“Ran Strong Bilong Kisim Prais”
TINGIM olsem yu stap long wanpela stediam bilong pilai spot na ol man i pulap long stediam. Ol man i insait long dispela pilai ol i mats i kam insait long hap bilong pilai. Ol manmeri i bung ol i singaut bikmaus taim ol i lukim ol man i gat nem long pilai ol i kam. Ol jas i stap bilong skelim olsem ol man i bihainim ol lo bilong pilai o nogat. Taim ol pilai i kirap, yu harim ol man i singaut amamas long ol man i win, na sampela i singaut na bel hevi long ol man i no win. Na ol man i paitim han nogut tru long ol man i winim pilai!
Yu no stap long wanpela pilai spot bilong nau, nogat, em i wanpela pilai spot i bin kamap 2,000 yia i go pinis long taun Korin. Long dispela hap, long olgeta 2-pela 2-pela yia, kirap long yia 500 B.C.E. samting i go inap yia 300 C.E. samting, ol i save mekim wanpela bikpela pilai spot ol i kolim Ismian-Gems. Inap planti de ol manmeri bilong kantri Grik i save tingting long dispela bikpela pilai spot. Tasol ol Ismian-Gems i no samting bilong pilai tasol. Nogat. Ol man i insait long ol dispela pilai ol i kamap olsem wanpela mak i makim ol i redi long pait. Ol man i win na ol i kisim biknem, ol i kisim bilas olsem hat bilong king, ol i wokim long lip bilong diwai. Ol i kisim planti presen, na taun ol i stap long en bai givim bikpela pensen long ol bilong lukautim ol long olgeta taim bihain.
Aposel Pol i save long ol Ismian-Gems ol i kamap klostu long Korin na em i tok piksa olsem ol man i bihainim pasin Kristen ol i kain olsem man i insait long wanpela pilai spot. Pol i tok piksa long ol man i insait long resis, na pait, na boksen bilong makim gutpela samting i save kamap taim man i trening gut, na tingting gut long mekim wok, na no ken les. Na tu, ol Kristen em i raitim pas long ol ol i save long ol Ismian-Gems. Ating sampela i bin stap insait long stediam na singaut long ol man i resis. Olsem na ol i pilim tru tok piksa bilong Pol. Olsem wanem long yumi long nau? Yumi tu i insait long wanpela resis—em resis bilong kisim laip oltaim. Tok Pol i mekim long ol dispela pilai inap helpim yumi olsem wanem?
“Bihainim Lo Bilong Resis”
Bilong insait long ol dispela pilai spot bilong bipo i gat ol strongpela lo man i mas bihainim. Wanpela man bai kolim nem bilong olgeta man i insait long ol dispela spot na em bai singaut olsem: ‘I gat man inap sutim tok long dispela man olsem em i bin brukim lo? Em i wanpela stilman o man nogut na em i save bihainim pasin nogut long sindaun bilong em?’ Wanpela buk (Archaeologia Graeca) i tok, “wanpela man em yet i wanpela raskol i gat nem nogut, o em i gat wanpela wanblut i kain man olsem, ol i no inap larim em i insait long ol dispela pilai.” Na tu, sapos man i brukim ol lo bilong dispela pilai ol i no larim em i insait long pilai.
Dispela tok i helpim yumi long save gut long tok bilong Pol, em i tok: “Man i ran long resis, em i mas bihainim lo bilong resis. Sapos nogat, em bai i no inap kisim prais bilong man i win.” (2 Timoti 2:5) Em i wankain long insait long resis bilong laip—yumi mas winim ol mak Jehova i putim, olsem bihainim ol stretpela lo i stap long Baibel. Tasol Baibel i givim dispela tok lukaut long yumi: “Stat long taim ol manmeri i yangpela yet ol i save tingting long mekim ol pasin nogut.” (Stat 8:21) Olsem na taim yumi insait pinis long dispela resis, yumi mas was gut na bihainim yet ol lo bambai Jehova i ken orait yet long yumi na yumi kisim laip i stap oltaim.
Nambawan samting em inap helpim yumi long bihainim ol dispela lo em pasin bilong laikim tru God. (Mak 12:29-31) Pasin bilong laikim tru God bai mekim na yumi gat laik long mekim ol samting Jehova i amamas long en.—1 Jon 5:3.
