Notlara Bağlı Olmadan Konuşmak

KONUŞMANIZ üzerinde çok çalışmış olabilirsiniz. Elinizdeki malzeme bilgilendirici olabilir. Sağlam bir mantığı olabilir. Onu akıcı şekilde sunabilirsiniz. Fakat dinleyicilerinizin dikkati dağılmışsa –zihinleri sık sık başka şeylere takıldığından söylediklerinizi bölük pörçük dinliyorlarsa– sunuşunuz ne kadar etkili olabilir? Eğer zihinlerini konuşmaya vermekte zorlanıyorlarsa yüreklerine erişmeniz mümkün olur mu?

Böyle bir sorunun kökeninde ne olabilir? Çeşitli etkenler. Sık görülen bir etken, notlara bağlı olmadan konuşamamaktır. Başka sözlerle konuşmacı ya notlarına çok fazla bakıyordur ya da sunuş tarzı fazla resmidir. Bu sorunlar konuşmanın hazırlanış yöntemiyle doğrudan bağlantılıdır.

Konuşmanızı önce cümle cümle kaleme alır, sonra bir plana dönüştürmeye çalışırsanız, büyük olasılıkla, notlara bağlı olmadan konuşmayı zor bulacaksınız. Neden böyle? Çünkü kullanmayı planladığınız kesin sözcükleri önceden seçtiniz. Konuşmayı sunarken planı kullansanız bile, ister istemez ilk hazırladığınız metindeki sözcükleri hatırlamaya çalışacaksınız. Oysa yazılı bir metinde dil daha resmidir ve cümle yapısı günlük konuşmada olduğundan daha karmaşıktır. Bu, sunuşunuza yansır.

Konuşmayı ayrıntılı olarak kaleme almaktansa şunları deneyin: (1) Bir tema seçin ve bu temayı geliştirirken konuyu hangi ana yönleriyle ele alacağınızı saptayın. Kısa bir konuşmada iki ana nokta yeterli olabilir. Nispeten uzun bir konuşmada dört ya da beş ana nokta olabilir. (2) Her ana noktanın altına, onu geliştirirken kullanmayı planladığınız başlıca ayetleri not edin; ayrıca örneklemelerinizi ve önemli kanıtlamalarınızı da not edin. (3) Konuşmanıza nasıl giriş yapacağınızı düşünün. Belki bir ya da iki cümleyi kaleme alabilirsiniz. Kapanışınızı da planlayın.

Sunuş için hazırlık yapmak çok önemlidir. Fakat konuşmanızı ezberlemek amacıyla sözcük sözcük tekrarlamayın. Notlara bağlı olmadan konuşmada, sunuş hazırlanırken sözcüklere değil, dile getirilecek düşüncelere ağırlık verilmelidir. Düşünceleri zihninizde birbirini kolayca takip edecek duruma gelene kadar tekrarlamalısınız. Konuşmanızın yapısını mantıklı şekilde geliştirmiş ve iyi planlamışsanız bu zor olmamalı ve sunuşunuz sırasında düşünceler doğal olarak, kolayca aklınıza gelmeli.

Yararları Düşünün. Notlara bağlı kalmadan yapılan sunuşun önemli bir üstünlüğü yalın bir tarzda konuşmanızı sağlamasıdır; böylece insanlar olumlu karşılık vermeye daha istekli olurlar. Sunuşunuz daha canlı olacağından dinleyicilerinize daha ilginç gelir.

Bu konuşma yöntemi size dinleyicilerinizle mümkün olduğunca görsel temas kurma fırsatı sağlayarak onlarla iletişiminizi geliştirir. Her bir cümlenin sözcükleri için notlara bağlı kalmadığınızdan dinleyicileriniz konuyu iyi bildiğinizi ve söylediklerinize içtenlikle inandığınızı düşünme eğiliminde olur. Böylece, bu sunuş türü sıcak, sohbet niteliğinde, yürekten yüreğe bir konuşma için elverişlidir.

Notlara bağlı olmadan konuşmak esnekliğe de olanak verir. Malzemenin düzenlenişi, içinde değişiklikler yapamayacağınız kadar katı değildir. Konuşmayı yapacağınız günün erken saatlerinde, haberlerde konunuzla doğrudan bağlantılı olan, dikkate değer bir şey geçtiğini varsayalım. Ona değinmek uygun olmaz mı? Ya da konuşurken, dinleyiciler arasında çok sayıda okul çağında çocuk olduğunu fark edebilirsiniz. Malzemenin yaşamlarını nasıl etkileyeceğini kavramalarına yardım etmek düşüncesiyle örneklerinizi ve onları uygulama tarzınızı değiştirebilirseniz, bu gerçekten iyi olur.

