Yeni Bir Dünya Düzeni Arayışı
“HAZIRLADIĞIMIZ bu yeni dünyaya bizi götüren bir haritaya sahip değiliz. Fakat dünya, savaş, mücadele ve şüpheyle geçen 90 yıla bakarken, biz ileriye, yani barış, özgürlük ve refah dolu yeni bir yüzyıla ve yeni bir milenyuma bakalım.”
Bu sözleri, 1 Ocak 1990 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George Bush söyledi. Benzer bir mesajda Sovyetler Birliği Başkanı Mihail Gorbaçov, 1990’lı yıllarda “dünyayı korku, şüphe, gereksiz silahlar, eski siyasal görüşler ve askeri öğretiler, insanlar ve devletler arasındaki yapmacık engellerden” kurtarmak için işbirliği yapmayı teklif etti. Bu demeci, 3 Ocak 1990 tarihli Japon Mainichi Daily News gazetesinde yayımlandı.
Açıkça büyük ümitler doğdu. Bir yıl sonra da bu ümitler hâlâ değişmemişti. 29 Ocak 1991’de Devletin Durumu ile ilgili verdiği mesajında Başkan Bush, Körfezdeki savaşa değinerek şöyle dedi: “Bu, küçük bir ülkenin [Kuveyt] tehlikede bulunmasından daha fazla şeyleri kapsamaktadır. Farklı milletlerin ortak bir amaçla insanlığın evrensel arzuları olan barış ile güvenlik, özgürlük ve yasaların işleyişini başarmak için birleştiği yeni bir dünya düzeniyle ilgili büyük fikir tehlikede bulunmaktadır.”
Sorun Dolu Bir Arayış
Birçok sorun, insanların yeni bir dünya düzeni arayışını zorlaştırmaktadır. Silahlı çatışmalar şüphesiz bir engeldir. Irak ile Kuveyt arasında o zaman devam etmekte olan savaşa değinen 28 Ocak 1991 tarihli Time dergisi şöyle dedi: “Bombalar düşüp füzeler fırlatıldıkça, yeni bir dünya düzeni için beslenen ümitler de yerini, zaten bilinen bir karışıklığa bıraktı.” Sonra şunları ekledi: “Hiç kimse, bu kadar övülen yeni bir dünya düzeninin var olduğu veya yakın olduğuna dair hayal kurmasın.”
Uluslararası işbirliği asla başarılamadı ve bu, insanların yeni bir dünya düzeni kurmak için gösterdikleri çabaları engellemektedir. The World & I (Ocak 1991) isimli yayında çıkan bir raporda, uzmanlar, “süper güçlerin yeni dış politikasının muhtemelen yeni bir dünya düzenini nasıl etkileyeceğini” inceledi. Rapor şu sözlerle sona erdi: “Tarih, en iyi şartlar altında bile, savaşla barış arasındaki çizginin çok ince olduğunu gösterir. Özellikle süper güçler arasında yapılacak uluslararası işbirliği, Soğuk Savaştan yeni bir dünya düzenine başarılı bir geçiş yapılmasında çok önemlidir.”
Çevreyle ilgili sorunlar da birçok kişinin tasarladığı yeni dünya düzenini engellemektedir. State of the World 1991 (Worldwatch Institute tarafından yayımlanan bir rapor), Lester R.Brown’un şu sözlerini aktarmaktadır: “Hiç kimse yeni bir dünya düzeninin neye benzeyeceğini kesin olarak söyleyemez. Ancak bizden sonraki nesle umut verici bir gelecek hazırlamak istiyorsak, gezegenimizin bozulmasını tamamen düzeltmek için gösterilmesi gereken büyük çabalar, gelecek on yıllar boyunca dünya meselelerinde en önemli yeri almalıdır.” Rapor, hava kirliliğinin de “yüzlerce şehirde sağlığı tehdit eden boyutlara ulaştığını ve pek çok ülkede ürünlere zarar verdiğini” belirtti. Şunları da ekledi: “Gezegenimizde yaşayan insanların sayısı arttıkça, çok sayıda bitki ve hayvan türü eksilmektedir. Doğal çevrenin yok edilmesi ve kirletilmesi, yeryüzünün biyolojik çeşitliliğini azaltmaktadır. Bu zararlara, ısının yükselmesi ve ozon tabakasının yok edilmesi de eklenebilir.”
Açıkça görülüyor ki, insan, yeni bir dünya düzeni arayışında birçok sorunla karşılaşmaktadır. Bu arayış başarıyla sonuçlanacak mıdır? Yeni bir dünyanın yakın olduğu söylenebilir mi? Eğer yakınsa, bu nasıl gerçekleşecek?