May

Yefta a a swi tiva leswaku u fanele a pfuniwa hi Xikwembu ku ntshunxa Vaisrayele eka Vaamone. U tshembise Yehovha leswaku loko A n’wi pfuna ku va hlula, u ta nyikela hi munhu wo sungula loyi a nga ta n’wi hlanganyisa loko a vuya enyimpini tanihi “gandzelo ro hisiwa.” (Vaav. 11:30, 31) Xana sweswo a swi vula yini? Yehovha wa swi venga ku endla magandzelo hi vanhu, xisweswo swi le rivaleni leswaku Yefta a a nga ta endla gandzelo hi munhu. (Det. 18:9, 10) Hi ku ya hi Nawu wa Muxe gandzelo ro hisiwa a ku ri nyiko yo hlawuleka leyi munhu a yi nyikaka Yehovha. Kutani Yefta a a vula leswaku munhu loyi a nga ta n’wi nyikela eka Yehovha a a ta n’wi tirhela etabernakeleni vutomi byakwe hinkwabyo. Yehovha u yingise Yefta ni ku n’wi pfuna leswaku a hlula enyimpini. (Vaav. 11:32) Loko Yefta a vuya enyimpini, munhu wo sungula loyi a n’wi hlanganiseke a ku ri n’wana wakwe, loyi a ko va yena ntsena loyi a n’wi rhandzaka. Kutani sweswi Yefta a ta ringiwa. Xana a ta endla leswi a swi tshembiseke? w16.04 1:11-13

Eka malembe ma nga ri mangani mavandlha yo tala ma dyondze buku leyi nge Tshinela Eka Yehovha eka Dyondzo ya Bibele ya Vandlha. U titwe njhani loko hi dyondza hi timfanelo ta Yehovha ni loko u twa ndlela leyi vamakwerhu va titwaka ha yona hi yena? Eminhlanganweni, hi tlhela hi dyondza swo tala hi Bibele hi ku yingisela tinkulumo, minkombiso swin’we ni ku yingiserisisa loko ku hlayiwa Bibele. Minhlangano yi hi dyondzisa ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka eBibeleni. (1 Tes. 4:9, 10) Hi xikombiso, xana u tshame u va kona eka Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza leyi endleke u titwa u lava ku endla swo tala entirhweni wa Yehovha, u antswisa swikhongelo swa wena, kumbe ku rivalela makwerhu wo karhi? Minhlangano ya le xikarhi ka vhiki yi nga hi dyondzisa ndlela yo chumayela mahungu lamanene ni ndlela yo pfuna vanhu ku twisisa ntiyiso wa le Bibeleni.—Mat. 28:19, 20. w16.04 3:4, 5

Xana u tshame u ehleketa hi timholovo leti veke kona eka vanhu lava boxiweke eBibeleni? Eka tindzima ti nga ri tingani to sungula ta Genesa, hi hlaya hi leswaku Kayini u dlaye Avele (Gen. 4:3-8); Lameke u dlaye jaha hi leswi ri n’wi beke (Gen. 4:23); varisi va Abrahama va holove ni varisi va Lota (Gen. 13:5-7); Agara u tivone a tlakukile eka Sara kutani Sara u hlundzukele Abrahama (Gen. 16:3-6); Iximayele u holove ni vanhu hinkwavo naswona na vona va n’wi pfukerile. (Gen. 16:12) Ha yini timholovo leti ti tsariwe eBibeleni? Leswaku hi vona xilaveko xo kondletela ku rhula swikombiso swa vanhu volavo lava a va nga hetisekangi naswona a va ri ni swiphiqo leswikulu. Na hina a hi hetisekangi naswona loko hi ri ni swiphiqo leswi fanaka evuton’wini, hi nga tekelela swikombiso leswinene leswi kumekaka eBibeleni ni ku papalata ku tekelela swikombiso swo biha. Leswi swi nga hi pfuna leswaku hi kondletela ku rhula ni vanhu van’wana. w16.05 1:1, 2

Hi tihi tindlela leti Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va ti tirhiseke loko va chumayela? Va ye hinkwako laha a va ta kuma vanhu kona. Hi xikombiso, va chumayele exitarateni ni le timakete. Va tlhele va ya emakaya ya vanhu leswaku va va lava kona. (Mat. 10:11; Luka 8:1; Mint. 5:42; 20:20) Ku chumayela hi yindlu ni yindlu a ku ri ndlela leyi a va fanele va yi tirhisa leswaku va fikelela vanhu va mixaka hinkwayo. Ku vuriwa yini hi Timbhoni ta Yehovha? Hi tona ntsena leti chumayelaka leswaku Yesu u sungule ku fuma tanihi Hosi ku sukela hi 1914. Ti yingisa Yesu naswona ti rhangisa ntirho wo chumayela evuton’wini bya tona. Buku leyi nge, Pillars of Faith—American Congregations and Their Partners yi vule leswaku Timbhoni ta Yehovha a ti rivali leswaku xikongomelonkulu xa tona i ku chumayela vanhu hi makumu ya misava leyi ni ku va dyondzisa malunghana ni ku ponisiwa. Timbhoni ta Yehovha ti ya emahlweni ti chumayela rungula rolero ni ku tekelela ndlela leyi Yesu ni vadyondzisiwa vakwe a va endla ha yona. w16.05 2:10, 12

