June

Yefta a nga ri na n’wana un’wana; kutani a ku nga ta va ni loyi a ta vitaniwa hi vito ra Yefta kumbe ku kuma ndhawu yakwe tanihi ndzhaka. (Vaav. 11:34) Hambiswiritano, Yefta u vule hi ku tshembeka a ku: “Ndzi pfule nomu wa mina eka Yehovha, a ndzi swi koti ku tlhelela endzhaku.” (Vaav. 11:35) Yehovha u amukele xitlhavelo xa Yefta xa risima naswona u n’wi katekisile. Xana a wu ta va u tshembeke hilaha Yefta a tshembekeke hakona? Loko hi nyikela vutomi bya hina eka Yehovha, hi n’wi tshembise leswaku hi ta endla ku rhandza ka yena hambiloko ko ba lexi dumaka. A hi swi tiva leswaku minkarhi yin’wana a swi nge olovi ku hetisisa xitshembiso lexi. Kambe hi endla yini loko hi komberiwa ku endla nchumu lowu hi nga wu tsakeriki? Loko hi hlula ku chava ka hina ni ku yingisa Xikwembu hi ku swi rhandza hi kombisa leswaku ha xi hetisisa xitshembiso xa hina. Swi nga ha tika swinene ku titsona swo karhi, kambe minkarhi hinkwayo mikateko ya Yehovha yi tele swinene.—Mal. 3:10. w16.04 1:11, 14, 15

Yesu u tirhisa moya wolowo wo kwetsima ku kongomisa mavandlha. Moya lowo kwetsima wu nga hi pfuna ku lwisana ni miringo ni ku chumayela hi xivindzi. Wu nga tlhela wu hi pfuna ku endla swiboho leswinene. Hi yona mhaka hi faneleke hi endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi va kona eminhlanganweni leswaku hi kuma mpfuno wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu. Minkarhi yo tala, hi dyondza hi ndlela leyi vuprofeta bya le Bibeleni byi hetisekeke ha yona. Leswi swi nga hi pfuna leswaku hi ya hi tiyiseka leswaku switshembiso swa Yehovha swi ta hetiseka. Vamakwerhu a va hi khutazi loko va nyikela tinkulumo ntsena kambe ni loko va hlamula ni ku dzunisa Yehovha hi ku yimbelela swi huma embilwini. (1 Kor. 14:26) Loko hi bula na vona emahlweni ni le ndzhaku ka minhlangano ha phyuphya hikuva hi ni vanghana vo tala lava khathalaka hi hina.—1 Kor. 16:17, 18. w16.04 3:6, 7

Yesu u vule leswaku valandzeri vakwe a va ta chumayela ni ku dyondzisa mahungu lamanene “emisaveni hinkwayo leyi akiweke.” (Mat. 24:14) A va lerisiwe ku endla vanhu va “matiko hinkwawo” vadyondzisiwa. Leswi vulaka leswaku mahungu lamanene ma fanele ma chumayeriwa emisaveni hinkwayo. I Timbhoni ta Yehovha ntsena leti hetisiseke vuprofeta bya Yesu bya leswaku mahungu lamanene ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo. Ha yini hi vula tano? EUnited States ku ni vafundhisi va kwalomu ka 600 000 kasi ku ni Timbhoni ta Yehovha ta kwalomu ka 1 200 000 leti chumayelaka mahungu lamanene etikweni rero. Emisaveni hinkwayo ku ni vafundhisi va kereke ya Khatoliki va 400 000, kambe ku ni Timbhoni ta Yehovha to tlula 8 wa timiliyoni leti chumayelaka ematikweni ya 240. Swi le ri valeni leswaku Timbhoni ta Yehovha ti chumayela mahungu lamanene emisaveni hinkwayo, ku nga nchumu lowu yisaka ku dzuneka eka Yehovha!—Ps. 34:1; 51:15. w16.05 2:13, 14

Namuntlha vanhu vo tala va vona va ri ni mfanelo yo tihlawulela eka leswinene ni leswo biha. Va tikukumuxa, va ni vutianakanyi ni moya wo phikizana naswona a va na mhaka ni leswaku swiboho swa vona swi ta va khumba njhani van’wana. Moya wo tano wu endla leswaku ku va ni timholovo. (Gen. 3:1-5) Loko Yesu a nyikela Dyondzo ya le Ntshaveni u dyondzise vadyondzisiwa vakwe ku endla ku rhula ni ku papalata timholovo, hambiloko a swi ta va koxa swo karhi. Hi xikombiso, u va byele leswaku va va ni musa, va endla ku rhula ni vanhu van’wana, va tshika ku hlundzuka, va lulamisa timholovo hi ku hatlisa ni ku rhandza valala va vona.—Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44. w16.05 1:4, 5

