Sin—Wanem Samting i Senis?

“DISPELA tingting long Namba Wan Sin​—olsem yumi olgeta i insait long wanpela bikpela hevi i bin kamap long pastaim tru​—ol man bilong nau i no laikim dispela kain tingting. Na sin yet em samting ol i no laik tingim. . . . Ating ol man olsem Adolf Hitler na Josef Stalin ol i bin mekim sin, tasol yumi ol narapela manmeri i no gat asua long ol samting i bin kamap long sindaun bilong yumi.”​—Nius The Wall Street Journal.

Olsem dispela nius i kamapim, planti man bilong nau i no save bilip long sin. Bilong wanem i olsem? Wanem senis i kamap? Na yumi laik save, i gat wanem as na dispela tingting long sin em samting ol man i nolaik tru long en?

I gat tupela samting bilong dispela bilip​—yumi kisim sin long papamama na pasin yumi yet i mekim i gat sin long en. Namba wan, sin i stap pinis long skin bilong yumi, maski yumi yet i laikim o nogat. Namba tu, em sin yumi yet i mekim. Orait, nau yumi ken glasim gut dispela tupela kain sin.

Tru Namba Wan Sin i Kisim Yumi?

Baibel i tok, namba wan sin​—em sin tupela tumbuna bilong pastaim tru i bin mekim​—i bin kisim olgeta manmeri bilong graun. Olsem na taim mama i karim yumi, sin i stap pinis long skin bilong yumi. Baibel i tok: “Olgeta pasin i no stret, em i sin.”​—1 Jon 5:17.

Tasol planti manmeri bilong lotu i no orait long dispela tingting olsem olgeta man bilong graun i kisim sin long rot bilong wanpela rong bilong bipo tru em ol yet i no gat asua long en​—ol i ting dispela i no stret liklik. Edward Oakes, em profesa bilong lotu, i tok: “Taim ol i harim dispela bilip [long namba wan sin], ol i pasim maus, o ol i tokaut olsem ol i no bilip long en, o ol i tok long maus tasol olsem ol i bilip long en, tasol dispela bilip i no stiaim i stap o wokabaut bilong ol liklik.”

Wanpela as na i hatwok long ol manmeri i bilip long namba wan sin, em tok ol misin i skulim ol man long en. Olsem: Long Kibung Bilong Trent (yia 1545-1563), misin i tok God bai bagarapim ol man i sakim dispela bilip olsem ol nupela bebi i mas kisim baptais bilong tekewe sin bilong ol. Ol tisa bilong lotu i tok, sapos bebi i no bin kisim baptais na em i dai, sin bilong em bai pasim rot bilong em long go long heven, i go inap oltaim oltaim. Na Calvin i skulim ol man olsem, taim pikinini ‘i stap yet long bel bilong mama, em i kisim pinis sin na em bai kisim pe nogut bilong en.’ Em i tok, sin bilong ol pikinini i bikpela moa yet na ol i ‘samting nogut tru long ai bilong God.’

Planti manmeri i save pilim olsem ol nupela bebi i no gat asua liklik long wanpela samting, na i no stret long ting ol dispela bebi i mas kisim pen na hevi long sin ol i bin kisim long papamama. Em nau, yumi ken save long as na dispela kain bilip bilong ol misin i bin mekim na planti man i no bilip moa long namba wan sin. Na sampela bikman bilong lotu ol yet i no laik tingting olsem pikinini i no bin kisim baptais em bai go long helpaia. Ol i no klia liklik long wanem ples ol dispela pikinini bai go long en taim ol i dai. Tru, dispela bilip i no bin kamap wanpela strongpela bilip bilong misin, tasol inap sampela handet yia pinis Misin Katolik i bin skulim ol man olsem tewel bilong ol bebi i no bin kisim baptais em bai go i stap long wanpela hap ol i kolim Limbo.a

Narapela as na planti ol i no bilip tumas long namba wan sin em olsem: Inap 100 yia samting i go pinis, ol saveman, saientis, na tisa bilong lotu ol i kisim tupela tingting long ol stori bilong Baibel, olsem ol i bin kamap tru o nogat. Na tok bilong Darwin long evolusen i mekim na planti man i ting stori bilong Adam na Iv em stori nating tasol. Olsem na long nau planti man i ting ol man bilong raitim Baibel ol i kamapim ol tingting bilong ol yet na tok bilong ol tumbuna, na God yet i no bin givim tingting long ol na ol i raitim ol tok, nogat.

