Ol Rait Bilong Josifas
OL MAN bilong kisim save long stori bilong bipo, ol i save laikim tru ol rait bilong Josifas. Mama i karim Josifas 4-pela yia bihain long taim Krais i dai, na em i lukim ol samting nogut i painim lain Juda olsem Jisas i bin tok profet long en. Josifas em i kepten bilong ami, na ambasedo, na Farisi, na saveman.
Josifas i stori gut long olgeta liklik samting i bin kamap. Ol rait bilong em i helpim stori bilong Baibel na i givim save long yumi long graun bilong Palestain. Olsem na planti man i laik kisim ol rait bilong em bambai ol inap kaunim!
Taim Em i Yangpela
Mama i karim Josep ben Matias, o Josifas, long yia 37, em namba wan yia bilong Kaligula i stap king long Rom. Papa bilong Josifas em i bilong lain pris. Em i tok, mama bilong em i kamap long famili bilong hetpris Jonatan bilong lain Hasmona.
Taim em i gat 15 o 16 krismas, em i lain gut long Lo Bilong Moses. Lotu Juda i bruk long 3-pela lain, em ol Farisi na Sadyusi na ol Esin, na Josifas i skelim tok na tingting bilong olgeta. Em i laikim ol Esin, olsem na em i go i stap inap 3-pela yia long ples nating wantaim Banus, ating em i wanpela Esin. Taim Josifas i gat 19 krismas em i lusim dispela na go bek long Jerusalem na kamap Farisi.
Em i Go Long Rom na Kam Bek
Long yia 64, Josifas i go long Rom bilong helpim ol pris Juda, em Feliks, mausman bilong Rom long Judia, em i bin salim ol i go kot long King Niro long Rom. Sip i bagarap na klostu Josifas i dai. Ol i kisim bek 80 tasol bilong ol 600 manmeri i bin i stap long sip.
Taim em i stap long Rom, wanpela Juda i kisim em i go sekanim meri bilong King Niro, em Kwin Popia. Kwin i helpim Josifas na wok bilong em i kamap gutpela. Oltaim bihain Josifas i tingim ol naispela naispela haus samting em i lukim long biktaun Rom.
Taim Josifas i kam bek long Judia, ol Juda i tingting strong long pait long Rom. Em i wok long tokim ol, ol i no inap winim Rom; bai ol i lus long pait. Tasol ol i no senisim tingting. Josifas i no inap pasim ol na ating em i pret, nogut ol i ting em i laik helpim Rom, olsem na em i kamap kepten bilong ol soldia Juda long distrik Galili. Josifas i strongim na lainim gut ol dispela soldia, na kisim kaikai samting bilong ol bambai ol i redi long pait long ol ami bilong Rom. Tasol sori tumas—ol i lus long pait. Ami bilong Vespesien i daunim Galili. Josifas i stap insait long strongpela taun Jotapata, tasol ol birua i banisim inap 47 de na kisim taun.
Taim Josifas i givim taun long ol birua, em i painim rot bilong abrusim strafe na em i tok, i no longtaim na bai Vespesien i kamap king. Olsem na ol i kalabusim em tasol, na taim Vespesien i kamap king, ol i larim Josifas i go fri. Inap long pait i pinis, em i wok long ol Rom, olsem man bilong tanim tok na namelman. Vespesien na tupela pikinini man bilong em, em Taitas na Domisian, ol i mekim gut long Josifas, olsem na em i skruim nem bilong famili bilong ol, em Flavius, long nem bilong em.
Ol Buk Bilong Flavius Josifas
Olpela rait tru bilong Josifas em 7-pela buk i stori long ol pait bilong ol Juda (The Jewish War). Ol man i ting em i bin raitim bai ol Juda i ken pilim bikpela strong bilong ol Rom na ol i no ken pait gen long ol. Ol buk i stori long ol samting i bin painim ol Juda kirap long taim Antiokas Epifanes i kisim Jerusalem (yia 150 samting paslain long Krais) na i kam inap long ol hevi bilong yia 67. Bihain em i stori long pait em yet i lukim, i go inap yia 73.