Loko hi nga si khuvuriwa, vo tala va hina a hi fanele hi cinca swo tala evuton’wini bya hina leswaku hi kota ku hanya hi ndlela leyi Bibele yi vulaka leswaku hi hanya ha yona. Kambe ni sweswi, swa ha ri kona leswi hi faneleki hi swi cinca leswaku hi ta ya hi tekelela Xikwembu na Kreste. (Efe. 5:1, 2; 1 Pet. 2:21) Hi xikombiso, hi nga xiya leswaku hi tshamela ku rila hi vamakwerhu kumbe ku va hleva. Kumbexana minkarhi yin’wana hi nga chava leswi van’wana va swi ehleketaka hi hina kumbe ku vula leswaku a xi kona lexinene lexi hi xi endlaka. Swi nga ha endleka leswaku se hi ni malembe yo tala hi ri karhi hi ringeta ku cinca kambe ha ha ya emahlweni hi endla swihoxo leswi fanaka. Tsundzuka leswaku a hi hetisekanga. (Kol. 3:9, 10) Kutani ha ha ya emahlweni hi endla swihoxo hambiloko hi ri ni malembe yo tala hi khuvuriwile. Nkarhi ni nkarhi, hi nga va ni ku navela ko biha kumbe swi nga hi tikela ku lawula ku tsana ka hina. Entiyisweni, hi nga ha boheka ku lwisana ni ku endla swihoxo leswi fanaka malembe yo tala.—Yak. 3:2. w16.05 4:3-5

Vanhu van’wana va nga ha vula leswi: ‘A ndzi nga wu voni nkoka wa ndzayo leyi a ndzi yi kuma eka vatswari va mina ku fikela loko ndzi va ni vana.’ Loko hi kula hi nga ha sungula ku tlangela ndzayo hikuva ha swi xiya leswaku yi kombisa rirhandzu. (Hev. 12:5, 11) I ntiyiso leswaku Yehovha u hi rhandza tanihi vana vakwe, hi yona mhaka a hi lehiselaka mbilu loko a hi nyika ndzayo kumbe ku hi vumba. U lava leswaku hi tlhariha hi tlhela hi tsaka ni ku n’wi rhandza tanihi Tata wa hina. (Swiv. 23:15) A nga tsaki loko a hi vona hi xaniseka naswona a nga lavi leswaku hi fa hi ri vadyohi lava nga hundzukangiki. (Efe. 2:2, 3) Loko hi nga si tiva Yehovha, kumbexana a hi ri ni mikhuva yo biha. Kambe Yehovha u hi vumbile ni ku hi pfuna leswaku hi cinca, kutani sweswi hi ni timfanelo letinene.—Esa. 11:6-8; Kol. 3:9, 10. w16.06 1:7, 8

Vana vo tala va titsongahata naswona va swi lava swinene ku dyondza. (Mat. 18:1-3) Kutani vatswari va ta va va endla hi vutlhari loko va pfuna vana va vona leswaku va dyondza ntiyiso ni ku wu rhandza loko va ha ri vatsongo. (2 Tim. 3:14, 15) Leswaku va endla tano, vatswari va fanele va rhandza ntiyiso ni ku tirhisa leswi Bibele yi swi vulaka evuton’wini bya vona. Loko vatswari va endla tano, swi ta olovela vana va vona ku rhandza ntiyiso. Nakambe, vana va ta swi twisisa leswaku ndzayo leyi vatswari va vona va va nyikaka yona yi kombisa leswaku va va rhandza ku katsa na Yehovha. Loko hi titsongahata ni ku yingisa Yehovha minkarhi hinkwayo, hi va va risima eka yena ku fana na Daniyele. (Dan. 10:11, 19) Yehovha u ta ya emahlweni a hi vumba hi ku tirhisa Rito, moya ni nhlengeletano yakwe. w16.06 2:14, 17

Davhida a a ri ni timfanelo letinene naswona sweswo hi swona swi endleke leswaku Yehovha a n’wi rhandza swinene. (1 Sam. 13:13, 14) Nilokoswiritano, Davhida u endle nchumu wo biha ngopfu. Loko Uriya a ye enyimpini, Davhida u etlele na Bati-xeba, nsati wa Uriya naswona u tikile. Davhida a a nga swi lavi leswaku mhaka leyi yi tiveka. Kutani u lerise leswaku ku vitaniwa Uriya ivi a n’wi byela leswaku a ya ekaya kakwe. Davhida a a ehleketa leswaku Uriya a ta etlela na Bati-xeba leswaku vanhu va ta ehleketa leswaku Uriya hi yena a nga tikisa nsati wakwe. Kambe Uriya u ale ku ya ekaya. Kutani Davhida u endle leswaku Uriya a dlayiwa enyimpini. Hikwalaho ka swidyoho leswi leswikulu, Davhida ni ndyangu wakwe va xanisekile swinene. (2 Sam. 12:9-12) Kambe Yehovha u n’wi kombe tintswalo kutani a n’wi rivalela. A a swi tiva leswaku Davhida a a lava ku endla leswi nga swinene. (1 Tih. 9:4) Loko a wu hanye hi nkarhi wolowo, a wu ta va u titwe njhani hi leswi Davhida a swi endleke? Xana a wu ta va u tshike ku tirhela Yehovha? w16.06 4:7

