Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • w98 6/15 p. 3-5
  • Yu Ting Dispela Graun Bai Bagarap Olgeta?

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Yu Ting Dispela Graun Bai Bagarap Olgeta?
  • Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1998
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Stori Bilong “De Graun Bai Bagarap”
  • Stretim Bek Wok Nogut Bilong Ol Man
  • Em Inap Kamap
  • “Lapun Papa Thames”—Gutpela Samting Bilong Inglan
    Kirap!—2006
  • Yu Ting Ol Man Bai Bagarapim Graun Olgeta?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2014
  • Olsem Wanem Long Graun Long Bihain?
    Kirap!—1996
  • Olsem Wanem Long Dispela Graun Long Bihain?
    Rot Bilong Abrusim Bagarap na i Stap Long Nupela Graun
Lukim Moa
Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1998
w98 6/15 p. 3-5

Yu Ting Dispela Graun Bai Bagarap Olgeta?

KLOSTU nau na yia 2000 bai kamap. Olsem na planti manmeri em ol i no save putim yau liklik long tok bilong sampela man olsem dispela graun bai bagarap, nau ol i wok long tingting, ating wanpela bikpela samting tru bai kamap liklik taim long graun.

Ating yu bin lukim sampela stori long ol nius samting i toktok long dispela samting​—⁠na i gat sampela buk tu i stori long en. Yumi no save wanem samting bai kamap taim yia 2000 i kirap​—⁠yumi mas wet pastaim na bai yumi lukim. Sampela man i tok, taim yumi kamap long pinis bilong yia 2001, dispela em i wanpela yia tasol bihain long yia 2000 (o wan minit tasol, kirap long pinis bilong yia 2000 i go long kirap bilong 2001), na ating i no gat sampela bikpela samting bai kamap. Tasol planti man ol i tingting planti long ol samting bai painim dispela graun long bihain.

Wanpela tok bilong ol man i wok long kamap planti taim long nau i olsem: Nau long dispela taim yet o long wanpela taim bihain, dispela graun yet bai bagarap olgeta. Orait yumi ken skelim sampela tok olsem em ol man i bin mekim.

Wanpela saveman, em John Leslie, em i raitim wanpela buk (The End of the World​​—⁠The Science and Ethics of Human Extinction) ol i bin kamapim pastaim long 1996, na long dispela buk em i stori long 3-pela samting inap mekim na olgeta manmeri bai pinis long graun. Pastaim em i askim olsem: “Ating wanpela bikpela pait nuklia bai kamap na pinisim olgeta man bilong graun?” Orait bihain em i tok: “Wanpela samting em inap kamap tru, em olsem: Olgeta man bilong graun bai dai long ol samting rediesen i kamapim, olsem olkain sik kensa, o skin i no gat strong moa long sakim sik, olsem na ol kain kain sik i save kalap long man ol bai kisim olgeta man, o planti pikinini bai kamap nogut taim mama i karim ol. Na ol liklik liklik binatang yumi no inap lukim, em ol i save helpim graun, ol inap i dai.” Mista Leslie i kolim namba 3 samting inap kamap, olsem: Em i ting wanpela kain sta i save spit i go, olsem komet samting, em inap bam long dispela graun. Em i tok: ‘Namel long ol kain sta i save wokabaut long rot bilong ol klostu liklik long graun, i gat olsem 2 tausen ol i bikpela inap olsem wanpela kilomita i go inap 10-pela kilomita. Na i gat wan wan (yumi no inap kolim namba bilong ol) em ol i bikpela moa, na i gat planti tru ol i liklik.’

Stori Bilong “De Graun Bai Bagarap”

Na yumi ken tingim narapela saientis, em Paul Davies, em profesa long Yunivesiti Bilong Adelet, long Ostrelia. Wanpela nius (Washington Times) i stori long em na i tok, em i ‘nambawan man bilong raitim ol buk bilong saiens, winim ol narapela man.’ Long 1994 em i raitim wanpela buk, The Last Three Minutes (olsem Laspela Tripela Minit), na ol man i tok, em i “mama bilong olgeta buk i stori long de graun bai bagarap.” Namba wan sapta bilong dispela buk, nem bilong en “Doomsday,” olsem de graun bai bagarap, na em i stori nating long wanpela samting inap kamap sapos wanpela sta olsem komet i kam paitim graun. Kaunim hap stori bilong em long ol samting nogut bai kamap:

