Stori Bilong Wanpela Man
Mipela i Kisim Strong na Amamas Long Bihainim Rot Jehova i Makim
STORI BILONG LUIGGI D. VALENTINO
Jehova i tok: ‘Mi bai tokim yupela long rot yupela i mas bihainim.’ (Aisaia 30:21) Kirap long taim mi baptais inap 60 yia i go pinis, mi bin putim mak long bihainim dispela tok. Papamama i bihainim dispela tok, na dispela i kirapim mi long putim dispela mak. Ol i bin lusim Itali na kam sindaun long Klivlan, Ohaio, long Amerika, long 1921. Long dispela hap ol i mekim bikpela long 3-pela pikinini—bikpela brata bilong mi, Mike, na liklik susa bilong mi, Lydia, na mi yet.
PAPAMAMA i skelim ol narapela narapela lotu, tasol ol i no amamas long ol na ol i les na lusim. Wanpela taim long 1932, Papa i harim wanpela program long redio em ol i mekim long tok Itali. Ol Witnes Bilong Jehova i kamapim dispela program na Papa i amamas long ol tok em i harim. Em i salim pas i go bilong kisim sampela save moa, na wanpela Witnes i kam lukim mipela. Dispela Witnes i bilong Itali na em i wok long hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova long Bruklin, Nu Yok. Papamama i toktok wantaim em i go inap long tulait i bruk na nau ol i bilip olsem ol i painim pinis trupela lotu.
Papa na Mama i kirap long go long ol miting Kristen na ol i singautim ol wasman bilong raun i kam long haus bilong ol. Maski mi manki yet, ol dispela man i larim mi i go wantaim ol long mekim wok autim tok na dispela i kirapim tingting bilong mi long mekim wok bilong Jehova long olgeta de. Wanpela bilong ol dispela man em Carey W. Barber, nau em i insait long Gavening Bodi bilong ol Witnes Bilong Jehova. I no longtaim bihain, long Februeri 1941, mi kisim baptais long taim mi gat 14 krismas, na long 1944, mi kirap mekim wok painia long Klivlan. Mike na Lydia tu ol i kirap bihainim rot em tok i tru bilong Baibel i makim. Mike i mekim wok bilong Jehova i go inap long taim em i dai, na Lydia i poromanim man bilong em, Harold Weidner, long wok bilong raun inap 28 yia olgeta. Long nau, ol i mekim wok bilong God long olgeta de.
Kalabus i Strongim Mi Moa Yet
Long kirap bilong yia 1945, ol i kalabusim mi long wanpela kalabus long Ohaio (Chillicothe Federal Prison), long wanem, maus bilong bel em Baibel i skulim pinis i kirapim mi long bihainim tok bilong Aisaia 2:4, i tok long paitim ol bainat i kamap olsem ol ain bilong brukim graun. Pastaim ol bikman bilong kalabus i orait long ol Witnes kalabus i holim tasol sampela buk na nius bilong Baibel em ol Witnes Bilong Jehova i wokim. Tasol ol Witnes long wanpela kongrigesen i stap klostu ol i helpim ol dispela Witnes kalabus. Sampela taim ol i save lusim sampela buk na nius long ol ples kunai i stap klostu long haus kalabus. Long de antap long moning, taim ol i kisim ol kalabus i go long ol ples wok, ol i save painim ol dispela buk na nius na bringim ol i go insait long haus kalabus. Taim mi kamap long dispela haus kalabus, ol i orait long mipela i ken holim planti buk na nius moa. Tasol maski i olsem, long dispela taim mi lainim pasin bilong tingim tru ol kaikai bilong spirit Jehova i givim—em wanpela samting mi save tingim yet long olgeta taim mi kisim wanpela nupela Wastaua o Kirap!
Ol i tok orait long mipela i mekim ol miting bilong kongrigesen long haus kalabus, tasol ol i tambuim ol narapela em ol i no Witnes long kam long ol dispela miting. Tasol maski ol i putim dispela tambu, sampela bikman bilong haus kalabus na sampela kalabusman ol i save kam long ol miting long pasin hait na sampela i bin kisim tok i tru. (Aposel 16:30-34) Brata A. H. Macmillan i save kam lukim mipela na dispela i save mekim gut bel bilong mipela. Long olgeta taim em i save tokim mipela olsem dispela taim mipela i stap long kalabus i no lus nating, long wanem, dispela i skulim mipela long ol wok mipela bai mekim bihain. Ol tok bilong dispela gutpela lapun brata i sutim tru bel bilong mi na i strongim mi moa yet long wokabaut long rot Jehova i makim.
