Mi Amamas Long Kamap Strong Insait Long Lotu Kristen
Em stori bilong Gwen Gooch
Long skul mi save mekim wanpela singsing em i gat dispela tok long en, ‘Bikpela Jehova i stap king na em i gat biknem tru.’ Planti taim mi tingting, ‘Dispela Jehova em i husat?’
TUPELA bubu bilong mi i save stap aninit long God. Bihain liklik long yia 1900 ol i save bung wantaim lain bilong ol Sumatin Bilong Baibel, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long bipo. Papa bilong mi i wanpela bisnisman i gat planti mani kago samting, tasol pastaim em i no skulim tripela pikinini bilong em long bilip Kristen em papamama bilong em i bin lainim em.
Taim Papa i givim tupela liklik buk (His Works na Who Is God?) long brata bilong mi Douglas, na liklik susa bilong mi Anne, na mi, em namba wan taim mi save olsem Jehova em i nem bilong God tru. (Song 83:18) Mi amamas tru! Tasol wanem samting i mekim na Papa i kirap gen long tingim God?
Long 1938 taim Papa i lukim ol kantri i redi long pait, em i luksave olsem ol man yet i no inap pinisim ol hevi bilong dispela graun. Bubu meri i givim long em wanpela buk (Enemies), em ol Witnes Bilong Jehova i bin wokim. Taim em i kaunim dispela buk, em i save olsem birua tru bilong ol man em Satan, na Kingdom bilong God tasol inap kamapim gutaim long olgeta hap.a—Daniel 2:44; 2 Korin 4:4.
Pait i laik kamap, na famili bilong mipela i kirap long kam long ol miting long Haus Kingdom bilong ol Witnes Bilong Jehova long Wud Grin, Not Landon. Long Jun 1939 mipela i go long Aleksandra Palas, em wanpela bikpela haus bung i stap klostu long mipela, bilong harim pablik-tok “Gavman na Gutaim,” em Joseph F. Rutherford i mekim, em presiden bilong Sosaiti Was Taua long dispela taim. Rutherford i mekim dispela tok long Madison Skwe Gaden long Nu Yok Siti na ol man long Landon na sampela narapela bikpela taun i harim long rot bilong redio. Mipela i harim klia dispela tok, olsem na taim wanpela lain long Nu Yok i laik bagarapim kibung na ol i mekim bikpela pairap tru, mi lukluk raun na mi ting dispela samting i kamap insait long bikpela haus mipela i bung long en!
Papa i Givim Bel Tru Long Tok i Tru Bilong Baibel
Papa i strong long olgeta long famili i mas stadi wantaim long Baibel long olgeta wan wan Sarere long apinun. Mipela i save stadi long wanpela tok bilong Baibel i stap long Wastaua, em mipela bai stori long en long de bihain. Ol dispela stadi i bin helpim mi gut, mi inap tingim yet dispela stori bilong Josua na taim ol i banisim taun bilong Ai, em stori bilong en i stap long Wastaua (tok Inglis) bilong Me 1, 1939. Dispela stori i bin kirapim moa yet tingting bilong mi, olsem na mi painim na kaunim ol skripsa i stori long dispela samting long Baibel bilong mi yet. Mi amamas tru long dispela kain stadi na long painim painim sampela tok bilong Baibel—long nau tu mi amamas yet long mekim olsem.
Pasin bilong stori wantaim ol narapela man long ol samting mipela i lain pinis long en, i bin helpim mi long skul gut long ol tok bilong Baibel. Wanpela de Papa i givim mi wanpela pikap na plet i gat tok bilong Baibel, na wanpela buklet mipela i save stadi Baibel long en, na atres bilong wanpela meri i lapun liklik. Orait nau em i askim mi long go lukim dispela meri.
Mi askim em olsem: “Bai mi tok wanem na bai mi mekim wanem?”
Papa i bekim askim bilong mi olsem: “Olgeta samting yu mas save long en em i stap long dispela plet. Putim plet na kaunim ol askim na larim dispela meri long kaunim ol bekim, na bihain yu ken kaunim ol skripsa.”
Mi mekim ol samting em i tokim mi long mekim, na long dispela rot mi lain long mekim wanpela Baibel-stadi. Mi mekim wok long Baibel taim mi autim tok, olsem na mi kisim save moa long ol skripsa.
Ol Traim Long Ol Dispela Yia Bilong Pait
Namba 2 Pait Bilong Olgeta Hap i kamap long 1939 na long yia bihain long dispela mi kisim baptais bilong makim olsem mi dediket pinis long mekim wok bilong Jehova. Mi gat 13-pela krismas tasol. Long dispela taim mi pasim tok pinis olsem mi laik kamap wanpela painia, olsem man i save mekim wok bilong autim tok long olgeta de. Mi lusim skul long 1941 na long kibung long Lesta mi bungim Douglas na kirap long mekim wok painia wantaim em.
