Askim
Olsem wanem? Ol Witnes Bilong Jehova i save kisim ol kain kain marasin ol dokta i kisim long blut?
Mipela i prinim gen dispela bekim, pastaim em i stap long Wastaua bilong Jun 15, 2000.
Bikpela bekim bilong dispela askim em i olsem: Ol Witnes Bilong Jehova i no save kisim blut. Mipela i bilip strong olsem yumi no inap senisim lo bilong God long blut bambai em i stret wantaim tingting na laik bilong ol man. Tasol ol nupela askim i save kamap, long wanem, nau ol inap brukim na bungim blut i go long fopela bikpela hap, na long ol dispela fopela hap bilong blut ol inap kamautim sampela samting moa. Bilong Kristen i ken save em bai kisim dispela samting o nogat, em i no ken tingting tasol olsem dispela samting bai helpim o nogutim skin bilong em, nogat. Namba wan samting em i mas tingim, em Baibel i tok wanem long dispela samting, na sapos em i kisim em bai pas gut yet wantaim God i Gat Olgeta Strong o nogat.
Ol bikpela samting bilong tingim i stap ples klia. Bilong helpim yumi long save bilong wanem i olsem, yumi ken skelim sampela samting bilong Baibel, na ol samting i bin kamap long bipo, na ol samting bilong marasin.
God Jehova i bin tokim tumbuna bilong yumi Noa olsem blut em i narapela kain samting. (Stat 9:3, 4) Bihain, ol lo God i givim long ol Israel i soim olsem blut em i samting holi: “Sapos wanpela man bilong yupela Israel o wanpela man bilong narapela lain . . . i kaikai mit i gat blut i stap yet long en, bai mi Bikpela mi birua long em.” Sapos wanpela Israel i sakim lo bilong God dispela inap kirapim narapela long sakim lo; olsem na God i tok moa olsem: “[Mi bai] rausim em long lain manmeri bilong mi.” (Wok Pris 17:10) Bihain, long wanpela miting long Jerusalem, ol aposel na ol hetman i tokaut olsem yumi mas abrusim blut. Abrusim blut em i bikpela samting, wankain olsem long abrusim pasin pamuk na pasin bilong lotuim god giaman.—Aposel 15:28, 29.
Long taim bilong ol aposel dispela tok “abrusim” i gat wanem insait bilong en? Ol Kristen i no bin kaikai blut, maski em i stap olsem wara o em i go strong; na ol i no bin kaikai mit bilong wanpela animal ol i no bin rausim blut bilong en. Na tu, ol i no inap kisim kaikai ol i tanim wantaim blut, olsem sosis ol i wokim long blut. Sapos ol i kisim blut long ol dispela rot ol i brukim lo bilong God.—1 Samuel 14:32, 33.
Ol stori bilong Tetulian (160 i go 230 samting C.E.) i kamapim klia olsem ol manmeri bilong bipo ol i no tingting planti long pasin bilong kaikai blut. Em i laik bekim tok long sampela man i bin sutim tok giaman long ol Kristen olsem ol i save kaikai blut, na em i stori long sampela lain ol i save kaikai blut bilong makim ol i pasim tok wantaim narapela lain long mekim wanpela samting. Em i stori moa olsem “taim ol i lukim wanpela pilai long stediam, sampela man ol i kisim blut bilong man ol i kilim em i dai long pilai na ol i dring . . . bilong oraitim sik epilepsi bilong ol.”
Ol dispela kain pasin (maski sampela Rom ol i mekim bilong oraitim sik samting) i tambu long ol Kristen i mekim. Tetulian i tok: “Mipela i no save kaikai blut bilong ol animal.” Bilong traim bilip bilong ol Kristen, ol Rom i save mekim wok long kaikai i gat blut i stap long en. Tetulian i tok moa olsem: “Nau mi laik givim askim long yu olsem, sapos yu save gut olsem ol Kristen i nolaik tru long kisim blut bilong ol animal, bilong wanem yu ting ol i mangal long kisim blut bilong ol man?”
Long nau i no gat planti manmeri i ting em i samting bilong lo bilong God i Gat Olgeta Strong sapos wanpela dokta i tok long givim blut long ol. Tru, ol Witnes Bilong Jehova i gat laik tru long i stap laip, tasol mipela i strong long bihainim lo bilong Jehova long blut. Yumi mas ting olsem wanem long dispela samting taim yumi tingim ol samting ol dokta na saientis inap mekim bilong helpim ol sikman?
Bihain long Wol Woa 2, pasin bilong givim blut long man i kamap bikpela na Ol Witnes Bilong Jehova i save dispela i no stret wantaim lo bilong God—na mipela i bilip yet olsem. Tasol wok dokta i senis. Long nau, taim ol i givim blut long man, planti taim ol i save givim wanpela hap bilong blut olsem: (1) ol retpela sel; (2) ol waitpela sel; (3) ol pletlet; (4) plasma, olsem wara bilong blut. Ol dokta bai skelim sik bilong man na ol inap tok long givim ol retpela sel, o waitpela sel, o pletlet, o plasma, long sikman. Pasin bilong givim wanpela hap bilong blut long sikman, i mekim na wanpela lita blut bai inapim planti sikman. Ol Witnes Bilong Jehova i bilip olsem pasin bilong kisim blut o wanpela bilong ol dispela fopela hap bilong blut yumi stori pinis long en, dispela i brukim lo bilong God. Na tu, taim ol i bihainim dispela tingting Baibel i as bilong en, dispela i bin lukautim ol na ol i abrusim planti sik yu inap kisim long blut, olsem hepataitis na AIDS.
