Ol Hos Bilong Revelesen—Raun Bilong Ol i Mekim Wanem Long Yu?
OL MAN i laik kalap long tren na go long wok long Toronto, Kanada, long Epril 1, 1985 ol i tingting planti. Sampela man i tok ol bai putim bom long rot bilong tren, long wanem planti yia bipo ol man i bin wok long bagarapim ol lain bilong Amenia ol i stap long Teki. Tasol planti taim gavman bilong Teki i tok olsem dispela samting i no bin kamap na ol Teki i no bin mekim nogut long ol Amenia.
Ol man i laik kalap long tren na i go long wok, ating planti ol i no save long dispela samting i bin kamap planti yia bipo long Teki o ol i no save gut long en. Tasol nau dispela samting i putim hevi long ol na ol i tingting planti. Tru tumas, planti taim sampela samting yumi no save gut long en em i mekim sampela samting long yumi.
Kirap long yia 1914 sampela bikpela samting i bin kamap long graun na ol dispela samting i truim tok profet i stap long Revelesen 6:1-8 long Baibel. Aposel Jon i stori long sampela hos na ol man i sindaun long ol dispela hos, em ol i mas raun long las taim. Planti milion man ol i no save long dispela samting, tasol raun bilong ol dispela hos bilong Revelesen i mekim sampela samting long olgeta manmeri long olgeta hap bilong graun. Em i mekim sampela samting long yu tu. Tasol em i mekim olsem wanem? Orait, nau yumi ken stori long ol dispela hos na man i sindaun long en na bai yu ken save long dispela samting.
Retpela Hos
Wanpela hos Jon i lukim “em i retpela. Ol i givim strong long man i sindaun long dispela hos. Na em inap long tekewe gutaim bilong ol manmeri bilong graun na ol i ken kilim i dai ol arapela man. Olsem na ol i givim em Wanpela bikpela bainat bilong mekim dispela wok.”—Revelesen 6:4.
“Bikpela bainat” bilong man i sindaun long dispela hos em i makim bikpela pait. Olsem na kirap long yia 1914 na bihain long dispela taim, inap olsem 69 milion manmeri i dai long tupela bikpela pait bilong olgeta hap bilong graun. Em bikpela lain tru ol i dai! Yumi tingim ol meri em man bilong ol i dai pinis long pait, na ol pikinini em papa bilong ol i dai pinis long pait, na yumi save, dispela retpela hos, em i makim pait bilong olgeta hap, em i raun na raun bilong em i mekim sampela samting long ol man.
Na planti pait i stap yet o i laik kamap na dispela i putim hevi long ol yangpela. Long ol hap i gat pait long en, sapos yumi skelim ol man i insait long ami, bai yumi lukim planti ol i yangpela man. Pait i mekim wanem long ol dispela yangpela man? Siaman bilong wanpela lain bilong helpim ol man bambai ol i ken mekim o kisim ol samting i stret ol i mekim o kisim, em i tok: “Olsem wanem ol dispela yangpela inap kamap olsem man i bikpela pinis na i gat gutpela tingting?”
Ol yangpela long ol kantri i gat pait long en, ol i no save tingting long bihain; ol i lain pinis long tingting long nau tasol. Ol i save tok, ‘Mi no ken tingting long bihain. Yumi no save, ating nau long nait bai wanpela bom i bagarapim haus mi slip long en na bai mi dai.’
Na olsem wanem long ol yangpela long ol kantri i no gat pait long en? Dispela “hos,” olsem bikpela pait, i mekim sampela samting long ol o nogat? Tru tumas, em i mekim. Em i bagarapim tingting bilong ol—planti ol i pret, nogut bikpela pait nuklia i kamap. Ol i tingting planti long dispela samting na ol i stap bel hevi. Wanpela tisa i stori long ol pikinini em i lainim ol na em i tok, ‘Mi kirap nogut long tingting bilong ol—ol i ting ol i no ken i stap long bihain; bai ol i bagarap. Dispela samting i mekim na ol i bel hevi. Mi tu mi tingim dispela samting, tasol mi no larim i mekim mi bel hevi olsem.’ Dokta Richard Logan bilong Kwibek long Kanada em i tok: ‘Sapos man i pilim olsem em i no gat rot na em i no inap abrusim bagarap, dispela i save mekim em i bel hevi. Long nau yumi lukim planti planti yangpela ol i bel hevi olsem.’