Mi Kisim Wanpela Poroman
Namba Tu Pait i pinis na mipela i lusim kalabus na mi kirap gen long mekim wok painia, em wok bilong autim tok long olgeta de. Tasol long 1947 papa i dai. Olsem na bilong helpim famili mi kisim wanpela wok mani. Mi kamap man i save gut long mekim wok bilong rapim na bengim skin bilong ol man bilong oraitim sik samting—dispela wok i helpim mi na meri bilong mi taim hevi i painim mipela inap 30 yia bihain. Tasol mi kalapim stori. Pastaim mi laik stori long meri bilong mi.
Wanpela apinun long 1949, mi stap long Haus Kingdom na telefon i ring. Mi kisim telefon na mi harim wanpela naispela nek i tok: “Nem bilong mi Christine Genchur. Mi wanpela Witnes Bilong Jehova. Mi kam long Klivlan bilong painim wanpela wok, na mi laik bung wantaim wanpela kongrigesen.” Haus Kingdom bilong mipela i stap longwe long hap em i stap long en, tasol mi laikim tru naispela nek bilong em, olsem na mi tokim em long rot bilong kam long Haus Kingdom bilong mipela na mi kirapim em long kam long Sande—em de mi bai mekim pablik-tok. Long Sande, mi namba wan man bilong stap long Haus Kingdom, tasol i no gat wanpela nupela sista i kamap. Long taim mi mekim pablik-tok, mi wok long lukluk long dua, tasol i no gat wanpela nupela sista i kam. Long de antap mi ringim em, na em i tokim mi olsem em i no save gut long raun bilong ol bas. Olsem na mi tok long bungim em na stori gut moa long em.
Mi kisim save olsem papamama bilong em i bin lusim Sekoslovakia na ol i kam stap long Amerika, na ol i kirap bung wantaim ol Sumatin Bilong Baibel taim ol i kaunim wanpela liklik buk (Where Are the Dead? ) Papamama bilong em i kisim baptais long 1935. Long 1938, papa bilong Christine i kamap wasman bilong kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova long Klaima, Pensilvenia, long Amerika, na long 1947, Christine i kisim baptais taim em i gat 16 krismas. I no longtaim na mi kirap laikim dispela naispela sista i save tingim ol samting bilong spirit. Mitupela i marit long Jun 24, 1950, na kirap long dispela taim na i kam inap long nau Christine i stap olsem gutpela poroman bilong mi, na oltaim em i save redi long putim ol samting bilong Kingdom i stap namba wan. Mi tenkyu tru long Jehova long dispela gutpela poroman i orait long maritim mi.—Sindaun 31:10.
Wanpela Bikpela Samting
Long Novemba 1, 1951, mitupela i kirap long mekim wok painia. Tupela yia bihain, long wanpela kibung long Toledo, Ohaio, Brata Hugo Riemer na Brata Albert Schroeder i toktok long sampela painia em ol i gat laik long mekim wok misineri. Mipela tu i insait long dispela lain. Ol i strongim mipela long mekim yet wok painia long Klivlan, tasol long mun antap, mipela i kirap nogut long wanpela bikpela samting—ol i singautim mipela bilong i go long klas namba 23 bilong Wastaua Baibel Skul Bilong Gileat, em bai kirap long Februeri 1954!
Taim mipela i wok long draiv i go long Skul Gileat—long dispela taim skul i stap long Saut Lansing, Nu Yok, Christine i tingting planti na em i wok long tokim mi: “Draiv isi liklik!” Mi tok: “Christine, sapos yumi draiv isi moa, bai ka i no ran moa—em bai sanap tasol.” Tasol i no longtaim bihain long mipela i kamap pinis long Skul Gileat, bel bilong mipela i stap isi. Brata Nathan Knorr i tok amamas long ol sumatin, na em i kisim mipela i go raun bilong soim mipela long skul. Na tu, em i stori long rot bilong lukautim gut na no ken lusim nating wara na paua na em i kamapim klia olsem pasin bilong lukautim gut ol samting em i wanpela gutpela pasin yumi mekim taim yumi tingim ol wok bilong Kingdom. Mipela i tingim gut dispela tok, na long nau mipela i save bihainim yet.