“Lusim Olgeta Kain Samting”
Long ol resis bilong bipo ol i no pasim planti klos samting, nogut ol i no inap ran strong. Wanpela buk (The Life of the Greeks and Romans) i tok: “Ol man i insait long resis ol i ran as nating.” Taim ol i ran as nating ol i ran spit tru na no gat wanpela samting i pasim ol. Ol i no gat wanpela hevipela samting ol i mas karim na bai strong bilong ol i lus nating. Ating Pol i tingim dispela samting taim em i raitim tok long ol Kristen Hibru olsem: “Yumi mas lusim olgeta kain samting i mekim yumi i no inap ran strong, . . . na ran strong long dispela resis God i bin makim bilong yumi ran long en.”—Hibru 12:1.
Wanem kain samting inap pasim yumi long ran strong long dispela resis bilong laip? Wanpela samting em pasin bilong kisim planti samting bilong skin ating yu no gat wok tru long en, o pasin bilong baim ol samting i gat bikpela pe bilong en. Sampela i ting sapos ol i bungim planti mani samting bai ol i no gat hevi long sindaun bilong ol long bihain, o ol i ting em i samting bilong amamas. Tasol ol kain samting olsem inap pasim man long ran hariap, na bihain ating em i no tingting tumas long God. (Luk 12:16-21) Yumi inap kisim tingting olsem laip oltaim em i samting bilong kamap bihain bihain. Ating man inap kisim tingting olsem, ‘Nupela taim bai kamap long wanpela taim bihain, tasol taim yumi wetim i kamap yumi ken kisim amamas long ol samting bilong dispela graun.’ (1 Timoti 6:17-19) Sapos yumi kisim dispela kain tingting long kisim planti samting bilong skin, dispela inap mekim na yumi lusim resis bilong laip o em i pasim yumi long kirap na ran long dispela resis.
Long bikpela tok Jisas i mekim antap long maunten, em i tok: “I no gat wanpela man inap i stap aninit long tupela bosman wantaim. Bai em i laikim wanpela na bel nogut long narapela. Bai em i harim tok bilong wanpela na givim baksait long narapela. Yupela i no inap i stap aninit long God na long mani wantaim.” Taim em i stori pinis long pasin bilong Jehova long lukautim ol animal na plaua samting, na ol man i winim ol dispela samting, orait nau em i tokim ol: “Yupela i no ken tingting planti na tok, ‘Bai yumi kaikai wanem samting? Bai yumi dring wanem samting?’ Nogat. Ol haiden i save wari long painim olgeta dispela samting. Tasol Papa bilong yupela i stap long heven em i save pinis, yupela i mas kisim dispela olgeta kain samting. Tasol namba wan samting yupela i mas mekim i olsem. Yupela i mas larim God i stap king bilong yupela, na kisim stretpela pasin bilong em, na bai em i givim dispela olgeta arapela samting tu long yupela.”—Matyu 6:24-33.
“Ran Strong”
Long bipo olgeta resis i no sotpela tasol. I gat wanpela resis, ol i kolim doʹli·khos, em i longpela liklik olsem 4-pela kilomita. Dispela resis i save traim strong bilong ol man. Olsem stori bilong tumbuna i kamapim, long yia 328 B.C.E., wanpela man bilong pilai spot, nem bilong em Ajias, i bin winim dispela resis na bihain em i ran i go i go kamap long taun em i save sindaun long en, em Argos, bilong toksave long ol manmeri olsem em i bin winim dispela resis. Long dispela de em i bin ran longwe olsem 110 kilomita!
Dispela resis Kristen, em tu i wanpela longpela resis i save traim strong bilong yumi. Jehova bai orait long yumi na givim laip oltaim long yumi olsem prais taim yumi ran strong long dispela resis i go inap long pinis bilong en. Pol i bin ran strong olsem long dispela resis. Klostu long pinis bilong laip bilong em, em inap tok olsem: “Mi bin ran strong long gutpela resis bilong laip. Nau mi kamap pinis long mak, na mi bin holimpas bilip bilong mi long God. Nau prais bilong man i winim resis em i redi na i wetim mi i stap.” (2 Timoti 4:7, 8) Wankain olsem Pol, yumi mas ran inap yumi “kamap pinis long mak.” Sapos strong bilong yumi i pinis, long wanem, yumi no bin ting resis bai longpela olsem, bai yumi no inap kisim prais. (Hibru 11:6) Em bai samting nogut tru, long wanem, yumi kam klostu tru long pinis bilong dispela resis!