Olsem na maski yu stap long ples i no gat pait long en o yu pilim olsem dispela hevi i no bagarapim tingting bilong yu, tasol raun bilong dispela retpela hos i mekim sampela samting long yu. Long olgeta yia ol lain man i tromoi bikpela mani tru, inap olsem 660 tausen milion kina, long baim ami na ol samting bilong pait. Ol i kisim we dispela mani? Ol i kisim long yu. Olsem na maski yu stap we, raun bilong dispela retpela hos wantaim man i sindaun long en i mekim sampela samting long yu.
Blakpela Hos
Narapela hos Jon i lukim olsem piksa em i blakpela. Jon i stori olsem: “Mi lukluk gen, na mi lukim wanpela blakpela hos. Na man i sindaun long en i holim wanpela skel long han bilong en. Na mi harim samting olsem wanpela maus i toktok namel long 4-pela samting i stap laip, na dispela maus i tok olsem: ‘Yu skelim wanpela liklik sospen wit long pe bilong tu kina. Na yu skelim tripela liklik sospen Bali long pe bilong tu kina. Tasol yu no ken bagarapim wel wantaim wain”’—Revelesen 6:5, 6.
Olsem wanem long yu? Yu hangre? Planti milion manmeri ol i hangre. Dispela blakpela hos wantaim man i sindaun long en i makim bikpela hangre. Raun bilong dispela hos i bagarapim tru planti man. Long olgeta yia planti pikinini tru, inap olsem 15 milion samting, ol i dai long wanem ol i sot long kaikai o marasin. Na planti handet milion manmeri ol i stap nogat tru. Robert McNamara, bipo em i Presiden Bilong Wol Beng, em i tok, ‘ol dispela manmeri i no inap rit rait, ol i no gat gutpela kaikai, sik i bagarapim ol, planti pikinini bilong ol i dai taim ol i bebi yet, na ol tu i dai taim ol i no winim yet bikpela krismas. Taim mama i karim ol, ol i gat laip, tasol ol i no inap i stap.’
Long dispela taim, long ol nius, yumi lukim piksa bilong ol man meri pikinini long Afrika, em hangre i bagarapim ol na ol i laik i dai. Sekreteri-Jeneral bilong Yunaitet Nesen, em Javier Pérez de Cuéllar, em i toksave olsem: ‘Planti man ol i stap klostu long hap bilong Sahara long Afrika bai ol i dai. Bikpela lain tru bai ol i dai, i winim olgeta man i bin i dai long Namba Tu Pait Bilong Olgeta Hap. Na ol manmeri i abrusim bagarap, ating skin na tingting bilong ol bai i no gat strong moa i go inap long taim ol i dai.’ Tru tumas, raun bilong blakpela hos i mekim sampela samting long ol dispela man.
Ating yu no hangre, tasol taim yu lukim piksa bilong ol dispela man meri pikinini i bagarap long hangre, bel bilong yu i sori gen, a? Wanpela nius (New York Times bilong 20 Me 1985) i tok, ol lain i bin givim bikpela mani tru, winim wan bilion kina, bilong helpim ol man i lus long kaikai. Ating yu yet yu no bin givim sampela mani bilong helpim ol dispela man, tasol ol gavman i save givim bikpela mani bilong helpim ol na ol i kisim dispela mani long takis yu baim. Olsem na tru tumas, raun bilong dispela blakpela hos i putim hevi long olgeta man.
