Mi Go Bikpela Insait Long Oganaisesen Bilong Jehova Long Saut Afrika
Em stori bilong Frans Muller
DEVIT em bikbrata bilong mi, na mitupela i bin wokabaut i go bilong kisim tren long Kep Taun, na mipela i kirap nogut long lukim toksave long wanpela sain i tok, “Bilong Ol Waitskin Tasol.” Long 1948 gavman i bin eleksen, na Nesenel Pati i win, na ol i kirapim dispela lo ol i kolim apatet. Dispela lo i tok, waitskin na blakskin i no ken bung wantaim.
Tasol dispela pasin bilong tupela skin i no ken bung wantaim em i bin stap planti yia pinis long Saut Afrika long taim ol waitskin i bosim kantri, tasol nau ol i mekim i kamap wanpela lo, na mipela i no inap sindaun long tren wantaim ol blakskin. Inap 44 yia bihain ol i wok long pinisim dispela apatet.
Long dispela taim bilong apatet mi mekim wok bilong autim tok olsem wok painia bilong ol Witnes Bilong Jehova, tasol dispela lo apatet i bin pasim mi liklik. Nau mi gat 65 krismas, na mi tingim oganaisesen bilong Jehova long Saut Afrika i kamap bikpela, na mi kamap bikpela insait long en, na mi amamas.
Mi Kamap Bikpela Insait Long Lotu Kristen
Taim papa bilong mi i yangpela, em i mas kaunim Baibel na bai papa bilong em i ken harim. Bihain papa bilong mi i wok long laikim tumas tok bilong Baibel. Mama i karim mi long 1928, na long dispela taim papa i insait long kaunsil bilong lotu Dats Rifom long taun Potgitesras, na brata bilong em i givim wanpela buk (The Harp of God) bilong ol Witnes long em.
Papa i tokim mama long kukim dispela buk. Em i tok, buk i bilong wanpela lotu giaman. Tasol mama i no kukim, na wanpela de papa i kisim na em i lukim wanpela tok long en olsem: “God i Save Givim Pen Long Man o Nogat?” Em i no bilip long tok bilong ol Sumatin Bilong Baibel (em olpela nem bilong ol Witnes Bilong Jehova), tasol em i kirap kaunim dispela buk. Em i kaunim kaunim i go biknait, na taim em i laik slip em i tokim mama: “Mama, sori, ating tok i tru i stap long dispela buk.”
Long de bihain papa i kikim wilwil i go 50 kilomita long kisim sampela buk moa long wanpela Sumatin Bilong Baibel, na planti taim em i kaunim ol dispela buk i go inap biknait. Em i tokim pasto bilong lotu Dats Rifom long ol dispela tok em i wok long lainim. Em i ting pasto bai stretim tok bilong dispela lotu, tasol nogat, olsem na papa i lusim na em i kirap long autim tok bilong Baibel long ol man. Dispela tok i namba wan samting bilong em wantaim mipela olgeta long taim mi wok long kamap bikpela.
Bihain papa i kamap painia, na em i go longwe moa long autim tok, na em i raun long wanpela ka bilong bipo ol i kolim Model T Fot. Sampela yia bihain em i mas lusim wok painia na bai em i ken helpim famili long ol samting bilong skin, tasol em i no lusim wok bilong autim tok. Long Sande mipela i bin raun inap 90 kilomita long i go autim tok long taun Pitasbek.
Wok Bisnis i Kamap Bikpela
Papa i kirapim wanpela stua, na bihain em i kirapim narapela. Sampela maniman i kam insait long dispela bisnis wantaim papa, na bihain ol i kirapim 4-pela stua moa wantaim wanpela bakstua, na ol stua i stap longwe long ol narapela narapela.
Sampela bikbrata bilong mi tu i go insait long dispela bisnis, na rot i op long ol inap kamap maniman, na nau ol man nabaut i laik kamap pren bilong mipela, na ol i singautim mipela long i go long ol pati bilong ol. Tasol papa i pilim olsem hevi i laik kamap long famili, olsem na em i bungim mipela olgeta na em i tok em bai lusim ol dispela wok mani na mipela famili i ken go sindaun long Pretoria na givim bel long mekim wok bilong Jehova. Em i holim wanpela stua tasol, na em i baim sampela man bilong lukautim.
Tupela brata bilong mi, em Kwis na Devit, ol i kirap long wok painia, na Lina tu, em susa bilong mi, na namba wan brata bilong mi tu, tasol sori tumas, bihain em i lusim tok i tru. Long wanpela mun long 1942 mipela 10-pela bilong famili i autim tok inap 1,000 aua. Long dispela taim mi kisim baptais bilong makim dediket bilong mi.