Dispela Prais
Ol man i winim pilai long ol pilai spot bilong ol Grik bilong bipo, ol i save kisim wanpela bilas bilong het ol i wokim long ol liklik han na lip bilong ol diwai na bilasim wantaim ol plaua. Long ol Pitian-Gems ol man i win ol i kisim wanpela bilas olsem hat king, ol i wokim long diwai lorel. Long ol Olimpik-Gems ol i kisim samting olsem hat king ol i wokim long ol lip bilong diwai oliv bilong bus, na long ol Ismian-Gems ol i wokim samting olsem hat king long diwai pain. Wanpela saveman bilong Baibel i tok: “Bilong kirapim ol man i insait long pilai long givim bel long pilai, ol i save putim ol bilas olsem hat king, em prais bilong ol man i win, na ol han bilong diwai pam antap long wanpela tebol insait long stediam bambai ol man inap lukim ol dispela samting taim ol i resis wantaim ol narapela.” Taim man i winim pilai i putim dispela bilas long het, dispela i save litimapim nem bilong em. Na taim em i go bek long ples, em bai sanap long wanpela karis na kam insait long taun.
Pol i tingim dispela samting na em i givim dispela askim long ol Korin: “Ol man i ran long resis, olgeta i save ran, na wanpela tasol i save kisim prais. Ating yupela i no save long dispela? Orait yupela tu i mas ran strong bilong kisim prais. . . . Ol dispela prais ol i kisim, bihain bai ol i bagarap. Tasol prais yumi ting long kisim, em i no save bagarap.” (1 Korin 9:24, 25; 1 Pita 1:3, 4) Tupela prais ol i no wankain liklik! Ol bilas ol man i winim long ol dispela pilai bilong bipo ol i stap sotpela taim, tasol prais ol man i winim resis bilong laip i kisim em i no inap bagarap.
Aposel Pita i stori long dispela hat king i gutpela moa, na em i tok: “Taim Namba Wan Wasman bilong sipsip i kamap ples klia, yupela bai i kisim nambawan prais tru, em prais i save stap gut oltaim, na i no save bagarap.” (1 Pita 5:4) I no gat wanpela prais i winim dispela prais olsem laip i stap oltaim long heven na i no inap dai na kisim biknem wantaim Krais, a?
Klostu olgeta Kristen i stap long nau, God i no bin makim ol long spirit holi bilong kamap ol pikinini spirit bilong em na ol i no gat tingting long i stap laip long heven. Ol i no ran long resis bilong kisim prais olsem laip bilong i stap oltaim oltaim na i no inap i dai. Tasol God i promis long givim gutpela prais tru long ol tu. Dispela prais em laip oltaim, no gat sin, long paradais long graun aninit long Kingdom bilong heven. Maski Kristen i ran long kisim prais long heven o long paradais long graun, em i mas ran strong moa, winim ol man i ran long wanpela pilai spot. Bilong wanem? Long wanem, prais God i promis long givim i no save bagarap: “[God] i bin givim promis long yumi olsem, em bai i givim yumi laip bilong i stap gut oltaim.”—1 Jon 2:25.
Kristen i ran long dispela resis em inap kisim wanpela prais i gutpela tumas, olsem na em i mas i gat wanem tingting long ol samting bilong dispela graun i laik pulim em? Em i mas i gat wankain tingting olsem bilong Pol, em i tok: “Mi save long Krais Jisas, em i Bikpela bilong mi, na mi lukim dispela save tasol em i samting tru, na olgeta gutpela samting bilong dispela graun ol i olsem pipia nating.” Pol i ting olsem na em i ran strong tru! “Ol brata, mi no ting mi kisim yet dispela pasin. Tasol mi gat wanpela tingting tasol, em long mi mas lusim tingting long olgeta samting bilong bipo, na mi mas wok strong long kisim dispela samting bai i kamap bihain. Mi save ran strong bilong kamap long mak na kisim prais.” (Filipai 3:8, 13, 14) Taim Pol i ran, ai bilong em i lukluk i go stret long prais. Yumi tu mas mekim wankain pasin.