Yelopela Hos
Long dispela piksa Jon i lukim, em i lukim narapela hos i kam em i gat man i sindaun long en. Jon i stori moa olsem: “Mi lukluk gen, na mi lukim wanpela yelopela hos. Na man i sindaun long en, nem bilong en Dai. Na Hel [Hades] i bihainim em i kam. Tupela bai i brukim ol manmeri long 4-pela lain, na ol i givim strong long tupela long kilim i dai wanpela lain. Na tupela i kilim ol i dai long bainat, na long hangre, na long kain kain sik, na long ol wel abus bilong graun.”—Revelesen 6:8.
Man i sindaun long dispela yelopela hos, nem bilong en Dai. Taim dispela hos i raun em i mekim wok long “kain kain sik” bilong kilim i dai ol man. Ol dokta na ol saveman bilong saiens i kisim pinis bikpela save na ol i wokim kain kain marasin, tasol sik i bagarapim yet ol man. Tru ating nau i no gat bikpela sik i kilim i dai planti man wantu tasol, olsem sik i kirap long Spen bihain long Namba Wan Pait, tasol sik kensa na sik bilong klok, na ol narapela kain sik i kilim i dai planti planti man long nau. Wol Helt Oganaisesen i tok, long olgeta yia, long olgeta hap bilong graun, sik kensa i kisim 5.9 milion manmeri moa. Sik malaria, na sik ol man i kisim long wara na i mekim ol i aipas, na sik ol i kisim long ol liklik demdem long wara, na sik kolera, ol dispela sik i putim hevi yet long ol man. Tru tumas, i gat kain kain sik i stap.
Tasol ating yu bai tok, ‘Mi no gat wanpela bilong ol dispela sik.’ Ating tru, tasol raun bilong dispela yelopela hos i mekim sampela samting long yu. Pe bilong baim haus sik na bilong baim dokta i bikpela. Long sampela kantri ol man i baim bikpela takis bambai ol inap baim dokta na marasin na haus sik long liklik mani tasol. Taim ol wokman i gat sik na ol i no inap wok, bos bilong ol i save putim pe bilong ol samting i go antap na dispela i putim hevi long yu taim yu laik baim ol dispela samting. Tru tumas, raun bilong yelopela hos i mekim sampela samting long yu.
Olsem Wanem long Waitpela Hos?
Jon i stori long ol samting nogut i kamap long raun bilong dispela tripela hos, tasol bihain em i stori long gutpela wok waitpela hos wantaim man i sindaun long en i mekim. Dispela hos i go paslain long ol narapela tripela. Aposel i stori olsem: “Mi lukim wanpela waitpela hos, na man i sindaun long en i holim banara. Ol i givim em wanpela hat bilong [king]. Na em i go na i wok long winim pait nau, na em i gat wok bilong winim planti pait moa.”—Revelesen 6:2.
Krais Jisas i sindaun long dispela waitpela hos. (Revelesen 19:11) Em i kirap mekim wok king long heven long yia 1914 na ol bikpela samting i kamap. Pait i kamap long heven na ol i rausim Seten wantaim ol ensel nogut i kam daun long graun. Bihain wanpela maus long heven i singaut strong na i tok: “Yu graun, na yu solwara, yupela lukaut! Bikpela hevi i laik kamap long yupela! Seten i go daun pinis long yupela, na em i gat bikpela belhat tru. Em i save, em i gat sotpela taim tasol.” Taim ol i rausim Seten long heven, nau ol dispela hos i kirap na raun long graun.—Revelesen 12:7-12.
Krais Jisas i raun long waitpela hos na dispela i mekim wanem long yu? Jisas i stori long taim bilong em i mekim wok king na em i tok: “Bai ol i autim dispela gutnius bilong kingdom long olgeta hap bilong graun, bai olgeta lain manmeri i ken harim, na bihain tasol bai las de i kamap.” (Matyu 24:14) Long nau, long planti kantri (winim 200) na long ol ailan long solwara, ol Witnes Bilong Jehova i autim tok bilong kingdom bilong Krais em i kamap pinis long heven. Ating ol i bin i kam long haus bilong yu tu, a? Olsem na raun bilong dispela waitpela hos i mekim sampela samting long yu.
