I Yini Leswi U Nga Swi Endlaka Loko U Pandziwa Hi Nhloko Swinene?

Joyce i wansati wa migingiriko la tirhaka ehofisini, u le ku hlayeni ka maphepha. U te loko a ha ri eku hlayeni, hiloko mahlo yakwe ma ku mphii! Leswi a swi tsariwe emaphepheni wolawo swi sungule ku n’wi pfilunganya, swi va tilayini to gombonyoka. Swi nga si ya kwihi, Joyce a a nga ha voni nchumu. Loko a xiya leswi a swi ri eku endlekeni, u nambe a nwa philisi leri endleriweke swiyimo swa xihatla.

JOYCE u khomiwe hi vuvabyi bya ku pandziwa hi nhloko (migraine) ku nga vuvabyi lebyi hambaneke ni ku pandziwa hi nhloko leyi tolovelekeke. Hi xikombiso, ku hambana ni ku pandziwa hi nhloko leyi tolovelekeke, leyi nhloko yi tshama yi ri karhi yi ku karhata. Hi hala tlhelo, yi endla leswaku munhu a nga koti ku endla nchumu.

Xana swi kona swikombiso swa ku karhatiwa hi nhloko leyi? Xitlhavi xa kona a xi tiyiseleleki naswona xi twala etlhelo rin’we. Munhu loyi yi n’wi khomeke a nga ha twa a lava ku hlanta naswona a nga swi lavi ku va laha ku nga ni rivoni leri tlhavaka. Nhloko leyi yi nga ha heta masiku kumbe tiawara to hlayanyana.

Hambileswi vanhu vo tala va tshamaka va pandziwa hi nhloko nkarhi na nkarhi, ko va un’we ntsena eka va khume la khomiweke hi vuvabyi lebyi. Vavasati hi vona byi va khomaka ngopfu ku tlula vavanuna. A byi va khomi hi tindlela leti fanaka, kambe lava byi va khomaka va xwa masiku yo hlayanyana entirhweni lembe ni lembe. Byi endla leswaku va hunguteriwa miholo ya vona naswona byi nga khumba ndyangu ni vutomi bya munhu yoloye. Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri vula leswaku vuvabyi lebyi hi byin’wana bya mavabyi ya 20 lama siyaka vanhu va lamarile.

Loko munhu a nga si khomiwa hi vuvabyi lebyi, u ta sungula ku twa ku titimela emavokweni, mafidzula, a tshamela ku khomiwa hi ndlala ni ku va ni swipfukela. A nga ha tlhela a khomiwa hi sululwani, a twa ngulumelo wo karhi etindleveni, a twa onge ku ni swilo leswi n’wi tlhavetelaka, a vona xilo xin’we onge i swimbirhi, a tsandzeka ku vulavula kahle kumbe a heleriwa hi matimba.

A swi si twisisiwa hi ku helela leswaku vuvabyi lebyi byi vangiwa hi yini, kambe ku ehleketiwa leswaku i ku hlangana-hlangana ka fambiselo ra misiha leri kavanyetaka misiha ya ngati leyi nga enhlokweni. Xitlhavi xa kona xi kavanyeta misiha leyi fambisaka ngati. Magazini lowu vuriwaka Emergency Medicine wu ri: “Vanhu lava byi va karhataka va byi kuma eka vatswari va vona naswona byi nga ha vangiwa hi swiphiqo swo tanihi ku nga etleli, swilo leswi nun’hwelaka ngopfu, ku teka riendzo ro leha, ku tlula nkarhi lowu a wu fanele u dya ha wona, ntshikilelo ni ku cinca ka tihomoni.” Vanhu lava nga ni vuvabyi lebyi va nga ha lumalumiwa, va vilela ni ku va ni gome.

Xana U Nga Langutana Njhani Na Byona?

A wu nge swi koti ku tshungula vuvabyi lebyi u velekiweke na byona. Kambe u nga swi kota ku byi sivela leswaku byi nga yi emahlweni byi ku karhata. Ku va u swi tsala ehansi swakudya kumbe swilo leswi endlaka leswaku u karhatiwa hi vuvabyi lebyi, swi nga ku pfuna leswaku u tiva leswi byi vangaka.

Vuvabyi lebyi bya hambana hi ku ya hi vanhu. Lorraine u xiye leswaku byi n’wi karhata ngopfu loko a ri emasikwini. U ri: “Loko ndzi ri emasikwini ndzi xiye leswaku a ndzi fanelanga ndzi tirha ngopfu, ndzi va endhawini leyi hisaka ngopfu kumbe leyi titimelaka swinene, ndzi va endhawini leyi nga ni pongo kumbe ndzi dya swakudya leswi nyunyeteriweke hikuva swi endla leswaku ndzi pandziwa hi nhloko swinene. Hi minkarhi leyi ndzi ringeta ku fambela ekule ni swiyimo leswi.” Joyce loyi a tiyiseleleke vuvabyi lebyi ku tlula malembe ya 60 u ri: “Ndzi xiye leswaku malamula, swihenge ni vhinyo yo tshuka swi endla leswaku ndzi khomiwa hi vuvabyi lebyi, kutani ndza swi papalata.”

