Ha Yini Misava Leyintshwa Yi Languteriwa Swinene Swonghasi?

Ku Hela Ka Misava—Ku Tshinele Hi Ndlela Yihi?

SWI vula yini leswaku misava leyi yi ta hela? Xana swi vula ku herisiwa ka misava hi ndzilo, hi laha vukhongeri byin’wana byi dyondzisaka ha kona? Doo; swi nga endlekisa ku yini sweswo kasi Pisalema 104:5 yi ri: “Yi nga ka yi nga ṭekaṭeki ni siku riṅwe”?

Nhlamulo yi va erivaleni loko hi languta le ndzhaku, eka malembe xidzana yo tala lama hundzeke, emisaveni ya le mahlweni ka leyi. A yi onhakile naswona a yi fularhele Xikwembu, kutani “misava leyi a yi ri kona enkarhini wolowo, yi dyiwile hi mati ya ndhambi, yi lova.” Kambe loko misava yoleyo, leyi katsaka matilo ni misava, yi herisiwile hi Ndhambhi ya siku ra Nowa, matilo ni misava ya xiviri a swi hundzanga. Ku hela ka misava leyi na kona a ku nge vuli ku lovisiwa ka matilo lama nga ni tinyeleti ni planete ya Misava.—2 Petro 3:5, 6; Genesa 6:1-8.

Minkarhi yin’wana Bibele yi tirhisa rito leri nge “matilo” ni leri nge “misava” hi ndlela yo gega. “Matilo” ma nga ha tirhiseriwa ku vula Sathana, xikwembu xa misava leyi; vafumi va misava lava lawuriwaka hi yena; ni matimba ya mimoya leyo biha eswivandleni swa le tilweni—leswi hinkwaswo ka swona swi kucetelaka vanhu hi nhlohlotelo wa mademona. (2 Vakorinto 4:4; Vaefesa 6:12) “Misava” hakanyingi yi tirhiseriwa ku vula vanhu va misava. (Genesa 11:1; 1 Tihosi 2:1, 2; 1 Tikronika 16:31; Pisalema 96:1) Matilo ni misava leyi yo fanekisela hi yona leyi 2 Petro 3:7 yi vulaka leswaku yi ta lovisiwa hi “ndzilo.”—Vagalatiya 1:4.

Kutani Petro u vula mahungu lama tsakisaka ya leswaku misava leyi ya khale yi ta pfariwa hi leyintshwa: “Hi ku ya hi ku tshembisa ka Hosi, hi langutele matilo lamantshwa ni misava leyintshwa, laha ku nga ta va ni ku lulama.”—2 Petro 3:13.

Misava Leyintshwa Leyi Nga Riki Na Mihloti Ni Rifu

Marito ya Petro ya leswaku ku lulama ku ta va kona eka misava yoleyo leyintshwa i mahungu lama amukelekaka, kambe leswi Yohane a swi engetaka malunghana na yona swi endla munhu a nyanyuka hakunene! Eka Nhlavutelo 21:3, 4 u vule leswi ha yona: “Ndzi twa rito lerikulu leri humaka exiluvelweni ri ku: ‘Vonani, vuako bya Xikwembu byi le vanhwini. Xi ta aka na vona, kutani va ta va vanhu va xona; Xikwembu hi xoxe xi ta va na vona, xi va Xikwembu xa vona. Xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.’”

Ematshan’wini yo herisa misava hi ndzilo, Yehovha u ni xikongomelo xa leswaku yi akiwa hi laha ku nga heriki: “Ku v̌urile ŝeŝo Yehova, l’a endleke matilo, šona Šikwembu le’ši endleke misav̌a ni ku yi v̌umba, le’ši yi sunguleke ši ri šona; a [xi] yi endlaka mananga, kambe [xi] yi endlile leŝaku yi akiwa.”—Esaya 45:18.

Ku lulama ku ta va kona hikuva vanhu lava nga lulamangiki va nga ka va nga vi kona: “La’v̌a lulameke v̌a ta aka misav̌eni, la’v̌o tenga v̌a ta siyiwa kona; kambe la’v̌o biha v̌a ta susiwa la misav̌eni, ni timbabva ti ta [ts]uv̌uriwa ka yona.”—Swivuriso 2:21, 22.