Loko hi endla swiboho leswi tsakisaka Yehovha, hi tshinela eka yena naswona wa hi amukela ni ku hi katekisa. (Yak. 4:8) Naswona ripfumelo ra hina eka Yehovha ra tiya. Kutani a hi anakanyisiseni hi leswi hi swi dyondzeke eBibeleni leswaku hi ta twisisa ndlela leyi a anakanyaka ha yona. Entiyisweni, mikarhi hinkwayo hi ta dyondza swilo leswintshwa hi Yehovha. (Yobo 26:14) Kambe loko hi tikarhatela ku dyondza hi yena sweswi, hi ta tlhariha naswona hi ta swi kota ku endla swiboho leswinene. (Swiv. 2:1-5) Ndlela leyi vanhu va anakanyaka ha yona ni makungu ya vona swa cinca, kambe Yehovha a nga cinci. Mupisalema u te: “Xikongomelo xa Yehovha xi ta yima hilaha ku nga riki na makumu; miehleketo ya mbilu yakwe yi suka eka xitukulwana xin’wana yi ya eka xitukulwana xin’wana.” (Ps. 33:11) Swi le rivaleni leswaku hi nga swi kota ku endla swiboho leswinene loko hi dyondza ku anakanya ku fana na Yehovha ni ku endla leswi n’wi tsakisaka. w16.05 3:17

Ha tshemba leswaku Yehovha u kota ku vona timbilu ni ku hlawula ni ku koka vanhu lavanene. Hi yona mhaka hi nga fanelangiki hi avanyisa vanhu va le nsin’wini ya hina kumbe va le vandlheni. (Yoh. 6:44) Loko hi teka Yehovha tanihi Muvumbi wa hina, langutelo ra hina hi vamakwerhu ri ta cinca. (Esa. 64:8) Hi ta swi tekela enhlokweni leswaku va ha ri eku vumbiweni. Yehovha u va teka tano. U vona timbilu ta vona naswona wa swi tiva leswaku ku nga hetiseki ka vona i ka xinkarhana. Nakambe wa swi tiva leswaku va ta va vanhu va njhani. (Ps. 130:3) Hi nga tekelela Yehovha loko hi ri ni langutelo lerinene ro fana ni ra yena hi vamakwerhu. Hi nga tlhela hi tirha ni Muvumbi wa hina ku pfuna vamakwerhu leswaku va endla nhluvuko. (1 Tes. 5:14, 15) Vakulu evandlheni va fanele va veka xikombiso lexinene loko swi ta emhakeni leyi.—Efe. 4:8, 11-13. w16.06 1:4-6

Ku chumayela mahungu lamanene swi nga hi pfuna ku kombisa timfanelo to tanihi ku titsongahata ni timfanelo to hambanahambana ta mihandzu ya moya wa Xikwembu. (Gal. 5:22, 23) Loko hi tekelela Kreste, vanhu va ta kokiwa hi rungula ra hina naswona va nga ha cinca ndlela leyi va hi tekaka ha yona. Hi xikombiso, Timbhoni timbirhi ta le Australia ti ringete ku chumayela wansati un’wana ekaya kakwe, kambe u ti hlundzukele swinene naswona a nga tikhomanga kahle. Hambiswiritano, Timbhoni leti ti n’wi yingisele hi vukheta. Endzhaku, wansati loyi u tisorile hikwalaho ka ndlela leyi a tikhomeke ha yona kutani a tsalela rhavi papila. U kombele ku rivaleriwa hikwalaho ka matikhomelo yakwe. U te, “Ndzi kombela ku rivaleriwa eka ndlela leyi ndzi tikhomeke ha yona emahlweni ka vanhu lavaya vambirhi lava titsongahataka ni ku lehisa mbilu. Ndzi xiphukuphuku hi ku va ndzi hlongole vanhu vambirhi lava chumayelaka Rito ra Xikwembu hi ndlela yo biha.” Loko vahuweleri lava na vona a va lo hlundzuka xana n’wini wa muti a ta va a tsalele rhavi papila? A swi tshembisi. Eka ntokoto lowu ha wu vona nkoka wo va ni moya wo rhula loko hi chumayela. Nsimu yi pfuna van’wana kambe yi tlhela yi hi pfuna ku antswisa vumunhu bya hina. w16.06 2:12, 13

Bibele yi kombisa leswaku vanhu hinkwavo va velekiwa va nga hetisekanga hikwalaho ka xidyoho xa Adamu. (Rhom. 5:12, 19) Kutani minkarhi yin’wana van’wana evandlheni va nga vula kumbe ku endla nchumu lowu nga ta hi twisa ku vava. Loko ku endleka leswi, hi ta endla yini? Hi xikombiso, Eli a ri muprista lonkulu wa le Israyele, kambe vana vakwe vambirhi va majaha a va nga yi yingisi milawu ya Yehovha. Bibele yi ri: “Vana va Eli a va ri vanhu lava nga pfuniki nchumu; a va nga ri na mhaka na Yehovha.” (1 Sam. 2:12) Hambileswi tata wa vona a ri na lunghelo lerikulu evugandzerini bya ntiyiso a va endla swidyoho leswikulu. Eli a a swi tiva leswaku vana vakwe a va endla swilo swo biha swinene. Nilokoswiritano, a nga tiyisanga voko. Hi ku famba ka nkarhi, Yehovha u xupule Eli ni vana vakwe. Naswona endzhaku ka sweswo, a nga ha va pfumelelanga vatukulu va Eli leswaku va va vaprista lavakulu. (1 Sam. 3:10-14) Loko a wu hanye enkarhini wa Eli naswona u swi tiva leswaku u pfumelela vana vakwe ku endla swilo swo biha swinene, xana a wu ta khunguvanyeka? Xana xiyimo lexi a xi ta va xi tsanise ripfumelo ra wena eka Yehovha naswona hikwalaho ka sweswo, a wu ta va u tshike ku n’wi tirhela? w16.06 4:5, 6

