Rot Bilong Famili i Ken Stap Amamas
Toktok Gut Wantaim Ol Tineja
“Bipo em isi long toktok wantaim pikinini man bilong mi, tasol nau em i gat 16 krismas na i hatwok long mi na man bilong mi long save long tingting bilong em. Em i laik stap em yet long rum na i no save toktok tumas wantaim mipela!”—MIRIAM, MEKSIKO.
“Bipo, ol pikinini i save amamas tru long harim ol tok mi mekim. Tasol nau ol i kamap tineja na ol i ting mi no inap kliagut long tingting bilong ol.”—SCOTT, AUSTRALIA.
SAPOS yu wok long mekim bikpela long wanpela tineja, ating yu inap pilim tingting bilong ol dispela papamama em tok bilong ol i stap antap. Ating pastaim em isi long toktok gut wantaim pikinini. Tasol nau em i hatwok tru. Angela, wanpela mama long Itali, em i tok: “Taim pikinini man bilong mi i liklik yet, em i save givim mi planti askim. Tasol nau, mi yet i mas mekim sampela tok bilong kirapim em long toktok. Sapos mi no mekim olsem, sampela de inap lus na mitupela i no toktok gut wantaim.”
Olsem Angela, ating yu luksave olsem bipo pikinini bilong yu i save toktok, tasol nau em i no amamas tumas na em i stap em yet. Maski yu wok strong long toktok wantaim em, ating em bai mekim sotpela tok tasol. Ating yu askim pikinini man: “Olsem wanem long de bilong yu?” Na em bai tok: “Orait tasol.” Na yu askim pikinini meri: “Tude wanem samting i kamap long skul?” Na ating em i les wantaim na i tok: “No gat samting.” Na sapos yu traim long kirapim em long toktok na yu tok: “Wai na yu les long toktok?” ating em bai pasim maus olgeta.
Tru, sampela tineja i no save surik long toktok. Tasol tok ol i mekim, em ol tok papamama i no laik harim. Edna, wanpela mama long Naijiria, em i tok: “Taim mi askim pikinini meri long mekim wanpela samting, em i save tok, ‘Lusim mi ya.’ ” Na Ramón, wanpela papa long Meksiko, em i lukim wankain samting long pikinini man bilong em i gat 16 krismas. Ramón i tok: “Klostu olgeta de mitupela i save tok pait. Taim mi askim em long mekim wanpela samting, em i save givim kain kain eskius.”
Sapos papamama i laik toktok wantaim tineja na tineja i no laik toktok, dispela inap mekim papamama i kros na bel hevi. Baibel i tok: “Sapos man i no toktok gut wantaim ol narapela, ol samting em i laik mekim i no inap kamap gut.” (Sindaun 15:22, NW) Anna, wanpela mama wanpis long Rasia, em i tok: “Taim mi no save long tingting bilong pikinini man bilong mi, dispela i save skrapim bel na mi laik singaut bikmaus.” Bilong wanem papamama na ol tineja i no save toktok gut moa wantaim long dispela taim we em i bikpela samting long ol i mas toktok?
Luksave Long Ol Samting i Pasim Rot
Ol papamama na ol tineja i mas toktok gut wantaim, tasol ol i mas mekim sampela samting moa. Jisas i tok, ol “kain tingting i pulap long bel, em maus i save autim.” (Luk 6:45) Olsem na long rot bilong toktok gut wantaim yumi inap kisim skul long ol arapela, na yumi yet inap kamapim tingting na bel bilong yumi. Tasol ol tineja inap pilim hatwok long kamapim tingting na bel bilong ol, long wanem, ol senis i kamap long bodi na maski sapos ol i no save sem taim ol i liklik, kwiktaim ol inap senis na kisim pasin bilong sem na surik long toktok. Ol saveman i tok ol tineja i save pilim olsem olgeta man i wok long lukluk long ol samting ol i mekim na harim ol tok ol i mekim. Ol kain tineja olsem ol i save surik na stap ol yet, i olsem ol i wokim banis namel long ol na papamama.