‘Graun i guria nogut tru, wankain olsem ten tausen guria i bin kamap wantaim. Em nau, wanpela strongpela win i sut i go long olgeta hap bilong graun na i brukim olgeta haus samting na ol i slip long graun, na em i wilwilim olgeta samting i stap long rot bilong en. Taim komet i bin paitim graun, dispela i mekim na traipela hul i kamap, em braitpela bilong en inap olsem 150 kilomita, na graun i hip i go antap long arere bilong en olsem kil bilong maunten i banisim dispela hul, na em i go antap inap sampela kilomita, na ol ston bilong maunten i hat nogut tru na i laik kamap olsem wara. Ol pipia ston na graun na smok samting insait long hul i wok long sut i go antap tru na i pasim lait bilong san olgeta na tudak tasol i stap. I gat planti milion milion pipia ston samting bilong antap i pundaun long graun na ol i hat nogut tru na i wok long kukim graun, na liklik hap lait bilong dispela paia i kamap insait long dispela tudak.’

Profesa Davis i bungim dispela stori nating wantaim wanpela tok bilong ol man ol i tok, bihain wanpela sta olsem komet (nem bilong en Swift-Tuttle) em bai kam paitim graun. Em i tok, tru ating dispela samting i no inap kamap hariap, tasol em i ting ‘long wanpela taim bihain dispela komet o wanpela samting kain olsem, em bai paitim Graun tru.’ As bilong dispela tingting bilong em, em sampela samting ol man i bin kisim save long en na ol i ting olsem 10,000 samting olsem sta em braitpela bilong ol inap olsem 0.5 kilomita samting, ol i save wokabaut long rot i save brukim rot em Graun i wokabaut long en.

Yu ting kain samting nogut olsem inap kamap tru? Planti man ol i ting olsem. Tasol bilong mekim bel bilong ol i stap isi na ol i no tingting planti, ol i tokim skin bilong ol olsem dispela samting i no inap kamap long taim bilong ol yet. Tasol bilong wanem dispela graun i mas bagarap​—⁠maski nau o planti tausen yia bihain? I no dispela graun yet i as bilong ol hevi i painim ol manmeri na ol animal samting i stap long en. Ol man yet i as bilong planti hevi i bin kamap long taim bilong yumi, a? Na tu, i olsem ol inap “bagarapim graun” olgeta.​—⁠KTH 11:⁠18.

Stretim Bek Wok Nogut Bilong Ol Man

Tasol olsem wanem long samting em inap kamap tru, olsem ol man yet inap bagarapim graun olgeta long pasin bilong ol long mekim wok nogut long en na mangal long mani? Yumi save pinis, ol i bagarapim pinis planti hap bilong graun long pasin bilong ol long katim ol diwai na pinisim bus, na ol i larim smok nogut bilong ol samting i go antap na bagarapim win, na ol i bagarapim ol wara. Inap 25 yia i go pinis, Barbara Ward na René Dubos i raitim wanpela buk (Only One Earth) i tokaut stret long dispela samting, olsem: ‘Tripela samting ol i wok long bagarapim​—⁠em win na wara na graun​—⁠dispela tripela bikpela samting i mekim na ol samting i stap laip long graun.’ Na bihain long dispela taim, dispela hevi i stap yet na ol samting i no wok long kamap gutpela, a?

Taim yumi tingting olsem ol man inap long bagarapim graun long pasin longlong bilong ol, yumi inap tingim strong bilong dispela graun, em i gat strong long kamap gutpela gen na stretim bek ol samting long en i bagarap, na dispela tingting inap strongim bel bilong yumi. Long narapela buk (The Resilience of Ecosystems) René Dubos i stori long dispela pasin bilong graun long kamap gutpela gen. Em i tok:

‘Planti man i ting, ol man i wok long bagarapim ol samting bilong graun i go i go na nau tasol ol i tingim, tasol ol i lusim taim pinis long tingim dispela samting, long wanem, planti samting bilong graun ol i bin bagarapim i no inap kamap gutpela gen. Tasol long tingting bilong mi, i no gat as na bai ol i ken ting olsem, long wanem, ol samting bilong graun i gat strong long stretim bek ol samting nogut ol man i bin mekim long en na em inap kamap gutpela gen.

‘Ol samting bilong graun i gat sampela samting long en bilong mekim ol i kamap gutpela gen. Olsem na graun inap stretim ol bagarap i bin kamap long en​—⁠isi isi em inap stretim stretim ol samting na bai ol i ken kamap gutpela gen olsem bilong pastaim na wok gut wantaim na narapela i helpim narapela.’