Long yia bihain Papa i go kalabus, long wanem, em i sanap strong na bihainim maus bilong bel na em i no laik go insait long ami. Mipela olgeta pikinini i wok wantaim long helpim mama na mipela i mekim ol wok bilong lukautim haus bilong mipela long dispela taim nogut bilong pait. Bihain stret long taim Papa i lusim kalabus, ol i singautim Douglas i go long ami. Wanpela het-tok bilong wanpela nius long ples bilong mipela i tok olsem, “Bilong Wanem Pikinini Man i Bihainim Pasin Bilong Papa Bilong Em na Go Long Kalabus?” Gutpela samting i kamap long dispela, na mipela i gat rot long stori bilong wanem ol Kristen tru i no laik kilim ol narapela man i dai.—Jon 13:35; 1 Jon 3:10-12.
Long ol dispela yia bilong pait, planti Witnes i mekim wok autim tok long olgeta de ol i save kam oltaim long haus bilong mipela, na mipela i pilim tru gutpela pasin bilong ol bilong toktok long Baibel. Sampela bilong ol dispela brata Kristen i stap gut long God, em John Barr na Albert Schroeder, nau ol i memba bilong Lain Bilong Bosim Ol Witnes Bilong Jehova. Papamama bilong mi i save singautim ol brata sista i go long haus bilong mipela na ol i mekim gut tru long ol, na ol i skulim mipela long bihainim dispela kain pasin.—Hibru 13:2.
Redi Long Bekim Tok
Mi kirap mekim wok painia na liklik taim bihain, taim mi autim tok long ol haus, mi bungim Hilda. Em i kros nogut tru na em i tokaut: “Man bilong mi i insait long pait bilong helpim ol manmeri i olsem yu. Bilong wanem yu no mekim wanpela samting bilong helpim dispela pait?”
Mi askim em: “Yu save gut long dispela wok mi mekim? Yu save i gat wanem as na mi kam lukim yu?”
Em i tok: “Ating gutpela sapos yu kam insait na stori long mi.”
Mi stori long em olsem: Ol samting nogut tru ol man i wok long mekim—ating long nem bilong God—em i save givim pen na hevi long planti man, olsem na mipela i wok long helpim ol dispela man long save olsem i gat ol gutpela samting ol i ken wetim kamap bihain. Hilda i pilim tru dispela tok mi mekim, na em i kamap namba wan Baibel-stadi bilong mi. Em i bin autim tok olsem wanpela Witnes inap 55 yia nau.
Long pinis bilong pait, ol i salim mi i go long nupela ples wok bilong mi olsem painia, em long Dosesta, em wanpela liklik taun long hap sautwes bilong Inglan. Em namba wan taim mi bin lusim haus na go sindaun long narapela hap. Liklik kongrigesen bilong mipela i bung long wanpela haus kaikai, em wanpela haus bilong yia 1500 samting ol i kolim “Olpela Haus Bilong Dring Ti.” Olgeta taim mipela bung long mekim miting, mipela i mas stretim ol tebol na sia. Em i narapela kain tru long Haus Kingdom mi save bung long en bipo. Tasol mi kisim wankain kaikai bilong spirit na mi bung wantaim ol brata sista Kristen i gat wankain pasin sori.
Long dispela taim papamama bilong mi i go sindaun long Tanbris Wels long hap saut bilong Landon. Mi go bek long haus bambai mi na Papa na Anne, mipela tripela i ken painia wantaim. I no longtaim na kongrigesen bilong mipela i kamap bikpela—pastaim em i gat 12-pela Witnes na bihain 70 Witnes—olsem na ol i singautim mipela famili i go sindaun long Braiton long nambis long hap bilong saut, em hap i no gat planti man bilong autim tok bilong Kingdom long en. Planti manmeri i bung na wok strong long autim tok wantaim mipela famili—mipela ol painia—na mipela i lukim olsem Jehova i blesim tru wok bilong mipela. I no longtaim na dispela wanpela kongrigesen i kamap tripela!
