Laip Stori
Save Long As na God i Larim Hevi i Stap i Senisim i Stap Bilong Mi
STORI BILONG HARRY PELOYAN
Bilong wanem God i larim pen na hevi i stap? Long taim mi liklik yet mi save tingting planti long dispela askim. Papamama bilong mi ol i lain bilong wok strong na ol i save bihainim stretpela pasin, na tingim famili bilong mipela. Tasol papa em i no man bilong lotu, na mama em i save tingim lotu liklik tasol. Olsem na ol i no inap bekim dispela askim bilong mi.
MI TINGTING planti moa long dispela askim long taim bilong Wol Woa 2, na bihain long en taim mi stap long Nevi Bilong Amerika winim 3-pela yia. Bihain long woa i pinis, ol i makim mi long mekim wok long wanpela sip i kisim ol kaikai samting i go long Saina. Mi stap wanpela yia long Saina na mi lukim bikpela hevi planti man i karim.
Ol man bilong Saina ol i man bilong wok strong, na ol i gat bikpela save. Tasol planti bilong ol i karim ol bikpela hevi tru, long wanem, ol i stap rabis na Wol Woa 2 i kamapim pasin bilong pait na bagarapim man. Taim sip i go sua, ol naispela pikinini, em planti bilong ol i bun nating na ol i werim ol klos i bruk bruk, ol i save singaut long mipela long mani, na dispela i mekim mi i bel hevi.
Bilong Wanem?
Mama i karim mi long 1925 na mi go bikpela long California, Amerika. Mi no bin lukim kain samting olsem mi bin lukim long Saina. Olsem na planti taim mi save askim mi yet olsem, ‘Sapos i gat wanpela Man Bilong Wokim olgeta samting na em i gat olgeta strong, bilong wanem em i larim pen na hevi i painim planti manmeri, na ol pikinini tu?’
Na tu, mi tingting planti olsem sapos God em wanpela Man i stap tru, orait bilong wanem em i larim bikpela bagarap, pasin bilong kilim i dai planti man, na pen na hevi i painim ol man kirap long bipo yet na i kam inap nau—na moa yet long taim bilong Wol Woa 2 we 50 milion manmeri i dai. Na long dispela taim bilong woa, bilong wanem ol pris pasto i kirapim ol manmeri long narapela i kilim i dai narapela, maski ol i bilong wankain lotu, tasol ol i bilong narapela narapela kantri?
Teleskop
Long taim bilong Wol Woa 2 i kirap long 1939 ol i kilim i dai planti milion manmeri long olgeta hap, olsem na mi pilim olsem i no gat God i stap. Tasol long haiskul, long wanpela saiens klas bilong mipela, ol i tok long mipela wan wan sumatin i mas wokim wanpela samting bilong saiens. Mi gat bikpela laik long kisim save long ol sta samting, olsem na mi wokim wanpela teleskop, glas bilong en inap 20 sentimita. Mi lusim 6-pela mun bilong wokim dispela teleskop.
Long wanpela gutpela nait, taim mun i no lait, mi kisim teleskop bilong mi i go ausait long namba wan taim na mi lukluk i go antap long ol sta. Mi kirap nogut long lukim planti lain sta na ol i stap stret long ples bilong ol. Taim mi kisim save olsem sampela sta ol i galaksi wankain olsem Milkiwe bilong yumi, na olgeta bilong ol i gat planti bilion sta, mi kirap nogut moa yet.
Mi tingting olsem, ‘Dispela olgeta samting i no inap kamap nating long rot bilong em yet, nogat. I no gat wanpela samting i mekim gut wok bilong en, em inap kamap nating. Olgeta samting long ples antap na long graun i mekim stret wok bilong en, na i luk olsem wanpela man i gat bikpela save tru i bin wokim olgeta dispela samting. Olsem wanem? I gat wanpela God i stap?’ Save mi kisim taim mi mekim wok long teleskop i mekim na tingting bilong mi olsem i no gat God i stap i no strong olsem bipo.