Orait olsem wanem long dispela bilip long namba wan sin? Sapos ol manmeri bilong lotu i bilip olsem Adam na Iv i no bin i stap tru, orait ol i mas bilip olsem tupela i no bin mekim namba wan sin. Na maski ol man i bilip olsem yumi ol man bilong graun i no gutpela tumas na yumi save mekim pasin kranki, ol i ting dispela tingting long namba wan sin i makim tasol olsem yumi man i gat ol pasin kranki long skin bilong yumi.

Orait, sapos namba wan sin i no bin kamap tru, olsem wanem long ol sin bilong yumi olgeta wan wan? Ol tu i samting nogut long ai bilong God?

Dispela Em i Sin?

Taim ol i askim sampela man long tingting bilong ol long sin em man yet i mekim, planti ol i tingting long Tenpela Lo​—olsem i tambu long kilim man i dai, pamuk, bel i kirap, man na meri singel i slip wantaim, stil, na kain samting olsem. Ol misin i bin skulim ol man olsem, sapos man i bin mekim wanpela kain sin olsem na em i dai na i no bin tanim bel, em bai kisim pen inap oltaim oltaim long helpaia.b

Bilong man i ken abrusim dispela ples nogut, Misin Katolik i tok em i mas kamapim ol sin bilong em long wanpela pris, em misin i tok em i gat strong long tekewe ol dispela sin. Tasol long nau planti Katolik i no save mekim ol pasin bilong konpesio, na bilong tekewe sin, na sori long sin bilong ol. Wanpela lain i bin skelim dispela samting na i tok, long nau winim 60 pesen bilong ol Katolik long Itali ol i no save mekim konpesio.

I klia tru olsem dispela bilip long man yet i mekim sin na pe nogut bilong en​—olsem ol misin i stori long en​—em i no bin helpim ol man long lusim pasin bilong mekim sin. Planti manmeri bilong lotu i no bilip moa olsem ol dispela samting i gat rong long en. Olsem: Sampela i tok, sapos man na meri i bikpela pinis na tupela wantaim i orait long slip wantaim na dispela i no nogutim narapela, orait i no gat rong long en, a?

Ating wanpela as bilong dispela kain tingting i olsem: Ol man na meri i bin mekim dispela kain pasin, ol i no bilip tumas long tok bilong ol misin long sin. Tru tumas, planti ol i hatwok long bilip olsem wanpela God i gat pasin laikim, em bai i givim pen long ol sinman long helpaia i go inap oltaim oltaim. Ating dispela em i wanpela as na ol man i no ting sin em i bikpela samting. Tasol i gat sampela as moa na planti man i kisim narapela tingting long sin.

Ol i Sakim Ol Lo Bilong Bipo

Ol samting i bin kamap insait long sampela handet yia i go pinis i kamapim sampela bikpela senis long i stap na tingting bilong ol man. Tupela wol woa, na planti ol narapela pait, na sampela kantri i laik bagarapim na pinisim wanpela lain olgeta​—dispela i mekim na planti ol i ting ol lo bilong bipo i no inap helpim ol man. Ol i tok, ‘Long nau ol i save wokim ol kain kain nupela samting em bipo ol man i no gat, olsem na em i no gutpela tingting long yumi mas bihainim ol lo ol i bin kamapim long sampela handet yia i go pinis na i no gat wok long en nau long dispela taim, a?’ Planti man bilong skelim skelim ol lo bilong stretpela pasin i tok yumi no gat wok long bihainim ol dispela lo bilong bipo. Ol i ting ol manmeri i mas givim baksait long sampela lo na bilip kranki bilong ol tumbuna i save kalabusim ol, na ol i mas kisim bikpela skul bambai ol i ken kamapim ol gutpela gutpela samting i helpim tru sindaun bilong ol.