Na Josifas i raitim 20 buk i kamapim stori bilong ol Juda long bipo (The Jewish Antiquities). Em i stori long buk Stat na God i wokim olgeta samting na i go inap long ol Juda i kirapim pait long ol Rom. Em i stori long ol dispela samting taim ol i bin kamap na i stret wantaim stori bilong Baibel, na em i kamapim tingting bilong ol tumbuna na bilong sampela man i no Juda long ol dispela samting.
Josifas i raitim stori bilong em yet long buk Life. Em i laik stretim bek nem bilong em long ol samting em i bin mekim long taim bilong pait. Na em i wok long bekim ol tok Jastas bilong Taiberias i sutim long em. Em i raitim tupela buk (Against Apion) bilong helpim ol Juda long bekim ol tok kranki ol man i sutim long ol.
Helpim Tok Bilong Baibel
Planti stori Josifas i raitim ol i stret. Long tupela buk bilong helpim ol Juda (Against Apion) em i makim olsem ol Juda i no save putim ol Namba 2 Lain Buk long Buk bilong God, na ol tok bilong Buk bilong God i tru na i stret wantaim. Josifas i tok: “Mipela [ol Juda] i no gat planti planti buk bilong mipela, em tok bilong narapela i pait long tok bilong narapela. Nogat. . . . Mipela i gat 22 buk tasol [em olsem ol 39 buk bilong Baibel long nau], em ol i stori long olgeta taim bipo, na i stret yumi ken ting ol i bilong God.”
Na (long buk The Jewish Antiquities) Josifas i skruim hap tok long stori bilong Baibel i givim sampela save moa long yumi. Em i tok, “Aisak i gat 25 krismas” taim Abraham i pasim han lek bilong em na i laik kilim em olsem ofa. Josifas i tok, Aisak i helpim papa long wokim alta na bihain Aisak i tok, “ ‘sapos em i sakim laik bilong God na papa, i no stret em i bin kamap namba wan pikinini’ . . . Olsem na wantu em i go long alta bilong kamap ofa.”
Na Josifas i skruim hap tok long stori bilong Baibel long ol Israel i lusim Isip, em i tok: “Ol lain i ranim ol i gat 600 karis pait, na 50,000 soldia long hos, na 200,000 i wokabaut long lek, na olgeta i holim samting bilong pait.” Na Josifas i stori tu, “taim Samuel i gat 12-pela krismas, em i kirap long autim tok bilong God; na wanpela taim em i slip na God i singaut long Samuel na kolim nem bilong em.”—Lukim 1 Samuel 3:2-21.
Ol narapela rait bilong Josifas i helpim yumi long save long takis, na ol lo, na ol samting i bin kamap. Em i tok, Salome em i meri i danis long pati bilong Herot na askim het bilong Jon Bilong Baptais. (Mak 6:17-26) Planti save yumi kisim long ol Herot i kam long ol buk bilong Josifas. Em i stori olsem “bilong haitim olsem em i lapun pinis, [Herot] i penim gras bilong em long blakpela pen.”
Bikpela Pait Long Ol Rom
Jisas i mekim tok profet long Jerusalem na tempel bilong en, na 33 yia bihain, truim i wok long kamap. Sampela lain Juda long Jerusalem ol i laik rausim ol Rom bai ol i no ken bosim ol moa. Long yia 66 ol Rom i harim tok long dispela na ol i salim ol ami aninit long Sestias Galas, em namba wan gavman bilong provins Siria, bilong daunim ol dispela bikhetman na givim strafe long ol. Ol i bagarapim ol liklik ples klostu long Jerusalem, na bihain ol i wokim kem na banisim taun. Long pait, ol soldia bilong Rom i wokabaut klostu klostu na hap plang bilong narapela i pas long hap plang bilong narapela, olsem skin bilong trausel, na dispela pasin i lukautim ol gut. Josifas i stori olsem: “Ol supsup i paitim ol dispela hap plang na i pundaun nating long graun; ol i no bagarapim ol soldia. Olsem na ol soldia i go klostu na brukim banis na ol yet i no kisim bagarap, na ol i redim ol samting bilong kukim dua bilong tempel.”
