Pes Bilong “Lotu Kristen” i Wok Long Senis—God i Orait Long Dispela?

YUMI ken mekim tok piksa olsem: Yu baim wanpela man bilong wokim piksa bambai em i wokim piksa bilong pes bilong yu. Taim em i pinisim wok, yu amamas nogut tru; piksa i luk wankain stret olsem pes bilong yu. Yu tingting long ol pikinini bilong yu, na ol tumbuna pikinini bilong yu, na ol tumbuna pikinini bilong ol, em ol bai amamas long lukim dispela piksa.

Tasol planti yia bihain wanpela tumbuna pikinini bilong yu i lukim dispela piksa na em i pilim olsem gras bilong yu long piksa i no gutpela tumas, olsem yu kela liklik, olsem na em i tokim wanpela man long penim sampela gras moa long het bilong yu i stap long dispela piksa. Narapela tumbuna i no laikim nus bilong yu, olsem na em i senisim. Ol tumbuna pikinini i kamap bihain, ol tu i wok long ‘stretim’ piksa bilong yu, olsem na bihain tru dispela piksa i no luk olsem yu. Sapos yu inap save dispela samting i kamap bai yu ting olsem wanem? Ating bai yu no amamas.

Tasol sori tru, dispela stori bilong piksa i makim samting ol lotu i gat nem Kristen i bin mekim. Ol samting i bin kamap bipo i kamapim klia olsem liklik taim bihain long i dai bilong ol aposel bilong Jisas, pes bilong “lotu Kristen” i kirap long senis, olsem Baibel i bin tok profet long en.​—⁠Matyu 13:​24-30, 37-43; Aposel 20:30.a

I stret yumi skelim olsem wanem yumi ken bihainim ol lo bilong Baibel long ol narapela narapela ples na long ol narapela narapela taim. Tasol pasin bilong senisim ol tok Baibel i skulim yumi long en bambai em i stret long tingting bilong planti man, dispela em i narapela kain olgeta. Tasol dispela samting i kamap pinis. Nau yumi ken skelim sampela senis ol i bin kamapim long sampela bikpela samting.

Ol Misin i Wok Bung Wantaim Gavman

Jisas i skulim ol man olsem gavman, o Kingdom, bilong em i stap long heven na long taim stret em bai bagarapim olgeta gavman bilong ol man na em bai bosim dispela graun olgeta. (Daniel 2:44; Matyu 6:​9, 10) Dispela Kingdom i no inap bosim dispela graun long rot bilong ol wok politik bilong ol man. Jisas i tok: “Kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun.” (Jon 17:16; 18:36) Olsem na ol disaipel bilong Jisas i no insait long wok politik, tasol ol i save bihainim ol lo bilong gavman.

Taim King Konstantin i bosim Rom long yia 300 C.E. samting, planti man i tok ol i Kristen ol i les long wetim kambek bilong Krais na kirap bilong Kingdom bilong God. Isi isi tingting bilong ol long wok politik i senis. Wanpela buk (Europe​​—⁠A History) i tok: “Paslain long Konstantin ol Kristen i no save mekim wok long wok politik bilong helpim lotu bilong ol. Bihain long Konstantin, lotu Kristen na wok politik i wok bung wantaim.” Dispela nupela lotu Kristen i kamap lotu “bilong olgeta hap,” o lotu “katolik,” bilong Gavman Rom.

Wanpela buk (Great Ages of Man) i tok, Misin i wok bung wantaim Gavman na long dispela as, “long yia 385, em 80 yia tasol bihain long taim ol man i bin mekim nogut tru long ol Kristen, Misin yet i kirap long kilim i dai ol manmeri i lusim bilip bilong misin Katolik, na ol bikman bilong misin i holim bikpela strong, klostu wankain olsem strong bilong ol king.” Olsem na kirap long dispela taim pasin bilong mekim wok long bainat bilong bringim ol man insait long misin i go bikpela tru, winim pasin bilong mekim tok, na ol pris pasto i gat biknem na ol i laik tru long bosim ol manmeri ol i senisim ol man bilong autim tok long pasin daun i bin i stap long taim bilong ol aposel. (Matyu 23:​9, 10; 28:​19, 20) Saveman H. G. Wells i bin raitim stori na i tok, lotu Kristen bilong yia 300 C.E. samting “i narapela kain tru long ol samting Jisas bilong Nasaret i bin skulim ol man long en.” Ol dispela tok i “narapela kain tru” i bin senisim sampela as bilip long God na Krais.