Notlara bağlı olmadan konuşmanın diğer bir üstünlüğü sizin zihninizi de canlı tutmasıdır. Takdir dolu, olumlu karşılık vermeye hazır dinleyicileriniz varsa, siz de hararetlenir ve düşünceleri daha kapsamlı ele alıp vurgu için belirli noktaları tekrarlamaya vakit ayırırsınız. Dinleyicilerinizin ilgisinin azaldığının farkına varırsanız, zihinleri başka yerde olan kişilere hitaben konuşmayı sürdürmektense sorunun üstesinden gelmek için adımlar atabilirsiniz.

Tuzaklardan Sakının. Notlara bağlı olmadan konuşmakla ilgili bazı gizli tuzakların da farkında olmalısınız. Bunlardan biri vakti aşma eğilimidir. Konuşma sırasında çok fazla ek düşünce ele alırsanız vakit ayarlamasında sorun yaşayabilirsiniz. Konuşmanızın her bölümü için ayrılan vakti planınıza not ederseniz bu sorunla başa çıkabilirsiniz. Sonra yapacağınız şey bu programa sıkıca bağlı kalmaktır.

Özellikle deneyimli konuşmacılar için diğer bir tehlike kendine fazla güvenmektir. Bazıları, topluluk önünde konuşma yapmaya alışkın olduklarından, akıllarına gelen düşünceleri hemen toparlayıp ayrılan vakti doldurmakta güçlük çekmezler. Fakat alçakgönüllülük ve bizzat Yehova’nın Yüce Eğitmen olduğu bir eğitim programına katıldığımızı takdir etmemiz, bizi verilen her görevi duamıza konu ederek iyi hazırlanmaya yöneltmelidir.—İş. 30:20; Rom. 12:6-8.

Notlara bağlı olmadan konuşmakta deneyimsiz olan birçok konuşmacı için herhalde en büyük kaygı nedeni, söylemek istediklerini unutma olasılığıdır. Böyle bir olasılığın sizi etkili konuşmalar yapmanın bu ileri adımını atmaktan alıkoymasına izin vermeyin. İyi hazırlanın ve ruhunun yardımı için Yehova’ya yönelin.—Yuhn. 14:26.

Bazı konuşmacıları notlara bağlı olmadan konuşmaktan alıkoyan ise kullanacakları sözcüklerle ilgili duydukları aşırı kaygıdır. Gerçekten de bu tür bir konuşma sözcük seçimi ve dilbilgisine uygunluk açısından metne dayalı konuşmanın sahip olduğu avantajdan yoksun olabilir, fakat sohbet niteliğindeki çekici konuşma tarzı bu eksikliği fazlasıyla telafi eder. İnsanların anlaşılır sözcüklerle ve karmaşık olmayan cümlelerle sunulan düşüncelere olumlu karşılık vermesi daha kolaydır. İyi hazırlanırsanız, uygun ifadeler aklınıza kolayca gelir; bu onları ezberlemekten değil, düşünceleri yeterince tekrarlamış olmaktan kaynaklanır. Eğer günlük sohbetlerinizde dilbilgisi kurallarına uygun konuşursanız, kürsüdeyken de bunu doğal olarak yapacaksınız.

Ne Tür Notlar Kullanılmalı? Zamanla ve alıştırma yaparak konuşma planınızı her nokta için yalnızca birkaç sözcük içerecek şekilde kısaltabilirsiniz. Bu sözcükler, kullanmayı planladığınız ayetlerle ilgili notlarla birlikte, kolayca başvurabileceğiniz şekilde bir kağıda ya da kart üzerine sıralanabilir. Tarla hizmeti için çoğu durumda basit bir konuşma planını ezberinizde tutabilirsiniz. Tekrar ziyaret için bir konu üzerinde araştırma yaptıysanız, küçük bir kağıda birkaç kısa not alıp Mukaddes Kitabınızın arasına koyabilirsiniz. Ya da sohbetinize temel olarak “Mukaddes Kitap Sohbet Konuları” kitapçığından bir konuşma planı kullanabilir veya Reasoning From the Scriptures’daki malzemeden yararlanabilirsiniz.

Ancak, birkaç hafta üst üste ibadetlerde, arasında belki bir umumi konuşmanın da olduğu farklı program kısımları için görevlendirilebilirsiniz. Bu durumda size verilen görevlerden her birini yerine getirmeden önce konuyu yeniden hatırlayarak zihninizi tazelemeniz gerekeceğinden, daha kapsamlı notlara ihtiyaç duyabilirsiniz. Yine de, sunuşunuz sırasında kullanacağınız sözcükler için notlarınıza çok fazla dayanırsanız –neredeyse her cümlede notlarınıza bakarsanız– notlara bağlı olmadan konuşmaya özgü yararları yitirirsiniz. Kapsamlı notlar kullanıyorsanız, yalnızca konuşma planınızı oluşturan birkaç önemli sözcüğe rahatça bakabilmek ya da ayetlerin yerlerini kolayca bulabilmek için işaretler koyun.