Mi Lusim Skul
Long 1944, long taim bilong Namba 2 Pait, wasman sekit i kam, em Ket Nel, na em i askim mi, bai mi kamap painia o nogat. Mi tok: “Bai mi skul tupela yia moa pastaim.”
Em i tok: “Nogut Armagedon i painim yu na yu stap yet long skul.” Olsem na mi lusim skul, na long Janueri 1, 1945, mi kirap mekim wok painia.
Mi wok painia long Veriniging, klostu long Johanisbek, na Pit Ventsel na Dani Oto i poroman bilong mi. Sampela mun mi autim tok inap 200 aua. Bihain ol i salim Pit i go long Pretoria, na Dani i mas lusim wok painia na bai em i ken helpim lapun papa bilong em long fam. Olsem na mi wanpela i mas lukautim 23 Baibel-stadi long Veriniging.
Bihain brens-ofis i salim pas long mi na tokim mi long lusim Veriniging na i go wok painia long Pretoria. Mi no save bilong wanem ol i laikim olsem, tasol bihain mi save: Ol i tingim mi i yangpela tumas na mi gat 17 krismas tasol na nogut mi stap wanpis; mi no gat gutpela save tumas, na mi mas lain moa na kisim save moa long ol samting.
Long Pretoria mi kisim save moa long ol samting, na nau mi kamap painia salim. Mitupela Pit Ventsel i stretim rot na bai mipela i ken skulim ol yangpela painia i kam long Pretoria na bai ol i ken mekim gut wok painia. Bihain ol i makim Pit long kamap wasman sekit bilong dispela hap. Bihain em i maritim susa bilong mi, em Lina. Nau tupela i wok long brens-ofis long Saut Afrika.
Wanpela yangpela meri i kam long Pretoria bilong mekim wok painia, em Mati Fos. Famili bilong em ol i Witnes. Mi laikim em, na em i laikim mi, tasol mitupela i yangpela tumas long marit. Bihain ol i salim mi i go long narapela hap na Mati long narapela hap, tasol mipela i raitim pas i go i kam.
Betel na Skul Gileat
Long 1948 ol i singautim mi i go wok long brens-ofis bilong Sosaiti long Kep Taun. I gat 3-pela ofis na liklik faktori, tasol i no gat ples slip bilong mipela 17 wokman, olsem na mipela mas slip wantaim sampela famili na long haus pasindia.
Long moningtaim mipela i save bung long rum long faktori na mekim lotu, na long belo mipela yet i mas painim sampela kaikai. Na taim wok i pinis long apinun mipela i save go long ples slip long Kep Taun, na long kain taim olsem mitupela Devit i bin lukim dispela sain i tok, “Bilong Ol Waitskin Tasol,” em pastaim mi stori long en.
Taim mi bin kam nupela long brens-ofis hia mi no save tumas long ol samting, olsem na mi askim Brata Filips, em wasman bilong brens: “Mi mas mekim wanem na bai mi ken save gut long ol samting?”
Em i tok: “Frans, yu no ken tingting planti. Yu mekim ol wok tasol!” Long olgeta taim mi bin mekim olsem, na mi save sapos yumi wok gut wantaim oganaisesen bilong Jehova na bihainim ol tok em i givim long yumi olsem kaikai bilong spirit, bai yumi wok long kamap strong insait long dispela oganaisesen.
Long 1950 Sosaiti i singautim mi bilong i go long Skul Gileat na lain long mekim wok misineri. Skul i stap long Saut Lansing long Nu Yok, na Bruklin i stap 400 kilomita long hap bilong saut. Mi bin wok liklik tu long Bruklin long nambawan ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova, na mi lukim tru pasin bilong oganaisesen bilong Jehova. Ol wasman i givim bel long mekim wok bilong ol, na mi amamas tru long dispela oganaisesen bilong Jehova.
Mi Wok Yet Long Wok Bilong Jehova
Ol i makim mi bilong i go long Saut Afrika na mekim wok wasman sekit long hap bilong Transval long not, em as ples bilong mi. Mitupela Mati i bin raitim pas i go i kam inap 6-pela yia, na nau mipela i marit long Disemba 1952, na em i raun wantaim mi long mekim dispela wok sekit. Ol brata i amamas long mipela i helpim ol, olsem na mitupela tu i amamas.
Wanpela taim mipela i stap wantaim wanpela famili, na ol i tok ol i sori long ol i no gat susu bilong putim long ti o kopi bilong mipela. Bihain mipela i harim ol i bin baim bulmakau bilong ol i go long ol man na bai ol i gat mani bilong baim bensin na ol inap bringim mipela i go raun long ol fam na autim tok long ol man. Ol i no gat narapela bulmakau. Mipela i gat bikpela laik tru long kain brata olsem!