Josifas i stori moa olsem: “Nau Sestias . . . i singautim ol soldia i go bek . . . Em i lusim taun i go; no gat as na em i mekim olsem.” Josifas i no tingting long litimapim nem bilong Pikinini bilong God, tasol dispela samting em i stori long en i truim tok profet bilong Jisas! Ol Kristen long Jerusalem i bin wetim dispela samting i kamap, long wanem, Pikinini bilong God i bin tok: “Taim yupela i lukim ol ami i kam raunim Jerusalem i stap, orait yupela i ken save, taim bilong taun i mas bagarap em i klostu nau. Long dispela taim ol manmeri i stap long distrik Judia ol i mas ranawe i go long ples maunten. . . . Dispela taim em i taim bilong God i bekim rong, olsem na olgeta tok i stap long buk bilong God, em bai i kamap tru.” (Luk 21:20-22) Ol gutpela disaipel bilong Jisas i bihainim tok bilong em na ol i ranawe lusim taun. Ol i no go bek gen, olsem na ol i abrusim bikpela hevi i kamap long en.
Josifas i stori long ol hevi i kamap long taim ol ami bilong Rom i kam bek long yia 70. Namba wan pikinini man bilong Vespesien, em Jeneral Taitas, em i kam bilong daunim Jerusalem na gutpela haus lotu bilong en. Insait long taun, narapela lain i pait wantaim narapela lain na ol i laik bosim taun. Ol i kilim planti man. Josifas i tok, sampela Juda i “bel hevi tru long ol samting nogut i kamap insait long taun na ol i laik bai ol Rom i ken kisim taun,” na bai dispela hevi i pinis. Josifas i tok, ol dispela man bilong pait ol i “stilman”—ol i bagarapim ol samting bilong ol maniman na kilim i dai ol man i gat nem, em ol i ting ol i laik helpim Rom.
Ol Juda yet i pait, na insait long Jerusalem ol samting nogut tru i kamap. Ol i no planim ol man i dai pinis. Ol lain bilong pait “ol i pait long ol yet na krungutim bodi bilong ol man i dai pinis, em ol i hip nabaut long rot.” Ol i stil na kilim ol man i dai bambai ol i ken kisim kaikai na mani samting. Ol man i karim hevi ol i krai i go i go.
Taitas i kirapim ol Juda long givim taun long em, na bai ol yet i abrusim bagarap. Em i “salim Josifas i go toktok wantaim ol long tok ples bilong ol yet; em i ting bai ol i harim tok bilong wanples bilong ol.” Tasol ol i tok nogut long Josifas. Nau Taitas i banisim taun long olgeta hap. (Luk 19:43) Ol Juda i no gat rot bilong ranawe na hangre “i bagarapim ol manmeri, olgeta wanhaus na ol famili olgeta.” Na planti ol i dai long pait. Taitas i no save, tasol em i truim tok profet bilong Baibel na daunim Jerusalem. Bihain, em i lukluk long ol traipela banis bilong taun i gat ol strongpela haus bilong ol soldia na em i tok: “God tasol i rausim ol Juda long dispela strongpela taun.” Planti Juda tru, winim wan milion, ol i bagarap.—Luk 21:5, 6, 23, 24.
Bihain Long Pait
Bihain long pait, Josifas i go long Rom. Famili Flavius i helpim em na em i stap olsem man bilong Rom long wanpela bikpela haus, bipo em i bilong Vespesien, na em i kisim skel long king na ol presen long Taitas, na em i raitim ol buk.
Yumi ken tingim tu Josifas i bin kamapim dispela tok “Tiokratik” i olsem “God i bosim.” Em i stori long lain Juda na em i tok: “Gavman bilong mipela . . . em gavman Tiokratik, long wanem, God i holim strong na namba na em i bosim.”
Josifas i no tok em i Kristen. God i no givim spirit holi long em na em i raitim ol tok. Nogat. Tasol ol rait bilong Josifas inap givim gutpela save long yumi long ol samting i bin kamap long bipo.
[Piksa long pes 31]
Josifas long banis bilong Jerusalem