Timbhoni ta Yehovha ti yingisa xilemukiso xa Yesu. Ha swi tiva leswaku hi hanya “enkarhini wa makumu” naswona “nhlomulo lowukulu” wu ta sungula ku nga ri khale! (Dan. 12:4; Mat. 24:21) Hilaha Yesu a profeteke hakona, vanhu va Yehovha va chumayela mahungu lamanene ya Mfumo emisaveni hinkwayo. Hi hala tlhelo, ku ni tinyimpi, mavabyi, ku tsekatseka ka misava ni ndlala etindhawini to tala. Vukhongeri byi avanile naswona vugevenga ni madzolonga swi ya swi nyanya. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Sweswi hi wu langutele hi mahlongati nkarhi lowu Yesu a nga ta ta ha wona ni ku hetisisa xikongomelo xa Tata wakwe. (Mar. 13:26, 27) A swi koteki leswaku hi wu tiva kahle nkarhi lowu nhlomulo lowukulu wu nga ta sungula ha wona. w16.07 2:2-4

Hikwalaho ka musa wakwe lowu nga faneriwiki, hi kota ku khongela eka Yehovha. Hi nga khongela eka Yehovha nkarhi wun’wana ni wun’wana hi ku tirhisa Yesu. Mawaku lunghelo ro tano! Pawulo u te: “[Hi] ni ntshunxeko wo vulavula ni ku kota ku tshinela hi ku tiyiseka hikwalaho ka ripfumelo ra hina eka yena.” (Efe. 3:12) Pawulo u hi khutaze ku khongela eka Yehovha nkarhi wun’wana ni wun’wana, “leswaku hi ta kuma tintswalo ni musa lowu nga faneriwiki hi ta pfuneka enkarhini wa kona.” (Hev. 4:16b) Loko hi langutane ni miringo kumbe swiphiqo, hi nga kombela Yehovha leswaku a hi pfuna. Naswona wa swi hlamula swikhongelo swa hina hambileswi a nga bohekiki ku endla tano. Hakanyingi u tirhisa vamakwerhu leswaku va hi pfuna. Yehovha u hlamula swikhongelo swa hina “leswaku hi ta va ni xivindzi lexikulu kutani hi ku: ‘Yehovha i mupfuni wa mina; ndzi nga ka ndzi nga chavi. Xana munhu a nga ndzi endla yini?’”—Hev. 13:6. w16.07 3:12, 13

Enkarhini wa Nowa vavanuna vo tala a va teka tshengwe, kambe a swi nga ri tano eka Nowa ni vana vakwe vanharhu va majaha. Eka mindhavuko yo tala ku tikhoma ko biha hi timhaka ta masangu a ku ri nchumu lowu a wu tolovelekile naswona a ku ri xiphemu xa vukhongeri. Loko Abrama (Abrahama) na Sarayi (Sara) va yingise Xikwembu ni ku rhurhela eKanana, a va hanya ni vanhu lava a va tikhoma ku biha ni lava a va nga byi xiximi vukati. Yehovha u lerise leswaku ku herisiwa muti wa Sodoma na Gomora hi leswi vanhu va miti leyi a va tikhoma ku biha hi tlhelo ra masangu. Abrahama a a wu rhangela hi ndlela leyinene ndyangu wakwe naswona Sara u veke xikombiso lexinene xo titsongahatela vunhloko bya nuna wakwe. (1 Pet. 3:3-5) Abrahama u endle leswaku n’wana wakwe Isaka a teka nsati la gandzelaka Yehovha. Nakambe Isaka u endle leswi fanaka eka n’wana wakwe Yakobe loyi vana vakwe va veke vakokwa va tinyimba ta 12 ta Israyele. w16.08 1:10

Marito lawa ma le ku hetisekeni enkarhini lowu wa makumu. Hi lembe ra ntirho ra 2015, ku ve ni malandza ya Yehovha ya 8 220 105 lama chumayeleke mahungu lamanene ya Mfumo emisaveni hinkwayo! Xiphemu xo hetelela xa vuprofeta lebyi xi fanele xi khumba Mukreste un’wana ni un’wana hikuva Tata wa hina wa le tilweni u ri: “Mina Yehovha, ndzi ta swi hatlisisa hi nkarhi wa swona.” Ku fana ni vanhu lava fambaka hi movha lowu yaka wu engetela rivilo, na hina ha wu vona nkoka wa ku endla vadyondzisiwa vo tala hi xihatla. I yini leswi hi swi endlaka ku kombisa leswaku ntirho lowu i wa xihatla? Xana hi endla leswi hi nga swi kotaka tanihi vachumayeri va Mfumo lava hisekaka? Vamakwerhu vo tala se i maphayona ya nkarhi hinkwawo kumbe ya nkarhinyana. Xana a hi tsaki loko hi vona vanhu vo tala va amukela xirhambo xo ya tirha laha ku nga ni xilaveko lexikulu kumbe va ya pfuneta eka mintirho yin’wana ya Mfumo? Ku nga khathariseki leswaku hi vamakwerhu va xinuna kumbe va xisati, hi ni “swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.”—1 Kor. 15:58. w16.08 3:1, 2