Em Inap Kamap

Yumi ken tingim wanpela bikpela samting i bin kamap nau long dispela taim, em isi isi ol i bin stretim bek bikpela wara bilong Landon i gat nem, em wara Tems, bipo em i bagarap. Wanpela buk bilong Jeffery Harrison na Peter Grant (The Thames Transformed) i stori long dispela gutpela samting tru ol man i bin mekim na i kamapim long ples klia samting ol man inap mekim taim ol i wok gut wantaim long mekim wok bilong helpim ol man. Prins Philip bilong Briten i raitim wanpela tok i go pas long dispela buk olsem: ‘Dispela em i stori bilong wanpela wok ol i bin winim, na em i bikpela wok tru, inap long ol i ken kamapim long wanpela buk, maski dispela inap kirapim sampela man long ting olsem ol samting bilong graun i no bagarap tumas olsem ol man i tok. Olgeta i ken tingim gutpela samting i bin kamap long wara Tems na dispela inap strongim bel bilong ol. Gutpela samting yumi ken tokaut long en i olsem: Ol inap long stretim ol samting long graun i bagarap, na wok ol i tingting long mekim bilong stretim bek ol samting, em tu inap kamap gutpela.’

Long wanpela sapta (“The Great Clean-Up”) bilong buk bilong Harrison na Grant, ol i toktok long ol gutpela wok ol man i bin mekim insait long 50 yia i go pinis. Ol i tok: ‘Long namba wan taim tru, wanpela wara i bagarap tru long ol marasin nogut na ol narapela samting, ol i stretim bek na i kamap gutpela tru, olsem na ol wel pato samting na pis ol i kam bek long en na ol i kamap planti. Dispela samting i kamap insait long sotpela taim tasol, na pastaim ol i ting i no gat rot tru long stretim bek [dispela wara], olsem na dispela inap strongim bel bilong ol man i gat wok long lukautim ol animal na pisin samting bilong bus, em ol i ting i no gat rot bilong stretim ol dispela samting.’

Orait nau tupela i stori long ol samting i bin kamap: ‘Insait long planti yia, isi isi dispela wara i wok long bagarap, na yumi ken tok olsem em i bagarap olgeta long taim bilong Namba Tu Pait, taim ol bom i bagarapim sampela bikpela haus i gat ol masin samting em pekpek bilong taun i save go long en na ol paip bilong karim pekpek i go. Long ol yia namel long 1940 na 1959, wara Tems i bagarap tru. Em i kamap wankain olsem wanpela baret bilong karim pekpek i go, na wara bilong en i blak, na i no gat win oksijen long en, na long ol mun bilong bikpela san, smel nogut tru i kamap na i go long planti hap. Pastaim i gat planti pis tru long en, tasol long dispela taim ol i go pinis, na wan wan maleo tasol i stap, long wanem, ol inap pulim win i stap antap long wara. Ol pisin i bin stap long hap bilong wara i gat planti haus long en namel long Landon na Wulis, ol i lusim dispela ples na i gat tupela kain pato tasol i stap, na ol i no planti; ol inap i stap, long wanem, ol i save kaikai ol pipia wit i save pundaun long bris. Long dispela taim bipo i no gat wanpela man inap bilip olsem dispela bikpela senis tru i laik kamap. Insait long tenpela yia tasol, dispela hap bilong wara em pastaim i no gat wanpela samting i stap laip long en, nau i gat kain kain pisin bilong wara, na long taim bilong kol i gat olsem 10,000 liklik pato bilong wara na 12,000 pisin bilong tais.’

Tru, dispela gutpela samting ol i mekim i kamap long wanpela liklik hap tasol bilong graun. Tasol dispela inap skulim yumi long sampela samting. Em i kamapim klia olsem yumi no ken ting graun bai bagarap olgeta long pasin bilong ol man long mekim wok nogut long en na ol i mangal long mani na i olsem ol i no gat tingting. Taim ol man i kisim stretpela skul na ol i wok gut wantaim bilong helpim olgeta manmeri bilong graun, dispela inap helpim graun long kamap gutpela gen, maski ol liklik binatang bilong graun na ol narapela samting bilong graun olsem win na wara na bus samting i bagarap. Tasol olsem wanem long ol sta olsem komet samting i raun antap? Wanpela inap i kam paitim graun na graun i bagarap olgeta?

Stori i kamap bihain long dispela bai kamapim gutpela bekim bilong dispela bikpela askim.

[Rait long pes 5]

Skul na pasin bilong wok gut wantaim, dispela inap helpim graun long kamap gutpela gen, maski em i bin bagarap tru

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim