Long Taim Bilong Ol Man i Bin Raitim Baibel Tru Ol Man i Bin Stap Laip Longpela Taim?
JEANNE LOUISE CALMENT i dai long Ogas 4, 1997, long ples bilong em long saut-is Frans. Em i gat 122 krismas!
Ol nupela save bilong saiens, ol marasin, na sampela narapela save ol man i bin kisim i helpim ol man long i stap laip inap longpela taim long nau. Tasol maski i olsem, i no gat planti man i save stap laip winim 100 krismas. Dispela em i as na ol nius i save stori long wanpela husat i stap laip longpela taim, olsem stori bilong Misis Calment.
Baibel i stori olsem long bipo ol man i save stap laip inap longpela taim, na sampela i bin stap laip klostu wan tausen yia. Yumi inap bilipim dispela samting? Long taim bilong ol man i bin raitim Baibel, tru ol man i bin stap laip longpela taim olsem? Na dispela i bikpela samting long yumi long nau, o nogat?
Sampela Man Husat i Bin Stap Laip Longpela Taim
Buk Stat long Baibel i stori long 7-pela man husat i bin stap laip winim 900 yia, na olgeta i bin stap paslain long taim bilong Bikpela Tait bilong Noa. Em Adam, Set, Enos, Kenan, Jaret, Metusela, na Noa. (Stat 5:5-27; 9:29) Ating planti i no kliagut long ol dispela man, tasol olgeta i bin insait long 10-pela lain tumbuna kirap long Adam. Metusela i bin stap laip longpela taim tru, em i gat 969 krismas!
Baibel i stori long 25 narapela man em krismas bilong ol i winim tru krismas bilong ol manmeri long nau. Sampela i bin stap laip inap 300, 400, na 700 yia o moa. (Stat 5:28-31; 11:10-25) Tasol planti man i ting stori bilong Baibel long ol man i stap laip longpela taim, em i stori nating tasol. Yu ting dispela i tru?
Stori Nating o Stori Tru?
Long ripot em lain Max Planck Institute for Demographic Research long Jemani i bin kamapim, ol man bilong mekim wok painimaut i strongim tok olsem tru tru Misis Calment—em yumi stori pinis long em—i gat bikpela krismas olsem. Ol i kisim dispela save, long wanem, ol i bin skelim “sampela tok” Misis Calment i bin mekim. Em ol tok i stori long ol samting i bin kamap long em yet na famili bilong em long taim sampela samting i bin kamap. Orait nau ol i skelim ol tok bilong em wantaim sampela pepa bilong gavman, lotu, ol stori bilong niuspepa, na sampela sensas. Tru, ol i no inap save long olgeta samting em i stori long en, tasol taim ol i skelim ol tok bilong em na ol narapela save ol i kisim, ol i luksave olsem tru tru em i bin stap longpela taim olsem.
Olsem wanem long ol stori bilong Baibel? Yumi ken bilip long en? Yes, yumi ken bilip tru long en! Tru ol buk bilong dispela graun i no stori long olgeta samting em Baibel i kamapim, tasol ol save yumi kisim i kamapim olsem ol stori bilong Baibel i stret wantaim ol stori long ol samting i bin kamap bipo, ol samting bilong saiens, na ol yia ol samting i bin kamap.a Yumi no kirap nogut long dispela, long wanem, Baibel yet i tok: “Olgeta man i save giaman, tasol God wanpela i save mekim tok tru oltaim.” (Rom 3:4) Tru tumas, “Spirit bilong God yet” i bin kamapim ol tok bilong Baibel, olsem na olgeta tok bilong en i tru.—2 Timoti 3:16.
God Jehova i stiaim Moses long raitim Buk Stat i go long Buk Lo. Moses em wanpela bikman tru na planti man i rispek long em. Ol Juda i tingim em olsem gutpela tisa tru. Ol Muslim i tingim em olsem wanpela bilong ol bikpela profet bilong ol. Ol Kristen i tingim em olsem man i go pas long Jisas Krais. Olsem na ating i stret tru long yumi bilip long ol tok bilong wanpela man i gat biknem olsem, a?
Yu Ting i Gat Narapela Narapela Pasin Bilong Kaunim Taim?
Sampela man i tok, long bipo ol man i save kaunim taim long narapela rot; ol i kolim wanpela haptaim olsem wanpela yia, tasol tru tru em i wanpela mun. Tasol taim yumi skelim stori bilong Buk Stat, dispela i helpim yumi long save olsem ol man long bipo i bin kaunim taim long wankain pasin olsem yumi save kaunim long nau. Tingim tupela stori. Long stori bilong Bikpela Tait, yumi ritim olsem Bikpela Tait i bin kirap taim Noa i gat 600 krismas, em “long de namba 17 bilong namba 2 mun bilong dispela yia.” Na em i tok moa olsem wara i bin karamapim graun inap 150 de, na long “de namba 17 bilong namba 7 mun sip i pas long wanpela maunten long ples maunten bilong Ararat.” (Stat 7:11, 24; 8:4) Olsem na wara i bin karamapim graun inap 5-pela mun—kirap long de namba 17 bilong namba 2 mun i go inap long de namba 17 bilong namba 7 mun bilong dispela yia—em inap olsem 150 de. Tru tumas, i no gat as bilong dispela tok olsem wanpela yia i olsem wanpela mun.