Nambawan Gutpela Piksa Bilong Yumi
Long bipo, ol man i bin winim ol bikpela pilai, planti manmeri i save laikim ol. Ol man bilong raitim ol stori ol i save raitim stori bilong ol, na ol man bilong sapim ol ston i save wokim piksa bilong ol. Věra Olivová, em meri bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo em i tok “ol i kisim biknem na planti manmeri i laikim ol.” Na tu ol i stap olsem piksa ol yangpela man, bihain ol bai winim resis, ol i ken bihainim.
Tasol husat i go pas long i stap olsem gutpela piksa ol Kristen i ken bihainim? Pol i bekim olsem: “Yumi mas strongim bel na ran strong long dispela resis God i bin makim bilong yumi ran long en. Yumi mas lukluk i go long Jisas, em i as bilong bilip bilong yumi, na bihain em bai inapim tru bilip bilong yumi. Jisas i save, sapos em i bihainim tru tok bilong God, orait bihain em bai i stap gut na amamas moa yet. Na em i tingting long dispela na em i stap strong, na em i karim pen na i dai long diwai . . . Tasol Jisas i no wari long sem em bai i kisim, na em i dai. Na nau em i sindaun long han sut bilong sia king bilong God.” (Hibru 12:1, 2) Em nau, bilong yumi ken winim resis bilong laip i stap oltaim, yumi mas lukluk i go long Man i stap olsem gutpela piksa bilong yumi ken bihainim, em Jisas Krais. Yumi inap mekim olsem taim yumi ritim ol 4-pela Gutnius na tingim gut long bel ol samting yumi inap mekim bilong bihainim pasin bilong em. Kain stadi olsem bai helpim yumi long save olsem Jisas Krais i bin bihainim tok bilong God na em i kamapim long ples klia olsem em i gat strongpela bilip taim em i sanap strong na karim ol hevi. Long dispela pasin bilong em long sanap strong na karim hevi, em i kisim prais, olsem: God Jehova i amamas long em na givim planti gutpela wok long em.—Filipai 2:9-11.
Tasol pasin bilong laikim tru ol narapela em i namba wan pasin bilong Jisas. “Sapos wanpela man i laikim tumas ol pren bilong en na i lusim laip bilong em yet bilong helpim ol, orait dispela pasin bilong laikim ol arapela i winim tru ol arapela pasin bilong laikim ol arapela manmeri.” (Jon 15:13) Em i kamapim moa yet insait bilong dispela tok “laikim tru ol arapela” taim em i tokim yumi long laikim tru ol birua bilong yumi. (Matyu 5:43-48) Jisas i laikim tru Papa bilong em long heven, olsem na em i kisim amamas long mekim wok bilong Papa bilong em. (Song 40:9, 10; Sindaun 27:11) Yumi save lukluk i go long Jisas olsem man i stap gutpela piksa bilong yumi ken bihainim, na em i man i save go pas na soim rot long yumi long resis bilong laip, na dispela bai kirapim yumi long laikim tru God na ol man, na yumi inap kisim amamas long wok bilong God yumi save mekim. (Matyu 22:37-39; Jon 13:34; 1 Pita 2:21) Tingim: Jisas i no save askim yumi long mekim samting yumi no inap mekim. Em i strongim yumi olsem: “Mi save mekim pasin isi long ol man na mi save daunim mi yet. Na bai . . . yupela i kisim malolo. Dispela plang mi putim long nek bilong yupela, em i isi long karim, na samting mi givim yupela bilong karim, em i no hevi.”—Matyu 11:28-30.
Olsem Jisas i bin mekim, yumi mas lukluk i go long dispela prais i wetim olgeta manmeri i stap strong inap long pinis. (Matyu 24:13) Sapos yumi bihainim ol lo bilong resis, na yumi lusim olgeta samting em inap pasim yumi, na yumi ran strong, yumi ken bilip olsem yumi bai win. Dispela prais i stap klostu pinis long yumi na dispela i save kirapim yumi long ran strong yet! Dispela prais i save givim nupela strong long yumi, long wanem, em i save givim amamas long yumi, em i wanpela kain amamas i save mekim rot yumi bihainim i no hatwok tumas.
[Piksa long pes 29]
Resis Kristen i olsem wanpela longpela resis—bilong winim yu mas sanap strong
[Piksa long pes 30]
Ol Kristen bilong nau ol i ken wet long kisim wanpela prais i no inap bagarap
[Piksa long pes 31]
Ol man i stap strong inap long pinis ol bai kisim prais
[Piksa Kredit Lain long pes 28]
Copyright British Museum