Ha yini Yesu a vule marito lawa? Yesu u hlamusele leswaku ha yini hi fanele hi tshemba xitshembiso xexo. U te: “Tata wa n’wina wa le tilweni wa swi tiva leswaku ma swi lava swilo leswi hinkwaswo.” Yehovha wa swi tiva leswi u swi lavaka u nga si swi xiya leswaku wa swi lava. (Filp. 4:19) Wa swi tiva swiambalo leswi hi nga ta swi lava. Wa swi tiva swakudya leswi u swi lavaka. Nakambe wa swi tiva leswaku wena ni ndyangu wa wena mi lava ndhawu yo tshama. Yehovha u ta endla leswaku mi kuma leswi hakunene mi swi lavaka. Ha tshemba leswaku loko hi endla leswi a swi lavaka ni ku rhangisa Mfumo evuton’wini bya hina u ta hi nyika leswi hi swi lavaka ni swo tala. Ha swi xiya leswaku ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha swi hi endla hi tsaka, naswona leswi swi hi pfuna leswaku hi eneriseka hi ku va ni “swakudya ni swifunengeto,” ku nga leswi hi swi lavaka.—1 Tim. 6:6-8. w16.07 1:17, 18

Hikwalaho ka nkutsulo, hi hlanganisiwa ni Xikwembu, leswi vulaka leswaku hi nga va ni vuxaka na xona ni ku va vanghana va xona. Pawulo u hlamusele ndlela leyi mhaka leyi yi fambisanaka ha yona ni musa lowu nga faneriwiki wa Yehovha loko a byela vamakwerhu lava totiweke a ku: “Leswi se hi vuriwaka lava lulameke hikwalaho ka ripfumelo, a hi veni ni ku rhula ni Xikwembu hikwalaho ka Hosi ya hina Yesu Kreste, loyi ha yena hi tlheleke hi kota ku tshinela hi ripfumelo eka musa lowu wu nga faneriwiki lowu hi yimeke eka wona sweswi.” (Rhom. 5:1, 2) Hakunene hi katekile ku va hi kota ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha! Muprofeta Daniyele u tsale leswaku enkarhini wa makumu, “lava va nga ni ku twisisa,” ku nga vatotiwa, va ta tisa “vo tala eku lulameni.” (Dan. 12:3) Xana vatotiwa va swi endlisa ku yini sweswo? Va chumayela mahungu lamanene ni ku dyondzisa “tinyimpfu tin’wana” ta timiliyoni milawu ya Yehovha. (Yoh. 10:16) Va ti pfuna leswaku ti va to lulama eka Xikwembu, leswi kotekaka ntsena hikwalaho ka musa wa xona lowu nga faneriwiki.—Rhom. 3:23, 24. w16.07 3:10, 11

Leswi a ku nga ri swa ntumbuluko leswaku tintsumi ti teka vavasati, ti ve ni vana lava a va ri swihontlovila leswi a swi ri ni tihanyi leswi vuriwaka Manefilimi. Hi nkarhi wolowo, “vubihi bya munhu byi andzile emisaveni” ni “mboyamelo hinkwawo wa miehleketo ya mbilu yakwe [a] wu bihile nkarhi hinkwawo.” (Gen. 6:1-5) Yehovha u tise Ndhambi enkarhini wa Nowa leswaku a herisa vanhu vo biha. Hi nkarhi wolowo, vanhu a va khomeke ngopfu hi mintirho ya siku ni siku ku katsa ni ku cata, a va swi tekelanga enhlokweni leswi “Nowa, muchumayeri wa leswo lulama” a swi vuleke hi ndhambi leyi a yi ri eku teni. (2 Pet. 2:5) Yesu u fanise nkarhi wa Nowa ni nkarhi lowu hi hanyaka eka wona. (Mat. 24:37-39) Namuntlha, vanhu vo tala a va lavi ku yingisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu lama nga eku chumayeriweni emisaveni hinkwayo leswaku byi va vumbhoni eka matiko hinkwawo, mafambiselo lawa yo homboloka ma nga si herisiwa. A hi fanelanga hi pfumelela swilo swo fana ni vukati ni ku va ni vana swi va swa nkoka swinene eka hina lerova hi rivala leswaku siku ra Yehovha ri le kusuhi. w16.08 1:8, 9

Leswi hi hanyaka “emasikwini yo hetelela” hi langutana ni “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” (2 Tim. 3:1-5) Hi yona mhaka ku va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha swi ta endla leswaku hi papalata minkucetelo yo biha. Pawulo a a nga vuli swona leswaku vatekani va fanele va honisana. Leswi hi hanyaka emasikwini yo hetelela, hi fanele hi rhangisa ku tirhela Yehovha eka leswin’wana. (Mat. 6:33) Hambileswi hi hanyaka enkarhini wo tika naswona vukati byo tala byi faka, swa koteka leswaku vatekani va va ni vukati lebyi humelelaka ni ku tlhela va tsaka. I ntiyiso leswaku loko Vakreste lava tekaneke lava minkarhi hinkwayo va tihlanganisaka ni vanhu va Yehovha, va tirhisa ndzayo ya le Matsalweni ni ku pfumela ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima wa Yehovha, va ta swi kota ku xixima “leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we.”—Mar. 10:9. w16.08 2:17, 18