Mupisalema Davhida la huhuteriweke na yena u tiyisa leswi: “Ku sele nkarinyana, kutani lo’wo biha a nga ka a nga ha v̌i kona; u ta lav̌isisa šiv̌andla ša yena, kutani a ta v̌a a nga ha ri kona. V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”—Pisalema 37:10, 11.

Yesu hi yexe wa swi tiyisa leswi, loko a vula leswi eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni: “Ku katekile lavo rhula, hikuva va ta dya ndzhaka ya misava.” Tanihi hulumendhe ya vona, vatitsongahati lava, va ta katekisiwa hi matilo lamantshwa yo lulama lawa va ma khongelelaka: “A ku te ku fuma ka wena; ku rhandza ka wena aku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni.”—Matewu 5:5; 6:10.

Ku rhula lokukulu loku nga ta tsakeriwa hi vaaki va misava yoleyo leyintshwa ku ta va kona ni le ka swiharhi: “Hlolwa ri ta ṭhamisa ni šinyimpfana, yingwe yi ta etlela ni šimbutana. Role ni šinghalana, ni homu le’yi noneke, ŝi ta v̌a kuṅwe, ŝi byisiwa hi wanḍisanyana. . . . Ku nga ka ku nga endliwi ŝo biha, ni ku onhiwa e nṭhav̌eni hikwayo le’yi kwetsimaka ya mina; hikuv̌a ku tiv̌a Yehova ku ta neta misav̌a, tani hi leŝi mati ma funengetaka v̌uento bya lwandle.”—Esaya 11:6-9.

Xana Yi Tshinele Hi Ndlela Yihi?

Loko u ehleketa leswaku leswi i ku tlanga hi nkarhi kumbe leswaku i swinene ngopfu lerova a swi tshembisi, tlhela u yimanyana, u anakanya. Ku engetela eka swivumbeko swa xikombiso lexi hlanganeke xa vukona bya Kreste Yesu, ku ni ndzandzelano wa minkarhi wa Bibele lowu kombeteleke eka 1914 tanihi ku sungula ka vukona byakwe. Timbhoni ta Yehovha ti twarise lembe ra 1914 tanihi lembe ra nkoka eku simekiweni ka Mfumo wa Yehovha leswaku wu fuma misava, ti wu twarise hi magazini wa Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa July 1879. Van’wamatimu vo tala ni vaxiyaxiyi va timhaka ta misava, va xiye leswaku lembe ra 1914 ri pfule nguva leyi hambaneke, ya nkoka swinene ematin’wini ya vanhu, hi laha bokisi leri landzelaka ri kombaka ha kona.

Xiendlakalo xin’wana lexi Yesu a xi boxeke xi kumeka eka Matewu 24:21, 22: “Nhlomulo wu ta va lowukulu enkarhini wolowo; nhlomulo lowo tano a wu si va kona hi mpfhuka misava yi tumbulukile ku fikela namuntlha, naswona a wu nga ha vi kona ni siku ni rin’we. Loko masiku walawo a ma nga hungutiwanga, a ku nga ta pona munhu, kambe hikwalaho ka vahlawuriwa va Xikwembu, masiku ya kona ma ta hungutiwa.”

Yesu nakambe u kombe leswaku xikombiso lexi lexi hlanganeke xi ta hetiseka evuton’wini bya rixaka leri ri xi voneke loko xi sungula hi 1914. Eka Matewu 24:32-34, u te: “Dyondzani leswi hi murhi wa nkuwa: Loko marhavi ya wona ma sungula ku olova, ni loko matluka ya wona ma hluka, mi tiva leswaku ximumu xi le kusuhi. Hi mukhuva wolowo, loko mi vona swilo sweswo hinkwaswo, tivani leswaku nkarhi wu le kusuhi, wu le nyangweni. Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina: Rixaka leri ri nga ka ri nga hundzi, ku nga si humelela swilo leswi hinkwaswo.”

