Nambawan Tingting Bilong Mi Em Bilong Mekim Ol Samting Jehova i Laikim
EM STORI BILONG THEODOROS NEROS
Wanpela ofisa i opim dua bilong liklik rum kalabus bilong mi na em i singaut: “Neros em i husat?” Mi tokaut olsem em mi tasol, na nau em i tok: “Yu kirap. Nau bai mipela i kilim yu i dai.” Dispela samting i bin kamap long wanpela banis kalabus bilong ami long kantri Grik, long 1952. I gat wanem as na bagarap i laik painim mi? Bai mi stori long dispela samting, tasol pastaim mi laik stori long ol samting bilong mi na famili bilong mi.
LONG 1925 samting, papa bilong mi i bin bungim ol Sumatin Bilong Baibel (em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long dispela taim bipo). I no longtaim na em tu i kamap wanpela bilong ol, na em i kamapim ol bilip bilong em long ol brata susa bilong em, em 8-pela olgeta, na olgeta i bilip long tok i tru bilong Baibel. Papamama bilong em tu i mekim olsem. Bihain em i marit, na mama i karim mi long 1929 long Agrinio, long kantri Grik.
Ol dispela yia em taim nogut tru bilong kantri Grik! Long dispela taim Jeneral Metaxas, em wanpela gavman dikteta, em i bosim kantri na i mekim nogut tru long ol man. Orait long 1939, Namba Tu Pait Bilong Olgeta Hap i kamap, na i no longtaim na ol Natsi i kisim dispela kantri. Ol sik nogut na hangre i go bikpela tru. Ol i save kisim skin bilong ol man i dai pinis na pulimapim long ol liklik wilbera na karim i go. Pasin nogut tru bilong dispela graun i kamap ples klia, na narapela samting tu i kamap ples klia—i mas i gat Kingdom bilong God bilong stretim ol dispela hevi.
Mi Givim Bel Long Wok Bilong God
Long Ogas 20, 1942, mipela i bung bilong mekim wanpela miting ausait long taun Tesalonaika, na long han bilong em, wasman siaman bilong mipela i makim ol balus bilong Inglan ol i wok long tromoi bom long taun, na em i tok, mipela i bihainim tok bilong Baibel olsem mipela i “no ken lusim pasin bilong bung wantaim,” na dispela samting i lukautim mipela. (Hibru 10:25) Long dispela taim, mipela i bung long nambis, na mi wantaim sampela moa mipela i kisim baptais. Taim mipela i lusim wara, mipela i sanap long lain, na ol brata sista Kristen bilong mipela i mekim wanpela singsing i tok amamas long mipela i bin pasim tok long bel long mekim dispela samting. Man! Em wanpela bikpela de tru mi no inap lusim tingting long en!
Bihain liklik, mi wantaim narapela manki i go long ol haus na autim tok, na ol polis i holim mipela na kisim mipela i go long polis-tesin. Ol i tingim mipela i olsem Komyunis na i gat tambu long wok bilong mipela long autim tok, na bilong kamapim klia dispela tingting bilong ol, ol i paitim mipela na tokim mipela: “Yupela ol longlong man, Jehova em i wankain olsem Stalin!”
Long dispela taim i gat bikpela pait i kamap insait long kantri Grik yet, na ol man i bel nogut tru long ol Komyunis. Long de bihain long dispela, ol i pasim hankap long han bilong mipela na mipela i mas wokabaut long ai bilong haus bilong mipela, olsem mipela i man nogut. Tasol i no ol dispela traim tasol i bin painim mi, nogat.
Ol Samting i Traim Bilip Long Skul
Long 1944, mi wanpela skulmanki yet, na ol Natsi i wok yet long bosim Tesalonaika. Wanpela taim long skul, wanpela pris bilong lotu Grik Otodoks, em i wanpela profesa bilong skulim mipela long lotu, em i tokim mi olsem mi mas mekim tes long ol samting mi bin lain long en long dispela de. Ol narapela pikinini i tokim em: “Em i no wanpela Kristen Otodoks.”
Profesa i askim ol: “Em i wanem samting?”
Mi bekim tok olsem: “Mi wanpela Witnes Bilong Jehova.”
Em i singaut: “Yu wanpela weldok i stap namel long ol sipsip,” na em i holim mi na paitim pes bilong mi.
Mi tingting: “Olsem wanem na wanpela sipsip inap kaikaim wanpela weldok?”