Ol i Singautim Mipela
Long yia 1950, long taim bilong san, mipela famili i insait long 850 brata sista bilong Briten i go long Wok Bilong God i Kamap Bikpela Kibung Intenesenel long Yanki Stediam long Biktaun Nu Yok. Planti painia bilong ol narapela kantri, em ol i laik kam long dispela kibung, ol i bin kisim wanpela pepa bilong i go long Wastaua Baibel Skul Bilong Gileat, long Saut Lansing, Nu Yok. Mi, Douglas, na Anne, i insait long dispela lain! Mi tingim yet dispela taim mi wokim dispela pepa na salim i go bek na mi bin tingting planti olsem: “Mi salim pinis dispela pepa na nau mi gat wok long mekim. Wanem samting bai kamap long i stap bilong mi?” Tasol mi pasim tok strong long bel olsem: “Mi stap! Salim mi.” (Aisaia 6:8) Mi amamas tru taim ol i tokim mi long stap yet taim kibung i pinis bambai mi ken go long namba 16 klas bilong Gileat, wantaim Douglas na Anne. Mipela olgeta i save olsem ol inap salim mipela i go mekim wok misineri long wanem wanem hap ol i gat laik long salim mipela i go long en.
Mipela i amamas tru long bung long dispela kibung olsem wanpela famili, na nau papamama bilong mipela i mas go bek long Inglan—tupela tasol. Taim papamama i kalap long sip Mauritania bilong go bek long ples, mipela tripela pikinini i tromoi han na tok gutbai long ol. Man, bel bilong mipela i sori tru!
Mekim Wok Misineri
I gat 120 sumatin i stap long namba 16 klas bilong Gileat—ol i bilong olgeta hap bilong graun, na sampela bilong ol i bin karim bikpela pen taim ol i stap long ol banis kalabus nogut bilong Hitler. Ol i lainim klas bilong mipela long tok ples Spen, olsem na mipela i ting bai ol i salim mipela go long sampela kantri i save mekim tok ples Spen long Saut Amerika. Tasol mipela i kirap nogut tru taim mipela i mekim bung bilong winim skul na ol i tokim Douglas long go long Japan, na Anne na mi long go long Siria long mekim wok misineri. Olsem na mi na Anne i mas lain long tok ples Arap, tasol maski bihain ol i senisim ples wok bilong mipela na mipela i go long Lebanon, mipela i mas lain yet long dispela tok ples. Taim mipela i wet long kisim visa, George Shakashiri, em man bilong mekim wok long masin bilong prinim Wastaua long tok ples Arap, em i lainim mipela long tok ples Arap tupela taim long wik.
Mipela i amamas tru long go long wanpela kantri em Baibel i stori long en, em mipela i bin kisim save long en long skul! Keith na Joyce Chew, Edna Stackhouse, Olive Turner, Doreen Warburton, na Doris Wood ol i kam wantaim mipela. Mipela ol misineri i kamap wanpela famili i amamas tru! Wanpela Witnes i save kam long haus misineri bilong mipela na helpim mipela long save moa long dispela tok ples Arap. Taim mipela i lain long olgeta wan wan de, mipela i traim ol tok mipela i laik mekim long ol man, na bihain mipela go na autim tok long en.
Inap tupela yia mipela i stap long Tripoli, em ples wanpela kongrigesen i stap pinis long en. Mi, Joyce, Edna, Olive, Doreen, Doris, na Anne, i save wok wantaim ol meri na pikinini meri bilong ol Witnes brata na helpim ol long bekim tok long ol miting, na tu, long mekim wok autim tok. I kam inap long dispela taim, ol brata na sista Kristen bilong mipela, ol i bihainim pasin bilong ples, na ol i no sindaun wantaim long ol miting, na wan wan taim tasol ol dispela sista Kristen i autim tok long ol haus. Mipela i mas kisim helpim bilong ol long dispela tok ples taim mipela autim tok, na mipela i strongim ol long ol tu i mas mekim dispela wok autim tok.
Bihain ol i askim mitupela Anne long go na helpim wanpela liklik grup bilong ol Witnes long olpela taun Saidon. Liklik taim bihain, ol i askim mipela long go bek long nambawan biktaun, em Berut. Long dispela hap ol i bin planim pikinini kaikai, em tok i tru bilong Baibel, long ol man i mekim tok ples Amenia, olsem na mipela i lain long dispela tok ples bilong helpim ol.
Mi Go Sindaun Long Narapela Ples Wok
Mi bin bungim Wilfred Gooch paslain long mi lusim Inglan. Em i wanpela brata i save wok strong na tingim ol narapela na em i bin wok long Betel long Landon. Wilf (ol i givim dispela nem long em) i bilong namba 15 klas bilong Skul Gileat, em bung bilong winim dispela skul i bin kamap long taim bilong kibung long Yanki Stediam long 1950. Em i kisim wok olsem misineri long brens-ofis bilong Sosaiti Was Taua long Naijiria, na inap longtaim liklik mitupela i save raitim ol pas long narapela narapela. Long 1955 mitupela i go long “Kingdom i Win” kibung long Landon, na liklik taim bihain mitupela i pasim tok long marit. Long yia bihain, mitupela i marit long Gana, na mi mekim wok misineri wantaim Wilf long Legos, Naijiria.
