Bikpela Amamas i Pulap Tru Long Bel Bilong Mi
Em stori bilong John Wynn
Planti taim mi bikhet—mi no laik tru long go long ol miting bilong ol Witnes Bilong Jehova! Mi giaman na mekim olsem bel i pen o het i pen—mi save mekim kain kain samting na bai mi no inap i go long ol miting. Tasol kwiktaim ol dispela sik giaman i save pinis, long wanem, mama bilong mi i strong long mi mas i go long ol miting. Mi save wokabaut wantaim em inap 3-pela kilomita i go long Haus Kingdom, na taim mipela i mekim olsem, mi save putim yau taim em i toktok wantaim wanpela lapun i wokabaut wantaim mipela.
DISPELA i lainim mi long wanpela bikpela samting: Long gutpela pasin bilong sori, ol papamama i mas strong long mekim ol samting i stret long ai bilong God na ol i no ken slek long mekim olsem. (Sindaun 29:15, 17) Ol i no ken lusim tingting long lo bilong God i tok yumi “no ken lusim pasin bilong bung wantaim.” (Hibru 10:25) Taim mi tingim ol samting mi bin mekim inap nau, mi tenkyu olsem mama bilong mi i bin strong long mi mas mekim ol samting em inap helpim mi tru!
Mi Amamas Long Ol Man i Stap Olsem Gutpela Piksa
Maski papa bilong mi i no bilip, em i orait long ol samting Mama i bilip long en taim em i kamap wanpela Sumatin Bilong Baibel, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long dispela taim. Long 1913 Mama i go harim wanpela tok, “Bihain Long Indai,” em Charles T. Russell, namba wan presiden bilong Sosaiti Was Taua i mekim. Tasol em i kamap bihaintaim, na i no gat sia bilong sindaun. Olsem na ol i tokim em long go sindaun wantaim ol narapela i kamap bihaintaim, klostu long pletfom, klostu tru long Pasto Russell. Dispela tok i kirapim tru tingting bilong em. Long de bihain, dispela tok i kamap long wanpela nius, na em i kisim wanpela na planti taim em i kaunim.
Bihain long miting, Mama i raitim nem bilong em long wanpela hap pepa na em i givim long ol Sumatin Bilong Baibel, na bihain liklik wanpela i kam lukim em. I no longtaim na Mama i kirap na go long ol haus na tilim ol liklik nius bilong Baibel, long as ples bilong mipela long Glosta, Inglan. Taim mi wantaim tupela susa bilong mi i stap liklik yet, mipela i kirap na go wantaim Mama long mekim wok autim tok.
Taim Harry Francis, wanpela strongpela Sumatin Bilong Baibel, i kam sindaun long Glosta, Mama i mekim gut long em. I no longtaim na em i kirap long helpim gut mi, na ol tok em i mekim bilong strongim bel bilong mi em wanpela bikpela samting i bin kirapim mi na bihain mi kamap wanpela painia, olsem mekim wok autim tok long olgeta de. Brata Francis i stap olsem gutpela piksa, na dispela i bin skulim mi long wanpela bikpela samting: Ol brata sista i gat bikpela krismas liklik, oltaim ol i mas wok long painim rot bilong strongim ol yangpela.
Taim mama bilong mi i kamap wanpela Sumatin Bilong Baibel, sampela narapela long Glosta ol tu ol i mekim olsem. Tasol sampela elda long kongrigesen ol i hambak na ting ol i winim ol narapela, na sampela bilong klas—em nem bilong ol kongrigesen bipo—ol i kirap long bihainim ol. Long wanpela miting, sampela i sutim sutim baksait bilong Mama—ol i laik subim em long putim han i go antap bilong helpim sampela elda na bai ol i ken holim yet namba bilong ol. Tasol Mama i save ol dispela elda i no makim gutpela pasin bilong ol narapela i ken bihainim, olsem na em i no larim klas i pretim em long mekim. Long dispela taim, long yia 1928 samting, planti ol i lusim kongrigesen na ol i no bihainim moa rot bilong tok i tru. (2 Pita 2:2) Tasol i no gat wanpela taim Mama i lusim pasin bilong i stap gut long oganaisesen, olsem na em i stap gutpela piksa bilong mi ken bihainim.
