Gutpela Taim—Em i Klostu!
WANPELA buk i tok: “Laik long i stap long paradais em wanpela strongpela laik bilong ol man. Ating em i strongpela moa na i stap longtaim moa, winim olgeta narapela laik. Olgeta man i gat lotu ol i gat tingting long paradais.”—The Encyclopedia of Religion.
Ol man bilong olgeta lain i gat laik long i stap long gutpela taim. I olsem ol i save, bipo i gat gutpela taim, na ol i krai long gutpela samting i lus pinis. I olsem bipo i gat gutpela ples paradais i stap. Tasol em i stap we? Ating dokta bilong skelim tingting bai tok, dispela laik i makim olsem ol man i laik i stap gutpela gen olsem long bel bilong mama. Tasol ol saveman i skelim ol lotu bilong bipo, ol i ting i gat narapela as bilong dispela laik long i stap long paradais.
“Laik Long i Stap Long Paradais”—I Gat Wanem As?
Sampela man i tok, ol man i karim hevi na i stap sotpela taim tasol, olsem na ol i gat dispela laik. Yu ting dispela tok i stret, o i gat narapela as bilong dispela laik?
Bilong wanem ol man i laikim gutpela taim? Baibel i tokaut klia long as bilong dispela, olsem: Bipo i gat gutpela taim! Wanpela paradais tru i bin i stap long pastaim. Baibel i tok, em i “wanpela gaden” i stap long wanpela hap bilong Midel-Is, na i gat kain kain diwai i “naispela tru” na pikinini bilong ol “i gutpela long kaikai.” God i givim dispela gaden long namba wan man na meri bilong tupela i lukautim. (Stat 2:7-15) Em gutpela ples na ol man inap i stap amamas tru long en.
Olsem wanem na dispela Paradais i lus? Long wanem, wanpela ensel i bikhet, na em i pulim namba wan man na meri na tupela tu i bikhet. (Stat 2:16, 17; 3:1-6, 17-19) Olsem na tupela i no inap i stap moa long Paradais, o i stap gutpela, o i stap oltaim. Ol pasin i wok long kamap long graun i no helpim ol man long i stap gutpela. Na nau pasin bilong graun i nogut moa yet.—Saveman 3:18-20; Rom 5:12; 2 Timoti 3:1-5, 13.
Painim Paradais—Wanpela Tingting
Olsem na long bipo yet ol man i gat “laik long i stap long paradais.” Ol Sumeria i gat tingting olsem bipo gutpela taim i bin i stap long olgeta hap. Wanpela olpela tok bilong Mesopotemia i stori long dispela taim olsem: “I no gat pret, na ol man i no gat birua. . . . Long olgeta hap, ol man i wok wantaim long litimapim nem bilong Enlil long wanpela tok ples tasol.” Sampela lain, olsem ol Isip bilong bipo, ol i ting taim ol i dai bai ol i painim gutpela taim. Ol i ting ol i gat tewel, na taim ol i dai, tewel i go i stap long gutpela ples Aru. Ol bikman tasol inap i go long dispela ples, ol rabisman, nogat.
Inap planti handet yia pinis ol man bilong narapela lotu, em lotu Hindu, ol i wetim gutpela taim (yuga). Ol Hindu i bilip olsem i gat 4-pela taim (yuga) i save kamap long olgeta taim, em narapela i bihainim narapela, na nau yumi stap long taim nogut. Sori tru, sampela i tok, dispela taim nogut (Kali Yuga) wantaim olgeta hevi na pasin nogut bai stap 432,000 yia. Tasol ol gutpela Hindu i save wetim gutpela taim (Krita Yuga) i kamap.
Ol Grik na Rom bilong bipo i ting, i gat ol gutpela ailan i stap long solwara Atlantik, ol i kolim ol ailan Fotunet, na ol i laik tru long i go i stap long en. Planti saveman bilong bipo, olsem Hesiot na Vejil na Ovit, ol i raitim stori long gutpela taim bilong pastaim, na ol i wetim dispela gutpela taim i kamap gen. Long yia 98 samting, Vejil bilong Rom i tok, gutpela nupela taim (aetas aurea) i klostu pinis na em bai stap oltaim. Wanpela buk i tok, bihain, insait long planti handet yia, “inap 16 king bilong Rom i tok, taim ol i stap king ol i kamapim bek Gutpela Taim.” (The Encyclopedia of Religion) Tasol yumi save, em ol tok gris bilong politik tasol.
Planti Kelt i bin ting olsem, i gat gutpela ples long wanpela ailan (o wanpela lain ailan) long narapela hapsait bilong solwara, na ol i laik i go i stap long en. Ol i ting ol man long dispela ples ol i stap amamas olgeta. Wanpela stori bilong ol tumbuna i tok, King Ata i kisim bagarap na i laik i dai, tasol em i painim pinis gutpela ailan Avalon na em i no i dai.