Narapela samting inap pasim rot bilong toktok gut wantaim em olsem: Ol tineja i laik bosim wokabaut bilong ol yet. Dispela samting bai kamap—pikinini bilong yu i wok long kamap bikpela, na em bai kisim laik bilong kamap man o meri i gat pasin na tingting bilong em yet. Tasol dispela i no makim olsem em i redi long lusim famili, nogat. Long planti samting, em i mas kisim helpim long yu. Tasol inap sampela yia paslain long pikinini i kamap bikpela pinis, em bai wok long mekim ol samting bilong kamap man o meri i gat pasin na tingting bilong em yet. Taim ol i wok long kamap bikpela, planti tineja i laik tingim na skelim ol samting paslain long ol i kamapim tingting bilong ol long ol arapela.
Tru, ating ol tineja i no save haitim tumas ol samting long ol wanlain bilong ol. Jessica, wanpela mama long Meksiko, em i bin luksave long dispela samting. Em i tok: “Taim pikinini meri i liklik yet, oltaim em i save kam long mi na kamapim ol hevi bilong em. Tasol nau em i save go long ol pren bilong em.” Sapos pikinini bilong yu i mekim olsem, orait yu no ken ting olsem em i sakim yu olsem papa o mama, nogat. Ol wok painimaut i soim olsem maski ol tineja i no tokaut, tasol tru tru ol i save amamas long ol tok bilong papamama, winim tok bilong ol wanlain bilong ol. Orait, yu ken mekim wanem na bai pasin bilong toktok gut wantaim i no ken pinis?
Rot Bilong Toktok Gut
Tingim olsem yu draivim ka long wanpela longpela rot i go stret tasol. Inap planti kilomita yu mas tanim stia bilong ka liklik tasol. Tasol nau, kwiktaim rot i baut. Bilong ka i ken ron yet long rot, yu mas mekim senis long wei bilong yu long stiaim ka. Na i wankain taim pikinini i kamap tineja. Inap planti yia, ating i no gat hevi i kamap long pasin bilong yu long toktok gut wantaim pikinini. Tasol nau bikpela senis i kamap long laip bilong pikinini, na yu mas mekim sampela senis long pasin bilong yu long toktok gut wantaim em. Givim ol dispela askim long yu yet.
▪ ‘Taim pikinini i laik toktok, mi yet i save redi long toktok wantaim em?’ Baibel i tok: “Sapos ol man i toktok i stap na yu wetim gutpela taim na yu mekim wanpela gutpela tok long ol, orait bai yu amamas.” (Sindaun 15:23) Olsem dispela skripsa i kamapim klia, yu mas skelim wanem taim i gutpela taim bilong toktok. Yumi ken mekim tok piksa olsem: Fama i no inap hariapim o surikim taim bilong kisim kaikai long gaden, nogat. Em i mas wet inap dispela taim i kamap. Ating pikinini i gat wanpela taim we em i save amamas long toktok. Yusim gut dispela taim. Frances, wanpela mama wanpis long Australia, em i tok: “Planti taim pikinini meri i save kam long rum bilong mi long nait, na sampela taim em i stori inap wanpela aua olgeta. Long nait mi laik slip hariap, olsem na i hatwok long stori wantaim em. Tasol long dispela taim mitupela i save stori long olgeta samting.”
TRAIM MEKIM OLSEM: Sapos tineja i no laik toktok, orait mekim wanpela samting wantaim—go wokabaut, raun wantaim long ka, pilaim wanpela gem, o mekim wanpela wok bilong haus. Ol kain samting olsem i save helpim ol tineja long kamapim tingting bilong ol.
▪ ‘Mi luksave long tingting tru bilong em?’ Jop 12:11 i tok: “Maus bilong yumi i save traim kaikai bilong painimaut kaikai i gutpela o i nogut. Olsem tasol yau bilong yumi i save harim ol toktok na yumi save skelim gut dispela tok.” Nau em i bikpela samting moa yet long yu mas “skelim gut” ol tok em pikinini i kamapim. Planti taim toktok bilong ol tineja inap givim tingting olsem samting ol i tok long en em i tru long olgeta taim. Olsem: Pikinini inap tok, “Oltaim yu save mekim pasin long mi olsem mi liklik mangi!” o “I no gat wanpela taim yu putim yau long tok bilong mi!” Yu no ken tingting tumas long ol dispela hap tok olsem “oltaim” na “i no gat wanpela taim.” Mobeta yu luksave olsem pikinini i toktok nating na em i no tingim mining tru bilong ol dispela tok. Olsem: Dispela hap tok, “Oltaim yu save mekim pasin long mi olsem mi liklik mangi” inap makim olsem, “Mi pilim olsem yu no trastim mi.” Na dispela hap tok, “I no gat wanpela taim yu putim yau long tok bilong mi” inap makim olsem, “Mi laik tokim yu long tingting tru bilong mi.” Traim long luksave long tingting tru i stap long bel bilong pikinini.
