Bölüm 36
Uygun Kapanış ve Vakit Ayarlaması
1-3. Kapanışı konuşmanın teması ile nasıl bağdaştırabilirsin?
1 Konuşmanın sonunda söylediklerin çoğu kez ilk önce hatırlanır. Bundan ötürü kapanışı dikkatli bir şekilde hazırlaman gerekir. Kapanışta herkesin hatırlamasını istediğin başlıca noktaları açıkça ortaya çıkarıp temayı son bir kesinlikle anlatmalısın. Kapanış, düzeni ve sunuluşu sayesinde dinleyicileri harekete yöneltmeli. Konuşmalar İçin Nasihat fişinde “Uygun ve etkili kapanış” noktasına geldiğin zaman seni buna dikkat etmeye ısrarla teşvik ediyoruz.
2 Konuşmanın teması ile doğrudan doğruya ilişkili kapanış. Kapanışı konuşmanın temasıyla nasıl bağdaştırabileceğine dair fikirler edinmek için 27. Bölümü yeniden gözden geçirmeni öneririz. Kapanış sözlerin—bazı konuşmacılar ve özellikle yeni olanlar bunu bir yardımcı olarak görüyorlarsa da—konuşmanın temasının tekrar anlatılması şeklinde olmamalı, fakat temaya dikkat çekebilmeli. Bundan sonra temaya dayanarak dinleyicilerine ne yapabileceklerini göster.
3 Eğer kapanışının temayla doğrudan doğruya ilişkisi yoksa, malzemeyi toparlayıp bir sonuca götüremeyecektir. Hatta önemli noktaların bir iskeletini sunarak özet şeklinde bir kapanış yapsan bile yine en sona konuşmanın başlıca fikrini veya temasını belirten bir iki cümle ekleme gereğini duyacaksın.
4-9. Kapanışın dinleyicilere ne yapmaları gerektiğini neden göstermeli?
4 Dinleyicilere ne yapmaları gerektiğini gösteren kapanış. Konuşurken amacını genellikle başkalarını belirli bir şekilde hareket etmeye yöneltmek veya belirli bir nokta hususunda onları ikna etmek olduğuna göre, konuşmanın kapanış düşünceleri bu noktaları şüpheye yer kalmayacak şekilde anlatmalıdır. Bundan ötürü kapanışın başlıca amacı dinleyicilere ne yapmaları gerektiğini göstermek ve onları teşvik etmektir.
5 Bu nedenle kapanış, konuşmanın amacının ne olduğunu sadece açıklamakla kalmamalı, ciddi, ikna edici ve yüreği harekete geçirici olmalı. Çok defa kapanışa vurgulama gücü vermek için kısa cümleler kullanmanın yararlı olduğu görülür. Fakat cümleler nasıl kurulursa kurulsunlar, harekete geçmek için sağlam nedenler verilmeli ve bundan doğacak yararlar belirtilmeli.
6 Kapanış, konuşmada söylenenlerin mantıklı bir devamı olmalı. Böylece kapanışta söyleyeceğin şeylerin amacı, dinleyicilerini konuşmanın gelişme kısmında zaten belirttiğin hususlara göre harekete yöneltmektir. Kapanışın, konuşmada ele alınan noktalara dayanarak neler yapmaları gerektiğini açıklayıp belirtecek ve onlar özellikle kapanışın etkili olması nedeniyle bunları yapmaya yöneltilecekler.
7 Evden eve faaliyetinde yapılan kapanışlar sık sık zayıf kalıyor. Bu, ev sahibine nasıl bir davranış tarzı göstermesi gerektiğini, yani yayın almasını veya tekrar ziyaretimizi kabul etmesini ya da buna benzer bir şeyi istediğimizi açıkça göstermediğimiz zaman oluyor.
8 Konuşma Yeteneğini Geliştirme programında verilen tahsislerle ilgili kapanışlar da sadece malzemenin bir özeti olarak kalıp dinleyicileri harekete geçirmedikleri takdirde zayıf kalacaklardır. Malzemeyi belli bir şekilde uygulamak veya bunun dinleyiciler için özel bir değer taşıdığını başka bir yolla göstermek gerekir.