Ku tiva swakudya leswi nga ku vangelaka vuvabyi lebyi a swi olovi hikuva swakudya swo tala swi hlanganisiwa ni swilo swo hambana-hambana. Hi xikombiso, u nga ha dya chokoleti yi nga ku endli nchumu kambe minkarhi yin’wana yi ku pandzisa nhloko hikwalaho ka leswi yi hlanganisiweke ni swilo swin’wana.

Hambiloko u nga swi koti ku tiva swilo leswi ku vangelaka vuvabyi lebyi kumbe swilo leswi u faneleke u swi papalata, ku na swin’wana leswi u nga swi endlaka leswaku byi nga ku karhati. Valavisisi va ringanyeta leswaku u etlela hi nkarhi lowu fanaka vhiki rin’wana ni rin’wana. Loko u lava ku etlela nivusiku hi mahelo-vhiki, va ringanyeta leswaku u pfuka hi nkarhi lowu fanaka, kumbexana u nga ha endla mintirho yo karhi ku ringana timinete ti nga ri tingani kutani endzhaku ka sweswo u nga tlhelela eku etleleni. Ku nwa swilo swo hambana-hambana leswi nga ni khafeyini swi nga ku vangela vuvabyi lebyi, kutani u nga nwi tikhapu ta kofi to tlula timbirhi hi siku kumbe u nwa tinghilazi to tlula timbirhi ta namuneti. Tanihi leswi ndlala na yona yi nga vangaka vuvabyi lebyi, dyana hi ndlela ya ntolovelo. Hakanyingi ntshikilelo hi wona lowu vangaka vuvabyi lebyi kambe a swi olovi ku wu papalata. Kutani tinyike nkarhi wo dzumba, kumbexana eka xiyimiso xa wena u nga katsa ku hlaya Bibele kumbe ku yingisela vuyimbeleri lebyi holeke.

Hi Byihi Vutshunguri Lebyi U Nga Byi Tirhisaka?

Ku ni swilo swo tala leswi nga ku pfunaka leswaku u tshungula vuvabyi lebyi.a Hi xikombiso, ku etlela swa pfuna swinene. Tiphilisi leti hungutaka switlhavi ti nga ku pfuna leswaku u kota ku etlela.

Hi 1993, ku endliwe tiphilisi leti vuriwaka ti-triptan naswona ti endliwe hi xikongomelo xo tshungula vanhu lava karhatiwaka hi ku pandziwa hi nhloko swinene (migraine). The Medical Journal of Australia yi ri: “Tiphilisi leti ta pfuna swinene emhakeni ya vutshunguri. Loko ti endliwa a ti pfuna swinene ku fana ni tiphilisi ta penisilini!”

Vuvabyi lebyi a byi dlayi. Kutani vutshunguri bya byona a byi ponisi vutomi hilaha swi nga hakona ni hi vutshunguri bya mavabyi man’wana. Nilokoswiritano, tiphilisi ta triptan ti pfune vanhu lava se a va ri mi malembe va karhatiwa hi vuvabyi lebyi. Kambe lava byi va khomeke va ha fanele va endla leswi boxiweke eku sunguleni ka xihloko lexi, kambe vanhu van’wana lava a byi va karhata va vule leswaku ti-triptan ti endla masingita.

Vutshunguri hinkwabyo byi ni vuyelo lebyinene kumbe byo biha. Xana swi kona leswi nga riki swinene hi ti-triptan? Xo sungula, mali leyi u nga yi tirhisaka ku xava philisi rin’we ra triptan yi ringana ni leyi u nga yi tirhisaka ku xava swakudya swo nandziha, kutani ti endleriwe vanhu lava hakunene byi va karhataka swinene vuvabyi lebyi. Kambe ti-triptan a hi vanhu hinkwavo ti va pfunaka, van’wana rihanyo ra vona a ri va pfumeleli leswaku va ti tirhisa. Hambileswi ku nga riki na vutshunguri lebyi kongomeke byo tshungula vuvabyi lebyi, magazini lowu vuriwaka Emergency Medicine wu gimeta hi marito lawa: “Leswi ku nga ni vutshunguri lebyintshwa ni lebyi antswisiweke bya vuvabyi lebyi, lava byi va karhataka va nga wu kuma mpfuno.”

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ku va u swi tsala ehansi swakudya kumbe swilo leswi endlaka leswaku u karhatiwa hi vuvabyi lebyi swi nga ku pfuna leswaku u tiva leswi byi vangaka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ku yingisela vuyimbeleri lebyi holeke swi nga pfuna ku hunguta ntshikilelo, ngopfu-ngopfu loko u karhatiwa hi nhloko swinene (migraine)

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ku karhatiwa hi nhloko swinene i vuvabyi lebyi madokodela ma nga swi kotaka ku byi tshungula