Mi Kam Insait Long Tok i Tru
Bihain moa, long Jun 1939, taim mi gat 18 krismas, mi kisim baptais long wara Severn. Na long dispela yia tu ol i makim mi long mekim wok bilong lukautim ol samting bilong saun. Long dispela taim, mipela i save mekim wok long wanpela bikpela pikap i gat spika, em mipela i putim long ol ples bung na i kamapim strong dispela tok, “Ol Lotu i Olsem Trap Bilong Giamanim Yu.” Long dispela taim bipo, mipela i wok long kamapim ol pasin na bilip giaman bilong ol lotu i gat nem Kristen.
Wanpela taim mi sanap paslain long wanpela bikpela lain ol i wokabaut na karim wanpela hap laplap i gat rait long en, “Ol Lotu i Olsem Trap Bilong Giamanim Yu,” na long narapela hapsait i gat rait olsem “Mekim Wok Bilong God na King Krais Jisas.” Wanpela liklik hos i bihainim mipela, na long tupela sait bilong em i gat bikpela toksave i tokaut long dispela pablik-tok. Ol man bilong biktaun Glosta ol i man bilong lotu, olsem na ating ol i kirap nogut tru taim ol i lukim dispela bikpela lain i wokabaut i go!
Maski mipela i gat hevi long mani, Mama i wok long kirapim mi long kamap wanpela painia. Olsem na long Septemba 1939, long kirap bilong Namba Tu Pait, mi go long namba wan ples mi mekim wok painia long en, em Lemington, wanpela liklik taun long Woriksia. Sampela pasto i pinis long wok bilong ol, ol i stap long dispela taun.
Taim mipela i go long ol haus na autim tok, mipela i mekim wok long wanpela liklik pikap bilong kamapim ol tok bilong Joseph F. Rutherford, em presiden bilong Sosaiti Was Taua long dispela taim. Tasol dispela bikpela pikap i gat spika (em inap long taim planti manmeri i bung wantaim) em i hevi tumas, na mipela i save karim raun long karis bilong bebi. Sampela taim, ol pasto i kros long ol tok i kamapim rong bilong ol lotu giaman, na ol i rausim mipela long hap graun bilong ol. Tasol mipela i no bel hevi. Jehova i mekim gut long wok bilong mipela, na nau long Lemington i gat wanpela kongrigesen na winim 100 Witnes i stap long en.
Long 1941, long taim bilong Namba Tu Pait, mi go sindaun long Wels, na long dispela hap mi mekim wok painia long taun Havefodwes, Kamaten, na Reksam. Mi mekim wok bilong God long olgeta de, olsem na gavman i orait long mi no ken insait long ami, tasol ol manmeri i no amamas long mipela i no insait long ol samting bilong pait. Olsem na ol i kirap na sutim tok long mitupela wanwok bilong mi olsem mipela i man bilong lukstil o man bilong helpim ol birua. Wanpela nait, ol polis i kam banisim liklik haus bilong mipela i gat wil, olsem trela. Wanwok bilong mi em nau tasol em i kam bek long mekim wok bilong bungim sampela blakpela ston ol i save kolim kol, em i opim dua bilong lukim husat i stap. Das bilong kol i karamapim pes bilong em, na long ai bilong ol polis i luk olsem em i redi long pait. Kwiktaim mipela i toksave olsem, das bilong kol tasol i mekim na pes i blakpela!
Mipela i kisim planti gutpela blesing long ol ples wok bilong mipela. Taim mipela i stap long Kamaten, John Barr bilong brens-ofis long Landon (nau em i wanpela bilong Lain Bilong Bosim Ol Witnes Bilong Jehova) em i kam na strongim tru bel bilong mipela. Long dispela taim, i gat tupela pablisa tasol long Kamaten; nau i gat planti, winim 100. Long Reksam i gat tripela kongrigesen, na i no longtaim i go pinis na mi amamas long mekim tok bilong dediketim wanpela Haus Kingdom long Havefodwes.—1 Korin 3:6.