9 Bazı konuşmacılar, Mukaddes Kitapla ilgili bir tema üzerindeki konuşmalarını, temaya ve kilit ayetlere dayanan kısa bir özetlemeyle sona erdirmeyi yararlı buluyorlar. İlgi gösteren bir kimseyle konuşurken birkaç ayet gösterdiğin gibi, konuşmanı da birkaç ayetle toparlarsan, konuşmanın başlıca noktasını ortaya çıkarmakla kalmayacaksın, ana noktalar dinleyiciler tarafından da kolay kolay unutulmayacaklar ve istedikleri zaman bunları tekrarlayabilecekler. Bu, kapanışın ana amacıdır ve bu yöntem sadece uygun olmakla kalmaz, söz konusu amacı etkili şekilde yerine getirir.
**********
10-14. Bir kapanışın uzunluğu ile ilgili önerilerde bulun.
10 Uygun uzunlukta kapanış. Kapanışın uzunluğu, her ne kadar çoğu kere böyle oluyorsa da, dakika ile ölçülmemeli. Bir kapanış etkili olur ve amacına ulaşırsa uygun uzunluktadır. Bundan ötürü uzunluğunun uygun olup olmadığı meydana getirdiği sonuçlara göre değerlendirilmelidir. Nasihat eden, Konuşmalar İçin Nasihat fişinde “Uygun uzunlukta kapanış” noktası üzerinde çalıştığında buna dikkat edecektir.
11 Kapanışın uzunluğunun gelişme kısmının kapsadığı malzemenin uzunluğuna oranla bir karşılaştırmasını yapmak için, Vaiz 12:13, 14’te bulunan, Vaiz kitabının kısa kapanışına bak ve onu İsa’nın Dağdaki Vaazı ve Matta 7:24-27’deki kapanışı ile karşılaştır. Bunlar değişik tip ve uzunlukta kapanışlar olup, her ikisi de amaçlarına ulaşıyorlar.
12 Bir kapanış dinleyicileri gafil avlamamalı. Söylenen sözler sadece anlam bakımından konuşmanın sonuna gelindiğini göstermekle kalmamalı, fakat ton bakımından da bir bitiş hissini uyandırmalı. Söylediğin sözler ve onları söyleyiş tarzın konuşmanı sona erdirici nitelikte olmalı. Kapanış sözlerin hiç sona ermeyecekmiş gibi uzatılmamalı. Eğer kapanış sırasında iyi bir özetleme yapmayı ve sona kadar ilgiyi canlı tutmayı aynı anda başaramıyorsan, daha fazla çalış. Kapanış sözlerini kısaltmaya hâlâ gerek var.
13 Eğer konuşmacı olarak yeni başlayan biri isen, çok defa, kapanışını gerekli gördüğünden daha kısa yapman iyi olur. Bunu basit, direkt ve olumlu yap; gereksiz yere uzatma.
14 Bir sempozyumda konuşuyorsan veya Tanrısal Hizmet ibadetinde bir konuşma veriyorsan, kapanışının bir sonraki konuşmanın girişi ile bağlanması gerekecek; bu nedenle kısa olabilir. Fakat her ayrı konuşmanın kendi amacını gerçekleştiren bir kapanışı olması gerekir. Eğer bu amaç gerçekleşiyorsa, o zaman kapanış uygun uzunluktadır.
**********
15-18. Eğer vakit ayarlamasına titizlikle dikkat edilmezse, bundan hangi sonuçlar doğar?
15 Vakit ayarlaması. Sadece kapanışın değil, konuşmanın her kısmının uzunluğuna dikkat etmek gerekir. Bundan ötürü Konuşmalar İçin Nasihat fişinde “Vakit ayarlaması”na ayrı bir yer verilmiştir.
16 Bir konuşmada uygun bir vakit ayarlamasının önemini küçümsememek gerekir. Eğer konuşma iyi hazırlanmışsa, tümünün vakit ayarlaması da göz önünde bulundurulmuş olacaktır. Konuşmacı, malzemenin tümünü sığdırmak amacıyla vaktini geçirirse aslında hedefine ulaşmış olmaz. Dinleyiciler huzursuz olmaya başlar ve saatlerine bakıp söylediklerine tam bir dikkat vermezler. Konuşmanın amacına ulaşması açısından en büyük önemi taşıyan kısmın, söylenenleri uygulayan ve dinleyicileri harekete geçiren kapanış kısmının, değeri kaybolacaktır. Dinleyiciler çok kere konuşmacı vaktini geçirdiği için onun son sözlerini dinlemeyecekler ve yararlanamayacaklardır.