Dispela kain tingting i mekim na long nau ol man i lusim pinis ol lo bilong bipo. Long planti kantri long Yurop, planti man i no save go long lotu. Planti ol i no bilip long wanpela samting, na ol i sakim tru ol bilip bilong ol lotu, em ol i ting i kranki stret. Ol i ting, sapos tru yumi ol man i bin kamap nating tasol long graun, i no gat as na yumi mas tingim ol lo bilong stretpela pasin na pe nogut bilong brukim ol dispela lo, a?

Long ol hap bilong Amerika na Yurop long taim bilong yumi, ol man i wok long lusim ol stretpela lo bilong marit, olsem na ol i orait long man na meri singel i slip wantaim na ol narapela kain pasin olsem. Ol skul sumatin i bikhet na mats, na sampela lain i no laik bihainim ol olpela lo na pasin bilong ples na ol i laik daunim ol dispela lo, na ol singel meri inap i go long dokta na kisim marasin bilong pasim bel, ol dispela samting i mekim na ol manmeri i sakim ol tingting bilong bipo long stretpela pasin. I no longtaim na ol i kirap sakim ol lo na stiatok bilong Baibel tu. Nupela lain i kamap na ol i kirap kisim ol nupela lo na nupela tingting long sin. Wanpela man bilong raitim buk i tok, kirap long dispela taim, “ol i gat wanpela lo tasol, em pasin laikim namel long man na meri”​—dispela i mekim na long olgeta hap ol i orait long mekim maritpasin wantaim wanpela i no poroman marit bilong ol.

Lotu i Amamasim Bel Bilong Ol Man

Nius Newsweek i tokaut long pasin i kamap long Yunaitet Stets, olsem: “Planti pris pasto ol i resis long holim yet wok bilong ol, na ol i pilim olsem sapos ol i autim tok long ol samting lain bilong ol i no laik harim, ol lain bilong lotu bai i lusim lotu bilong ol na go painim narapela lotu.” Ol i pret, nogut ol i toktok strong long bihainim ol stretpela lo na nau lain bilong ol bai i no kam moa long lotu. Ol manmeri i no laik harim ol tok olsem ol i mas kisim pasin daun, bosim skin, bihainim pasin i stret, o taim bel i gat tok ol i mas harim gut na tanim bel na lusim ol sin bilong ol. Olsem na nius Chicago Sun-Times i tok, long nau planti lotu i no save ‘autim ol tok bilong gutnius long Baibel na ol i autim ol tok ol i kolim Kristen, em ol tok ol lain bilong ol i laik harim na i amamasim bel bilong ol na ol i ken tingim ol samting bilong ol yet tasol.’

Dispela pasin i mekim na ol man i gat tingting bilong ol yet long God, na ol misin i no toktok tumas long God na ol samting em i laik bai yumi mas mekim​—ol i toktok long ol man na ol samting bai kirapim man long tingim em yet i nambawan. Bikpela tingting bilong ol lotu, em bilong inapim laik bilong lain bilong ol. Olsem na lotu bilong ol i no gat ol strongpela bilip long en. Nius The Wall Street Journal i askim olsem: “Wanem samting i kisim ples bilong ol lo Kristen bilong stretpela pasin i bin i stap bipo?” Em “lo bilong soim olsem yumi gat pasin sori, na yumi ‘gutpela man,’ na dispela i karamapim olgeta narapela samting.”