Ku ni xilaveko lexikulu xa varisi evandlheni ra Vukreste, naswona lava nga ta va ni vutihlamuleri byebyo enkarhini lowu taka va fanele va leteriwa. Pawulo u byele Timotiya a ku: “Swilo leswi u swi tweke eka mina hi ku seketeriwa hi timbhoni to tala, swilo leswi swi nyike vanhu vo tshembeka, lava, na vona, va nga ta faneleka kahle ku swi dyondzisa van’wana.” (2 Tim. 2:1, 2) Timotiya u dyondze swilo swo tala loko a tirha ni muapostola loyi, la kuleke. Kutani Timotiya u tirhise ndlela leyi Pawulo a n’wi kombeke yona loko a chumayela ni loko a endla mintirho yin’wana yo kwetsima. (2 Tim. 3:10-12) Pawulo u yi tekele enhlokweni mhaka yo letela Timotiya. A a famba ni jaha leri evutirhelini byakwe. (Mint. 16:1-5) Vakulu va nga tekelela xikombiso xa Pawulo hi ku famba ni malandza ya vutirheli lama fanelekaka loko va endla maendzo ya vurisi loko swi fanerile. Loko va endla tano, va ta pfuna malandza ya vutirheli leswaku ma tekelela xikombiso xa vona xo dyondzisa, ripfumelo, ku lehisa mbilu ni rirhandzu ku nga timfanelo leti vakulu va faneleke va va na tona. Endlelo leri ri nga pfuna leswaku ku leteriwa varisi va “ntlhambi wa Xikwembu” va mundzuku. w16.08 4:16, 17

Ku va mavoko ya munhu yo fanekisela ma hele matimba, minkarhi yin’wana swi nga ha kombetela eka munhu loyi a tshovekeke mbilu kumbe ku heleriwa hi ntshembo. (2 Tikr. 15:7; Hev. 12:12) Swi tolovelekile leswaku munhu loyi a nga eka xiyimo xo tano a hela matimba. Lexi twisaka ku vava, emisaveni leyi yo homboloka ya Sathana hi langutana ni swiphiqo swo tala leswi endlaka hi vilela ni ku hela matimba. Ku fana ni ntambhu leyi boheleriweke eka xikepe leyi endlaka leswaku xi nga fambi, ku vilela swi nga endla leswaku hi hela matimba. (Swiv. 12:25) I yini leswi nga endlaka u titwa hi ndlela yoleyo? Kumbexana u feriwe hi munhu loyi u n’wi rhandzaka, u le ku vabyeni, u ringeta ku khathalela ndyangu wa wena hambileswi ikhonomi yi weke kumbe u langutane ni nkaneto. Hi ku famba ka nkarhi u nga hela matimba. Swi nga tlhela swi ku endla u heleriwa hi ntsako. Kambe u nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta ku pfuna.—Esa. 41:10, 13. w16.09 1:2, 4

Xiyimo xin’wana lexi vo tala va langutaneke na xona i ku lwisana ni ku tsana ka vona. Van’wana a va fanele va tikarhatela ku rhandza nsimu. Kumbexana u fanele u hambeta u tiyisela hambileswi u vabyaka kumbe u nga ni xivundza. Naswona van’wana swa va tikela ku rivalela lava va khunguvanyiseke kumbe ku va dyohela. Ku nga khathariseki leswaku hi na nkarhi wo tanihi kwihi hi tirhela Yehovha, hinkwerhu ka hina hi fanele hi lwisana ni swilo leswi nga hi sivelaka ku tirhela Xikwembu, lexi katekisaka lava tshembekaka eka xona. Loko u xiya leswaku u ni ku navela ko karhi loku hoxeke, khongelela moya lowo kwetsima hi mbilu hinkwayo. Xikhongelo ni moya lowo kwetsima swi nga ku nyika matimba yo endla swilo leswinene leswi Yehovha a nga ta swi katekisa. Hanya hi ku pfumelelana ni swikhongelo swa wena. Ringeta ku hlaya Bibele siku ni siku ni ku tinyika nkarhi wa dyondzo ya munhu hi yexe swin’we ni Vugandzeri bya Ndyangu nkarhi ni nkarhi.—Ps. 119:32. w16.09 2:10, 11

Xana u tshama u twa vanhu va vula leswaku va tshemba dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo hikuva sayense ya yi seketela kambe ku pfumela eka Xikwembu swi titshege hi ripfumelo hikuva a hi si tshama hi xi vona? Vanhu vo tala va vula sweswo. Minkarhi hinkwayo hi fanele hi tsundzuka mhaka leyi: Ku nga khathariseki leswaku munhu u pfumela eka Xikwembu kumbe eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo, ripfumelo ra katseka. Njhani? A nga kona loyi a tshameke a vona Xikwembu kumbe ku vona nchumu wo karhi wu tumbuluxiwa. (Yoh. 1:18) Naswona a nga kona munhu loyi a voneke nchumu wo karhi wu hundzuka nchumu wun’wana—ku nga khathariseki leswaku i mutivi wa swa sayense kumbe e-e. Hi xikombiso, a nga kona munhu loyi a tshameke a vona nyoka yi hundzuka mfenhe. (Yobo 38:1, 4) Hikwalaho, hinkwerhu ka hina hi fanele hi kambisisa vumbhoni lebyi nga eMatsalweni ni ku anakanyisisa kutani hi ti endlela swiboho. Loko muapostola Pawulo a vulavula hi ntumbuluko, u tsale leswi: “Hikuva timfanelo ta [Xikwembu] leti nga vonakiki ta voniwa ku sukela loko misava yi tumbuluxiwile ku ya emahlweni, hikuva ti xiyeka hi swilo leswi endliweke, ni hi matimba ya xona lama nga riki na makumu ni Vukwembu bya xona, lerova a va swi koti ku tiyimelela.”—Rhom. 1:20. w16.09 4:4