17 Konuşmacı vaktini geçirirse, sadece dinleyiciler değil kendisi de huzursuz olmaya başlar. Vaktinin bitmek üzere, malzemesinin fazla olduğunun farkına vardığında, etkili olmayı bir kenara bırakıp, fazla malzemeyi az zamanda vermeye çalışabilir. Bu, çok defa dengesini kaybetmesine yol açar. Diğer taraftan eğer konuşmacı kendisine ayrılan vakti doldurmak için yeterli malzemesi olmadığının farkına varırsa, sözlerini uzatmaya çalışarak tutarsız söz kalabalığına boğulmuş bir şekilde konuşmaya başlayabilir.
18 Nasihat eden, konuşmacıya vaktinin bittiğini işaret edecektir, fakat eğer bir konuşma sona ermeden önce kesmek gerekirse, bu hem konuşmacıyı hem dinleyicileri hayal kırıklığına uğratacaktır. Konuşmacının, malzemesine, onu sunma arzusu duyacak kadar ilgi göstermesi gerekir. Konuşma yarıda kesildiği için dinleyiciler kapanışı işitemezlerse, kendilerini sanki yarı yolda bırakılmış gibi hissedeceklerdir. Konuşmalarında daima vaktini geçiren bir kimse ya başkalarına karşı düşüncesizdir ya da hazırlığı azdır.
19, 20. Vakit ayarlaması neden özellikle Tanrısal Hizmet ibadetlerinde ve büyük ibadet programlarında önemlidir?
19 Eğer bir programa birkaç konuşmacı katılıyorsa, iyi bir vakit ayarlaması çok önemlidir. Örneğin, bir Tanrısal Hizmet ibadetinde genellikle üç kısım var. Eğer her konuşmacı kendisine ayrılan vakti sadece bir buçuk iki dakika geçirirse ibadet kolayca beş dakika uzayacak. Fakat bir buçuk iki dakika çok kısa bir zaman değil mi? Bunun sonucunda, eve dönüşte binecekleri araca yetişebilmek için bazılarının ibadet bitmeden önce gitmeleri gerekebilir veya eşini ibadetten almaya gelmiş olan imanda olmayan birinin beklemek zorunda kalması nedeniyle canı sıkılabilir. Böylece durum ne olursa olsun ayrılan vakti geçirmek hiçbir zaman iyi bir etki bırakmaz.
20 Eğer bir konuşmacı bir sempozyumda kendisine ayrılan vakti doldurmazsa, güçlükler çıkabilir. Örneğin, bir biradere bir büyük ibadet programında yarım saatlik bir konuşma tahsis edildiyse ve kendisi onu yirmi dakikada bitirirse, bir sonraki konuşmacı hemen başlamak üzere hazır değilse program kesintiye uğrayabilir.
21-24. Vakit ayarlamasıyla ilgili birkaç sorunu ve nedenlerini kısaca göster.
21 Bir konuşmada vakti geçirmenin başlıca nedenlerinden biri malzemenin fazla oluşudur. Bu, konuşma hazırlanırken düzeltilmesi gereken bir husustur. Böyle olmakla beraber eğer Konuşmalar İçin Nasihat fişinin daha önceki noktalarının hepsini buraya kadar başardıysan, vakit ayarlaması da bir sorun olmayacaktır. Eğer ana noktaları ayırıp seçmeyi ve uygun bir anahat hazırlamayı zaten öğrenmişsen, iyi bir vakit ayarlamasının kendiliğinden olduğunu göreceksin. Vakit ayarlaması, büyük ölçüde nasihat fişinin daha önce müzakere edilen konuşma niteliklerine bağlı olduğu için sonuna doğru ele alınıyor.
22 Bu noktada sorun genellikle vakti aşmaktır. İyi hazırlanmış bir konuşmacının genellikle bol bilgilendirici malzemesi var, fakat ayrılan zamandan fazlasını kullanmamaya dikkat etmeli.
23 Bununla beraber yeni veya tecrübesiz konuşmacılar bazen konuşmalarını çabucak bitirme eğilimindedirler. Onların da, ellerindeki vaktin tümünü değerlendirmeyi öğrenmeleri gerekir. Başlangıçta, konuşmalarının tam istenen uzunlukta olmasını sağlamak onlara biraz zor gelebilir, fakat kendilerine ayrılan vakte en yakın zamanda bitirmeye gayret etmelidirler. Bununla birlikte eğer konuşma çok kısa değilse ve konuşmacı tam ve tatmin edici bir konuşma sunmuşsa vakit ayarlaması zayıf sayılmayacak.