Kisim Balus i Go Long Rio
I no longtaim na mipela i winim skul, na long Disemba 10, 1954, mipela i kisim balus long biktaun Nu Yok, em ples i kol, na mipela i amamas long go long nupela hap mipela bai wok long en, em ples hat long Rio de Janero, Brasil. Ol wanwok misineri, Peter na Billie Carrbello i go wantaim mipela. Mipela i mas flai long balus inap 24 aua, na balus bai stap sotpela taim long Pueto Riko, na Veneswela, na Belem long hap not bilong Brasil. Tasol ensin i gat sampela hevi, olsem na 36 aua bihain mipela i lukim Rio de Janero. Man! Ples i luk nais tru! Ol lait bilong biktaun i kain olsem daimon i stap antap long blakpela mat, na lait bilong mun i lait long pasis bilong Guanabara.
Sampela brata bilong famili Betel i kam wetim mipela long ples balus. Ol i tok amamas long mipela na kisim mipela i go long brens-ofis, na long 3 klok samting long moningtaim mipela i go slip. Sampela aua bihain, belo i krai na i kirapim mipela long tingim olsem namba wan de bilong mipela long mekim wok misineri i kirap pinis!
Lainim Wanpela Samting
I no longtaim na mipela i lainim wanpela bikpela samting. Long wanpela apinun, mipela i stap liklik wantaim wanpela famili Witnes. Taim mipela i laik wokabaut i go bek long brens-ofis, papa bilong dispela famili i tok: “Nogat, yupela i no ken go; ren i wok long pundaun,” na em i strong long mipela i slip wantaim ol. Mi no tingim tok bilong em, na mi lap na tok: “Ren i save pundaun long hap mipela i kam long en tu.” Na mipela i go.
Ol maunten i stap raunim Rio, na dispela i as na wara bilong ren i save bung hariap na go daun long biktaun, na planti taim dispela i save kamapim ol bikpela tait. I no longtaim na mipela i wokabaut long bikpela wara, mak bilong en i kam antap long skru namel long lek. Ol rot klostu long brens-ofis i kamap olsem ol bikpela wara i ran strong, mak bilong en i kam antap long bros bilong mipela. Taim mipela i kamap long brens-ofis, mipela i wet olgeta. Long de bihain, Christine i kisim sik taifoit, na dispela i mekim na inap longpela taim skin bilong em i no gat strong. Mipela i nupela misineri, na i gutpela sapos mipela i bin bihainim tok bilong ol Witnes long dispela hap.
Wok Misineri na Wok Bilong Raun
Bihain long dispela hevi, mipela i amamas na kirap mekim wok autim tok. Mipela i raitim sampela tok long wanpela pepa na kaunim long olgeta man mipela i bungim, na mipela i lainim tok Potugal. Sampela taim man bilong haus i save tokim Christine: “Mi kisim gut tok bilong yu, tasol mi no kisim gut tok bilong em,” na ol i save makim pinga long mi. Na long narapela taim man bilong haus i save tokim mi, “Mi kisim gut tok bilong yu, tasol em nogat.” Tasol insait long sampela wik tasol mipela i tilim olsem 100 sabskripsen bilong Wastaua na mipela i amamas. Sampela sumatin mipela i stadi wantaim ol long Baibel ol i kisim baptais insait long namba wan yia mipela i stap long Brasil, na dispela i helpim mipela long save olsem wok misineri bilong mipela bai kamapim ol gutpela samting.
Long 1955 samting, ol i sot long ol brata bilong mekim wok sekit, olsem na long planti kongrigesen long Brasil wasman sekit i no bin kam long olgeta taim. Maski mi wok yet long lainim tok Potugal na mi no bin mekim yet wanpela pablik-tok long dispela tok ples, ol i makim mi bilong mekim wok sekit long provins Sau Paulo long 1956.
