Ta Rivala
Hi xiringaniso nhlayo ya vanhu lava tshunguriwaka hi dokodela un’we wa le Tanzania i 64 000.—THE CITIZEN, TANZANIA.
‘Ku ni vanhu va kwalomu ka 1 000 000 000 lava hanyaka hi rikoko ra xilondza, naswona Nhlangano wa Matiko lowu tirhisaka nhlangano lowu vuriwaka Millennium Development Goal swi tikomba wu ta tsandzeka ku herisa ndlala emisaveni hinkwayo hi 2015.’—SCIENCE, U.S.A.
“Tikhampani ta dzana emisaveni hinkwayo leti fambaka emahlweni hi ku endla matlharhi ti vule leswaku ti endle mali leyi ringanaka R2 826 wa tibiliyoni hi 2008 naswona ti kume mali leyi engetelekeke ya R287 wa tibiliyoni naswona mali leyi yi tlula leyi ti yi kumeke hi 2007.—STOCKHOLM INTERNATIONAL PEACE RESEARCH INSTITUTE, SWEDEN.
Xana Switsongwatsongwana Swi Ya Swi Hela?
Thomas McDade, profesa wa le Yunivhesiti ya N’walungu-vupela dyambu, le Illinois, eU.S.A u ri: “Ndzavisiso wa hina wu kombisa leswaku ku va munhu a kulela endhawini leyi baseke ngopfu swi nga ha endla leswaku a nga tirhandzi loko a kula, xisweswo a nga ha khomiwa hi mavabyi yo hambana-hambana.” Nkambisiso lowu endliweke exikarhi ka vana va le Filipino ni va le Amerika wu kombisa leswaku vanhu va le Filipino va karhatiwa hi mavabyi lama nga ha va tlulelaka loko va ha ri vatsongo. Ku hambana na vona, vantshwa va le Filipino va ni mpimo wutsongo wa ngati hikwalaho ka leswi va nga ni tiprotheyini to tala, naswona ta pfuna swinene loko munhu a pfimbile. Xana hi nga dyondza yini eka minkambisiso leyi? Loko vana va kulela endhawini leyi taleke tibaktheriya, swi nga ha sirhelela vanhu lavakulu leswaku va nga khomiwi hi mavabyi lama dlayaka.
Vantshwa Va Lahle Mikhuva Leyinene eNtirhweni
Vathori vo tala va le Finland va karhateka hi vantshwa va manguva lawa lava endlaka swikombelo swa mintirho naswona va nga swi kotiki ku hanyisana ni vanhu van’wana hambi ku ri ku hlayisa ntirho wa vona. Anne Mikkola mininjhere wa le rhesiturente, eka mbulavurisano lowu a veke na wona ni khamphani yo haxa mahungu ya le Finland u te: “Vatirhi va teka nkarhi wa ntirho tanihi nkarhi lowu va nga endlaka leswi va swi lavaka. Va ehleketa leswaku va nga chayisa kumbe va fika hi nkarhi lowu va wu lavaka.” Mahanyelo ni maambalelo i xiphiqo. Ngopfu-ngopfu etindhawini leti va tirhaka hi vanhu, minkarhi hinkwayo vathori va fanele va va komba ndlela leyi va faneleke va ambala ha yona. Swin’wana leswi kombisaka leswaku vantshwa va lahle mikhuva leyinene hi leswi va nga swi kotiki ku hambanisa nkarhi wa ntirho ni wa munhu hi yexe, sweswo swi voniwa hiloko va endzelana hi nkarhi wa ntirho.
Mati Ya Lwandle Ma Tlhantlhe Timholovo
Mholovo leyi tekeke nkarhi wo leha exikarhi ka Bangladesh na Indiya yo lwela xihlala lexitsongo lexi nga eNsonga wa Bengal yi tlhantlhiwe hi ku va mati ya lwandle ma funengeta xihlala xexo. Xihlala xexo lexi a ku nga tshami munhu eka xona, lexi Maindiya a ma xi vitana Xihlala xa New Moore, kasi vanhu va le Bangladesh va xi vitana Xihlala xa South Talpatti, a xi swi kotanga ku ndlandlamuka xi hundza eka timitara timbirhi ehenhla ka vuandlalo bya lwandle. Swifaniso swa sethalayiti swi kombisa leswaku lwandle ra ha ku xi funengeta. Profesa Sugata Hazra, wa le Yunivhesiti ya le Jadavpur yo Dyondzela swilo swa le Lwandle leyi nga eCalcutta u ri: “Leswi matiko lawa mambirhi ma tsandzekeke ku swi endla hi ku vulavurisana ntsena, swi tlhantlhiwe hi maxelo lama hisaka swinene.”