24 Vakit ayarlamasının zayıf sayılıp sayılmayacağının en iyi anlaşılma şekli, dinleyiciler üzerinde bıraktığı etkiye bakmaktır. Nasihat eden vaktin bitmiş olduğunu belirtince konuşmacı cümlesini bitirmek üzere kendisini serbest hissetsin. Eğer bu cümle ile konuşmasını etkili bir şekilde kapatabilirse ve dinleyiciler tam ve iyi bir konuşma işittiklerini hissederlerse, vakit ayarlaması zayıf olarak nitelenmeyecek.
25-29. Bir kimse konuşmasında vakti uygun şekilde nasıl ayarlayabilir?
25 İyi bir vakit ayarlaması nasıl başarılabilir? Bu, aslında bir hazırlık meselesidir. Sadece konuşmaya dahil edilecek malzeme için değil, konuşmanın sunuluşu hakkında da hazırlık yapmak önemlidir. Sunuş için yeterli bir hazırlık yapıldıysa vakit ayarlaması genellikle doğru olacak.
26 Konuşmanın anahattını hazırlarken ana noktaların hangileri olduklarını açıkça belirt. Her ana noktanın altına birkaç ikincil nokta koyabilirsin. Bazıları gayet tabii başkalarına oranla daha önemli olacak. Hangilerinin önemli olduklarını ve hangilerinin gerekirse atılabileceğini bilmelisin. Bu şekilde konuşmanı sunarken vaktin azaldığının farkına varırsan başlıca muhakemeleri yürütüp ikincil noktaları konuşmanın dışında bırakmak kolay olacak.
27 Bu, tarla hizmetinde devamlı olarak yapmamız gereken bir şeydir. Kapılarda insanlarla hakikat hakkında sohbet ederken, eğer dinlerlerse belki birkaç dakika onlarla konuşacağız. Fakat aynı sunuşu özetlenmiş şekilde, eğer gerekliyse sadece bir iki dakikada sunmaya da hazırız. Bu nasıl yapılabilir? Ana nokta veya noktalar ve bunları desteklemek için gerekli olan en önemli düşünceler zihnimizdedir. Önem bakımından ikinci derecede olan ve müzakeremizi genişletmek üzere kullanabileceğimiz bilgiler de zihnimizdedir. Fakat eğer durum gerektirirse, onları atlayabileceğimizi biliyoruz. Aynı yöntem kürsüden bir konuşma sunulduğu zaman da uygulanabilir.
28 Çok defa, konuşmacı anahattın kenarına vaktinin yarısına geldiğinde ne kadar malzemeyi bitirmiş olması gerektiğini not edebilir veya eğer daha uzun bir konuşma ise, konuşmayı dörde bölebilir. Konuşmasını verirken anahattındaki vakit ayarlama işaretlerine gelince duvardaki saate bakıp ne durumda olduğunu kontrol etmesi gerekir. Eğer geride kaldıysa, son dakikayı bekleyip her şeyi kapanışa bırakarak etkisini bozmaktansa, o anda önem bakımından ikinci derecede olan malzemeyi atmaya başlaması gerekir. Eğer bir konuşmacı devamlı olarak ve göze çarpar şekilde kolundaki saate bakarsa veya dinleyicilerine vaktin bitmek üzere olduğunu ve böylece malzemesini acele ile sunmak zorunda kaldığını söylerse, dikkati hemen hemen tamamıyla dağıtır. Bunu dinleyicilerine hissettirmeden doğal bir şekilde yapması gerekir.
29 Bütün konuşma boyunca doğru vakit ayarlamasına uyabilmek için girişin uygun uzunlukta olması, her kilit noktanın doğru oranda geliştirilmesi ve kapanış için yeterli vakit bırakılması gereklidir. Bu, sadece vaktin bitmek üzere olduğunun farkına varıldığı zaman düşünülecek bir şey değildir. Eğer başlangıçtan itibaren vakit ayarlamasına dikkat edersen, sonuç olarak bütün kısımları birbirlerine uygun oranda gelişen bir konuşma sunacaksın.