Ol i Senisim God

Krais wantaim ol disaipel bilong em ol i lainim ol man olsem “yumi gat wanpela God tasol, em God Papa,” na em i gat nem bilong em yet, em Jehova, na dispela nem i stap 7,000 taim samting long ol olpela rait bilong Baibel. (1 Korin 8:6; Song 83:​18, NW ) God i bin wokim Jisas; Kolosi 1:15 i tok “em i stap het tru bilong olgeta samting God i bin mekim ol i kamap.” Jisas em i wanpela samting God i bin wokim, olsem na Jisas i tok stret olsem: “Papa i stap namba wan tru na i winim mi.”​—⁠Jon 14:⁠28.

Tasol long yia 200 C.E. samting, sampela pris i gat namba ol i laikim bilip bilong God Triwan, em Pleto, wanpela saveman haiden bilong ol Grik i bin kamapim, na taim ol i skulim ol man long God ol i autim bilip bilong God Triwan. Insait long sampela handet yia i kamap bihain long dispela, dispela bilip i no gat as bilong en long Baibel i litimapim Jisas na mekim em i kamap wankain olsem Jehova, na em i mekim spirit holi bilong God, o strong bilong em, i kamap olsem wanpela god.

Wanpela buk (New Catholic Encyclopedia) i stori long misin i kisim dispela bilip haiden long God Triwan na em i tok: “Paslain long yia 395 samting, dispela tok ‘tripela Man long wanpela God’ i no kamap strong, na ol Kristen i no kisim tru olsem wanpela tok ol i bilip long en. Tasol dispela tok em tok bilong God Triwan. Ol Tisa Kristen bilong bipo i no tingting liklik long kain tok olsem.”

Buk The Encyclopedia Americana i mekim klostu wankain tok, olsem: “Tok bilong God Triwan long yia 350 samting i no kamapim tru bilip bilong ol Kristen bilong pastaim long God em i wanem kain; tok bilong God Triwan i narapela kain long dispela bilip.” Narapela buk (The Oxford Companion to the Bible) i tokaut olsem bilip long God Triwan em i wanpela bilong planti “bilip ol i bin kamapim long bihain.” Tasol i no bilip long God Triwan tasol misin i kisim. Nogat. Ol i kisim sampela bilip haiden moa.

Ol i Senisim Bilip Long Samting i Painim Man Taim Em i Dai

Long nau planti manmeri i bilip yumi gat wanpela tewel na taim ol man i dai tewel bilong ol i stap laip yet. Tasol yu bin save olsem ol man i kamapim dispela bilip bilong ol misin long bihain? Jisas i bin strongim tok i tru bilong Baibel olsem ol man i dai pinis “ol i no inap save long wanpela samting,” i olsem ol i slip i stap. (Saveman 9:5; Jon 11:​11-13) Ol man bai kisim laip gen long rot bilong kirap bek​—⁠i olsem ol bai ‘sanap gen’ na lusim slip bilong i dai. (Jon 5:​28, 29) Sapos yumi gat tewel i no inap dai bai yumi no gat wok long kirap bek.

Taim Jisas i bin kirapim bek sampela man i dai pinis em i soim ol man olsem bilip bilong kirap bek, em Baibel i as bilong en, em i samting tru. Yumi ken tingim Lasarus, em i bin i stap long matmat inap 4-pela de. Taim Jisas i kirapim em bek Lasarus i lusim matmat na em i stap laip na pulim win. I no gat wanpela tewel i bin lusim gutpela sindaun long heven na i go bek insait long bodi bilong Lasarus taim em i kirap long i dai. Sapos dispela samting i bin kamap, ating Lasarus i no inap amamas taim Jisas i kirapim em bek.​—⁠Jon 11:​39, 43, 44.