Endzhaku ka loko Vaisrayele va ntshunxiwe aEgipta hi singita Vaamaleke va va hlaserile. Hi ku landzela nkongomiso wa Muxe, Yoxuwa loyi a a ri ni xivindzi u rhangele Vaisrayele enyimpini. Loko nyimpi yi ri karhi yi hisa, Muxe u teke Aroni na Huru a famba na vona exintshabyanini lexi a xi ri ekusuhi, laha a va ta kota ku yi vona kahle ndhawu leyi a ku lweriwa eka yona. Muxe u endle rhengu ro karhi leri endleke leswaku va hlula. U tlakuse mavoko yakwe ehenhla a khome nhonga ya Xikwembu. Hi ku va a endla tano, Yehovha u tiyise mavoko ya Vaisrayele leswaku va vonaka va ri ni matimba eka Vaamaleke. Hambiswiritano, loko mavoko yakwe ma sungula ku karhala ivi a ma yisa ehansi, Vaamaleke va sungule ku hlula. Hi ku hatlisa, Aroni na Huru “va teka ribye va ri veka ehansi ka [Muxe] a tshama ehenhla ka rona; Aroni na Huru va seketela mavoko yakwe, un’wana a ri eka tlhelo leri kasi lowun’wana a ri eka tlhelo lerin’wana, lerova mavoko yakwe ma yima ma tiya ku fikela loko dyambu ri pela.” Voko ra matimba ra Xikwembu ri pfune Vaisrayele leswaku va hlula enyimpini.—Eks. 17:8-13. w16.09 1:5-7

Pawulo a a tiyiseka hi ku helela leswaku u ta hlula nyimpi leyi a ri na yona embilwini yakwe hi ku titshega hi Yehovha hi xikhongelo ni ku kombisa ripfumelo eka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu. Ku vuriwa yini hi hina? Loko hi lwisana ni ku tsana hi nga ku hlula. Njhani? Hi ku tekelela Pawulo hi ku titshega hi Yehovha hi ku helela ku nga ri hi matimba ya hina ni ku va ni ripfumelo eka nkutsulo. Minkarhi yin’wana Xikwembu xi nga ha swi pfumelela leswaku hi kombisa ndlela hi titwaka ha yona hi mhaka yo karhi. Hi xikombiso, a hi nge hina (kumbe xirho xa ndyangu) ha vabya swinene kumbe hi khomiwa hi ndlela yo biha? Hi ta kombisa leswaku hi tshemba Yehovha hi ku helela loko hi khongela eka yena leswaku a hi nyika matimba yo tshama hi tshembekile ni ku hi pfuna leswaku hi hambeta hi tsaka ni ku va ni vuxaka lebyinene na yena. (Filp. 4:13) Swikombiso swo tala swa vanhu lava hanyeke enkarhini wa Pawulo ni le nkarhini wa hina swi kombisa leswaku xikhongelo xi nga hi pfuna leswaku hi kuma matimba ni ku va ni xivindzi xo ya emahlweni hi tiyisela. w16.09 2:14, 15

Loko Vandlha ra Vukreste ro sungula ri ri karhi ri kula, ku ve ni xiyimo lexi vamakwerhu van’wana va khomiweke hi ndlela ya xihlawuhlawu. Vayuda lava vulavulaka Xigriki va vule leswaku tinoni leti vulavulaka Xigriki a ti nga khathaleriwi hi ndlela leyi faneleke. Leswaku ku lulamisa xiyimo lexi, vaapostola va hlawule vavanuna va nkombo ku tiyiseka leswaku tinoni hinkwato ti khathaleriwa hi ndlela leyi fanaka. Vavanuna lava hinkwavo a va ri ni mavito ya Xigriki, leswi kombiseke leswaku vaapostola a va lava ku herisa xihlawuhlawu lexi a xi ri kona exikarhi ka Vakreste lava. (Mint. 6:2-6) Ku nga khathariseki leswaku ha swi xiya kumbe e-e, hinkwerhu hi kuceteriwa hi mindhavuko ya hina. (Rhom. 12:2) Ku engetela kwalaho, hi tala ku twa vaakelani, vatirhikulorhi kumbe vadyondzikulorhi va vulavula ku biha hi vanhu va mindhavuko yin’wana, rixaka kumbe nhlonge. Xana mhaka leyi yi hi khumba ku fikela kwihi? Naswona hi endla yini loko munhu wo karhi a endla xihlekiso hi tiko leri hi humaka eka rona—kumbexana hi ku va a vulavula ku biha hi ndhavuko wa hina? w16.10 1:7, 8

Ku “xiya” swi vula ku vona nchumu wo karhi lowu nga vonakiki hi ku hatlisa. (Hev. 11:3) Kutani vanhu lava nga ni vuxiyaxiya va tirhisa mianakanyo ku nga ri matihlo kumbe tindleve ntsena. Nhlengeletano ya Yehovha yi hi nyike switirhisiwa swo tala leswi se yi endleke ndzavisiso eka swona leswaku swi hi pfuna ku ‘vona’ Muvumbi wa hina hi mahlo ya mianakanyo. (Hev. 11:27) Switirhisiwa leswi swi katsa vhidiyo leyi nge, The Wonders of Creation Reveal God’s Glory, broxara leyi nge, Xana Swilo Leswi Hanyaka Swi Lo Tumbuluxiwa? ni leyi nge, The Origin of Life—Five Questions Worth Asking ku katsa ni buku leyi nge, Is There a Creator Who Cares About You? Eka Xalamuka! minkarhi yo tala ku ni swihloko leswi vulavulaka hi vativi va sayense ni vanhu van’wana lava hlamuselaka leswi va endleke leswaku sweswi va pfumela eka Xikwembu. Ntlhandlamano wa swihloko leswi nge, “Xana Swi Lo Endliwa?” swi hlamusela ndlela yo hlamarisa leyi swivumbiwa swi tumbuluxiweke ha yona. Minkarhi yo tala vativi va sayense va ringeta ku tekelela ndlela yo hlamarisa leyi swi vumbiweke ha yona. w16.09 4:4, 5