Ol inap long kamautim sampela liklik hap samting moa long ol dispela hap bilong blut na mekim wok long en, na dispela i kamapim sampela askim. Ol dokta i mekim wanem wok long ol dispela liklik hap samting, na ol Kristen i mas i gat wanem tingting long dispela?
Blut i narapela kain samting. Hap bilong en ol i kolim plasma—em 90 pesen bilong en em wara—em i gat ol homon, kain kain sol, ol protin, sampela kain liklik kaikai, na kain kain ain na suga i stap long en. Plasma i gat protin albumin, na marasin i save mekim blut i pas, na ol liklik samting i save sakim sik. Ol saveman bilong marasin i save rausim na yusim planti narapela narapela protin bilong plasma. Olsem marasin Namba 8 bilong mekim blut i pas em ol i save givim long ol man i gat sik himofilia, em i wanpela sik bilong blut na sapos samting i katim man i gat dispela sik na blut i kapsait, blut i ran i go na i no save pas. O sapos blut bilong wanpela man i no gat strong bilong sakim sampela kain sik, ating ol dokta bai givim marasin gama globulin long em long rot bilong sut, em ol i kisim dispela marasin long plasma bilong blut bilong wanpela man blut bilong em i gat strong bilong sakim dispela kain sik. Ol dokta i save yusim ol narapela protin bilong plasma, tasol stori yumi mekim nau inap helpim yumi long save olsem wanem ol inap rausim ol liklik hap samting long ol hap bilong blut na mekim wok long en.a
Ol inap mekim wankain pasin long ol narapela hap bilong blut (retpela sel, waitpela sel, na ol pletlet) olsem ol i mekim long plasma, olsem rausim sampela liklik hap samting moa na mekim wok long en. Olsem: Ol waitpela sel bilong blut i gat sampela samting ol i kolim inteferon na intelukin insait long en na ol dokta i yusim dispela samting bilong helpim man i gat sampela bikpela sik na sik kensa. Ol inap rausim wanpela kain marasin long ol pletlet i save helpim ol sua long drai na kamap orait. Na ol i wok long kamapim sampela marasin moa ol i kisim long ol liklik hap samting ol i rausim long ol hap bilong blut. Taim ol dokta i givim ol dispela samting long ol man, ol i no givim wanpela bilong ol dispela bikpela hap bilong blut olsem ol retpela sel, ol waitpela sel, ol pletlet, na plasma; nogat; ol i givim sampela hap bilong en long ol. Olsem wanem? I stret ol Kristen i ken kisim ol dispela samting ol i bin kamautim long ol bikpela hap bilong blut? Yumi no inap tok yes o nogat. Baibel i no tokaut long dispela samting, olsem na long ai bilong God olgeta wan wan Kristen i mas bihainim maus bilong bel na ol yet i mas skelim ol samting ol bai mekim.
Sampela Kristen bai tok nogat long olgeta samting ol i kisim long blut (maski em ol liklik hap samting ol i kisim long wanpela hap bilong blut bilong pasim sik inap sotpela taim). Ol i tingim lo bilong God long abrusim blut na ol i ting olsem. Na ol i tingting long lo God i givim long Israel long rausim blut bilong animal na “kapsaitim i go daun long graun.” (Lo 12:22-24) Bilong wanem yumi mas tingim dispela samting? Long wanem, bilong redim marasin gama globulin, na marasin bilong mekim blut i pas, na ol narapela marasin olsem, ol i mas bungim blut na kisim ol marasin samting i stap insait long en. Olsem na sampela Kristen i save sakim ol dispela samting, wankain olsem ol i save sakim blut o ol fopela bikpela hap samting bilong en. Ol i bilip tru na bihainim maus bilong bel, na ol narapela i mas daun long tingting bilong ol.
Sampela Kristen i gat narapela tingting. Ol tu i no orait long kisim blut, o retpela sel, o waitpela sel, o ol pletlet, o plasma. Tasol ol inap larim ol dokta i yusim ol liklik hap samting ol i kisim long wanpela hap bilong blut. Long dispela samting tu bai i gat narapela narapela tingting. Ating wanpela Kristen bai kisim sut bilong marasin gama globulin, tasol em i no ken orait long kisim sut bilong marasin samting ol i bin kamautim long ol retpela o waitpela sel. Yumi laik save, wanem samting inap kirapim sampela Kristen long ting ol inap long kisim ol liklik hap samting i stap long ol hap bilong blut?