Wanem as bilong dispela bilip olsem man i gat tewel i no save dai? Wanpela buk (The Westminster Dictionary of Christian Theology) i tok, dispela bilip “i kamap long tingting bilong ol saveman bilong ol Grik, na i no kamap long Baibel.” Narapela buk (The Jewish Encyclopedia) i tok: “Dispela bilip olsem yumi gat tewel i stap laip yet taim bodi i bagarap pinis, tingting nating bilong sampela saveman na sampela lotu i as bilong en, olsem na Baibel i no lainim yumi long en.”

Planti taim wanpela tok giaman i save kirapim narapela tok giaman, na dispela tok em i tru long dispela bilip olsem tewel i no save dai. Dispela bilip i opim rot bilong narapela bilip haiden olsem tewel bai kisim pen oltaim long bikpaia.b Tasol Baibel i tok klia olsem “sin i save givim pe long ol wokboi bilong en. Dispela pe em dai tasol”​—⁠i no pen i stap oltaim oltaim. (Rom 6:23) Olsem na Baibel King James Version i stori long kirap bek olsem: “Solwara i givim bek ol man i dai pinis i bin i stap long en; na dai wantaim hel, tupela tu i larim ol man i dai pinis na i stap long han bilong tupela, ol i go.” Na tu, Baibel Douay i tok “solwara . . . na dai wantaim hel i larim olgeta daiman i stap long en i go.” Em nau, yumi ken tok klia olsem ol manmeri i stap long hel ol i dai pinis, ol i ‘slip’ i stap olsem Jisas i bin tok.​—⁠KTH 20:⁠13.

Olsem wanem? Yu ting dispela bilip olsem God bai givim pen oltaim long ol man nogut long ples paia i save kirapim ol manmeri long kam long God? Nogat, a? Long tingting bilong ol man i gat stretpela tingting na pasin sori, em i samting nogut tru! Tasol Baibel i lainim ol manmeri olsem ‘God yet em i as bilong pasin sori’ na pasin bilong givim bikpela pen long ol man o long ol animal em i samting nogut long tingting bilong em.​—⁠1 Jon 4:8; Sindaun 12:10; Jeremaia 7:31; Jona 4:⁠11.

Senisim “Piksa” Long Nau

Ol man i mekim yet ol samting bilong senisim God na bilip bilong ol lotu Kristen. Wanpela profesa bilong lotu i stori long ol samting i kamap insait long misin Talatala em lotu bilong em yet, olsem: “Ol bai larim wanem tingting i bosim ol, tok bilong Baibel na lo bilong lotu o tingting bilong ol man, ol bai stap gut long wok bos bilong Krais olsem lotu i mekim o ol bai larim ol man i senisim lotu Kristen na bai em i stret long tingting bilong ol man bilong nau. Bikpela tok em i olsem: Wanem samting bai bosim misin . . . Baibel Holi o tingting bilong ol man bilong nau?”

Sori tumas, “tingting bilong ol man bilong nau” i wok long win. Wanpela samting i stap ples klia em olsem: Planti misin i senisim tingting bilong ol long planti bikpela tok bambai ol man i pilim olsem misin i wok long kisim na bihainim ol nupela tingting. Long planti samting bilong marit na maritpasin ol misin i bin senisim tingting bilong ol, olsem yumi bin stori long en long pes 3 bilong dispela nius. Tasol Baibel i tok klia olsem pasin pamuk, bagarapim marit, na pasin sodom em i samting nogut long ai bilong God na ol man i save mekim ol dispela pasin ol “i no inap i go insait long kingdom bilong God.”​—⁠1 Korin 6:​9, 10; Matyu 5:​27-32; Rom 1:​26, 27.