Sampela taim mi pilim olsem mi sot liklik long save bilong mekim dispela wok sekit, olsem long stretim hevi bilong ol manmeri i bikpela long mi. Wanpela taim mi ting mi no mekim gutpela wok tumas na mi no gat gutpela save tumas, na mi tokim Mati, ating Sosaiti bai senisim mi i go long wok painia. Em i tok, maski wanem wok mitupela i mekim, wok painia i gutpela tu. Olsem na dispela tok bilong em i strongim bel bilong mi.
Orait, taim mipela i kamap long narapela kongrigesen, wanpela pas bilong Sosaiti i wetim mipela. Mipela i kaunim, na mipela i kirap nogut! Em i tok mi mas kirap long mekim wok wasman distrik! Inap tupela yia mipela raun mekim dispela wok long hap bilong Saut Afrika na Namibia, olsem Saut-Wes Afrika. Tasol i hatwok long mekim gut wok, long wanem, dispela lo bilong apatet i stap. Planti taim ol i tambuim mipela long i go long ol ples bilong blakskin, o long wokim kibung.
Long 1960 ol i tok orait long mipela i ken wokim wanpela kibung distrik long taun Soweto. Ol brata blakskin bilong ol longwe kongrigesen ol i baim pinis tiket bilong tren na bas na bai ol i ken kam long kibung, tasol gavman i harim na ol i senisim tok na tambuim mipela long mekim kibung. Mipela i go long wanpela bikman em i orait long yumi ol Witnes, na em i stap 20 kilomita longwe long Johanisbek long hap i go. Long pasin sori em i givim gutpela ples long mipela long wokim kibung, winim narapela ples bipo mipela i bin makim. Gutpela kibung i kamap, na 12,000 manmeri i bung!
Tasol bihain planti samting i senis! Nau ol i wok long pinisim lo apatet, na nau mipela i ken bung long ples klia, maski em i hap bilong waitskin o blakskin o hapkas o ol India. Nau mipela olgeta inap bung wantaim long kibung na amamas i stap, tasol mipela i mas sindaun long hap bilong tok ples bilong mipela yet.
Wanpela Hevi
Long 1947 papa bilong mi i bin mekim bikpela popaia. Stua bilong em i stap longwe inap 200 kilomita, na ol man i bin bosim stua ol i paulim ol samting, olsem na papa i lusim mama na em i go bosim stua. Nau em i no stap tumas wantaim mama. Olsem na traim i painim em, na em i pundaun na kongrigesen i rausim em.
Dispela hevi i lainim mi long wanpela bikpela samting olsem: Maski yumi gat gutpela save long tok i tru na yumi wok strong long autim tok, dispela tasol i no inap—yumi mas bihainim ol lo bilong Baibel, em dispela i namba wan samting. (1 Korin 7:5) Planti yia bihain kongrigesen i kisim bek papa, na em i stap gut long wok bilong Jehova i go inap long taim em i dai long 1970. Mama bilong mi i stap strong inap long taim em i dai long 1991.
Sampela Gutpela Samting Moa
Long 1958 mitupela Mati i go long bikpela kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova long Yanki Stediam na Polo Grauns long Nu Yok. Bipo i no gat wanpela kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova i bikpela olsem dispela. Mipela kisim bikpela amamas, long wanem, mipela pilim olsem mipela i insait tru long gutpela oganaisesen bilong Jehova. Mipela i no inap lusim tingting long dispela traipela lain i bung long dispela kibung. Inap 253,000 manmeri i bin bung long Sande long belo bek, na ol i olsem dispela “bikpela lain manmeri ol i lotu long God,” em dispela “planti tumas manmeri . . . bilong olgeta lain man na bilong olgeta kantri na bilong olgeta kain skin na bilong olgeta tok ples,” ol i bung wantaim na i stap bel isi. (KTH 7:9, 10) Mati i stap long Nu Yok na bai em i ken go long Skul Gileat, na mi go bek long wok distrik long Saut Afrika.
Mati i bin go long namba 32 klas bilong Skul Gileat, na em i kam bek long Saut Afrika, na long 1959 Sosaiti i singautim mipela long i go wok long brens-ofis long Saut Afrika, klostu long taun Ilansfonten na Johanisbek. Insait long planti yia mi lukim oganaisesen i go bikpela, na pasin bilong sori na laikim tru ol brata i kamap strong. Na mi lukim olsem Jehova na Krais Jisas i bosim oganaisesen, na sapos sampela man o meri i laik mekim wok bilong Jehova, em i save givim wok long ol.
Long 1962 mi go bek long Bruklin long Nu Yok na bai mi ken lain inap 10-pela mun long pasin bilong lukautim wok bilong brens. Em gutpela tu, long wanem, long 1967 ol i makim mi bilong i stap wasman bilong brens long Saut Afrika. Long 1967 Sosaiti i kamapim ol Komiti Bilong Brens, olsem na sapos i gat bikpela samting i kamap na brens i mas tingim, i gat 5-pela strongpela elda Kristen i ken toktok long dispela samting.