Orait mi askim mi yet: ‘Sapos tru tru i gat wanpela God i gat olgeta strong na savetingting long wokim heven na graun, olsem wanem, em i no inap long stretim ol hevi long dispela graun? Bilong wanem em i larim ol dispela pen na hevi i kamap?’ Taim mi givim ol kain askim olsem long ol man i save lotu, ol i no inap kamapim ol gutpela bekim.
Bihain long haiskul na sampela yia long kolis, mi joinim Nevi Bilong Amerika. Tasol ol pasto bilong ami tu ol i no inap bekim gut ol askim bilong mi. Planti taim ol man bilong lotu i save tok, “Ol man i no inap kliagut long ol samting God i save mekim.”
Mi Wok Yet Long Painim Bekim
Taim mi lusim Saina, mi gat askim yet long wanem as na God i larim pen na hevi i stap. Mi wok long tingting yet long ol dispela askim, na moa yet taim mi lukim ples matmat bilong ol ami i stap long sampela ailan we mipela i bin stop long en taim mipela i go bek long Amerika. Klostu olgeta matmat i bilong ol yangpela man em ol i dai taim ol i yangpela yet.
Taim mi go bek long Amerika na mi pinis long nevi, mi gat wanpela yia moa long pinisim skul long Harvard Yunivesiti long Cambridge, Massachusetts. Bihain long dispela yia mi kisim setifiket bilong mi, tasol mi no go bek long ples long California. Mi laik i stap liklik long hap Is bilong Amerika bambai mi ken painimaut bekim bilong ol askim bilong mi. Mi tingting long go long New York City, em hap we i gat planti lotu, na bai mi ken go long sampela bilong ol dispela lotu na bai mi ken kisim save long ol samting ol i skulim ol man long en.
Taim mi go long New York, anti bilong mi, Isabel Kapigian, i singautim mi long i stap long haus bilong em. Em i gat tupela pikinini meri, Rose na Ruth, na tripela i Witnes Bilong Jehova. Mi ting olsem mi bai i no gat laik long save long ol bilip bilong ol, olsem na mi kirap go long ol narapela lotu, na mi wok long toktok wantaim ol lain bilong ol dispela lotu na ritim ol buk bilong ol. Mi save askim ol long wanem as na God i larim pen na hevi i stap, tasol ol i no save long bekim bilong ol askim bilong mi. Mi kisim tingting olsem ating i no gat God.
Painim Bekim Bilong Ol Askim
Orait bihain mi tokim anti na tupela pikinini meri bilong em olsem mi laik ritim sampela buk bilong ol bambai mi ken save long tingting bilong ol Witnes Bilong Jehova. Taim mi ritim ol buk bilong ol, kwiktaim mi luksave olsem ol Witnes ol i narapela kain long ol narapela lotu. Ol dispela buk i kamapim ol tok i bekim ol askim bilong mi, na ol bekim i kam long Baibel. I no longtaim na mi kisim save long as na God i larim pen na hevi i stap.
Na i no dispela tasol, mi lukim olsem ol Witnes Bilong Jehova i mekim ol samting i stret wantaim bilip bilong ol. Olsem: Mi askim anti bilong mi long ol yangpela man Witnes Bilong Jehova long Jemani i mekim wanem long taim bilong Wol Woa 2. Ol i bin insait long ami, tok “Heil Hitler!,” na salut long fleg i gat mak bilong ol Natsi o nogat? Anti i tok, nogat. Ol i no laik insait long ami, olsem na ol i salim ol i go long ol banis kalabus nogut na ol i kilim planti bilong ol i dai. Em i tok ol Witnes Bilong Jehova long olgeta hap i save bihainim wankain pasin long taim bilong woa: ol i no insait long pait. Long ol kantri we i gat gavman demokratik, ol i putim ol yangpela man Witnes Bilong Jehova long kalabus, long wanem, ol i no laik insait long ami.