Taim aposel Pol i raitim dispela tok, ol lain Grik na lain Rom ol i save mekim moa yet ol kain kain pasin nogut. Pol inap kisim tingting olsem: ‘Tru, God i bin bagarapim Sodom na Gomora, long wanem, ol i bin mekim ol pasin pamuk nogut tru, tasol em 2,000 yia i go pinis! Tasol nau mipela i stap long taim ol man i kisim ol nupela tingting na save, olsem na mipela i no ken wari long dispela.’ Tasol Pol i no bin kisim dispela kain tingting; em i no laik tru long senisim tok i tru bilong Baibel.​—⁠Galesia 5:​19-23.

Lukluk Long “Piksa” Ol i Bin Wokim Pastaim

Jisas i toktok wantaim ol hetman bilong lotu Juda long taim bilong em, na em i tok ol i lotu nating tasol, long wanem, “ol i save autim lo bilong ol man tasol.” (Matyu 15:⁠9) Ol dispela hetman i mekim wankain samting long Lo bilong Jehova em i bin givim ol long rot bilong Moses olsem ol pris pasto bilong ol lotu i holim nating nem Kristen ol i save mekim long ol tok Krais i bin lainim ol man long en. I olsem ol i mekim wok long ol bilip bilong ol tumbuna bilong “penim” o karamapim tok i tru bilong God. Tasol Jisas i bin rausim ol dispela bilip giaman bilong helpim ol manmeri ol i gat gutpela bel. (Mak 7:​7-13) Jisas i save autim tok i tru, maski ol manmeri i laikim o nogat. Em i larim Tok Bilong God i bosim olgeta tok na tingting bilong em.​—⁠Jon 17:⁠17.

Jisas i narakain tru long ol man i tok ol i Kristen! Tru tumas, Baibel i bin tok profet olsem: “Ol manmeri bai i laik tru long harim ol narakain nupela save . . . na kisim ol man bilong skulim ol long ol tok ol i gat laik long harim; na ol bai i no laik long bihainim tok i tru, ol bai bihainim ol kain kain stori nating.” (2 Timoti 4:​3, 4, The Jerusalem Bible) Ol dispela “stori nating,” em yumi skelim pinis sampela bilong ol, ol i save bagarapim ol man long ol samting bilong spirit, tasol tok i tru bilong Baibel i save strongim ol man na stiaim ol i go long laip oltaim. Ol Witnes Bilong Jehova i laik kirapim yu long skelim dispela tok i tru.​—⁠Jon 4:24; 8:32; 17:⁠3.

[Ol Futnot]

[Blok/Piksa long pes 7]

Nem Kristen i Kamap Olsem Wanem?

Inap 10-pela yia bihain long i dai bilong Jisas, ol man i save kolim lotu bilong ol disaipel bilong em olsem “Rot bilong Bikpela.” (Aposel 9:2; 19:​9, 23; 22:⁠4) Bilong wanem ol i kolim olsem? Long wanem, Jisas ‘em i rot, na as bilong tok tru, na as bilong laip,’ na ol i save tingim em long olgeta samting ol i mekim. (Jon 14:⁠6) Na bihain long yia 44 C.E., long Antiok bilong Siria, God i stiaim tingting bilong ol man long kolim ol disaipel bilong Jisas olsem ol “Kristen.” (Aposel 11:26) Kwiktaim ol man na ol wokman bilong gavman tu ol i mekim wok long dispela nem. (Aposel 26:28) Dispela nupela nem i no bin senisim pasin ol Kristen i save bihainim, nogat, ol i bihainim yet pasin bilong Krais.​—⁠1 Pita 2:21.

[Ol Piksa long pes 7]

Long rot bilong wok autim tok, ol Witnes Bilong Jehova i stiaim ol manmeri i go long Tok Bilong God, em Baibel

[Piksa Kredit Lain long pes 4]

Third from left: United Nations/Photo by Saw Lwin