Malandza yo tshembeka lama boxiwaka eka Vaheveru ndzima 11 ma fe ma nga si vona loko Yesu Kreste “mbewu” leyi tshembiweke, a endla leswaku swi koteka ku hanya vutomi lebyi nga heriki etilweni. (Gal. 3:16) Nilokoswiritano, ma ta pfuxiwa leswaku ma hanya kwala misaveni leyi nga ta va paradeyisi ma hetisekile. (Ps. 37:11; Esa. 26:19; Hos. 13:14) Vaheveru 11:13 yi vulavula hi malandza ma’wana yo tshembeka ya khale, yi ri: “Hinkwavo lava va fele eripfumelweni, hambileswi va nga ku kumangiki ku hetiseka ka switshembiso, kambe va swi vone swi ri ekule swinene hiloko va swi amukela.” Un’wana wa vona a ku ri Abrahama. Xana u anakanyisise hi ntshembo lowu tsakisaka wa ndlela leyi vutomi byi nga ta va ha yona hikwalaho ka “mbewu” leyi tshembisiweke? Yesu u hlamule xivutiso lexi loko a byela vakaneti vakwe a ku: “Abrahama tata wa n’wina a a tsake ngopfu hi ku langutela ku vona siku ra mina, naswona u ri vonile a tsaka.” (Yoh. 8:56) A swi ri tano hi Sara, Isaka na Yakobe ni van’wana vo tala lava dzikiseke mianakanyo ya vona eka ntshembo wa Mfumo wa le nkarhini lowu taka, “lowu muaki ni muendli wa wona ku nga Xikwembu.”—Hev. 11:8-11. w16.10 3:4, 5

Ha tsaka leswi Yehovha a tirhiseke moya wakwe wo kwetsima leswaku hi tiva ntiyiso ni ku hi pfuna leswaku hi kombisa ripfumelo hi ku va hi byela van’wana mahungu lamanene! (Luka 10:21) A hi fanelanga hi tshika ku khensa Yehovha ku va a hi tshinete ekusuhi na yena hi ku tirhisa N’wana wakwe, la nga “Murhangeri Lonkulu ni Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina.” (Hev. 12:2) Leswaku hi kombisa ku tlangela musa lowu, lowu nga faneriwiki, hi fanele hi ya emahlweni hi tiyisa ripfumelo ra hina hi xikhongelo ni ku dyondza Rito ra Xikwembu. (1 Pet. 2:2) Hi fanele hi ya emahlweni hi kombisa ripfumelo eka switshembiso swa Yehovha. Leswi hi nga swi endla hi tindlela leti van’wana nga kotaka ku ti xiya. Hi xikombiso, hi ya emahlweni hi chumayela hi Mfumo wa Xikwembu ni ku endla vanhu vadyondzisiwa. Hi tlhela hi ya emahlweni hi endlela “hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Gal. 6:10) Nakambe hi tikarhatela ku “[hluvula] vumunhu bya khale ni mikhuva ya byona.”—Kol. 3:5, 8-10. w16.10 4:11, 12

Vuako byi hleleke hi ndlela yo hlamarisa swinene. Handle ko kanakana Yehovha u lava leswaku vagandzeri vakwe va hleleka. U hi nyike Bibele leswaku yi hi kongomisa. A hi nga ta tsaka loko hi tihanyela ntsena ku nga ri na nhlengeletano ya Xikwembu ni Bibele. Vaisrayele a va ri xikombiso lexinene xa ku hleleka. Hi xikombiso, hi ku ya hi Nawu wa Muxe “vavasati . . . a va endla ntirho lowu hleriweke enyangweni ya ntsonga wa nhlangano.” (Eks. 38:8) Hi ku famba ka nkarhi, Hosi Davhida u ave Valevhi ni vaprista hi mintlawa. (1 Tikr. 23:1-6; 24:1-3) Vandlha ro sungula ra Vakreste va le nkarhini wa vaapostola a ri hlelekile naswona a ri kongomisiwa hi huvo leyi fumaka leyi eku sunguleni a yi vumbiwa hi vaapostola. (Mint. 6:1-6) Mavandlha a ma kuma swiletelo ni ndzayo hi mapapila lama huhuteriweke.—1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9. w16.11 2:3, 6, 8, 9