Sampela de bihain, mipela olsem 350 manki i sindaun long tebol na redi long kisim kaikai bilong belo. Nambawan bilong skul i tok: “Neros bai beten.” Orait mi kolim dispela Beten Bilong Bikpela em Jisas i bin skulim ol disaipel long en, i stap long Matyu 6:9-13. Nambawan bilong skul i no amamas long dispela beten bilong mi, olsem na em i kros. Long ples em i sindaun long en long tebol em i singaut: “Bilong wanem yu beten olsem?”
Mi tokim em: “Long wanem, mi wanpela Witnes Bilong Jehova.” Orait nau em tu i holim mi na paitim pes bilong mi. Bihain, long dispela de yet, wanpela tisa i singautim mi i go long ofis bilong em na em i tokim mi: “Neros, yu mekim gutpela wok. Holimpas bilip bilong yu, na yu no ken lusim.” Long dispela nait papa i laik strongim bel bilong mi na em i givim wanpela tok bilong aposel Pol long mi, olsem: “Olgeta man i laik pas wantaim Krais Jisas na i bihainim pasin bilong God, ol man bai i mekim nogut long ol.”—2 Timoti 3:12.
Taim mi pinis long haiskul, mi mas makim wanpela wok bai mi mekim. Na dispela pait i stap yet long kantri Grik, olsem na mi mas tingting tu long pasin bilong ol Kristen, em ol i no save insait long ol pait bilong dispela graun. (Aisaia 2:4; Matyu 26:52) Orait bihain, long 1952, kot i tok long mi mas kalabus inap 20 yia, long wanem, mi no laik insait long pait long dispela taim nogut bilong kantri Grik.
Mi No Laik Insait Long Pait na Traim i Painim Mi
Taim mi stap kalabus long ol banis kalabus bilong ami long taun Mesalongion na Korin, mi gat rot long tokim ol bos bilong ami olsem mi bihainim maus bilong bel em Baibel i skulim pinis, olsem na mi no inap kamap wanpela soldia bilong helpim ol wok politik. Mi soim ol long tok bilong 2 Timoti 2:3 na mi tokim ol: “Mi kamap pinis wanpela soldia bilong Jisas.” Ol i tokim mi long skelim gen tingting bilong mi long dispela samting, na mi tokim ol, mi no bin tingim hariap dispela samting. Mi bin tingim na skelim gut, long wanem, mi dediket pinis long God bilong mekim laik bilong em.
Olsem na mi mas mekim wok olsem leba. Long narapela de mi kisim kaikai, na long narapela de mi no gat kaikai, i go i go olsem inap 20 de, na mi mas slip long plua simen long wanpela liklik rum tru, braitpela bilong en inap wanpela mita na longpela bilong en inap tupela mita, na i gat tupela Witnes moa i slip long dispela liklik rum! Em dispela taim mi stap long banis kalabus bilong ami long Korin na dispela ofisa i tokim mi long go ausait na bai ol i kilim mi i dai.
Taim mipela i wokabaut i go long ples bilong kilim mi i dai, ofisa i askim mi: “Olsem wanem? Yu no laik mekim wanpela tok?”
Mi tokim em: “Nogat.”
“Yu no laik raitim pas long famili bilong yu?”
Mi tok: “Nogat. Ol i save pinis olsem mi inap kisim bagarap long dispela ples.”
Mipela i kamap long ples ol i save bung long en, na ofisa i tokim mi long go sanap klostu long banis. Tasol em i no tokim ol soldia long sutim mi. Em i tokim ol: “Kisim em i go insait.” Ol i bin giaman tasol long ol bai kilim mi i dai—ol i mekim olsem bilong traim mi, olsem mi bai sanap strong o nogat.
Bihain ol i salim mi i go long ailan Makronisos, na ol i no larim mi i holim sampela nius o buk samting—wanpela Baibel tasol. Ol i putim 13 Witnes long wanpela liklik haus i stap narapela, na i gat olsem 500 kalabusman olsem raskol em ol i stap narapela. Tasol long pasin hait mipela i kisim sampela nius. Olsem: Wanpela taim ol i salim wanpela liklik bokis long mi i gat sampela kain loli long en, ol i kolim loukoúmia. Ol inspekta i amamas tru long kisim sampela loli na ol i no lukim Wastaua i hait i stap aninit long en. Wanpela Witnes i tok: “Ol soldia i kaikai ol loukoúmia, tasol mipela i ‘kaikai’ dispela Wastaua!”