Orait anti bilong mi i tokim mi long ritim Jon 13:35, i tok: “Sapos yupela wan wan i laikim tru ol arapela man bilong lain bilong mi, orait dispela bai i soim olgeta man olsem, yupela i disaipel bilong mi.” Ol Kristen tru long olgeta hap bilong graun i mas i gat pasin bilong laikim narapela narapela, em wanpela mak bilong ol Kristen tru. Maski ol i bilong narapela narapela kantri, ol i no inap insait long woa na kilim ol narapela i dai! Em i askim mi olsem: “Yu ting Jisas na ol disaipel bilong em bai insait long ol pait bilong Rom na narapela i kilim i dai narapela?”
Na tu, em i tokim mi long ritim 1 Jon 3:10-12, i tok: “Sapos yumi laik save husat em i pikinini bilong God, na husat em i pikinini bilong Satan, orait yumi ken save olsem, man i no mekim stretpela pasin, em i no bilong God. Na man i no save laikim tru ol arapela pikinini bilong God, em tu i no bilong God. . . . Yumi wan wan i mas laikim tru ol arapela. Yumi no ken i stap olsem Kein. Em i man bilong Satan, na em i kilim i dai brata bilong en. Na bilong wanem em i kilim i dai brata bilong en? Em i kilim em, long wanem, pasin bilong en em i nogut, na pasin bilong brata bilong en em i stretpela.”
Baibel i tokaut klia long dispela samting. Ol Kristen tru i save laikim narapela narapela, maski ol i stap long wanem hap bilong graun. Olsem na ol i no inap kilim i dai ol brata bilong ol long spirit o ol narapela man. I stret tru long Jisas i tok long ol disaipel bilong em: “Ol i no bilong dispela graun, olsem mi yet mi no bilong dispela graun.”—Jon 17:16.
As na Pen na Hevi i Stap
I no longtaim na mi kisim save olsem Baibel tasol i tokim yumi long wanem as na God i larim pen na hevi i stap. Baibel i tok olsem God i wokim tupela tumbuna papamama bilong yumi i gutpela olgeta, na em i putim tupela long wanpela naispela ples paradais. (Stat 1:26; 2:15) Em i givim tupela wanpela gutpela presen: tupela i stap fri long bihainim wanem rot tupela i laikim. Tasol tupela i mas mekim gutpela wok long dispela samting. Sapos ol i bihainim tok bilong God na ol lo bilong em, ol bai i stap long paradais na skin bilong ol bai i gutpela olgeta. Tupela bai surikim paradais i go long olgeta hap bilong graun. Ol pikinini bilong ol bai i gutpela olgeta, na bihain dispela graun bai kamap wanpela ples paradais we olgeta man i gutpela olgeta bai i stap amamas long en.—Stat 1:28.
Tasol sapos Adam na Iv i sakim God na bihainim rot ol yet i laikim, orait God bai i no larim ol i stap olsem ol manmeri i gutpela olgeta, nogat. (Stat 2:16, 17) Tasol sori tru, tupela tumbuna papamama bilong yumi i bihainim rot tupela yet i laikim na ol i bikhet long God. Wanpela bikhet ensel ol i kolim Satan, em i kirapim tupela long mekim olsem. Em i laik bosim wokabaut bilong em yet na i no laik stap aninit long wok bos bilong God, na em i no laik bai ol man i lotu long God, nogat, em laik ol i lotu long em.—Stat 3:1-19; KTH 4:11.
Olsem na Satan i kamap “god bilong dispela graun.” (2 Korin 4:4) Baibel i tok “dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan.” (1 Jon 5:19) Jisas i tok Satan em i “hetman i save bosim dispela graun.” (Jon 14:30) Dispela pasin bilong Satan na tupela tumbuna papamama bilong yumi long bikhet long God i kamapim sin, pasin bilong pait na bagarapim man, dai, pen na hevi.—Rom 5:12.