Hi 607 B.C.E., vuthu lerikulu ra Vababilona ri hlasele muti wa Yerusalema hi ku landza nkongomiso wa Hosi Nebukadnetsara wa Vumbirhi. Loko Bibele yi hlamusela leswi endlekeke yi ri: ‘Nebukadnetsara a dlaya majaha ya vona hi banga endlwini ya vukwetsimelo bya vona, a nga va tsetselelanga, jaha kumbe nhwana, la kuleke kumbe la hlakaleke. Hiloko a hisa yindlu ya Xikwembu xa ntiyiso ni ku hirimuxa rirhangu ra Yerusalema; a swi hisa hi ndzilo swihondzo swa wona hinkwaswo swo tshama eka swona ni swilo swa wona leswi navelekaka.’ (2 Tikr. 36:17, 19) Vaaki va muti wa Yerusalema a va fanele va nga hlamalanga loko muti lowu wu lovisiwa. Ku ringana malembe yo tala, vaprofeta va Xikwembu va tsundzuxe Vayuda leswaku loko va nga wu yingisi Nawu wa Xikwembu, a va ta hlaseriwa hi Vababilona. Vayuda vo tala a va ta dlayiwa hi banga; kasi lava poneke a va ta yisiwa evuhlongeni eBabilona. w16.11 4:1, 2

Hikwalaho ka “munhu un’we” ku nga Adamu, xidyoho ni rifu swi ‘nghene emisaveni.’ Hikwalaho ka “xivi xa munhu un’we rifu ri ve hosi.” Pawulo u tlhele a vula leswaku “ku tala ka musa [wa Xikwembu] lowu nga faneriwiki” ku ve kona hikwalaho ka “munhu un’we Yesu Kreste.” (Rhom. 5:12, 15, 17) Naswona vanhu vo tala va vuyeriwa hikwalaho ka musa lowu nga faneriwiki. “Vo tala va ta va lava lulameke hikwalaho ka ku yingisa ka munhu un’we [Yesu].” Entiyisweni, musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu wu nga endla leswaku hi kuma “vutomi lebyi nga heriki, ha Yesu Kreste.” (Rhom. 5:19, 21) A swi nga bohi leswaku Yehovha a rhumela N’wana wakwe emisaveni leswaku a ta va nkutsulo. Ku engetela kwalaho, tanihi leswi hi nga hetisekangiki naswona hi dyohaka, a swi nga hi faneli ku va Xikwembu na Yesu va hi nyika nkutsulo lowu endlaka swi koteka ku va hi rivaleriwa swidyoho. Kutani ku rivaleriwa ka hina swidyoho ni ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki hakunene i musa lowu nga hi faneriki. Hi fanele hi yi tlangela swinene nyiko ya Xikwembu ya musa lowu nga faneriwiki naswona hi kombisa ku tlangela ka hina hi ndlela leyi hi hanyaka ha yona siku ni siku. w16.12 1:1, 6, 7

Hi fanele hi tikambela. Ha yini? Pawulo u tsale a ku: “Ku anakanya swa nyama swi vula rifu.” (Rhom. 8:6) Sweswo i swa nkoka hikuva hi nga lahlekeriwa hi vuxaka bya hina na Yehovha sweswi ni ku lahlekeriwa hi vutomi enkarhini lowu taka. Nilokoswiritano, Pawulo a nga vuli swona leswaku ‘loko munhu a anakanya hi swilo swa nyama,’ makumu yakwe i rifu hikuva munhu yoloye a nga ha cinca. Ehleketa hi wanuna wa le Korinto loyi a tikhome hi ndlela yo biha loyi endzhaku a susiweke. Endzhaku ko nyikiwa ndzayo u cincile. U tshike mukhuva wakwe wo hanya hi ku ya hi ku navela kakwe kutani a tlhela a tirhela Yehovha. (2 Kor. 2:6-8) Kutani loko wanuna yoloye a swi kotile ku cinca eka ndlela leyi a endla swilo ha yona, na hina hi nga swi kota hambiloko hi nga dyohanga ku fana na yena. Entiyisweni, xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeleke mayelana ni vuyelo byo va ‘munhu a anakanya hi swilo swa nyama’ xi fanele xi endla leswaku na hina hi cinca loko swi fanerile! w16.12 2:5, 12, 13

Kunene swa hi chavelela loko hi ‘lahlela ndzhwalo wa hina eka Yehovha,’ hi ku tiva leswaku ‘u ta hi seketela’! Hi nga tiyiseka hi ku helela leswaku Xikwembu xi ta hi nyika “swo tala swinene ku tlula leswi hi swi kombelaka kumbe leswi hi swi ehleketaka.” (Efe. 3:20) Anakanya hi leswi, a nge hi nyiki swo tala ntsena kambe u ta hi nyika “swo tala swinene”! Leswaku hi kuma hakelo, hi fanele hi va ni ripfumelo leri tiyeke eka Yehovha ni ku tlhela hi yingisa nkongomiso wakwe. Muxe u byele tiko ra Israyele a ku: “Hikuva hakunene Yehovha u ta ku katekisa etikweni leri Yehovha Xikwembu xa wena a ku nyikaka rona ri va ndzhaka leswaku u ri teka, ntsena loko hakunene wo yingisa rito ra Yehovha Xikwembu xa wena leswaku u xiya ku endla nawu lowu hinkwawo lowu ndzi ku lerisaka wona namuntlha. Hikuva Yehovha Xikwembu xa wena u ta ku katekisa hakunene, hilaha a ku tshembiseke hakona.” (Det. 15:4-6) Xana wa tshemba leswaku Yehovha u ta ku katekisa loko u ya emahlweni u n’wi tirhela hi ku tshembeka? U ni xivangelo lexinene xo n’wi tshemba. w16.12 4:8, 9