Long namba wan kongrigesen mipela i go lukim, inap 2-pela yia olgeta i no gat wanpela wasman sekit i bin lukim dispela kongrigesen, olsem na olgeta brata i amamas na wet long harim pablik-tok. Bilong redim dispela tok, mi katim ol paragraf long ol nius Wastaua long tok Potugal na pasim ol long ol pepa. Long dispela Sande, Haus Kingdom i pulap olgeta. Sampela ol i sindaun long pletfom, na olgeta i wet long harim pablik-tok. Orait, mi kirap mekim tok, o yumi ken tok, mi kaunim dispela tok. Wan wan taim mi lukluk long ol man na mi kirap nogut long lukim olsem i no gat wanpela man i wokabaut nabaut, na ol pikinini tu i sindaun isi tru. Olgeta i lukluk strong tru long mi. Mi tingting olsem: ‘Man! Valentino, nau yu save gut long mekim tok Potugal! Olgeta man i putim gut yau long tok bilong yu.’ Planti yia bihain, taim mi go bek gen long lukim dispela kongrigesen, wanpela brata em i bin i stap long dispela namba wan taim mi bin go lukim ol, em i tok: “Yu tingim dispela pablik-tok yu bin mekim? Mipela i no klia liklik long tok yu mekim.” Mi tokaut olsem mi tu i no klia gut long dispela tok.
Long namba wan yia bilong wok sekit, planti taim mi save kaunim Sekaraia 4:6. Em i tok: ‘Yu no inap mekim wok long strong bilong yu yet. Nogat. Strong bilong spirit bilong mi bai stap wantaim yu, na long dispela strong tasol bai yu mekim wok.’ Dispela tok i save kirapim mi long tingim gen olsem spirit bilong Jehova tasol i as na wok bilong Kingdom i kamap bikpela. Na tru tumas, wok bilong Kingdom i go bikpela, maski sampela samting i pasim mipela.
Ol Hevi na Gutpela Samting i Kamap
Bilong mekim wok sekit, mipela i mas raun long olgeta hap bilong kantri na karim wanpela taipraita, na sampela bokis i gat ol buk na nius long en, na ol switkes na paus samting. Christine i bihainim gutpela tingting na em i putim namba long olgeta kago bilong mipela, olsem na bai mipela i no ken lusim wanpela kago taim mipela i hariap long lusim wanpela bas na kalap long narapela bas. Planti taim mipela i raun long bas inap 15 aua long ol rot i no gat kolta long en bilong lukim ol kongrigesen. Sampela taim, mipela i save pret tru taim wanpela bas i laik abrusim narapela bas long wanpela olpela bris, na narapela i ran klostu tru long narapela, na i olsem wanpela hap pepa i no gat spes bilong stap namel long tupela. Na tu, mipela i bin raun long tren, na sip, na ol hos.
Long 1961 mipela i kirap mekim wok distrik. Taim mipela i mekim wok sekit mipela i raun long lukim ol kongrigesen, tasol nau mipela i raun long lukim ol sekit. Sampela nait long wik, mipela i save soim ol piksa wokabaut em oganaisesen bilong Jehova i wokim—long olgeta taim long ol narapela narapela hap. Planti taim mipela i mas hariap long mekim ol samting bambai ol pris pasto i no ken pasim mipela long soim dispela piksa wokabaut. Long wanpela taun, wanpela pris i subim papa bilong wanpela haus bung long senisim kontrak em i bin mekim wantaim mipela. Inap sampela de mipela i wok long painim narapela hap, tasol mipela i no tokim wanpela man long dispela hap mipela i painim; mipela i wok yet long singautim ol man long go long namba wan hap mipela i bin makim. Paslain long program i kirap, Christine i go long dispela haus bung na tokim ol man i laik lukim dispela piksa wokabaut long go long nupela hap. Long dispela nait, inap 150 man i lukim dispela piksa wokabaut, em The New World Society in Action.
Tru, sampela taim wok bilong raun long ol ples i stap longwe long taun i hatwok, tasol ol brata i gat pasin daun em ol i stap long ol dispela ples ol i save amamas tru taim mipela i kam. Ol i save mekim gut tru long mipela na kisim mipela i go stap long haus bilong ol, na oltaim mipela i save tenkyu long Jehova long mipela inap i stap wantaim ol. Mipela i pren gut wantaim ol, na long dispela rot mipela i kisim ol gutpela blesing i mekim gut bel bilong mipela. (Sindaun 19:17; Hagai 2:7) Winim 21 yia olgeta mipela i mekim wok misineri long Brasil, olsem na mipela i sori tru taim mipela i mas lusim dispela wok!