Hi rirhandzu Yehovha u endlele vanhu lava a va nga ri Vaisrayele lava a va tshama eIsrayele lunghiselelo ro khwaja. (Lev. 19:9, 10) Ematshan’weni yo va Yehovha a lerisa Vaisrayele leswaku va xixima vanhu lava nga riki Vaisrayele, a a lava leswaku va va twela vusiwana. (Eks. 23:9) A va swi ‘tiva leswaku swi njhani ku va muluveri.’ Hambiloko va nga si ntshunxiwa evuhlongeni, Vaegipta a va papalata Vaheveru hikwalaho ka rixaka ra vona ni vukhongeri bya vona. (Gen. 43:32; 46:34; Eks. 1:11-14) Vaisrayele va khomiwe hi ndlela yo biha loko va ri etikweni rimbe, kambe Yehovha a a lava leswaku va khoma vanhu lava nga riki Vaisrayele “tanihi munhu la tumbulukeke [exikarhi ka vona.]” (Lev. 19:33, 34) Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha wa khathala hi vanhu lava humaka ematikweni man’wana lava hlanganyelaka na hina. (Det. 10:17-19; Mal. 3:5, 6) Loko hi anakanyisisa hi swiphiqo leswi va langutanaka na swona, swo fana ni ku kombiwa xihlawuhlawu kumbe hi leswi swi va tikelaka ku twisisa ririmi ra kwalaho, hi ta lava tindlela leti hi nga va kombaka musa ni ntwelavusiwana ha tona.—1 Pet. 3:8. w16.10 1:3-5

Buku ya Yakobo yi hlamusele leswaku ripfumelo leri tiyeke a ko va ku tshemba ntsena kambe ri fanele ri kombisiwa hi mintirho. Yakobo u tsale a ku: “Ndzi kombe ripfumelo ra wena handle ka mintirho, mina ndzi ta ku komba ripfumelo ra mina hi mintirho ya mina.” (Yak. 2:18) U ye emahlweni a kombisa ku hambana eka ku tshemba nchumu wo karhi ni ku kombisa ripfumelo. Madimona ma tshemba leswaku Xikwembu xi kona, kambe a ma na ripfumelo. Ku ri na sweswo, ma lwisana ni ku hetiseka ka xikongomelo xa Xikwembu. (Yak. 2:19, 20) Ku hambana ni madimona lama nga riki na ripfumelo, loko Yakobo a vulavula hi Abrahama u vutise a ku: “Xana Abrahama tata wa hina a nga vuriwanga la lulameke hikwalaho ka mintirho endzhaku ka ku nyikela Isaka n’wana wa yena ealitarini? Wa swi vona leswaku ripfumelo ra yena a ri tirhisana ni mintirho ya yena naswona hikwalaho ka mintirho ya yena ripfumelo ra yena ri endliwe ri va leri hetisekeke.” (Yak. 2:21-23) Leswaku a kandziyisa ku ripfumelo ri fanele ri kombisiwa hi mintirho. Yakobo u vule marito ya ndzimana ya namuntlha. w16.10 4:8

Sayense yi paluxe swo tala hi ntumbuluko ku katsa ni misava naswona ya hi pfuna eka swo tala evuton’wini. Hambiswiritano, a yi swi koti ku hlamula swivutiso swo tala leswi hi nga na swona. Hi xikombiso, vativi va tinyeleti a va swi koti ku hi byela ndlela leyi swilo swi endliweke ha yona kumbe leswaku ha yini hi ri laha Misaveni ku katsa ni swilo leswin’wana leswi hanyaka. Nakambe, vanhu a va swi koti ku hlamusela leswaku ha yini hi lava ku hanya hilaha ku nga heriki. Ha yini ku ri ni swivutiso swo tala leswi va nga kotiki ku swi hlamula? Hikwalaho ka leswi van’wasayense vo tala ni vanhu van’wana va tshembaka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo. Kambe Yehovha u hlamula swivutiso leswi karhataka vanhu emisaveni hinkwayo hi ku tirhisa Bibele. Hi titshege hi milawu ya ntumbuluko leyi Yehovha a yi vekeke leyi nga cincacinciki. Vativi va gezi, tiplambara, vanjhiniyara, vahahisi va swihahampfhuka ni vaendli va vuhandzuri hinkwavo ka vona va titshege hi milawu leyi leswaku va endla ntirho wa vona. w16.11 2:4, 5