Deneyimli bir konuşmacının, büyük ölçüde notlara bağlı olmadan konuşsa da, değişik sunuş türlerini kullanması da yararlı olabilir. Giriş ve kapanış kısımlarında, dinleyiciyle temasın iyi olmasının yanında dikkatle seçilmiş, güçlü sözcüklerden oluşan ifadeler kullanmak da gerektiğinden, ezberlenmiş birkaç cümle etkili olabilir. Veriler, sayılar, alıntılar ya da ayetler söz konusu olduğunda, notlardan okumak yerindedir ve etkili olabilir.

Başkaları Açıklama İstediğinde. Zaman zaman, önceden hazırlık yapma fırsatı bulamadan inançlarımızı açıklamaya davet ediliriz. Bu, tarla hizmetinde karşılaştığımız biri karşı fikir ortaya attığında olabilir. Akrabalarla birlikteyken, işyerinde ya da okulda benzer durumlar baş gösterebilir. Hükümet yetkilileri de inançlarımız ve yaşam tarzımız hakkında açıklama isteyebilirler. Kutsal Yazılar önemle şu teşvikte bulunur: “Sizde olan ümit hakkında sizden her sebep sorana, hilim ve korku ile cevap vermeğe daima hazır olun.”—I. Pet. 3:15.

Resullerin İşleri 4:19, 20’deki kayıtta Petrus ile Yuhanna’nın Yahudi Sanhedrin mahkemesine nasıl cevap verdiğine dikkat edin. Yalnızca iki cümleyle durumlarını açıkça ifade ettiler. Bunu dinleyicilerine uygun bir tarzda, resullerin karşı karşıya geldiği davayla mahkemenin de karşı karşıya bulunduğunu göstererek yaptılar. Sonra, İstefanos’a karşı sahte suçlamalarda bulunuldu ve o da aynı mahkeme önüne çıkarıldı. Onun hazırlıksız olarak, doğaçtan verdiği etkili yanıtı Resullerin İşleri 7:2-53’te okuyun. Malzemesini nasıl düzenledi? Olayları tarihsel sırada sundu. Uygun bir noktada, İsrail milletinin gösterdiği asi ruhu vurgulamaya başladı. Kapanışta, Sanhedrin’in, Tanrı’nın Oğlunu öldürerek aynı ruhu yansıttığını gösterdi.

Hazırlıksız olarak inançlarınızla ilgili açıklama yapmaya davet edildiğinizde söylediklerinizin etkili olmasına ne yardım edebilir? Nehemya’yı örnek alın; o, Kral Artakserkses’in bir sorusuna yanıt vermeden önce sessizce dua etmişti. (Neh. 2:4) Sonra, zihninizde çabucak bir plan yapın. Temel adımlar şöyle sıralanabilir: (1) Açıklamanın içermesi gereken bir ya da iki nokta seçmek (“Mukaddes Kitap Sohbet Konuları”ndaki noktaları kullanmak tercih edilebilir). (2) Bu noktaları desteklemek için hangi ayetlerin kullanılacağına karar vermek. (3) Soruyu soranın istekle dinlemesi için açıklamaya nasıl taktla başlanacağını planlamak. Sonra konuşmaya başlamak.

Baskı altındayken, ne yapmanız gerektiğini hatırlayacak mısınız? İsa takipçilerine şöyle dedi: “Nasıl veya ne söyliyeceğinizden kaygı çekmeyin; çünkü ne söyliyeceğiniz o saatte size verilecektir. Zira söyliyen siz değilsiniz, fakat sizde söyliyen Babanızın Ruhudur.” (Mat. 10:19, 20) Bu, ilk yüzyıldaki Hıristiyanlara verilen mucizevi “hikmet kelâmı”na sizin de sahip olacağınız anlamına gelmez. (I. Kor. 12:8) Fakat Yehova’nın Kendisine hizmet edenler için cemaatlerde sağladığı eğitimden düzenli olarak yararlanırsanız, mukaddes ruh gerektiği zaman ihtiyacınız olan bilgiyi hatırınıza getirecek.—İş. 50:4.

Notlara bağlı olmadan konuşmanın çok etkili olabildiği kuşkusuzdur. Cemaatteki görevlerinizi yerine getirirken bu konuda düzenli olarak alıştırma yaparsanız, o zaman gerektiğinde hazırlıksız yanıtlar vermek zor gelmeyecek, çünkü benzer bir planlama yöntemi kullanacaksınız. Bunu yapmaktan çekinmeyin. Notlara bağlı olmadan konuşmayı öğrenmek tarla hizmetinizi daha etkili duruma getirmenize yardım edecek. Eğer cemaatte konuşma yapma ayrıcalığına sahipseniz, büyük olasılıkla dinleyicilerinizin dikkatini konu üzerinde tutup yüreklerine erişmeniz kolaylaşacak.