“Mipela Man i No Inap Bosim Wokabaut Bilong Mipela Yet”
Bilong kamapim ples klia ol samting pasin bilong sakim ol lo bilong God i kamapim long ol manmeri, God i larim ol samting nogut i stap inap planti tausen yia. Dispela haptaim i opim rot bilong ol man i ken lukim truim bilong tok bilong Baibel olsem: “Mipela man i no inap bosim wokabaut bilong mipela yet na bihainim ol rot mipela i laikim. Bikpela, yu ken stretim mipela.”—Jeremaia 10:23, 24.
Nau, bihain long planti tausen yia, yumi ken lukim olsem pasin bilong ol man long bihainim laik bilong ol yet na sakim God, dispela i bin kamapim planti hevi nogut tru. Olsem na God i laik pinisim pasin bilong ol man long bosim wokabaut bilong ol yet na sakim lo bilong God.
Gutpela Samting Tru Bai Kamap Bihain
Olsem ol tok profet bilong Baibel i soim, klostu nau, God bai pinisim olgeta pasin nogut bilong dispela graun. “I no longtaim na bai ol man nogut i lus olgeta. . . . Tasol ol manmeri i daunim nem bilong ol yet, bai God i givim olgeta graun long ol. Bai ol i sindaun gutpela tumas na amamas i stap.”—Song 37:10, 11.
Wanpela tok profet i stap long Daniel 2:44 i tok: “Taim ol dispela king i stap yet God bai i kirapim wanpela kingdom na dispela kingdom bai i stap oltaim oltaim. Ol arapela king i no inap daunim kingdom bilong God, tasol em bai i daunim ol na bagarapim ol arapela king na kingdom bilong en bai i stap oltaim.” No gat narapela taim gen we God i larim ol man i bosim ol yet. Kingdom bilong God bai bosim olgeta hap graun. Aninit long wok bos bilong God, graun olgeta bai kamap gutpela ples paradais na ol man bai kamap gutpela olgeta na i stap amamas na i stap oltaim oltaim. Baibel i tok promis olsem: “Em bai i mekim drai wara i stap long ai bilong olgeta bilong ol. Na ol manmeri bai i no i dai moa, na ol bai i no bel hevi moa na krai moa, na ol bai i no inap kisim pen gen.” (KTH 21:4) Man! Em ol gutpela samting God i laik mekim bilong helpim yumi!
I Stap Bilong Mi i Senis
Taim mi painim bekim bilong ol askim bilong mi, dispela i senisim i stap bilong mi. Kirap long dispela taim na i go, mi laik mekim wok bilong God na helpim ol narapela long kisim save long as na God i larim pen na hevi i stap. Mi kisimgut insait bilong tok bilong 1 Jon 2:17, i tok: “Dispela graun bai i pinis, na olgeta pasin bilong dispela graun, em ol pasin bilong bel i kirap na aigris, ol tu bai i pinis wantaim. Tasol man i bihainim tok bilong God, em bai i stap oltaim.” Mi laikim tru laip oltaim long nupela taim God bai kamapim. Mi stap yet long New York na mi kirap bung wantaim wanpela kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova, na mi helpim planti man long kisim save long ol samting mi bin lainim.
Long 1949, mi bungim Rose Marie Lewis. Rose na mama bilong em, Sadie, na sikspela susa bilong em ol i Witnes Bilong Jehova. Rose i mekim wok bilong autim tok bilong God fultaim. Em i gat planti gutpela pasin, na dispela i mekim na wantu mi laikim em. Mipela i marit long Jun 1950 na mipela i sindaun long New York. Mipela i amamas long wok mipela i mekim na wet long i stap oltaim long nupela taim God bai kamapim.
Long 1957, ol i singautim mitupela Rose Marie long i go wok long hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova long Brooklyn, New York. Long Jun 2004 mipela i marit inap 54 yia, na 47 bilong ol dispela yia mipela i mekim wok long hetkota long Brooklyn. Mipela i amamas long ol dispela yia we mipela i mekim wok bilong Jehova na wok wantaim planti tausen bratasista bilong mipela.