Long dispela taim ol i bin kamapim wanpela nupela buk (What Has Religion Done for Mankind?) na mipela i kisim wanpela, na wanpela Witnes long kalabus em i save long tok Inglis, em i tanim tok bilong en. Na long pasin hait mipela i mekim miting na stadi wantaim long Wastaua tu. Mipela i tingim haus kalabus olsem wanpela skul i givim rot long mipela long strongim pasin bilong mipela long tingim ol samting bilong spirit. Na bikpela samting tru, em mipela i amamas, long wanem, mipela i save, rot mipela i bihainim bilong holimpas bilip, Jehova i amamas long en.
Laspela haus kalabus mi bin stap long en, em i stap long taun Tirinta long isten Peloponisos. Long dispela hap mi lukim wanpela was bilong haus kalabus em i wok long lukluk long mi taim mi mekim stadi Baibel wantaim wanpela wankalabus bilong mi. Sampela yia bihain, mi kirap nogut long bungim dispela was bilong haus kalabus long Tesalonaika! Long dispela taim em i kamap wanpela Witnes pinis. Bihain, ol i salim wanpela pikinini bilong em i go long haus kalabus, tasol i no bilong mekim wok bilong was long ol kalabus, nogat. Em i go olsem wanpela kalabus. Em i kalabus long wankain as em mi bin kalabus long en.
Mi Lusim Kalabus na Mekim Wok Gen
Kot i bin makim mi bilong kalabus inap 20 yia, tasol mi pinisim 3-pela yia na nau mi lusim kalabus. Taim mi lusim pinis, mi tingting long i go sindaun long Atens. Tasol wanpela kain sik bilong wetlewa i kisim mi na mi mas i go bek long Tesalonaika. Mi slip long bet inap tupela mun. Bihain mi bungim wanpela gutpela meri, nem bilong em Koula, na mipela i marit long Disemba 1959. Long 1962 em i kirap mekim wok olsem wanpela painia (ol i kolim dispela nem long ol Witnes Bilong Jehova i save autim tok long olgeta de). Tripela yia bihain mi kirap mekim wok painia wantaim em.
Long Janueri bilong 1965, ol i makim mipela bilong mekim wok sekit, olsem go lukim ol kongrigesen bilong strongim ol long ol samting bilong spirit. Long dispela yia mitupela i bin go long namba wan bikpela kibung distrik bilong mipela, long Viena, long hap bilong Ostria. Em i narapela kain long ol kibung mipela i bin mekim long kantri Grik, em mipela i mas bung hait insait long bus, long wanem, i gat tambu long wok bilong mipela. Klostu long pinis bilong 1965, ol i singautim mitupela long mekim wok long brens-ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova long Atens. Tasol sampela wanblut bilong mi ol i gat sik, olsem na long 1967 mitupela i mas go bek long Tesalonaika.
Mipela i mekim wok bilong lukautim famili, na insait long dispela taim mipela i mekim bikpela wok long autim gutnius. Wanpela taim mi autim tok long kasen brata bilong mi, Kostas, na mi stori long em long gutpela oganaisesen bilong God na ol gutpela pasin i stap insait long en, olsem pasin bilong laikim tru ol narapela, pasin wanbel, na pasin bilong bihainim tok bilong God. Em i tok, sapos God i stap tru, ol dispela samting bai i gutpela tru. Mi tokim em long skelim dispela tok olsem God i stap tru o nogat, na em i orait long mekim olsem. Mi tokim em olsem mipela bai i go long wanpela kibung intenesenel bilong ol Witnes Bilong Jehova long Nurembek, Jemani, long Ogas 1969. Em i tok em i laik kam wantaim mi, na pren bilong em, Alekos, em tu i save stadi wantaim mipela long Baibel, em tu i laik kam.
Dispela kibung long Nurembek i narapela kain tru! Ol i wokim kibung long wanpela traipela haus stediam bipo Hitler i bin mekim ol bung long en bilong amamas long ol pait em i winim. I gat bikpela lain tru i bung long dispela kibung bilong mipela, winim 150,000, na olgeta samting i kamap long kibung i kamapim klia olsem spirit bilong Jehova i stap long en. Bihain liklik long kibung, Kostas na Alekos wantaim i kisim baptais. Long nau tupela i mekim wok olsem elda Kristen, na famili bilong ol tu i Witnes.