Wanpela man bilong raitim stori bilong bipo (Jean Delumeau) i tok, long bipo yet na namel long yia 500 na 1400 samting, planti man i ting gutpela ples Iden i stap yet, tasol ol i ting em i stap “long het bilong wanpela maunten ol man i no inap go antap long en o long hapsait bilong biksolwara ol man i no inap brukim.” Saveman Dante bilong Itali i bilip olsem paradais i stap long heven, tasol em i ting paradais bilong graun i stap yet antap long maunten bilong ples Pegatori em i stori long en, longwe long Jerusalem. Sampela i ting, paradais i stap long Esia, o Mesopotemia, o ol maunten Himaleya. Long bipo i gat planti stori nating long paradais bilong Iden em i stap yet long wanpela hap, na ol i ting wanpela gutpela kantri i stap klostu, em gutpela king Pris Jon i bosim. Kantri i stap klostu long paradais, olsem na ol i ting, ol man bilong dispela kantri i stap gutpela oltaim na ol i gat planti gutpela samting bilong skin. Sampela man long dispela taim bipo i tingim ol stori nating bilong ol Grik na ol i ting, ol ailan paradais i stap long solwara Atlantik. Ol i makim ples bilong Gaden Iden long ol olpela mep, olsem na yumi save, ol i bilip tru olsem gaden i stap yet.
Long yia 1450-1550, ol man i brukim solwara Atlantik bilong painim ol nupela ples na ol olpela ples bilong bipo. Ol i ting long narapela hapsait bilong solwara bai ol i lukim kantri India na Gaden Iden tu. Kristofa Kalambas i wok long painim Iden namel long ol maunten long ol ailan long ples hat bilong Saut na Sentral Amerika. Ol man bilong Yurop i go kamap long Brasil na ol i ting ol i painim pinis dispela paradais i lus long bipo, long wanem, dispela ples i gat gutpela san na planti kaikai na ol gutpela diwai samting. I no longtaim na ol i kisim save olsem dispela ples em i no paradais.
Ol Gutpela Ples?
Sampela ol i no wok long painim gutpela ples long wanpela longwe hap bilong graun, ol i stori tasol long gutpela ples, o ol yet i wok long kamapim. Long yia 1516, wanpela man bilong Inglan (Tomas Moa) i stori long wanpela ailan em i gutpela ples tru, em i kolim Yutopia; long dispela ailan, ol man i sindaun gut wantaim, na ol i no birua long man i gat narapela tingting, na i no gat ol pasin nogut em yet i lukim long graun. Na sampela man moa i laik kamapim ol gutpela ples olsem: Long yia 550 samting paslain long Krais, Pleto i stori long gutpela kantri Ripablik; long yia 1602 wanpela bruder bilong Itali (Tomaso Kampanela) i stori long Taun Bilong San ol i bosim gut; sampela yia bihain, wanpela saveman bilong Inglan (Fransis Bekon) i stori long taun em i kolim Nupela Atlantis, em “gutpela pasin amamas” i stap long en. Inap planti yia, planti man maski ol i gat lotu o nogat, ol i tingting na stori long kain kain gutpela ples. Wan wan man tasol i bilipim ol dispela stori, o i no gat man i bilipim.
Na sampela ol i laik wokim gutpela ples olsem Yutopia. Long yia 1824, wanpela maniman bilong Inglan (Robert Owen) em i tingting long i go sindaun long Indiana, long Amerika, bambai em i ken kamapim gutpela ples olsem Yutopia, em i kolim dispela ples Nu Hamoni. Em i ting sapos ol man i stap long gutpela ples i gat gutpela lo, bai ol i kamap gutpela man. Em i tromoi klostu olgeta mani bilong em long kamapim dispela gutpela nupela ples, tasol sori tru, nupela ples i no kamapim ol gutpela man.
Ol man i gat kain kain tingting politik na planti i ting ol man i mas bihainim save bilong ol yet na mekim ol samting ol yet i pilim em i stret, na bai ol inap kamapim paradais long graun olsem ol i gat laik long en. Tasol ol dispela kain kain tingting yet i mekim na ol pait i bin kamap, olsem pait long Frans long yia 1789 na pait i kamapim gavman komyunis long Rasia long 1917. Ol dispela samting i no bin kamapim paradais long graun; ol i bin kamapim bikpela pen na hevi moa.
Ol wok na laik na tingting bilong kamapim gutpela ples i lus nating. Long nau sampela man i tok, gutpela taim ol man i gat laik long en ‘i no inap kamap tru,’ na yumi mas lain long karim ol hevi, na yumi no ken tingting moa long ‘ol gutpela ples olsem Yutopia.’ Orait, olsem wanem? Gutpela taim i no inap kamap? O em bai kamap tru?
