Ku Andza Ka Vana Lava Nga Ni Ntshikilelo

“RANDY!” Rita a huwelela, a chavisiwe hi leswi a a swi vona a ha ri ekule loko a ri karhi a tshinelela yindlu yakwe. A ku ri Randy n’wana wakwe, miri wa yena a wu ri ehandlenyana a ri efasitereni ra kamara ya xithezi xa le henhla, timitara ta nhungu ku suka le hansi exindledyanini xa maribye. Le ndzeni ka yindlu, Larry u twe ku huwelela ka nsati wakwe loku chavisaka ivi a hatlisa. A tsutsuma hi switepisi, a nghena ekamareni ivi a khoma Randy, a n’wi kokela endzeni a hlayisekile.

Vatswari va Randy a va lava tinhlamulo xikan’we-kan’we. “A wu swi endlela yini leswi? Ha yini?” a va vutisa va nga swi tshembi. “A wu nga ta vaviseka; a wu ta fa!”

Randy a hlamula handle ko tivona xihoxo, “a ndzi lava ku fa.”

Randy o va na ntlhanu wa malembe ntsena.

LOKO u languta Randy, a wu ta vona a hanye kahle, a ri mufana la nga ni rihanyo lerinene. A ku ri hava na un’we loyi a a anakanya leswaku embilwini a a lava ku fa. Kambe nkambisiso lowu landzeleke wu kume leswaku Randy a a ri n’wana la nga ni ntshikilelo lowukulu swinene.

Vana vo tala ku fana na Randy va hlaseriwa swinene hi ku pfilunganyeka lokukulu. Hikwalaho ko tsandzeka ku kuma tindlela letinene ta ku lawula ntshikilelo wa vona, van’wana hi ndlela leyi vavisaka va ringeta ku pfala ku karhateka ka vona. Kambe ntshikilelo lowu wu tumbetiweke wu hetelela wu humele erivaleni. Eka van’wana, loko va nga boxi ku karhateka ka vona ku vanga mavabyi emirini kumbe ku tikhoma ko biha. Eka van’wana, ntshikilelo wu nga tlheriseriwa endzeni hi swiendlo swa ku tixanisa ku katsa ni ku tivavisa, ku nga dyi hi mfanelo, ku tirhisa swilo leswi dakwaka hi ndlela leyi hoxeke, hambi ku ri ku tisunga. The Child in Crisis yi ri: “Swo tala swa swiphiqo leswi—ngopfu-ngopfu ku tisunga—a swi langutiwa swi ri swa vanhu lavakulu ni vana va kondlo-a-ndzi-dyi. Sweswi swi vonaka swi hundzela ni hala ka vana lavatsongo.”

Vanhu lavakulu lava hlamaleke va vutisa: ‘Xana leswi swi vangiwa hi yini? Xana nkarhi wa vun’wana a hi nkarhi wa swilo swo tlangisa ni ku tlanga, nkarhi wa ku hleka ni ku tiphina?’ Eka vana vo tala nhlamulo yi ri doo. Dok. Julius Segal u ri: “Mhaka ya leswaku vun’wana i nkarhi wa mintsako leyi heleleke i nchumu wa vunwa lowu nga lo vumbiwa hi vanhu lavakulu.” Ntiyiso lowu wu tiyisisiwa hi mutivi wa ta vana Joseph Lupo loko a ku: “Ndzi tirhe malembe ya makume-mbirhi ntlhanu. Namuntlha ndzi vona vavabyi vo tala ngopfu lava nga ni ntshikilelo lava nga swihlangi ni vana va kondlo-a-ndzi-dyi.”

I yini lexi vangaka ntshikilelo wolowo lowukulu swonghasi eka vana? Xana swikombiso leswi nga ku tsundzuxaka hi swihi? Xana vana lava nga ni ntshikilelo va nga pfuniwa njhani? Swivutiso leswi swi ta hlamuriwa eka swihloko leswi landzelaka.