Bikpela Bel Hevi
Long Disemba 2004, dokta i tok Rose Marie i gat wanpela buk i gat kensa long waitlewa bilong em. Ol dokta i tok olsem dispela buk i wok long go bikpela kwiktaim na ol i mas katim na rausim. Ol i katim em long pinis bilong Disemba samting, na wanpela wik bihain dokta i kam long rum em Rose Marie i stap long en, na mi tu i stap, na em i tok: “Rose Marie, yu ken go long haus! Yu orait pinis!”
Tasol sampela de bihain long Rose Marie i kam bek long haus, em i pilim bikpela pen long bel na long sampela narapela hap bilong bodi bilong em. Pen i stap yet, olsem na em i go bek long haus sik bambai ol dokta i ken sekim em gen. Ol i painimaut olsem klok na waitlewa samting i kamapim ol hap blut i strong na i pasim ol rop bilong blut na oksijen i no ken kam long klok na waitlewa samting. Ol dokta i traim kain kain rot bilong pasim dispela samting long kamap, tasol ol i no inap. Sampela wik bihain long Janueri 30, 2005, mi kisim wanpela bikpela hevi nogut tru. Gutpela meri bilong mi Rose Marie i dai.
Long dispela taim mi gat klostu 80 krismas na long laip olgeta bilong mi, mi bin lukim ol manmeri i bin karim pen na hevi, tasol dispela hevi i narapela kain tru. Mitupela Rose Marie i olsem “wanpela bodi,” olsem Baibel i tok. (Stat 2:24) Mi bin lukim ol narapela i kisim pen na hevi na mi yet tu i bin bel hevi taim sampela pren na wanblut i dai. Tasol dispela bel hevi mi pilim taim meri bilong mi i dai i bikpela tru na em i stap longpela taim. Nau mi luksave long bikpela sori ol man i save pilim taim wanpela ol i laikim tumas em i dai.
Maski i olsem, mi save long as bilong ol pen na hevi na olsem wanem dispela hevi bai pinis, na dispela i helpim mi na bel hevi i no daunim mi olgeta. Song 34:18 i tok: “God i save stap klostu long ol manmeri i gat hevi. Na em i save helpim ol manmeri bilip bilong ol i bagarap.” Wanpela bikpela samting bilong helpim ol man long karim dispela hevi em ol i mas save olsem Baibel i tok ol man i stap long matmat ol bai kirap bek na i stap laip oltaim long nupela taim God bai kamapim. Aposel 24:15 i tok: “God bai i kirapim bek ol man i dai pinis, em ol stretpela man na ol man nogut wantaim.” Rose Marie i bin laikim tru God. Mi bilip tru olsem God i laikim em na God bai tingim em na kirapim em bek long taim God yet i makim, na mi laik dispela bai kamap klostu nau.—Luk 20:38; Jon 11:25.
Tru, taim wanpela long famili i dai yumi save bel hevi tru, tasol amamas yumi bai pilim taim em i kirap bek em bai i bikpela moa. (Mak 5:42) Baibel i tok promis olsem: ‘Ol lain i dai pinis bai kirap bek. Ol lain i slip long matmat, ol bai kirap na amamas.’ (Aisaia 26:19) Planti bilong ol “stretpela man” em Aposel 24:15 i stori long ol, ol bai kirap bek pastaim. Man! Em bai wanpela gutpela taim tru! Rose Marie tu bai kirap bek. Ol famili bilong em bai amamas tru long bungim em gen! Yumi bai amamas tru long i stap long dispela taim we i no gat pen na hevi, a?
[Ol Piksa long pes 9]
Mi lukim pen na hevi ol man i karim taim mi stap long Saina
[Ol Piksa long pes 10]
Kirap long 1957, mi wok long hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova long Brooklyn
[Piksa long pes 12]
Mi maritim Rose Marie long 1950
[Piksa long pes 13]
Long yia 2000, long de mitupela i bin marit inap 50 yia