Hi ni swivangelo swo tala swo nkhensa Yehovha! Hi n’wi kolota vutomi bya hina hikuva handle ka yena a hi ta va hi nga ri kona. U hi nyike nyiko ya risima swinene ku nga Bibele. Ha ri tlangela swinene rungula leri nga eBibeleni naswona hambi ku ri Vakreste va le Tesalonika va ri amukerile Rito ra Xikwembu. (1 Tes. 2:13) Hikwalaho ka Rito ra Xikwembu, hi kote ku tshinela eka Yehovha naswona na yena u tshinela eka hina. (Yak. 4:8) Tata wa hina wa le tilweni u hi nyike lunghelo lerikulu swinene ro va xiphemu xa nhlengeletano yakwe. Ha ri tlangela swinene lunghelo leri! Hi titwa ku fana ni mupisalema loyi a yimbeleleke a ku: “Nkhensani Yehovha, hikuva hi lonene: Hikuva musa wakwe wa rirhandzu i wa hilaha ku nga riki na makumu.” (Ps. 136:1) Eka Pisalema 136, marito lama nge “musa wakwe wa rirhandzu i wa hilaha ku nga riki na makumu” ya humelela ka 26. Loko hi tshembeka eka Yehovha ni nhlengeletano yakwe, hi ta swi xiya leswaku marito lawa i ya ntiyiso hikuva hi ta hanya hilaha ku nga heriki! w16.11 3:18, 19

Ndzimana leyi yi tshahiwe ko hlayanyana eka buku leyi nge, Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? Loko u ri karhi u dyondza buku leyi ni vana va wena kumbe swichudeni swa wena swa Bibele kumbexana mi hlaye tsalwa ra Varhoma 5:12 loko mi dyondza hi xikongomelo xa Xikwembu hi misava, nkutsulo ni xiyimo lexi vafi va nga eka xona eka  3, 5, na 6. Kambe i kangani u anakanyisisa hi tsalwa ra Varhoma 5:12 mayelana ni vuxaka bya wena na Yehovha, swiendlo swa wena ni vumundzuku bya wena? Hinkwerhu ka hina hi vadyohi. Siku ni siku hi endla swihoxo. Kambe Bibele ya hi tiyisekisa leswaku Xikwembu xa tsundzuka leswaku hi endliwe hi ntshuri naswona xi tiyimisele ku hi komba tintswalo. (Ps. 103:13, 14) Eka xikhongelo xa xikombiso Yesu u kombele Xikwembu a ku: “U hi rivalela swidyoho swa hina.” (Luka 11:2-4) Hikwalaho, a hi fanelanga hi tshamela ku anakanya hi swihoxo leswi Xikwembu xi hi rivaleleke swona. Kambe, hi nga vuyeriwa hi ku anakanyisisa hi ndlela leyi xi hi rivalelaka ha yona. w16.12 1:1-3

A swi fanela leswaku Vakreste va le Rhoma va kambisisa leswi a swi ri swa nkoka ngopfu evuton’wini bya vona. Swi nga ha endleka a va ‘anakanya hi swilo swa nyama’? Ninamuntlha, hi fanele hi tikambisisa ku vona leswi nga swa nkoka swinene evuton’wini bya hina. I yini leswi hi rhandzaka ku vulavula ha swona naswona i yini leswi hi rhandzaka ku swi endla? I yini leswi hi tikarhatelaka ku swi endla evuton’wini bya siku ni siku? Van’wana va hina va rhandza ku ringeta vhinyo yo hambanahambana, ku sasekisa makaya ya vona, ku xava swiambalo leswintshwa, ku va ni mali yo tala, ku tihumesa ni swin’wana. I ntiyiso leswaku swilo leswi a swi bihanga hikuva i swilo leswi hi swi lavaka. Hi xikombiso, siku rin’wana hi singita Yesu u endle vhinyo naswona Pawulo u byele Timotiya leswaku a n’wa “vhinyo yitsongo.” (1 Tim. 5:23; Yoh. 2:3-11) Kambe xana Yesu na Pawulo a va dzikise mianakanyo ya vona eka vhinyo? Kumbe xana a va tshamela ku yi navela ni ku vulavula hi yona? Doo! Ku vuriwa yini hi hina? I yini leswi nga swa nkoka swinene evuton’wini bya hina? w16.12 2:5, 10, 11

Hi nga fanisa xitshembiso lexi, lexi huhuteriweke ni leswi Yesu a swi vuleke malunghana ni ku rhangisa mfumo ku sungula swin’we ni ku lulama ka Xikwembu. (Mat. 6:33) Siku rin’wana muapostola Petro u vutise Yesu a ku: “Hi siye swilo hinkwaswo hi ku landzela; kahle-kahle hi ta kuma yini?” (Mat. 19:27) Yesu a nga n’wi holovelanga Petro hikwalaho ka leswi a vutiseke xivutiso xexo, kambe u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku Xikwembu xi ta va hakela hikwalaho ka leswi va titsoneke swo tala. Vaapostola vo tshembeka swin’we ni van’wana va ta fuma na Yesu etilweni. Ni sweswi Yehovha wa hi hakela. Yesu u te: “Un’wana ni un’wana la siyeke tindlu kumbe vamakwavo va xinuna kumbe vamakwavo va xisati kumbe tatana kumbe manana kumbe vana kumbe masimu hikwalaho ka vito ra mina u ta nyikiwa swo tala swinene ku tlula sweswo, naswona u ta dya ndzhaka ya vutomi lebyi nga heriki.” (Mat. 19:29) Vadyondzisiwa vakwe a va ta tlhela va kuma mikateko yo tala ku tlula leswi va swi tshikeke hinkwalaho ka Mfumo. Xana vatatana, vamanana, vamakwavo vaxinuna ni vaxisati ni vana lava u va kumeke evandlheni ra Vukreste a hi va nkoka ngopfu ku tlula leswi u swi tshikeke hikwalaho ka Mfumo? w16.12 4:4, 5