Jisas i mekim sampela tok profet moa long ol samting bai kamap long ol man taim em i kirap mekim wok king na em i tok: “Bihain bai Pikinini Bilong Man i kam bek olsem king, na olgeta ensel wantaim em, long dispela taim bai em i sindaun long sia king bilong en. Na olgeta lain manmeri bai ol i bung long pes bilong em. Na em bai i tilim ol na i putim long tupela lain, olsem wasman i save tilim ol sipsip i go long hap na ol meme i go long hap. Em bai i putim ol sipsip long han sut bilong en, na ol meme long han kais.” Matyu 25:31-33.
Dispela wok bilong tilim ol man em i kamap taim Jisas i raun long waitpela hos, dispela wok i mekim na olgeta manmeri i mas kamapim bel bilong ol, ol i “sipsip o “meme.” Wanem samting bai painim ol man ol i kain olsem “sipsip”? Na wanem samting bai painim ol man ol i kain olsem “meme? Baibel i tok, ol “meme” bai ol i “kisim pe nogut,” bai ol i lus olgeta; “tasol ol stretpela man [ol “sipsip”] bai i kisim laip i stap oltaim.” (Matyu 25:46) Olsem na taim ol man i autim tok bilong Kingdom, ol samting yu mekim long dispela em i bikpela samting—sapos yu harim yu inap kisim laip, tasol sapos yu sakim, bai yu lus.
Ating bipo yu no bin tingim ol dispela hos bilong Revelesen na ol samting raun bilong ol i mekim long yu. Tasol nau mipela laik kirapim yu long putim gut yau long dispela gutpela tok olsem liklik taim tasol na bai raun bilong ol i pinis. Na bihain bai gutpela taim tru i kamap long graun. Krais Jisas, dispela man em i sindaun long waitpela hos, em i stap king na em bai bosim graun na olgeta manmeri i stap long graun bai ol i kisim planti blesing. Baibel i tok profet long sampela gutpela samting bai kamap long dispela taim na i tok: “Na taim em i stap yet ol pipel i ken bihainim stretpela pasin tasol. Taim mun i lait yet, planti gutpela samting i ken kamap [gutaim bai kamap, long wanem retpela hos i no raun moa]. Planti kon na wit samting i ken kamap long gaden bilong ol manmeri [bai i no gat hangre moa, long wanem blakpela hos i no raun moa].”—Sam 72:7, 16
Taim Krais Jisas i stap long graun em i kamapim long ples klia strong God i bin givim long em—em i oraitim olgeta kain sik bilong ol man na kirapim bek sampela man i dai pinis. Taim em i stap King na bosim graun, bai em i kamapim moa yet dispela strong—bai em i pinisim olgeta kain sik long graun, na pinisim bikpela hangre, na mekim i dai ol pait na bai i no gat pait moa. Dispela man i sindaun long waitpela hos em bai pinisim ol samting nogut raun bilong ol narapela hos bilong Revelesen i bin kamapim.
[Blok long pes 3]
OL MAN I SINDAUN LONG HOS I MAKIM WANEM SAMTING?
Wastaua bilong Jun i stori long ol samting i bin kamap tru olsem raun bilong ol hos bilong Revelesen i makim.
WAITPELA HOS: Krais Jisas i sindaun long dispela hos taim em i kamap King long heven long yia 1914. Kirap long dispela taim em i go na em i winim pait.
RETPELA HOS: Man i sindaun long dispela hos i makim bikpela pait. Gutaim i tekewe long graun; dispela i makim bikpela pait bilong olgeta hap em i kirap.
BLAKPELA HOS: Man i sindaun long dispela hos i makim kaikai i sot na bikpela hangre i kamap long graun. Planti milion man i lus olgeta long kaikai, tasol sampela ol inap baim yet ol gutpela gutpela kaikai, olsem wain na wel samting.
YELOPELA HOS: Dai i sindaun long yelopela hos. Dispela i makim dai i painim ol man taim ol i no winim yet bikpela krismas. Kain kain sik na ol narapela samting tu i kilim ol i dai.