Taim mi lusim Anne long Lebanon, em i maritim wanpela gutpela brata Kristen em i bin lainim tok i tru bilong Baibel long Jerusalem. Papamama bilong mi i no inap kam long marit bilong mipela, long wanem, Douglas, Anne, na mi, mipela i marit long narapela narapela hap bilong graun. Tasol maski ol i no inap kam, ol i stap belgut, long wanem, ol i save olsem mipela olgeta i amamas long mekim wok bilong God bilong mipela, em Jehova.
Mekim Wok Long Naijiria
Long brens-ofis long Legos, mi gat wok long klinim ol rum bilong 8-pela insait long famili bilong brens-ofis bilong mipela, na tu, mi kukim kaikai bilong ol na wasim klos bilong ol. I luk olsem mi kisim wanpela man, na tu, wanpela famili wantaim!
Mitupela Wilf i lain long mekim wanpela liklik tok bilong Baibel long tok ples Yoruba, na mipela i amamas, long wanem, hatwok bilong mipela i no lus nating. Long dispela taim mipela inap helpim wanpela skul manki, na nau pikinini man na pikinini meri bilong em, tupela i wok long Betel long Naijiria, famili bilong Betel i bikpela i winim 400.
Long 1963, ol i askim Wilf long go skul 10-pela mun bilong kisim bikpela save moa, long Bruklin, Nu Yok. Taim em i pinisim skul, ol i singautim em long go bek long Inglan. Long dispela taim mi stap yet long Naijiria na ol i givim mi 14-pela de tasol na mi mas bungim Wilf long Landon. Mi gat kain kain tingting taim mi lusim Naijiria, long wanem, mi amamas tru long mekim wok misineri long dispela hap. Mi bin mekim wok inap 14-pela yia long narapela narapela kantri, olsem na i hatwok long mi mas go bek na stap long Inglan. Tasol mipela i amamas long stap klostu long lapun papamama bilong mipela na bai mipela inap helpim na lukautim ol.
Bilip Bilong Mipela i Strongim Mipela
Long 1980, mi amamas tru mi inap go wantaim Wilf taim em i raun olsem wasman bilong son na lukim ol brata long planti kantri. Mi amamas tru taim mipela inap go gen long Naijiria. Bihain mipela i go long Skandinevia, Wes Indis, na Midel-Is—na Lebanon tu. Taim mi tingim gen ol samting na lukim ol brata bipo mi bin save long ol olsem yangpela brata na nau ol i wok olsem ol elda, em i nambawan samting tru na i mekim mi amamas.
Sori tru, gutpela man bilong mi i dai long yia 1992. Em i gat 69 krismas tasol. Mi bel hevi tru long dispela samting, long wanem, dispela samting i kamap wantu tasol. Mi bin marit inap 35 yia, olsem na i hatwok liklik long mi stap wanpis nau. Tasol mi kisim planti helpim na famili Kristen bilong mi long olgeta hap i bin mekim pasin sori long mi. Planti gutpela gutpela samting i bin painim mi na mi amamas tru taim mi tingting bek long en.
Papamama bilong mi i stap olsem gutpela piksa tru bilong ol Kristen long pasin bilong holimpas bilip. Mama i dai long 1981 na Papa long 1986. Douglas na Anne i mekim gut yet wok bilong Jehova. Douglas na meri bilong em, Kam, i kam bek pinis long Landon, em ples ol i sindaun long en bihain long taim ol i lukautim Papa. Anne na famili bilong em ol i stap long Amerika. Mipela olgeta i amamas tru long ol gutpela samting God i bin tok promis long kamapim bihain, na mipela amamas olsem mipela i kamap strong long lotu Kristen. Mipela i wok yet long bihainim pasin bilong “wet strong long em i helpim [mipela],” na mipela i wet long taim ol manmeri i stap laip nau, na ol manmeri ol i laikim tumas ol i kirap bek, ol bai wok wantaim oltaim olsem wanpela famili bilong Jehova long graun.—Krai 3:24.
[Futnot]
a Stori bilong papa bilong mi, Ernest Beavor, i stap long Wastaua (tok Inglis) bilong Mas 15, 1980.
[Ol Piksa long pes 23]
Kirap long han kais antap i go long han sut:
Gwen i gat 13-pela krismas em i mekim soim long pasin bilong mekim Baibel-stadi, long Haus Kingdom long Enfil
Ol misineri long Tripoli, Lebanon, long 1951
Gwen wantaim man bilong em Wilf—em i dai pinis