Maxelo Lama Taka
KU THYAKISIWA ka atimosifiya ya hina ko va xin’wana xa swiphiqo swa mbangu leswi endliweke hi vanhu. Swiphiqo swin’wana i ku tsemeleriwa lokukulu ka mirhi, ku dlayiwa ka mixaka ya swiharhi, ku thyakisiwa ka milambu, mativa ni malwandle. Xin’wana ni xin’wana xa swiphiqo leswi xi kambisisiwile hi vukheta naswona ku endliwe malunghiselelo ya ku swi lulamisa. Leswi swi nga swiphiqo swa misava hinkwayo, swi lava ntlhantlho wa misava hinkwayo. Ku ni ku pfumelelana lokukulu emhakeni leyi swin’we ni leswi swi nga endliwaka leswaku swi lulamisiwa. Lembe na lembe, hi twa leswaku ku fanele ku tekiwa goza. Lembe na lembe leswi endliwaka a swi nyawuri. Hakanyingi vaendli va milawu va vilerisiwa hi swiphiqo leswi, naswona va pfumela leswaku ku fanele ku endliwa swo karhi, kambe va tlhela va ku, “a hi hina hi nga ta swi endla, a hi nge swi endli hi nomu lowu,” va tiyisile.
Hi 1970 laha ku sunguriweke Siku ra Misava, vanhu lava kombisaka ku vilela le Dorobeni ra New York a va tamele xifaniso lexikulu. Xifaniso lexi a xi kombisa pulanete ya Misava yi ri karhi yi ba “Nyandayeye!!” Xana mani na mani u ta xi angula xikombelo xexo? Rito ra Xikwembu ri nyikela nhlamulo: “Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a v̌anhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa, ku hefemula ka v̌ona loko ku hela, v̌a tlhelela e nṭhurini; kutani hi siku rolero makungu ya v̌ona ma ta hela.” (Pisalema 146:3, 4) Mupisalema loko a ya emahlweni, u kombetela eka Muvumbi hikuva hi Yena ntsena la nga ni matimba, vutlharhi ni ku tiyimisela ku lulamisa swiphiqo hinkwaswo swo rharhangana leswi vanhu va langutaneke na swona. Ha hlaya: “Ku katekile loyi . . . ku ṭhemba ka yena ku nga ka Yehova, Šikwembu ša yena. O endlile matilo ni misav̌a, e lwandle ni hikwaŝo le’ŝi nga ka rona.”—Pisalema 146:5, 6.
Xitshembiso Xa Muvumbi Xa Rirhandzu
Misava i nyiko leyi humaka eka Xikwembu. Xi yi endlile ni ku yi vumba, swin’we ni maendlelo hinkwawo lama rharhanganeke, lama hlamarisaka lama endlaka leswaku maxelo ya misava ma va lama tsakisaka. (Pisalema 115:15, 16) Bibele yi ri: “Hi šona [Xikwembu] ši nga endla misav̌a hi matimba ya šona, ši tiyisile ntumbuluko hi v̌utlhari bya šona, kutani hi ku twisisa ka šona, ši andlarile matilo. Loko ši tlakusa rito, mati ma hlengeletana e matilweni; kambe ši humesa tihunguv̌a e makuṅwini ya misav̌a; hi ku hatima ši nisa mpfula, kutani ši humesa moya e ku fumeni ka wona.”—Yeremiya 10:12, 13.
Rirhandzu ra Muvumbi eka vanhu ri hlamuseriwe hi muapostola Pawulo eka vanhu va le Listra wa khale. U te: “Hambileswi [Xikwembu] xi nga titshikangiki xi nga ri na vumbhoni hikuva xi endle leswinene, xi mi nyika timpfula ta le tilweni ni tinguva ta mihandzu, xi tata timbilu ta n’wina hi ku helela hi swakudya ni ku khana lokukulu.”—Mintirho 14:17.
Vumundzuku bya pulanete leyi a byi titsheganga hi matshalatshala ni mintwanano ya vanhu. Malunghana ni maxelo, Loyi a nga ni matimba ya ku ma lawula u tshembise vanhu vakwe va khale a ku: “Nḍi ta mi nyika timpfula e mikarini ya tona; e misav̌a yi ta humesa ŝa yona, ni miri ya masimu yi ta v̌eka mihanḍu.” (Levhitika 26:4) Ku nga ri khale vanhu va ta tiphina hi swiyimo swo tano emisaveni hinkwayo. A swi nga ha endleki leswaku vanhu va chavisiwa hi swidzedze leswi onhaka, magandlati lama tsemaka nhlana, tindhambi, dyandza kumbe makhombo man’wana ya ntumbuluko.
Magandlati, moya ni maxelo swi ta tsakisa swinene. Vanhu va nga ha hambeta va vulavula hi maxelo, kambe ku hava lexi va nga ta xi endlaka malunghana na wona. Eka vumundzuku lebyi nga ta tisiwa hi Xikwembu, vutomi byi ta tsakisa lerova ku nge vi na xilaveko xo lulamisa maxelo.