Xitsotswana Lexi Nga Ni Risiha Swinene Xa “Water Bear”

HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE JAPANI

◼ LOKO wo lava-lava ematini emisaveni hinkwayo—enkuxwini, eayisini, etindhawini leti tsakamaka, eswihlobyeni swa mati yo hisa, emativeni, emalwandle kumbexana ni le ndzhaku ka yindlu ya wena—swi nga ha endleka u kuma xitsotswana lexi, hi xin’wana xa swivumbiwa leswitsongo leswi nga ni risiha ngopfu. Xitsotswana lexi, i xitsongo ngopfu lerova a swi olovi ku xi vona, miri wa xona wu ni swiphemu swa mune naswona wu funengetiwe hi xisirhelelo, xi ni swinengana swa nhungu leswi nga ni minwala. Xivumbeko xa xona xi fana ni xa bere leyo loloha, hikwalaho xi vitaniwaka bere ya le matini (water bear).

Switsotswana leswi swa nonoka loko swi famba. Ku ni mixaka ya swona yo tala leyi tivekaka, naswona swa xisati swa kona swi tshikela matandza yo sukela eka rin’we ku ya eka 30. U nga ha kuma switsotswana swo tala swinene eka sava leritsongo leri tsakamaka. Ndhawu ya kahle leyi u nga swi kumaka eka yona hi le nkuxwini lowu nga le lwangwini ra yindlu.

Switsotswana leswi swi kota ku hanya eka tindhawu leti nga ni maxelo yo biha swinene. Encyclopædia Britannica yi ri: “Switsotswana leswi, swi vekiwe ku ringana masiku ya nhungu endhawini leyi nga riki na moya, ku suka kwalaho swi hoxiwa endhawini leyi mahiselo ya kona ma tolovelekeke leyi nga ni gasi ya helium masiku manharhu, ku suka kwalaho swi hoxiwa ku ringana tiawara to hlayanyana eka ndhawu leyi titimelaka -272°C, kambe swi tlhele swi hanya loko swi tisiwa endhawini leyi nga ni mahiselo lama tolovelekeke.” Miseve ya gezi ra X-rheyi leyi phindhekeke ka madzana-dzana hi ku hisa leyi nga dlayaka munhu a yi swi dlayi swona. Naswona ku vuriwa leswaku swi nga swi kota ku hanya endhawini leyi nga riki na atimosifiya nkarhi wo karhi!

Swi pfuniwa hileswi swi kotaka ku endla onge swi file, naswona hi nkarhi wolowo miri wa swona wu va wu gayela katsongo swinene, ehansi ka 0,01 wa tiphesente ta magayelo lama tolovelekeke—kahle-kahle a swi koteki ku xi vona leswaku xa hanya hi nkarhi wolowo! Leswaku swi va eka xiyimo lexi, swa tisonga, mati ya swona lama helaka ma siviwa hi chukela ro hlawuleka, kutani swi tikhondla onge i xikhongolotwana. Loko ku va ni maxelo lama tolovelekeke, swi tlhela swi hanyanya endzhaku ka timinete kumbe tiawara ti nga ri tingani. Exiyin’weni xin’wana, switsotswana leswi swi heteke malembe ya 100 onge swi file, swi sungule ku hanyanya loko swi vekiwa endhawini leyi nga ni maxelo lama tolovelekeke!

Ina, switsotswana leswi “kokovaka” swi dzunisa Yehovha hi ndlela ya swona yo rhula kambe leyi hlamarisaka.—Pisalema 148:10, 13.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 30]

© Diane Nelson/Visuals Unlimited