Aninit Long Lo Apatet
Ol lo bilong apatet i bin pasim wok bilong Jehova liklik long Saut Afrika. Taim Sosaiti i wokim Haus Betel long Ilansfonten long 1952, lo bilong gavman i tok, mas wokim ples slip bilong ol blakskin long baksait, na ples kaikai tu na bai ol i no ken kaikai wantaim ol waitskin. Bihain ol i orait long ol blakskin i ken kaikai long haus kuk. Na i olsem tasol long taim mipela i kam long Betel hia long 1959. Mi bel hevi tru long dispela pasin bilong brukim tupela kain skin na bai ol i no ken bung wantaim.
Bihain gavman i tambuim ol blakskin long slip baksait long Haus Betel, na nau sampela i mas i go slip longwe inap 20 kilomita long taun bilong ol blakskin, na sampela i mas slip long ol haus em Sosaiti i baim long mun, na sampela i mas slip long haus pasindia bilong ol singel. Dispela pasin nogut i bin stap inap planti yia.
Haus Betel i Go Bikpela
Inap 3-pela taim Sosaiti i skruim skruim Haus Betel i go bikpela, na bihain ol i laik skruim moa, tasol i no inap, long wanem, graun i liklik tumas. Olsem na Lain Bilong Bosim Ol Witnes Bilong Jehova i tokim mipela long painim nupela hap graun long hap em lo apatet i no strong tumas na bai Sosaiti i ken wokim nupela Haus Betel na ol brata blakskin tu i ken stap long en. Long olgeta moningtaim ol brata long Betel i bin beten askim Jehova long helpim ol long kamapim dispela samting.
Bihain mipela i amamas tru long painim wanpela hap graun long Krugesdop, na Johanisbek i stap long hap bilong is! Tasol gavman i tok gen olsem mipela mas wokim ples slip bilong ol blakskin na bai ol i no ken bung wantaim ol waitskin, na mipela mas wokim inap long 20 blakskin tasol. Mipela mekim olsem, tasol long 1985 samting senis i wok long kamap, na gavman i isi liklik long putim dispela lo apatet, na mipela inap long kisim sampela brata blakskin na India i kam wok wantaim mipela long Betel.
Nau mipela famili bilong Betel i stap amamas na wanbel wantaim, maski wanem skin bilong ol wan wan, ol i ken i stap long wanem rum ol yet i laik i stap long en. Na inap planti yia, gavman i no laik makim mipela i olsem wanpela lotu tru, tasol nau ol i orait long rejistaim mipela long nem olsem “Ol Witnes Bilong Jehova long Saut Afrika.” Nau mipela i gat ol brata em ol i gat namba bilong stretim marit bilong ol manmeri. Na long hap bilong ol blakskin, nau planti Haus Kingdom i stap.
Long taim mi kam nupela long brens-ofis long Kep Taun, na i kam inap nau, mi lukim wok bilong Jehova i go bikpela! Pastaim i gat 17 tasol bilong Betel, tasol ol i no gat Haus Betel, na nau i gat 400 i stap, na ol i gat gutpela Haus Betel, na ol gutpela masin kompyuta, na ol bikpela masin bilong wokim ol buk samting! Oganaisesen i go bikpela long Saut Afrika, na mi go bikpela wantaim em. Pastaim i gat 400 pablisa i stap taim mi nupela Witnes long 50 yia bipo, tasol nau i gat 55,000 i stap!
Mi amamas na tok tenkyu tru long Jehova, long wanem, gutpela meri bilong mi i bin helpim mi nau inap 39 yia pinis. Mi tokim Jehova: “Yu kisim mi i kam sindaun wantaim yu, na yu lukautim mi gutpela tumas.” (Song 23:5) Mitupela Mati i amamas na tenkyu long oganaisesen bilong Jehova, em spirit bilong em i stiaim, na mitupela i gat strongpela laik long i stap oltaim long mekim wok bilong Jehova, na no ken lusim, na stap tasol long Betel, em haus bilong em, na stap insait long dispela oganaisesen bilong Jehova na mekim wanem wok em bai givim long mipela.
[Ol Mep long pes 19]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
ANGOLA
SAIER
SAMBIA
SIMBABWE
BOTSWANA
NAMIBIA
SWASILAN
LESOTO
SAUT AFRIKA
Pretoria
Johanisbek
Kep Taun
Port Elisabet
SOLWARA SAUT ATLANTIK
SOLWARA INDIA
SOLWARA MOSAMBIK
[Piksa long pes 20]
Pit Ventsel na Frans Muller (han kais) long wok painia long 1945
[Piksa long pes 23]
Frans na Mati Muller