Mawaku ntshembo lowu Vakreste va ntiyiso va nga na wona! Ku nga khathariseki leswaku hi vatotiwa kumbe hi va “tinyimpfu tin’wana” hi ku langutele hi mahlongati ku hetiseka ka xikongomelo xa Xikwembu ni ku kwetsimisiwa ka vito ra xona. (Yoh. 10:16; Mat. 6:9, 10) A swi kanakanisi leswaku a ku na munhu la nga swi tsakeriki ku vona xitshembiso lexi xi hetiseka. Nakambe hi yi rindzele hi mahlongati hakelo ya vutomi lebyi nga heriki ku nga khathariseki leswaku hi ta va xiphemu xa “matilo lamantshwa” kumbe xa “misava leyintshwa” ya Xikwembu. (2 Pet. 3:13) Kambe sweswi, ha tshemba leswaku vanhu va Xikwembu va ta ya emahlweni va va ni ripfumelo leri tiyeke. Lava nga xiphemu xa misava ya Sathana na vona va ni ntshembo wo karhi kambe va nga ha kanakana loko wu ta hetiseka. Hi xikombiso, vanhu va timiliyoni lava gembulaka va nga ha tshemba leswaku va ta wina lotto kambe a va tiyiseki ha swona. Kambe ripfumelo ra ntiyiso i “ku langutela loku tiyisekisiweke” ka ntshembo lowu hi nga na wona. w16.10 3:1, 2

Hikwalaho ka musa wakwe lowu nga faneriwiki, Yehovha u hi nyike vuswikoti byo hambana. Hi nga byi tirhisa ku va hi n’wi kwetsimisa ni ku pfuna van’wana. (Rhom. 12:4-8) Yehovha u hi nyike vutihlamuleri hikuva wa hi tshemba. Vutihlamuleri bya hina enhlengeletanweni ya Xikwembu byi nga ha cinca. Anakanya hi xikombiso xa Yesu. Eku sunguleni a a tshama na Yehovha va ri vambirhi ntsena. (Swiv. 8:22) Kutani u pfunetile ku endla tintsumi ni vuako hinkwabyo naswona eku heteleleni va vumbe vanhu. (Kol. 1:16) Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi Yesu u nyikiwe xiavelo lexintshwa emisaveni kutani a velekiwa a va n’wana endzhaku a kula a va wanuna. (Filp. 2:7) Endzhaku ka rifu rakwe, Yesu u tlhelele etilweni kutani u ve Hosi ya Mfumo wa Xikwembu ku sukela hi 1914. (Hev. 2:9) Endzhaku ka Mfumo Wa Gidi Ra Malembe, Yesu u ta tlherisela Mfumo eka Xikwembu kutani “xi va swilo hinkwaswo eka vanhu hinkwavo.”—1 Kor. 15:28. w17.01 3:11, 12

Loko wansati un’wana a fanele a endla xiboho, u byele munghana wakwe a ku: “U nga ndzi vutisi nchumu, ndzi byele leswi ndzi faneleke ndzi swi endla. Sweswo swa olova.” Wansati loyi u vone swi antswa ku byeriwa leswi a faneleke a swi endla ku ri ni ku va a tirhisa nyiko yo tihlawulela leyi Muvumbi wakwe a n’wi nyikeke yona. Ku vuriwa yini hi wena? Xana wa swi rhandza ku tiendlela swiboho kumbe u lava leswaku van’wana va ku endlela swona? U yi languta njhani mhaka yo tiendlela swiboho? Se i khale vanhu va kanetana hi mhaka leyi. Van’wana va vula leswaku a hi swi koti ku tihlawulela hikuva Xikwembu se xi hi kunguhatele leswi hi faneleke hi swi endla. Kasi van’wana va vula leswaku hi nga kota ku tihlawulela ntsena loko hi ri ni ntshunxeko wo endla tano. Hambiswiritano, leswaku hi kota ku yi twisisa kahle mhaka leyi, hi fanele hi kambisisa leswi Bibele yi swi vulaka. Ha yini? Hikuva yi vula leswaku Yehovha u hi vumbe hi ri ni vuswikoti ni ntshunxeko wo tiendlela swiboho swa vutlhari. w17.01 2:1, 2

Davhida a nga ha va a anakanye leswaku Solomoni a nga faneleki ku va a langutela ntirho wolowo wa nkoka wa ku aka yindlu ya Xikwembu. Solomoni a a ha ri “ntsongo” hi nkarhi wolowo naswona tempele leyi a yi fanele yi akiwa a yi ta va “yikulu swinene.” Kambe Davhida a swi tiva leswaku Yehovha u ta pfuna Solomoni leswaku a endla ntirho lowu a n’wi nyikeke wona. Kutani Davhida u endle leswi a nga swi kotaka ku pfuna Solomoni hi ku lunghiselela nhundzu yo tala. Ninamuntlha, vamakwerhu va xinuna a va fanelanga va twa ku vava loko va fanele va nyika vamakwerhu lava ha riki vantshwa swiavelo swa vona. Ku ri na sweswo, swi fanele swi va tsakisa ku letela vamakwerhu lava ha riki vantshwa leswaku va endla mitirho yoleyo hi ndlela leyinene. Vamakwerhu lava rhangelaka va fanele va tsaka loko vantshwa lava va va leteleke va endla mitirho leyi a yi endliwa hi vona. w17.01 5:8, 9