Tingim namba tu stori. Long Stat 5:15-18, Baibel i stori long Mahalalel i kamapim namba wan pikinini man bilong em taim em i gat 65 krismas, na em i stap laip inap 830 yia moa na em i dai taim em i gat 895 krismas. Tumbuna pikinini bilong em Enok, em tu i kamap papa bilong wanpela pikinini man taim em i gat 65 krismas. (Stat 5:21) Sapos wanpela yia i olsem wanpela mun, orait dispela tupela man i kamap papa taim ol i gat 5-pela krismas tasol! Dispela i no stret, a?
Ol samting ol i bin painim insait long graun, dispela tu i kamapim klia olsem tok bilong Baibel long ol man i bin stap laip longpela taim, em i tru. Baibel i stori long Abraham olsem em i bilong taun Ur, na em i go sindaun long taun Haran na bihain em i go long hap bilong Kenan. Long dispela hap em i bin pait na daunim Kedorlaomer, em king bilong Elam. (Stat 11:31; 12:5; 14:13-17) Ol samting ol i bin painim insait long graun i kamapim klia olsem ol dispela ples na ol manmeri ol i bin stap tru. Dispela i helpim yumi long kliagut long ol ples i luk olsem wanem na ol kastam bilong ol manmeri i stap long taim bilong Abraham. Ol dispela stori bilong Abraham long Baibel ol i tru, olsem na i gat as na yumi ken bilip olsem em i gat 175 krismas.—Stat 25:7.
Olsem na yumi no ken tingting planti long ol tok bilong Baibel i stori long ol man long bipo i bin stap laip inap longpela taim tru. Tasol ating yu inap askim yu yet olsem, ‘Ol man i stap laip longpela taim, bilong wanem dispela i bikpela samting long mi?’
Yu Inap i Stap Laip Longpela Taim Tru
Ol dispela man husat i stap paslain long Bikpela Tait, ol i bin stap laip inap planti handet yia, na dispela i soim olsem ol man inap i stap laip longpela taim tru. Ol samting bilong saiens long nau i helpim ol saientis long skelim gut ol samting long bodi bilong ol manmeri na pasin bilong bodi long kamapim ol nupela sel na stretim hap bodi i bagarap. Dispela i givim wanem save long ol? Ol i kisim save olsem man inap i stap laip oltaim oltaim. Profesa Bilong Marasin, Tom Kirkwood, i tok: “Pasin bilong i go lapun em wanpela samting ol saientis na dokta i no kliagut long as bilong en.”
Tasol God Jehova i save long as na ol man i go lapun, na em i save long rot bilong stretim. Em i wokim namba wan man Adam olsem man i gutpela olgeta na Em i laik bai ol manmeri i stap laip inap oltaim oltaim. Sori tru, Adam i bikhet long God. Olsem na em i mekim sin na kamap olsem man i no gutpela olgeta. Dispela em bekim ol saientis i wok long painim, olsem: “Yumi save, wanpela man i bin mekim sin, na long dispela pasin sin i kamap long graun. Na sin i bringim dai i kam. Na dai i kisim olgeta man, long wanem, olgeta man i bin mekim sin.” (Rom 5:12) Yumi gat sin na yumi no gutpela olgeta, olsem na yumi save kisim sik, kamap lapun, na i dai.
Tasol laik bilong Man Bilong Wokim yumi i no bin senis. Em i kamapim klia dispela laik bilong em long rot bilong ofa bilong Pikinini bilong em, Jisas Krais, na dispela em i rot bilong ol man i ken kamap gutpela olgeta na kisim laip oltaim. Baibel i tok: “Olgeta man bilong lain bilong Adam ol i save dai. Na olsem tasol olgeta man bilong lain bilong Krais bai ol i kisim laip.” (1 Korin 15:22) Ol man i stap paslain long Bikpela Tait, skin bilong ol i gutpela moa, winim bilong yumi long nau, na dispela em i as na ol i bin stap laip longpela taim tru. Tasol long nau, yumi stap klostu moa long taim we God bai truim ol tok promis bilong em. Klostu nau, bai i no gat moa ol pasin kranki na sin, na bai ol man i no ken go lapun moa na i dai.—Aisaia 33:24; Taitus 1:2.
Olsem wanem yu inap kisim kain gutpela samting olsem? No ken ting olsem tok promis bilong God em i wanpela driman nating. Jisas i tok: “Man i harim tok bilong mi, na i bilip long Papa, em i bin salim mi na mi kam, em i gat laip i stap gut oltaim oltaim.” (Jon 5:24) Olsem na kisim save long ol tok bilong Baibel na bihainim. Sapos yu mekim olsem, yu bai bihainim pasin bilong ol manmeri em aposel Pol i tok long ol olsem “ol bai i bungim planti samting bilong helpim ol bihain, na ol bai i kisim dispela laip em i laip tru.” (1 Timoti 6:19) Yu ken save tru olsem dispela God husat i bin mekim na ol man em Baibel i stori long ol, ol i bin stap laip longpela taim tru, em inap mekim na yu stap laip inap oltaim oltaim!
[Futnot]
a Bilong kisim sampela save moa, lukim buk The Bible—God’s Word or Man’s?, em ol Witnes Bilong Jehova i wokim.
[Sat long pes 12]
(For fully formatted text, see publication)
1000
969 METUSELA
950 NOA
930 ADAM
900
800
700
600
500
400
300
200
100 MAN LONG NAU
KRISMAS