TRAIM MEKIM OLSEM: Sapos pikinini i mekim strongpela tok, orait yu ken tok olsem: “Mi luksave olsem yu bel hevi, na mi laik harim tingting bilong yu. Tokim mi long samting i mekim na yu pilim olsem mi save mekim pasin long yu olsem yu liklik mangi.” Orait nau putim gut yau na no ken katim tok.
▪ ‘Mi save fosim pikinini long toktok na dispela i stopim em long toktok?’
Baibel i tok: “Sapos yumi stap wanbel, dispela em i olsem yumi planim ol pikinini kaikai. Na long dispela pasin bilong wanbel, ol stretpela pasin i kamap long laip bilong yumi olsem gutpela kaikai i kamap long gaden.” (Jems 3:18) Ol tok na pasin bilong yu i mas kamapim ‘pasin wanbel’ na bai pikinini i gat laik long toktok. Tingim, yu stap olsem helpim bilong pikinini. Olsem na taim yu toktok wantaim em long wanpela samting, no ken toktok long pasin i olsem yu loya na yu laik daunim tok bilong witnes long kot. Ahn, wanpela papa long Korea, em i tok: “Papamama husat i gat gutpela tingting ol i no inap mekim ol kain tok olsem, ‘Wanem taim bai yu kisim tingting bilong man i bikpela pinis?’ o ‘Hamas taim mi bin tokim yu pinis?’ Planti taim mi popaia long dispela samting, na nau mi luksave olsem ol pikinini man bilong mi i kros long pasin bilong mi long toktok long ol, na long ol tok mi mekim.”
TRAIM MEKIM OLSEM: Sapos pikinini i no bekim ol askim bilong yu, orait traim narapela rot. Olsem: Yu no ken askim pikinini meri long ol samting i kamap long em long dispela de, nogat. Mobeta yu tokim em long ol samting i kamap long yu yet long dispela de na lukim sapos em i mekim sampela tok. O sapos yu laik save long tingting bilong pikinini long wanpela samting, orait givim ol askim we em i no mas kamapim tingting bilong em yet. Askim em long wanpela pren bilong em i ting olsem wanem long dispela samting. Orait nau askim em long em yet bai givim wanem ol tok bilong helpim dispela pren.
Yu inap toktok gut wantaim ol tineja. Senisim pasin bilong yu long toktok wantaim ol pikinini. Toktok wantaim ol arapela papamama husat i save toktok gut wantaim ol tineja. (Sindaun 11:14) Taim yu toktok wantaim pikinini, yu mas ‘putim yau kwik long harim tok, tasol yu no ken hariap long mekim toktok, na yu no ken kros kwik.’ (Jems 1:19) Na bikpela samting moa, no ken givap, wok yet long “stretim gut ol pikinini bilong [yu] na skulim ol long tok bilong Bikpela.”—Efesus 6:4.
ASKIM YU YET . . .
▪ Wanem ol senis i kamap long pikinini bilong mi taim em i kamap tineja?
▪ Olsem wanem mi inap toktok gut moa wantaim pikinini?
[Blok long pes 12]
Sampela Tingting Bilong Ol Papamama
“Pikinini man bilong mi i no save surik long toktok taim mipela i stap wantaim ol arapela. Olsem na taim mipela yet i stap, mi save toktok yet long ol samting mipela i bin stori long en wantaim ol arapela.”—ANGELA, ITALI.
“Mipela i lukim olsem ol pikinini i save amamas long toktok sapos pastaim mipela i tok amamas long ol na tokim ol olsem mipela i laikim ol.”—DONIZETE, BRASIL.
“Mi bin toktok wantaim ol manmeri em papamama i bin lainim ol long bihainim ol lo bilong Baibel, na mi askim ol long ol i bin pilim olsem wanem taim ol i stap tineja na papamama i helpim ol olsem wanem. Dispela i skulim mi long planti samting.” —DAWN, BRITEN.