Em nau, samting i kamap long dispela, em kain tingting olsem, sapos wanpela lotu i mekim yumi belgut na amamas long yumi yet, dispela lotu i gutpela. Nius The Wall Street Journal i tok, husat man i kisim dispela kain tingting, “em inap kisim wanpela lotu long laik bilong em yet sapos dispela lotu i no gat sampela lo long stretpela pasin em i mas bihainim​—na em i mekim gut bel bilong man na i no skelim pasin bilong em.” Na ol misin tu, ol i orait long kisim “ol kain kain man maski ol i bihainim wanem kain pasin,” na misin i no kolim ol stretpela pasin ol man i mas bihainim.

Ating dispela tok i kirapim ol man bilong ritim Baibel long tingim wanpela tok profet aposel Pol i bin raitim bipo. Em i tok: “Bihain ol man bai i no laik harim moa ol stretpela tok. Nogat. Yau bilong ol bai i skrap long harim ol narakain narakain tok, na ol bai i kisim planti man bilong skulim ol long kain tok ol i save laik long harim. Olsem na ol bai i givim baksait long tok tru.”​—2 Timoti 4:​3, 4.

Taim ol bikman bilong lotu i save tok sin i no bikpela samting, o i no gat sin, na ol i ‘skrapim’ yau bilong lain bilong ol na i tokim ol long ol samting ol i gat laik long harim na ol i no kamapim tok bilong Baibel long ol, ol i nogutim tru lain bilong ol. Tok bilong ol i giaman na em inap bagarapim ol man. Dispela kain tok i no stret wantaim ol as tok bilong lotu Kristen. Sin na pasin bilong lusim rong bilong man em i wanpela bikpela tok bilong gutnius em Jisas na ol aposel i bin skulim ol man long en. Bilong save gut long dispela, mipela laik bai yu ritim sampela tok moa i kam bihain long dispela.

[Ol Futnot]

[Rait long pes 7]

Ol lotu i amamasim tasol bel bilong ol man, ol i save kamapim kaikai nogut

[Blok long pes 6]

Sin? “Yumi No Wari Moa Long En”

▪ “Wanpela bikpela samting i pasim rot bilong misin long nau em olsem: Yumi no save tingting moa olsem yumi ‘sinman’ na God i mas lusim sin bilong yumi. Ating bipo yumi bin tingting planti long sin, tasol nau yumi no wari moa long en. Olsem na maski misin inap stretim hevi bilong sin, em i no wanpela hevi long ai bilong planti Amerika​—o em i no wanpela bikpela hevi.”​—John A. Studebaker, Jr., em i save raitim tok bilong lotu.

▪ “Ol man i save tok: ‘Mi putim mak bilong stretpela pasin mi na ol narapela i mas winim, tasol mi save yumi olgeta i man bilong graun tasol, olsem na mi wok long painim mak inap tasol long skel bilong mi.’ Yumi painim mak i no gat hatwok long en na yumi ting yumi wok long winim. . . . Tasol yumi save abrusim ol bikpela samting bilong sin.”​—Albert Mohler, presiden bilong Southern Baptist Theological Seminary.

▪ “Long nau ol man i orait long samting em bipo ol i sem long en [olsem sevenpela sin i nogut tru]: ol papamama i kirapim ol pikinini long kisim pasin antap bambai ol i ken ting olsem ol i samting tru; wanpela lain hapman bilong kukim kaikai long Frans ol i salim tok long Vatiken olsem pasin bilong kaikai planti tumas em i no wanpela sin. Pasin mangal i save kirapim ol man long laikim ol samting ol i lukim long TV na ol nius samting. Ol kampani i mekim wok long pasin bilong bel i kirap bilong grisim ol man long baim ol samting bilong ol; i stret yumi belhat sapos wanpela i bin nogutim yumi. Sampela taim mi laik les nabaut tasol.”​—Nancy Gibbs, long nius Time.

[Piksa long pes 5]

Long nau planti man i ting stori bilong Adam na Iv long Baibel em i stori nating tasol