Jehova i Soim Rot Long Taim Bilong Hevi
Long 1975, ol dokta i katim Christine. Mipela i kirap gen long mekim wok bilong raun, tasol sik bilong Christine i go bikpela moa. Olsem na i gutpela moa long mipela i go long Amerika bambai em i ken kisim ol marasin samting. Long Epril 1976, mipela i kamap long Long Bis, Kalifonia na mipela i stap wantaim mama bilong mi. Mipela i bin stap long narapela kantri inap 21 yia, olsem na mipela i no klia long ol samting mipela i mas mekim. Mi kirap long mekim wok bilong rapim na bengim skin bilong ol man, na mani mi kisim long dispela wok i helpim i stap bilong mipela. Ol lain bilong bosim provins bilong Kalifonia i putim Christine long wanpela haus sik, tasol ol dokta i no laik katim em sapos ol i no ken mekim wok long blut, olsem na isi isi strong bilong em i wok long pinis. Mipela i bel hevi tru, olsem na mipela i beten strong na askim Jehova long stiaim mipela.
Long wanpela apinun taim mi mekim wok autim tok, mi lukim ofis bilong wanpela dokta, na wantu tasol mi tingting long go insait long ofis. Dispela dokta i redi long go long haus, tasol em i larim mi i go insait long ofis bilong em, na mitupela i toktok inap 2-pela aua. Bihain em i tok: “Mi amamas long wok yupela i mekim olsem misineri, na ol marasin samting mi bai givim long meri bilong yu bai no gat pe long en, na mi no inap givim blut long em.” Mi hatwok tru long ting olsem em i mekim ol dispela tok.
Dispela gutpela dokta—em i wanpela bikpela dokta i gat nem—i putim Christine long haus sik em i wok long en, na em i lukautim gut Christine, na i no longtaim na em i kamap orait gen. Mipela i tenkyu tru long Jehova long em i soim rot long mipela long dispela taim bilong hevi!
Ol Nupela Wok
Taim Christine i kisim strong gen, mipela i mekim wok painia gen na mipela i amamas long helpim planti man long Long Bis long kamap lain bilong lotuim Jehova. Long 1982 ol i askim mipela long mekim wok sekit long Amerika. Olgeta de mipela i tok tenkyu long Jehova long yusim mipela long wok bilong raun—em wanpela wok mipela i laikim tru. Mipela i mekim wok long Kalifonia na bihain long Nu Inglan, na long dispela sekit i gat sampela kongrigesen long tok Potugal. Bihain ailan Bemuda tu i insait long dispela sekit.
Bihain long 4-pela yia, mipela i kisim narapela wok gen. Ol i singautim mipela long mekim wok olsem ol painia salim long hap mipela i laik wok long en. Mipela i sori long lusim wok bilong raun, tasol mipela i tingting strong long wok strong long nupela wok bilong mipela. Tasol mipela bai go wok long wanem hap? Taim mi bin mekim wok bilong raun, mi lukim olsem kongrigesen long tok Potugal long Nu Bedfot, Masasusets, i sot long ol painia—olsem na mipela i go long Nu Bedfot.
Taim mipela i kamap, kongrigesen i mekim bikpela kaikai bilong tok amamas long mipela. Man! Mipela i pilim olsem ol i amamas tru long mipela i kam! Dispela i mekim na aiwara bilong mipela i pundaun. Tupela yangpela marit i gat tupela liklik pikinini ol i kisim mipela i go stap wantaim ol inap long taim mipela i painim wanpela haus bilong mipela yet. Jehova i kamapim planti gutpela samting tru long wok painia bilong mipela. Kirap long 1986, mipela i bin helpim olsem 40 narapela narapela man long dispela taun long kamap Witnes. Ol i famili bilong mipela long spirit. Na tu, mi bin kisim amamas long lukim 5-pela brata bilong dispela hap ol i kamap ol gutpela wasman bilong ol sipsip. I olsem mipela i mekim wok misineri long wanpela gutpela hap tru em planti man i amamas long harim tok.
Nau taim mipela i tingim bek i stap bilong mipela, mipela i amamas long mipela i bin mekim wok bilong Jehova kirap long taim mipela i yangpela yet, na mipela i larim tok i tru i stiaim olgeta samting long i stap bilong mipela. Tru, long nau hevi bilong lapun na ol sik samting i save givim hevi long mipela, tasol pasin bilong strong long bihainim rot Jehova i makim i save strongim na amamasim mipela.
[Piksa long pes 26]
Mipela i kamap nupela long Rio de Janero
[Piksa long pes 28]
Famili bilong mipela long spirit long Nu Bedfot, Masasusets