Mi Amamas Long Wok Bilong Mi
Taim mipela i stap long Swonsi, Saut Wels, gavman i tok, wanwok bilong mi, Don Rendell, i mas insait long ami. Ol i putim em long kalabus, maski em i tok bel bilong em i gat tok long em i go pait long ol wanwok Kristen bilong em long ol narapela kantri. (Aisaia 2:2-4; Jon 13:34, 35) Bilong strongim bel bilong em, na bilong autim tok long ol man i stap klostu, mi putim bikpela pikap i gat spika klostu long ples kalabus na pilaim ol pablik-tok bilong Baibel.
Tasol sampela meri i stap klostu long ples kalabus ol i no amamas long dispela samting mi mekim, na ol i tokim ol man long putim sampela mani bilong baim sampela soldia long kam paitim mitupela wanwok bilong mi. Mipela i ranawe siksti i go long Haus Kingdom—mi subim tu dispela karis i gat pikap long en. Tasol taim mipela i kamap pinis, dua i lok! Tasol ol polis i kam, na dispela tasol i mekim na ol soldia i no paitim mipela.
Planti man i kisim save long dispela samting i bin kamap. Bihain liklik, taim mi autim tok long hap bilong bus klostu long Swonsi, wanpela man i tok amamas long mi olsem: “Yupela i save stap gut long lotu Kristen, olsem dispela yangpela man long Swonsi—em i bin strong long autim tok long ol samting em i bilip long en na em i mas ranawe i go bilong lukautim em yet.” Em i kirap nogut long kisim save olsem, dispela yangpela man, em mi yet!
Long taim bilong ol yia bilong pait, i hatwok liklik long mekim wok painia. Mipela i no gat planti gutpela samting bilong dispela graun, tasol ol samting mipela i holim, mipela i pilim tru na amamas long en. Olgeta taim mipela i save kisim ol kaikai bilong spirit, na i no gat wanpela taim mipela lusim ol miting—taim mipela i gat sik tasol. Mi baim wanpela olpela wilwil, na mipela i pasim ol bikpela basket long en bilong putim wanpela pikap na ol buk bilong Baibel. Sampela taim mi raun long wilwil inap olsem 80 kilomita insait long wanpela de. Mi mekim wok painia inap olsem 7-pela yia na mi save amamas taim mi tingim bek dispela taim.
Long 1946, taim Namba Tu Pait i pinis, ol i singautim mi i go mekim wok long Betel, em nem bilong namba wan ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova long ol wan wan kantri ol i stap long en. Long dispela taim bipo, haus Betel i stap long 34 Kreven Teris, klostu long Landon Tabenakel. Mi amamas long bung wantaim sampela lapun long dispela haus, olsem Alice Hart, em ol i ting papa bilong em, Tom Hart, em i namba wan Witnes long Inglan.
Mi Kisim Gutpela Poroman
Long 1956, mi lusim Betel bilong marit long Etty, em wanpela painia mi bungim em taim em i lusim Netelan na kam long Inglan bilong lukim susa bilong em i sindaun long Landon. Klostu long taim Namba Tu Pait i pinis, Etty i wok long wanpela kain koles long Tilbek, long hap saut bilong Netelan, na em i lainim ol man long pasin bilong paitim taipraita na mekim rait ol i kolim sothan. Wanpela taim, wanpela tisa i tokim Etty em i laik kisim wilwil na poromanim em i go bek long haus—nogut bagarap i painim em. Em i wanpela Katolik. Taim ol i kamap pinis, em i kirap na toktok wantaim papamama bilong Etty, em ol i Talatala. Ol i kamap pren, na planti taim dispela tisa i go lukim ol.
Bihain liklik long taim pait i pinis, dispela tisa i kam long haus bilong Etty, na em i singaut olsem, “Mi painim pinis tok i tru!”
Papa bilong Etty i tok, “Mi ting yu holim pinis tok i tru taim yu wanpela Katolik!”
Em i bekim dispela tok olsem, “Nogat! Lain i gat tok i tru, em ol Witnes Bilong Jehova!”