Yehovha a a ri ni xivangelo xo endla tano. A a lava ku hetisisa xitshembiso lexi a xi endleke eka munghana wakwe Abrahama eka malembe yo tala lama hundzeke. (Gen. 22:15-18) Ku engetela kwalaho, mikarhi hinkwayo Yehovha u kombisa rirhandzu ni vululami loko a tirhisa ntshunxeko wakwe. U kombise sweswo loko a tshinya Vaisrayele lava hi ku phindhaphindha va tshikeke ku n’wi gandzela. Loko va kombise leswaku va hundzukile, Yehovha u va kombise rirhandzu ni tintswalo, hi ku vula a ku: “Ku pfumala vutshembeki ka vona ndzi ta ku herisa. Ndzi ta va rhandza hi ku swi tsakela.” (Hos. 14:4) Yehovha u hi vekele xikombiso lexinene emhakeni yo tirhisa ntshunxeko wa hina wa ku tihlawulela leswaku ku pfuneka van’wana! Yehovha u vumbe vanhu ni tintsumi va ri ni vuswikoti byo tihlawulela. Loko a nga si tumbuluxa swilo hinkwaswo, Yehovha u vumbe Yesu a ri ni ntshunxeko wo tihlawulela, loyi a nga “xifaniso xa Xikwembu lexi nga vonakiki.” (Kol. 1:15) Loko a nga si ta laha misaveni, Yesu u hlawule ku tshama a tshembekile eka Tata wakwe naswona a nga n’wi seketelanga Sathana loko a xandzuka. w17.01 2:3, 4

Ku cinca ka swiyimo swa hina ku nga hunguta kumbe ku engetela mitirho leyi hi yi endlelaka Yehovha. Xana wa ha ri muntshwa kumbe se u kurile? Xana u ni rihanyo lerinene kumbe wa vabya? Yehovha wa swi tiva leswi hinkwerhu hi nga swi endlaka leswaku hi kota ku endla swo tala entirhweni wa yena. Kambe u lava leswaku hi endla leswi hi nga swi kotaka naswona wa swi tlangela hinkwaswo leswi hi n’wi endlelaka swona. Yesu u kume ntsako eka swiavelo swakwe, hilaha ku fanaka na hina hi nga va ni ntsako eka swiavelo swa hina. (Swiv. 8:30, 31) Munhu loyi a titsongahataka wa eneriseka hi swiavelo kumbe vutihlamuleri lebyi a nga na byona evandlheni. A nga vilerisiwi hi ku kuma malunghelo enkarhini lowu taka kumbe loko van’wana va kuma malunghelo. Kambe wa tsaka hileswi a swi endlaka naswona wa swi xiya leswaku swi huma eka Yehovha. Nakambe u tlhela a xixima vutihlamuleri lebyi Yehovha a byi nyikeke van’wana. Ku titsongahata swi hi pfuna ku xixima ni ku seketela van’wana.—Rhom. 12:10. w17.01 3:13, 14

Vantshwa van’wana va nga ha nyikiwa vutihlamuleri byo langutela mitirho leyi endliwaka ni hi vamakwerhu lava kuleke. Hambileswi vantshwa lava ku nga vona lava rhangelaka va ta va va endla kahle loko va tikarhatela ku vuyeriwa eka vutlhari ni ntokoto lowu vamakwerhu volavo lava kuleke va nga na wona, hi ku rhanga va vutisa va nga si endla swiboho. Anakanya hi Timotiya, muntshwa loyi a tirheke na muapostola Pawulo malembe yo tala. Pawulo u tsalele Vakorinto a ku: “Ndzi [rhumela] Timotiya eka n’wina, tanihi leswi a nga n’wana wa mina loyi a rhandzekaka ni loyi a tshembekaka eHosini; kutani u ta mi tsundzuxa maendlelo ya mina mayelana na Kreste Yesu.” (1 Kor. 4:17) Marito lawa ma kombisa leswaku Pawulo na Timotiya a va ri vanghana lavakulu naswona a va tirhisana. Pawulo u tinyike nkarhi wo dyondzisa Timotiya “maendlelo ya [yena] mayelana na Kreste.” Timotiya a a dyondziseka naswona sweswo swi endle leswaku Pawulo a n’wi rhandza swinene nakambe Pawulo a a tiyiseka leswaku Timotiya u ta swi kota ku khathalela swilaveko swa vamakwerhu va le Korinto. Mawaku xikombiso lexinene lexi vakulu va faneleke va xi tekelela loko va letela van’wana leswaku va rhangela evandlheni! w17.01 5:13, 14