Ku vona misava leyi ya khale—swin’we ni tinyimpi, tindlala, mavabyi ni mafu ya rona—se swi hundzile, swi nga ha ri kona, swi ta tisa ntsako. Ku yi vona yi siviwa hi misava leyintshwa ya ku lulama ya Yehovha Xikwembu—a herisa ku rila, mihloti, vuvabyi ni rifu—swi ta hi endla hi tlangela hi laha ku nga heriki ni ku tsaka ni ku dzunisa Yehovha Xikwembu hi laha ku nga heriki, ku nga Muvumbi Lonkulu ni Hosi ya Vuako Hinkwabyo.

Leswi hi nga ni ku langutela loku, a swi hlamarisi leswi vo tala va navelaka leswaku misava leyintshwa ya Yehovha ya ku lulama yi hatlisa, yi siva leyi ya khale leyi teleke hi swirilo, vugevenga, vuvabyi ni rifu! A swi hlamarisi leswaku ku navela ka vona i ku kulu lerova va veka ni masiku ya le mahlweni leswaku yi fika! Hambi swi ri tano, sweswi a ku na swiphemu switsongo ntsena swa xikombiso lexi, leswi swi nga ha endlaka hi vula switsundzuxo swa mavunwa. Sweswi hi vona xikombiso hinkwaxo lexi hlanganeke xi paluxeka, xi hi nyika matimba ya ku langutela ka hina lokukulu ka makumu ya misava leyo yo biha ni misava leyintshwa ya Yehovha leswaku yi yi siva.

[Bokisi leri nga eka tluka 26]

1914 —Lembe Ra Ku Hundzuka Lokukulu Ka Matimu

HAMBI ku ri endzhaku ka nyimpi ya vumbirhi ya misava, vo tala va vula leswaku 1914 hi rona lembe ra ku hundzuka lokukulu eka matimu ya manguva lawa:

“I lembe ra 1914 hakunene, ematshan’wini ya Hiroshima, leri ri funghaka ku hundzuka lokukulu enkarhini wa hina.”—René Albrecht-Carrié, The Scientific Monthly, July 1951.

“Ku sukela hi 1914, un’wana ni un’wana loyi a khumbekaka hi vutomi emisaveni, u karhatiwe ngopfu hi leswi a swi tikomba onge i ku macha loku kunguhatiweke ni loku nga papalatekiki loku yisaka ekhombyeni lerikulu. Vanhu vo tala lava khumbekaka va fikele laha va ehleketaka leswaku a xi kona lexi xi nga endliwaka leswaku ku siveriwa khombo leri lerikulu.”—Bertrand Russell, The New York Times Magazine, September 27, 1953.

“Nguva ya namuntlha . . . yi sungule hi 1914, naswona a nga kona loyi a tivaka nkarhi ni ndlela leyi yi nga ta hela ha yona. . . . Yi nga ha hela hi ku dlayana lokukulu ka vanhu.”—The Seattle Times, January 1, 1959.

“Misava hinkwayo yi pfilunganile ku sukela hi Nyimpi yo Sungula ya Misava naswona a hi swi tivi ni sweswi, leswaku xivangelo hi xihi. . . . Utopia a ri tshembisa. A ku ri ni ku rhula ni ntshamiseko. Kutani hinkwaswo swi onhaka. Ku sukela enkarhini wolowo a hi ri exiyin’weni lexo biha.”—Dr. Walker Percy, American Medical News, November 21, 1977.

“Hi 1914 misava yi lahlekeriwe hi vun’we lebyi yi nga kotangiki ku tlhela yi byi kuma. . . . Lowu a ku ri nkarhi wa mpfilumpfilu lowukulu ni madzolonga, ehandle ka tiko ni le ndzeni ka rona.”—The Economist, London, August 4, 1979.

“Xin’wana ni xin’wana xi ta ya xi antswa. Leyi i misava leyi ndzi velekiweke eka yona. . . . Hi ku hatlisa, ndzi nga rindzelanga nchumu, eka mixo wun’wana hi 1914 hinkwaswo swi herile.”—Xirho xa hulumendhe ya le Britain, Harold Macmillan, The New York Times, November 23, 1980.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ku rhula lokukulu eka hinkwavo emisaveni leyintshwa leyi tshembisiweke