Long dispela nait na long planti nait moa long bihain, ol i toktok wantaim long ol tok bilong Baibel. Liklik taim bihain, Etty i kamap wanpela painia. Taim em i mekim olsem, sampela taim ol man i birua nogut tru long em, na long Netelan, Misin Katolik i as bilong dispela samting. Ol pris i kirapim ol pikinini long katim tok bilong em taim em i go long ol haus na autim tok, na wanpela taim ol i bagarapim wilwil bilong em. Em i kisim wilwil i go long wanpela man i gat wok long stretim ol samting, em bipo em i bin kisim wanpela buklet long em. Aiwara i pundaun na em i tok: “Lukim ol samting ol pikinini i bin mekim!”
Long gutpela pasin sori, man ya em i tok: “Yu no ken lusim dispela wok. Yu save mekim gutpela wok. Bai mi stretim wilwil bilong yu, na no gat pe.” Na em i mekim olsem.
Ol pris i no save tingim tumas ol lain bilong ol, tasol taim Etty i kirap na stadi wantaim ol dispela lain long Baibel, em i lukim olsem nau ol dispela pris, na ol sister tu, ol i kirap na mekim sampela wok—ol i kirap na go lukim ol lain bilong ol, tasol i bilong bagarapim bilip bilong ol long ol tok bilong Baibel na long Jehova. Tasol maski ol i mekim olsem, Etty i stadi wantaim planti manmeri long Baibel na ol i kamap strong.
Mi Amamas Long Mitupela i Stap Wantaim
Bihain long de bilong marit bilong mipela, ol i makim mi wantaim Etty bilong mekim wok bilong raun long Inglan, na inap olsem 5-pela yia, mipela i bin raun lukim ol kongrigesen bilong strongim ol long ol samting bilong spirit. Bihain ol i singautim mi long go long namba 36 klas bilong Skul Gileat, em ol i putim long hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova long Bruklin, Nu Yok. Dispela kos bilong 10-pela mun, em i pinis long Novemba 1961, na i bilong skulim ol man long lukautim wok long ol brens-ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova. Taim mi stap long dispela skul, Etty i stap long Inglan long haus Betel long Landon. Taim mi winim skul, ol i makim mitupela long mekim wok long Betel.
Inap 16 yia moa, mi wok long dipatmen bilong wok autim tok; mi lukautim wok bilong ol kongrigesen. Long 1978, bihain long taim wasman bilong lukautim haus Betel, em Pryce Hughes, i dai, ol i makim mi long kisim ples bilong em. Mi kisim wok bilong lukautim lain bilong Betel—nau i gat 260 samting—na inap planti yia pinis mi amamas long mekim dispela wok.
Long 1971, gutpela mama bilong mi i dai, em i gat 85 krismas. Mitupela Etty i bin go bek long Glosta bilong planim em, na wanpela brata i mekim wanpela gutpela tok—em i toktok long dispela samting Mama i wetim, em laip long heven. (Filipai 3:14) Mi tenkyu tru long tupela susa bilong mi, Doris na Grace, ol i bin mekim gutpela pasin bilong sori na lukautim Mama long taim em i lapun, na dispela samting i bin helpim mitupela Etty long mekim yet wok bilong God long olgeta de.
Planti taim mitupela Etty i tingim papamama bilong mitupela na pasin bilong ol long mekim bikpela long mipela—ol i strong, ol i no larim mipela, tasol ol i mekim long gutpela pasin sori. Tru tumas, mipela i gat bikpela dinau tru long ol! Mama i bin i stap olsem gutpela piksa tru bilong mi na ol susa bilong mi, na em i bin helpim mipela long laikim moa yet Jehova na oganaisesen bilong em.
Tru tumas, bikpela amamas i pulap tru long bel bilong mipela, taim mipela i tingim olgeta wan wan nupela de bilong mipela i ken mekim wok bilong Papa bilong mipela long heven, Jehova. Em i gutpela God bilong pasin sori! Wanpela man bilong raitim Song long Baibel em i kamapim sampela tok i wankain olsem tingting bilong mipela, olsem: “God na king bilong mi, bai mi tokaut long biknem bilong yu. Na oltaim oltaim bai mi tok tenkyu long yu. Olgeta de bai mi tenkyu long yu. Na oltaim oltaim bai mi litimapim nem bilong yu.”—Song 145:1, 2.
[Piksa long pes 26]
Mi wantaim meri bilong mi, Etty