“Askim” long Watchtower bilong Jun 1, 1990, i stori olsem ol protin bilong plasma i save lusim blut bilong meri i gat bel na i go insait long blut bilong pikinini i stap long bel bilong em. Long dispela rot mama i save givim marasin imunoglobulin long pikinini bilong em, na dispela i save helpim pikinini long sakim ol sik. Taim laip bilong ol retpela sel long blut bilong pikinini i wok long pinis, hap bilong en i save karim win oksijen i wok long senis. Sampela hap bilong dispela i kamap bilirubin, na em bai lusim bilum bilong pikinini na go insait long mama na bodi bilong mama bai rausim wantaim ol narapela pipia. Sampela Kristen inap tingting olsem: Ol liklik hap samting bilong blut inap lusim mama na go long pikinini i stap long bel, na tu, ol liklik hap samting bilong blut bilong pikinini inap lusim em na go long mama, olsem na ol dispela Kristen i pilim olsem ol inap kisim wanpela liklik hap samting bilong blut ol i kisim long plasma o ol sel bilong blut.
Orait olsem wanem? Tingting na maus bilong bel ol man i save bihainim na mekim samting i narapela narapela kain, dispela i makim olsem samting ol i mekim em i no bikpela samting? Nogat. Em i bikpela samting. Tasol i no hatwok long skelim. Ol stori antap i kamapim klia olsem Ol Witnes Bilong Jehova i no save kisim blut o ol fopela bikpela hap bilong en. Baibel i tok ol Kristen i mas abrusim ‘abus ol i bin kilim bilong mekim ofa long ol god giaman, na blut, na pasin pamuk.’ (Aposel 15:29) Tasol em i samting bilong wan wan Kristen long skelim gut na beten na tingim gut long bel olsem em bai kisim ol liklik hap samting ol i rausim long ol hap bilong blut o nogat.
Planti manmeri bai orait long kisim kain kain marasin samting sapos ol i ting dispela samting inap helpim ol long nau, maski marasin samting ol i laik kisim em inap kamapim sampela bikpela sik, olsem long taim ol i yusim ol samting bilong blut. Kristen tru i no save tingting tasol long dispela samting em i laik mekim bai mekim wanem long skin bilong em, nogat; tingting bilong em i redi long skelim olgeta samting bilong en. Ol Witnes Bilong Jehova i amamas long wok ol dokta i mekim bilong helpim gut ol sikman, na ol i save skelim gut marasin samting ol dokta i laik mekim wok long en, em bai helpim o nogutim ol olsem wanem. Tasol taim ol i laik yusim ol samting ol i kisim long blut, ol i save tingim moa yet tok bilong God na pasin bilong ol long pas gut wantaim Man i givim laip long yumi.—Song 36:9.
Em i wanpela gutpela blesing taim wanpela Kristen i bilip strong olsem man bilong raitim Song i bin tok: “Bikpela em i wasman bilong yumi na em i lait bilong yumi. Em i save marimari long yumi na givim biknem long yumi. Em i no save pasim wanpela gutpela samting long ol manmeri i save wokabaut stret. Bikpela I Gat Olgeta Strong, ol manmeri i save bilip long yu, ol i ken amamas oltaim.”—Song 84:11, 12.
[Futnot]
a Lukim “Askim” long Watchtower, Jun 15, 1978, na Wastaua, Oktoba 1, 1994. Ol kampani bilong wokim ol marasin ol i bin wokim sampela marasin i mekim wankain wok olsem sampela bilong ol dispela marasin ol i bin kisim long blut, em pastaim ol i bin mekim wok long en.
[Blok long pes 31]
OL ASKIM BILONG GIVIM LONG DOKTA
Sapos ol dokta i mas katim yu o ol i laik yusim samting ol i kisim long blut bilong oraitim sik bilong yu, askim dokta olsem:
Olsem wanem? Olgeta dokta na nes samting i gat wok long helpim mi ol i save olsem mi wanpela Witnes Bilong Jehova, na mi no inap kisim blut (olsem blut stret, o ol retpela sel, ol waitpela sel, ol pletlet, o plasma bilong blut), maski wanem samting i kamap?
Sapos sampela marasin ol i laik givim long yu ol i kisim long plasma bilong blut, o ol retpela o waitpela sel, o ol pletlet, askim dokta olsem:
Ol i bin kisim dispela marasin long wanpela bilong ol fopela bikpela hap bilong blut? Sapos olsem, inap yu stori gut long ol i kisim na wokim olsem wanem?
Dispela marasin ol i kisim long blut, bai yu givim hamas long mi, na bai yu givim olsem wanem?
Sapos maus bilong bel bilong mi i orait long mi kisim samting ol i kisim long wanpela bilong dispela fopela bikpela hap bilong blut, dispela marasin inap kamapim sampela kain sik o bagarap long skin bilong mi?
Sapos maus bilong bel bilong mi i no orait long kisim dispela samting, i gat wanem narapela kain marasin samting em inap helpim mi?
Taim mi skelim gut dispela samting, wanem taim mi inap toksave long yu long tingting na laik bilong mi?