim tru ol man. Tasol olsem yu ken lukim long dispela ves, ol presen i no mekim na ol man bai pas gut inap longpela taim wantaim man i givim presen, nogat. Long Korea tu, taim ol i yangpela yet planti ol i bin go long haus lotu bilong kisim sokolat tasol na i no bilong mekim lotu. Tasol ol man i no lusim tingting long Krismas. Ol Korea i kisim hariap planti mani moa, na planti bisnis moa i kamap, na pasin bilong givim ol presen long Krismas em i wanpela gutpela rot bilong kirapim ol man long baim planti samting moa. Ol bisnis i mekim wok long Krismas bilong kisim planti winmani moa.
Dispela i givim save long yu long ol samting bilong Krismas long Esia long nau. Ol i tingim taim ol man i baim ol samting long Krismas, na ol i wokim ol nupela samting bilong ol man i ken baim. Long Julai samting, ol i kirap long tingting long ol toksave ol bai mekim bilong pulim ol man long baim ol samting. Ol i salim planti samting moa long pinis bilong yia, long wanem, ol man i baim ol presen bilong Krismas, na ol kat bilong Krismas, na ol kaset i gat musik long en. Ol toksave bilong pulim ol man long baim ol samting inap mekim na planti yangpela i bel hevi sapos ol i stap long haus na ol i no kisim ol presen long Krismas!
Taim De Krismas i wok long kam klostu, na ol manmeri i laik baim ol presen ol i pulap tru long ol stua bilong Seul, na wankain samting i kamap long ol narapela biktaun bilong Esia. Ol ka i pas pas long rot. Ol man i pulap long ol hotel, na haus kaikai, na klap, na ol hap i gat ol bisnis long en. Ol man inap harim pairap bilong ol pati na singsing. Long apinun paslain long Krismas, ol man na meri i spak ol i wokabaut long ol rot em planti pipia i stap nabaut long en.
Em nau, Krismas long Esia i no moa wanpela bikpela de ol man i tok ol i Kristen ol i go pas long mekim. Long Korea na long ol narapela hap tu, ol bisnis i go pas long mekim ol samting bilong Krismas bambai Krismas i ken helpim ol long kisim planti winmani. Tasol olsem wanem? Em asua bilong ol bisnis tasol na Krismas i no bihainim pasin bilong Krais? Ol trupela Kristen i mas skelim gut wanpela bikpela tok bilong dispela samting.
Krismas i Kamap Olsem Wanem?
Wel animal em ol i putim insait long banis em i wanpela wel animal yet. Na sapos man i ting dispela animal bai pren gut wantaim em, long wanem, animal i bin stap insait long banis inap sampela taim na i luk olsem em i amamas wantaim ol pikinini bilong en, em i popaia stret. Ating yu bin harim ol stori long ol animal i stap insait long banis, na ol i bin bagarapim ol wokman bilong banis.
Yumi ken tok sampela samting bilong Krismas i wankain. Pastaim Krismas i olsem wanpela “wel animal” i stap ausait long lotu Kristen. Aninit long het-tok “Olsem Saturnalia Bilong Rom,” buk The Christian Encyclopedia (long tok Korea)a i tok long Krismas olsem:
“Ol man i laikim tru ol bikpela de bilong ol haiden, em Saturnalia na Brumalia, olsem na ol i no laik lusim ol pasin bilong en na kirap bihainim pasin bilong ol Kristen. King Konstantin i orait long Sande (em de bilong Fibus na Mitras na De Bilong Bikpela) . . . na ating dispela i mekim na ol Kristen i stap long yia 350 C.E. samting, ol i ting em orait long makim de mama i karim Pikinini bilong God na de san i kamap i wankain de. Ol i laikim tru dispela bung bilong ol haiden na ol amamas bilong en, olsem na ol Kristen i amamas long insait yet long en, na ol i no senisim planti pasin bilong en.”
Olsem wanem? Yu ting kain samting olsem inap kamap na i no gat sampela man i laik pasim dispela? Dispela buk i tok: “Ol Kristen bilong hap Wes na Is em ol i save autim tok, ol i no wanbel long ol pasin ol man i mekim bilong tingim de mama i karim Krais, na ol Kristen bilong Mesopotemia ol i sutim tok long ol brata bilong ol long hap bilong Wes na i tok, taim ol i kisim dispela bikpela de bilong ol haiden olsem wanpela bikpela de bilong ol Kristen, ol i lotu long god giaman na long san.” Tru tumas, ol i no bihainim stretpela tingting. Buk i tok: “Kwiktaim planti man i laik insait long ol samting bilong dispela bikpela de na ol i strong long mekim, olsem na taim lotu Talatala i bruk long lotu Katolik long yia 1550 samting, dispela tu i no inap mekim na ol man i lusim dispela samting.”
Em nau, bikpela de bilong lotuim god bilong san em i no wanpela samting bilong ol trupela Kristen, tasol ol bikpela lotu i kirap mekim dispela samting. Dispela de i kisim nupela nem, tasol ol pasin haiden bilong en i stap yet. Na dispela i helpim ol bilip haiden long kam insait long ol lotu i gat nem Kristen, na i bagarapim man long ol samting bilong spirit. Ol samting i kamap bipo i soim olsem taim ol lotu i gat nem Kristen i kamap, pasin bilong “laikim ol birua bilong yupela” i senis, na ol dispela lotu i insait long kain kain pasin nogut na ol pait nogut.