Loko a ha ri laha misaveni, Yesu u pfune vadyondzisiwa vakwe leswaku va vona nkoka wa Mfumo wa Xikwembu. Endzhaku ka loko a khuvuriwile, hi ku hatlisa u sungule ku chumayela “mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu” etindhawini to hambanahambana. (Luka 4:43) Loko Yesu a nga si tlhelela etilweni u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku va fanele va nyikela vumbhoni ha yena “ku ya fika endhawini ya le kule swinene ya misava.” (Mint. 1:6-8) Hikwalaho ka ntirho wo chumayela hi Mfumo, vanhu emisaveni hinkwayo va ta va ni lunghelo ro dyondza hi nkutsulo ni ku fumiwa hi Mfumo wa Xikwembu. Namuntlha hi seketela Mfumo lowu hi ku seketela vamakwavo va Kreste laha misaveni leswaku ntirho wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wu endliwa emisaveni hinkwayo.—Mat. 24:14; 25:40. w17.02 2:7, 8

Hambileswi huvo leyi fumaka ya le nkarhini wa vaapostola a yi ri ni vulawuri emavandlheni, a yi swi xiya leswaku Murhangeri wa yona i Yesu. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “A hi kuleni hi rirhandzu eka swilo hinkwaswo eka loyi a nga nhloko, Kreste.” (Efe. 4:15) Ematshan’weni, yo tivitana hi vito ra muapostola loyi, “vadyondzisiwa va [vitaniwe] Vakreste hi nkongomiso wa Xikwembu.” (Mint. 11:26) I ntiyiso leswaku Pawulo a a swi tiva leswaku i swa nkoka ku yingisa nkongomiso lowu humaka eMatsalweni lowu a wu nyikeriwa hi vaapostola ni vakulu van’wana lava a va rhangela. Nilokoswiritano, u tlhele a ku: “Kambe ndzi lava mi tiva leswaku nhloko ya wanuna un’wana ni un’wana [ku katsa ni xirho xin’wana ni xin’wana xa huvo leyi fumaka] i Kreste; . . . kasi nhloko ya Kreste i Xikwembu.” (1 Kor. 11:2, 3) Swi le rivaleni leswaku Yehovha u hlawule Yesu Kreste, N’wana wakwe leswaku a rhangela mavandlha. w17.02 4:7

Loko hi kombisa xichavo eka lava swi va faneleke swi hi pfuna leswaku hi nga tianakanyeli hina ntsena. Swi tlhela swi hi pfuna leswaku hi titsongahata loko van’wana va hi komba xichavo. Nakambe swi hi pfuna ku fambisana kahle ni nhlengeletano ya Yehovha leyi hi tsundzuxaka leswaku hi papalata ku kombisa van’wana xichavo lexi nga fanelangiki, ku nga khathariseki leswaku i Vakreste kumbe a hi Vakreste. Ku engetela kwalaho swi hi pfuna ku papalata ku khunguvanyeka loko loyi a hi n’wi komba xichavo o tshuka a hi khomise tingana. Vuyelo lebyikulu lebyi vaka kona loko hi kombisa van’wana xichavo lexi faneleke hi leswaku hi tsakisa Xikwembu. Hi endla leswi xi swi lavaka ni ku tshama hi tshembekile eka xona. Yehovha u ta kota ku hlamula Sathana loyi a vuleke leswaku a nga kona loyi a nga tshamaka a tshembekile. (Swiv. 27:11) Vanhu vo tala namuntlha a va swi twisisi leswaku va fanele va kombisa xichavo eka vamani naswona njhani. Ha tsaka leswi hi tivaka ndlela leyi hi faneleke hi kombisa xichavo ha yona, hi ndlela leyi tsakisaka Yehovha. w17.03 1:13, 20, 21

Ku fana ni tata wakwe Asa, Yehoxafati u khutaze vanhu ku lavisisa Yehovha. U endle tano hi ku hlela tsima ro dyondzisa “buku ya nawu wa Yehovha.” (2 Tikr. 17:7-10) U tlhele a ya emfun’weni wa le n’walungwini wa Israyele ku ya fika endhawini ya tintshava ya Efrayimi, leswaku “a va vuyisela eka Yehovha.” (2 Tikr. 19:4) Hinkwerhu hi nga pfuneta entirhweni wo chumayela lowu Yehovha a wu kongomisaka namuntlha. Xana u tivekele pakani ya ku dyondzisa van’wana Rito ra Xikwembu nkarhi ni nkarhi ni ku ringeta ku khumba timbilu ta vona leswaku va xi tirhela? Hi ku katekisiwa hi Xikwembu ni ku endla matshalatshala u nga swi kota ku sungula dyondzo ya Bibele. U nga khongelela ku va ni dyondzo ya Bibele. Xana u tiyimisele ku dyondza na munhu Bibele hambi swi vula leswaku u fanele u tirhisa nkarhi wa wena wo wisa? Nakambe tanihi leswi Yehoxafati a yeke e-Efrayimi ku ya pfuna vanhu leswaku va tlhelela evugandzerini bya ntiyiso, na hina hi nga pfuna lava holeke leswaku va tlhela va va ni vuxaka lebyinene na Yehovha. w17.03 3:10, 11