Ol Kristen na Gutpela Taim
Yumi ken wetim nupela taim i kamap tru! Krais Jisas em i As bilong lotu Kristen na em i save, pasin nau i stap long graun i no gutpela. Em i tok, ol man bilong pasin daun bai kisim graun, na bai ol i bihainim laik bilong God. (Matyu 5:5; 6:9, 10) Em yet na ol disaipel bilong em i save, birua bilong God, em Satan, i bosim dispela graun long nau, na dispela em i as tru bilong ol hevi i painim ol man. (Jon 12:31; 2 Korin 4:4; 1 Jon 5:19; KTH 12:12) Ol Juda i stap gut long God ol i wetim taim bilong God i pinisim olgeta pait na pen na sik, na bai ol man i laikim tumas pasin wanbel na stretpela pasin ol i ken i stap long graun. Ol Kristen bilong pastaim tu i wetim olpela pasin i pinis na nupela taim i kamap, em “nupela skai na nupela graun.”—2 Pita 3:13; Song 37:11; 46:8, 9; Aisaia 25:8; 33:24; 45:18; KTH 21:1.
Taim Jisas i hangamap long diwai, em i kolim gen tok promis bilong nupela taim. Em i tokim wanpela man nogut i bilip liklik long Em, olsem: “Mi tok tru long yu nau, bai yu stap wantaim mi long Paradais.” (Luk 23:40-43, NW) Man nogut i kisim wanem tingting long dispela tok? Yu ting Jisas i tok, man hia bai “stap wantaim” em long heven long dispela de yet, olsem tok bilong sampela Baibel Katolik na Talatala i makim? Jisas i no tok olsem, long wanem, em i no go long heven long dispela de. Taim em i kirap bek, em i tokim Maria bilong Makdala, “Mi no i go antap yet long Papa.” (Jon 20:11-18) Inap 3-pela yia na hap paslain long de Pentikos, long yia 33, Jisas i bin lainim ol aposel, tasol ol i no kisim tingting long paradais long heven. (Aposel 1:6-11) Dispela man nogut na planti Juda long dispela taim ol i save, Jisas i tok long gutpela taim bai kamap long Paradais long graun. Wanpela saveman bilong Jemani i tok, ‘Olpela Testamen i no makim olsem man bai kisim pe long narapela hap bihain long taim em i dai.’
Long pas Pol i raitim long ol Hibru em i tokaut olsem bai i gat paradais long graun. Em i strongim ol wanbilip bai ‘ol i no ken givim baksait long wok bilong God long kisim bek yumi, em Krais i autim tok long en,’ na Pol i tok, God Jehova i givim namba long Jisas bilong bosim “nupela graun [tok Grik, oi·kou·meʹne] God bai i mekim kamap bihain.” (Hibru 2:3, 5) Long Nupela Testamen, dispela hap tok Grik (oi·kou·meʹne) i makim dispela graun yet em ol man i stap long en; em i no makim heven. (Lukim Matyu 24:14; Luk 2:1; 21:26; Aposel 17:31.) Olsem na Kingdom bilong God long han bilong Krais Jisas bai bosim dispela graun na ol man i stap long en. Na bai graun i kamap gutpela ples tru bilong i stap long en!
Kingdom yet em i bilong heven, tasol em bai mekim ol samting hia long graun. Na wanem samting bai kamap? Sik, pasin nogut tru, i stap rabis, i dai—ol dispela samting bai kamap samting bilong bipo tasol. Bel hevi na bel nogut bai pinis. (KTH 21:3-5) Baibel i tok, ‘God bai givim kaikai samting long olgeta inap long ol i stap gutpela.’ (Song 145:16) Ol hevi olsem, no gat wok na graun i laik bagarap—gutpela rot bilong stretim tru ol dispela hevi bai kamap. (Aisaia 65:21-23; KTH 11:18) God i givim blesing na gutpela samting tru bai kamap, em olsem: Pasin i tru, na stretpela pasin, na pasin wanbel bai kamap, em ol gutpela pasin i olsem i laik lus olgeta long nau.—Song 85:7-13; Galesia 5:22, 23.
Yu ting dispela i no inap kamap tru? Yu ting em i stori nating, olsem stori bilong gutpela ples Yutopia? Nogat. Ol hevi bilong nau i makim olsem yumi stap long “taim bilong las de,” olsem na nupela taim i klostu. (2 Timoti 3:1-5) Yu laik i stap long en? Orait, lainim tok bilong Baibel wantaim ol Witnes Bilong Jehova, na bai yu save olsem wanem yu inap i stap long dispela gutpela taim bihain. Gutpela taim tru na em i winim olgeta samting yumi inap tingim, i klostu. Dispela i no stori nating—em bai kamap tru!
[Piksa long pes 7]
Gutpela taim—klostu bai kamap tru