Bihain ol man inap lukim olsem maski dispela bikpela de i gat nem Krismas, ol samting bilong ol haiden i as bilong en. Olsem: Ol man i pati, dring tumas, amamas, danis, givim presen, na bilasim haus long ol lip na han bilong diwai. Bilong ol bisnis i ken salim planti samting moa, ol i bin mekim wok long Krismas long kain kain rot. Ol nius na televisen i litimapim ol samting bilong Krismas, tasol long ol manmeri em samting bilong amamas tasol. Long Seul, wanpela stua i save salim ol liklik trausis na bra samting, na nius bilong televisen i stori long dispela stua i bilasim wanpela diwai bilong Krismas long ol liklik trausis samting na putim long windo bilong en. Ol samting bilong Krismas i stap long ples klia, tasol ol man i no tok amamas long Krais.
Tok Bilong Baibel na Krismas
Dispela ol samting bilong Krismas i lainim yumi long wanem samting? Tingim wanpela tok piksa: Sapos man i pasim kranki ol baten bilong siot, bilong stretim dispela samting em i mas kirap pasim gen ol baten, a? Tasol sampela man i tok, maski lotu haiden bilong lotuim san i as bilong Krismas, ol lotu i gat nem Kristen ol i orait long Krismas. Olsem na ol dispela man i ting em orait long tok olsem Krismas em de mama i karim Krais na dispela de i gat nupela insait bilong en.
Yumi ken lain long wanpela bikpela samting long samting i bin kamap bipo long hap bilong Juda. Long yia 612 B.C.E., ol Juda i kisim lotu haiden bilong lotuim san i kam insait long tempel long Jerusalem. Olsem wanem? Taim ol i kisim dispela lotu haiden i kam insait long ples bilong lotuim God Jehova, dispela i mekim na God i orait long en? Man bilong raitim Baibel, em Esekiel, em i tok long pasin bilong lotuim san insait long tempel bilong Jerusalem: “Long dispela ples, namel long alta na dua, i gat 25 man i stap. . . . Na [ol i] lukluk i go long hap bilong san i kamap. Na ol i brukim skru na putim pes i go daun long graun, bilong lotuim san. Orait Bikpela i tokim mi olsem, ‘Man bilong graun, yu lukim dispela samting, a? Ol dispela manmeri bilong Juda i save mekim ol dispela pasin nogut tru, na ol i save birua long ol arapela manmeri long olgeta hap bilong Israel. Olsem na mi belhat long ol. Tasol ol i ting dispela pasin i samting nating na ol i mekim pasin nogut moa yet. Ol i kam klostu long haus bilong mi na mekim dispela pasin nogut nau yu lukim. Ol dispela man i ting mi samting nating na ol i mekim dispela stingpela pasin. Tasol harim. Mi belhat nogut tru long pasin nogut bilong ol.’ ”—Esekiel 8:16, 17.
Em nau, God i no orait long en, na dispela lotu haiden inap mekim na tempel olgeta bai bagarap. Ol kain pasin olsem i pulap long Juda, na dispela i mekim na pasin nogut na pasin pait na bagarapim man i go bikpela long dispela kantri. Na i wankain long ol kantri i gat nem Kristen, ol pasin bilong lotuim san long taim bilong Saturnalia i kamap ples klia long taim bilong Krismas. Inap sampela yia bihain long Esekiel i lukim dispela driman, Jerusalem i kisim strafe bilong God—ol Babilon i bagarapim dispela taun.—2 Stori 36:15-20.
Ating yu lap long stori bilong saveman bilong Korea long pikinini Jisas, em mipela i kamapim long namba wan stori. Tasol stori bilong dispela man i no gat stretpela save long Krais i gat as bilong en. Ating dispela stori i ken kirapim ol man i save mekim Krismas long tingting gut long en. Bilong wanem? Long wanem, Krismas i no stori stret long Krais. Krismas i mekim na ol man i no save long i stap tru bilong Krais long nau. Jisas i no wanpela bebi moa i slip long bokis kaikai bilong bulmakau.
Planti taim Baibel i tok, nau Jisas em Man God i Makim, na em i strongpela King bilong Kingdom bilong God i stap long heven. (KTH 11:15) Em i redi long pinisim pasin bilong i stap rabis, em wanpela samting sampela manmeri i no lusim tingting long en long taim bilong Krismas, taim ol i givim ol samting long ol man i sot.
Krismas i no bin helpim ol kantri i gat nem Kristen na ol narapela kantri, olsem ol kantri bilong Esia. Nogat. Krismas i bin mekim na ol man i no tingim tok ol Kristen i autim long Kingdom bilong God na long pinis bilong pasin nogut bilong dispela graun. (Matyu 24:14) Mipela i laik bai yu askim ol Witnes Bilong Jehova long dispela pinis bai kamap olsem wanem. Na yu ken kisim save long ol blesing bai kamap bihain long en long graun, taim Kingdom bilong God na King bilong en, em Krais Jisas, i bosim graun.—KTH 21:3, 4.
[Futnot]
a Ol i kisim tok long buk The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge.
[Rait long pes 6]
Krismas i mekim na ol pasin haiden i go insait long ol lotu i gat nem Kristen
[Piksa long pes 5]
Planti pikinini i laik lukim haus lotu, olsem na ol i bin go insait long en na kisim sokolat olsem presen. Olsem na ol i wet long Krismas bilong yia antap
[Piksa long pes 7]
Krismas long biktaun Seul, Korea
[Piksa long pes 8]
Krais i no wanpela bebi moa; em i strongpela King bilong Kingdom bilong God