Yehovha u lava leswaku vanhu va hanya ku nga ri leswaku va fa. Tanihi leswi a nga Munyiki wa vutomi, u ta va Tatana eka vanhu hinkwavo lava nga ta pfuxiwa. (Ps. 36:9) Hikwalaho, swa fanela leswi Yesu a hi dyondziseke ku khongela hi ndlela leyi: “Tata wa hina la nge matilweni.” (Mat. 6:9) Yehovha u nyike Yesu lunghelo ro pfuxa lava feke. (Yoh. 6:40, 44) EParadeyisini Yesu u ta va “ku pfuka ni vutomi.” (Yoh. 11:25) Ku hanana ka Yehovha a hi ka vanhu vo karhi ntsena, Yesu u te: “Mani na mani la endlaka ku rhandza ka Xikwembu, hi yena a nga makwerhu wa xinuna, hi yena a nga makwerhu wa xisati, hi yena a nga manana.” (Mar. 3:35) Xikwembu xi lava leswaku vanhu vo tala va “ntshungu lowukulu” lava humaka ematikweni hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato va va vagandzeri va xona. Lava kombisaka ripfumelo eka nkutsulo ni lava endlaka ku rhandza ka Xikwembu va ta huwelela va ku: “Ku ponisiwa hi ku kolota Xikwembu xa hina, lexi tshameke exiluvelweni, ni le ka Xinyimpfana.”—Nhlav. 7:9, 10. w17.02 2:10, 11

Leswaku va kota ku hangalasa ntiyiso hi tindzimi to hambanahambana, Russell loyi a ri murhangeri wa nhlengeletano, u simeke nhlangano wa Zion’s Watch Tower Tract Society hi 1884 hi nawu. A a ri xichudeni lexinene xa Bibele naswona hi xivindzi u paluxe tidyondzo ta vukhongeri ta mavunwa to tanihi vunharhuun’we ni ya leswaku moya a wu fi. A a swi twisisa leswaku Kreste a ta vuya hi ndlela leyi nga vonakiki ni leswaku “nkarhi lowu vekiweke wa matiko” a wu ta hela hi 1914. (Luka 21:24) Makwerhu Russell u tirhise nkarhi, matimba ni mali yakwe leswaku a byela van’wana ntiyiso lowu a wu kumeke. Swi le rivaleni leswaku hi nkarhi wolowo Yehovha na Yesu la nga nhloko ya vandlha a va tirhisa Makwerhu Russell. Makwerhu Russell a a nga lavi ku dzunisiwa hi vanhu. Hi 1896, u tsale a ku: “A hi lavi leswaku vanhu va hi xixima kumbe va xixima swilo leswi hi swi tsaleke; naswona a hi lavi leswaku va hi vitana Mufundhisi kumbe Rabi. Nakambe a hi lavi leswaku nhlengeletano leyi yi vitaniwa hi mavito ya hina.” Hi ku famba ka nkarhi u tlhele a ku: “Lowu a hi ntirho wa munhu.” w17.02 4:8, 9

Hinkwerhu hi fanele hi endla swiboho. A hi swiboho hinkwaswo swi vulaka vutomi ni rifu. Hambiswiritano, swiboho swo tala leswi hi swi endlaka swi nga hi khumba hi ndlela yo karhi. Kutani, loko hi endla swiboho leswinene, hi ta va ni ku rhula hi tiphina hi vutomi naswona a hi nge vi ni swiphiqo swo tala. I yini leswi nga ta hi pfuna ku endla swiboho hi vutlhari? Hi fanele hi va ni ripfumelo eka Xikwembu, hi nga kanakani leswaku xi tiyimisele ku hi pfuna leswaku hi endla swiboho hi vutlhari. Nakambe hi fanele hi va ni ripfumelo eka leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka ni le ka ndlela leyi xi endlaka swilo ha yona, ni ku tshemba ndzayo ya xona leyi huhuteriweke. (Yak. 1:5-8) Loko hi ya hi tshinela ekusuhi na xona ni ku ya hi rhandza Rito ra xona hi ta ya hi xi tshemba swinene. Kutani, hi ta rhanga hi kambisisa leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka hi nga si endla swiboho. w17.03 2:2, 3

Ku fana ni tata wakwe Asa, Yehoxafati u tshame a tshembekile eka Xikwembu hambiloko valala vakwe va n’wi xungeta. (2 Tikr. 20:2-4) Yehoxafati u sungule ku chava! Kambe a a tiyimisele “ku lava Yehovha.” Loko a khongela, u titsongahatile kutani a pfumela leswaku vanhu vakwe a va na “matimba emahlweni ka ntshungu lowu lowukulu” nileswaku yena ni vanhu vakwe a va ha tivi ta vona. U tshembe Yehovha hi ku helela kutani a vula marito ya ndzimana ya namuntlha. Minkarhi yin’wana na hina hi nga ha tikuma hi nga ha tivi ta hina kumbe hi sungula ku chava ku fana na Yehoxafati. (2 Kor. 4:8, 9) Kambe tsundzuka leswaku Yehoxafati u vule leswaku yena ni vanhu vakwe va tsanile loko a khongela erivaleni. (2 Tikr. 20:5) Tinhloko ta mindyangu ti nga tekelela xikombiso xa Yehoxafati hi ku titshega hi Yehovha leswaku a ti kongomisa ni ku ti tiyisa leswaku ti kota ku langutana ni swiphiqo. Swi nga ku khomisi tingana ku kombela mpfuno eka Yehovha swirho leswin’wana swa ndyangu swi ri karhi swi ku twa. Swi ta swi xiya leswaku u tshemba Yehovha. Yehovha u pfune Yehoxafati naswona u ta ku pfuna na wena. w17.03 3:12, 13