Mi kirap stadi wantaim wanpela meri i gat laik long harim tok bilong Baibel. Man bilong em i tokaut olsem em i laik skelim ol bilip bilong mipela, na bihain liklik em i tokim mi olsem em i bin singautim Mista Sakkos, em wanpela tisa bilong lotu Grik Otodoks, i kam na bai mipela i ken mekim wanpela tok resis. Man bilong dispela meri i laik givim sampela askim long mi wantaim dispela tisa bilong lotu. Orait Mista Sakkos i kam, na wanpela pris i kam wantaim em. Dispela man mipela i bin kam lukim em, em i kirap na tok, “Pastaim mi laik bai Mista Sakkos i bekim 3-pela askim.”
Dispela Baibel mipela i bin mekim wok long en long stadi bilong mipela, em i holim i go antap na em i askim olsem, “Askim namba wan: Dispela em i wanpela Baibel tru tru, o em i Baibel bilong ol Witnes tasol?” Mista Sakkos i bekim na i tok, em wanpela Baibel i gat strong, na em i tok, ol Witnes Bilong Jehova ol i man bilong “laikim tru Baibel.”
Orait man hia i go moa na em i askim olsem: “Askim namba tu: Ol Witnes bilong Jehova i save bihainim stretpela pasin?” Em i mekim dispela askim, long wanem, em i laik save, wanem kain manmeri em meri bilong em i kirap long bung wantaim ol. Tisa bilong lotu i tok, ol i man bilong bihainim stretpela pasin.
Orait dispela man i go moa na i tok: “Askim namba tri: Ol Witnes Bilong Jehova i save kisim pe long dispela wok bilong ol?” Tisa bilong lotu i tok, “Nogat.”
Em nau, man i tok: “Mi kisim pinis bekim bilong ol askim bilong mi, na mi tingting pinis long samting mi bai mekim.” Bihain long dispela, em i wok yet long stadi long Baibel, na i no longtaim na em i kisim baptais na kamap wanpela Witnes Bilong Jehova.
Mi Bin Kisim Planti Gutpela Blesing
Long Janueri 1976 mi kirap mekim wok gen olsem wasman sekit. Sikspela yia samting bihain, mi insait long wok bilong kirapim wanpela nupela kain wok bilong autim tok long kantri Grik—em wok bilong autim tok long ol rot. Orait long 1991, mi wantaim meri bilong mi i kirap mekim wok olsem painia salim. Sampela mun bihain, ol dokta i mas katim mi bilong stretim 4-pela rop i go long klok bilong bel. Nau skin bilong mi i strong gen, na mi inap kirap gen long autim tok long olgeta de. Mi save mekim wok elda long wanpela kongrigesen long Tesalonaika, na mi save wok tu wantaim Hospital Lieson Komiti bilong helpim ol Witnes i gat sik.
Taim mi tingim i stap bilong mi i kam inap nau, mi lukim olsem em i gutpela tru long mi bin mekim ol samting em Papa bilong yumi long heven i laikim. Mi amamas tru long mi bin kirap bihainim singaut bilong em inap planti yia i go pinis, olsem: “Pikinini bilong mi, yu mas kisim gutpela tingting na save na bai mi belgut tru. Na sapos wanpela man i sutim tok long mi, bai mi inap bekim tok long em.” (Sindaun 27:11) Tru tumas, bel bilong mi i amamas tru taim mi lukim planti nupela manmeri i gat gutpela bel em ol i kam insait long oganaisesen bilong Jehova long olgeta hap. Em i wanpela gutpela wok tru yumi inap mekim bilong helpim ol man long rot bilong tok i tru bilong Baibel na bai ol inap lusim ol samting i kalabusim ol, na bai ol i gat rot long kisim laip i stap oltaim long nupela taim i gat stretpela pasin tasol i stap long en!—Jon 8:32; 2 Pita 3:13.
Long olgeta taim mitupela i wok strong long kirapim ol yangpela wokman bilong Jehova long putim wok painia olsem wanpela mak bilong winim, na givim taim na strong bilong ol long em. Tru tumas, taim yumi bilip long Jehova na kisim bikpela amamas long mekim em i belgut, i no gat narapela samting yumi inap mekim i winim dispela!—Sindaun 3:5; Saveman 12:1.
[Ol Piksa long pes 21]
(Kirap long han kais i go long han sut)
Mi mekim wok long haus kuk bilong Betel long 1965
Mi mekim wanpela tok long 1970, taim i gat tambu long wok bilong mipela long autim tok
Mi wantaim meri bilong mi long 1959
[Piksa long pes 23]
Mi wantaim meri bilong mi, Koula