September

EBibeleni, ku tiyisela swi vula swo tala ku tlula ku tiyiselela xiyimo xo tika. Ku khumba ndlela leyi hi ehleketaka ni ku titwa ha yona hi miringo ya hina. Ku tiyisela ku hi pfuna leswaku hi va ni xivindzi, hi tshembeka ni ku lehisa mbilu. Buku yin’wana ya tinhlamuselo yi vula leswaku ku tiyisela i mfanelo leyi hi pfunaka leswaku hi va ni ntshembo lowu tiyeke ni ku papalata ku hela matimba loko hi ringiwa. Yi hi pfuna leswaku hi va ni xivindzi hambiloko hi ringiwa hi ndlela leyikulu swinene. Naswona yi hi endla leswaku hi hlula miringo yoleyo ni ku dzika eka pakani ya hina ku nga ri eka swilo leswi hi twisaka ku vava. Rirhandzu ri endla hi tiyisela. (1 Kor. 13:4, 7) Eka swiyimo swihi? Ku rhandza Yehovha ku hi endla hi tiyisela nchumu wun’wana ni wun’wana lowu a wu pfumeleleka leswaku wu endleka. (Luka 22:41, 42) Ku rhandza vamakwerhu ku hi pfuna leswaku hi tiyiselela ku nga hetiseki ka vona. (1 Pet. 4:8) Ku rhandza munghana wa hina wa vukati ku hi pfuna leswaku hi tiyiselela “nhlomulo” lowu hambi ku ri mimpatswa leyi tsakeke yi nga na wona ni ku hi pfuna leswaku vukati bya hina byi tiya.—1 Kor. 7:28. w16.04 2:3, 4

Vakreste a va tshikanga ku hlangana hambiloko va xanisiwa hi mfumo wa Varhoma ni varhangeri va vukhongeri va Vayuda. Hambileswi a swi nga olovi, va endle hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku va hambeta va hlangana swin’we. Ninamuntlha, malandza ya Yehovha ma yi tlangela swinene minhlangano naswona ma tiphina loko ma ri kwalaho. George Gangas, loyi a a ri xirho xa Huvo leyi Fumaka ku ringana malembe yo tlula 22, u te: “Eka mina, ku hlangana ni vamakwerhu i nchumu lowu ndzi tsakisaka swinene naswona ndza khutazeka loko ndzi ri na vona.” U ye emahlweni a ku: “Lexi ndzi ehleketaka ha xona ni lexi ndzi xi lavaka swinene i ku va kona eminhlanganweni.” Xana na wena u titwa hi ndlela leyi fanaka hi ku gandzela Yehovha? Loko swi ri tano, hambeta u endla leswi u nga swi kotaka leswaku u va ni vamakwerhu eminhlanganweni, hambiloko swi tika. Komba Yehovha leswaku u titwa ku fana na Hosi Davhida, loyi a vuleke a ku: “Yehovha, ndzi swi rhandzile ku tshama endlwini ya wena.”—Ps. 26:8. w16.04 3:16-18

A hi nge u xiya leswaku makwerhu u khunguvanyisiwe hi leswi u swi vuleke kumbe ku swi endla. U fanele u endla yini? Hikwalaho u fanele u vulavula ni makwerhu yoloye. Loko u endla tano xikongomelo xa wena ku fanele ku ri ku endla ku rhula na yena. U fanele u amukela xihoxo xa wena naswona u nga ringeti ku n’wi sola. Ku endla ku rhula ni vamakwerhu i nchumu wa nkoka swinene. Anakanya hi xikombiso xa Abrahama na Lota n’wana wa makwavo wakwe a va ri ni swifuwo swo tala kutani varisi va vona va sungule ku lwela ndhawu. Leswi Abrahama a lava ku endla ku rhula u pfumelele Lota leswaku a hlawula ndhawu leyinene ngopfu. (Gen. 13:1, 2, 5-9) Mawaku xikombiso lexinene lexi a hi vekeleke xona! Xana Abrahama u lahlekeriwe hi ku helela hikwalaho ka ku hanana kakwe? Nikatsongo. Hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo, Yehovha u tshembise Abrahama leswaku u ta n’wi katekisa hi swo tala ku tlula leswi a lahlekeriweke ha swona. (Gen. 13:14-17) Hi dyondza yini? Hambiloko ho lahlekeriwa hi swo karhi, Yehovha u ta hi katekisa loko hi lulamisa timholovo hi ndlela ya rirhandzu. w16.05 1:11, 12

EBibeleni, Yehovha u hi nyike milawu leyi hi byelaka leswi a lavaka leswaku hi swi endla. Hi xikombiso, u hi byela leswaku a hi fanelanga hi gandzela swifaniso swa hava, hi yiva, hi dakwa, kumbe hi tikhoma hi ndlela yo biha hi tlhelo ra masangu. (1 Kor. 6:9, 10) Nakambe N’wana wa Yehovha, Yesu u nyike valandzeri vakwe xileriso lexi, lexi kongomeke lexi nge: “[Endlani] vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, mi va khuvula hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni ra moya lowo kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona. Kutani, maswivo, ndzi na n’wina masiku hinkwawo ku fikela emakumu ka mafambiselo ya swilo.” (Mat. 28:19, 20) Hinkwaswo leswi Yehovha na Yesu va hi byelaka leswaku hi swi endla swi vuyerisa hina. Milawu ya Yehovha yi hi dyondzisa ndlela yo tikhathalela ku katsa ni mindyangu ya hina ni ku hi pfuna leswaku hi va ni rihanyo lerinene ni ku va ni ntsako. Xa nkoka swinene, Yehovha wa tsaka ni ku tlhela a hi katekisa loko hi yingisa swileriso swakwe, ku katsa ni xa ku chumayela. w16.05 3:1

Loko hi pfumela ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima, Yehovha u ta hi pfuna leswaku hi twisisa leswi n’wi tsakisaka naswona hi ta dyondza ku anakanya ku fana na yena. Kutani leswi hi swi anakanyaka, leswi hi swi vulaka ni ku swi endla swi ta ya swi tsakisa Yehovha. (Luka 11:13; Gal. 5:22, 23) Naswona hi ta dyondza ku lawula ku tsana ka hina. Kambe nilokoswiritano, hi fanele hi ya emahlweni hi lwisana na kona. (Swiv. 4:23) Swi teka nkarhi wo leha ku dyondza ku tekelela timfanelo ta Yehovha. Kutani loko u vona u nga cincanga swo tala hilaha a wu lava hakona, lehisa mbilu. Eku sunguleni, u nga boheka ku tisindzisa ku endla leswi Bibele yi swi vulaka. Kambe loko u ya u ehleketisisa ni ku endla swilo hilaha Yehovha a lavaka hakona, swi ta ya swi ku olovela ku anakanya ku fana na yena ni ku endla leswinene.—Ps. 37:31; Swiv. 23:12; Gal. 5:16, 17. w16.05 4:14, 16

Namuntlha, Yehovha u tirhisa Bibele, moya lowo kwetsima ni vandlha leswaku a hi vumba. Xana Bibele yi nga hi vumba njhani? Hi fanele hi yi hlaya, hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka ni ku kombela Yehovha leswaku a hi pfuna ku tirhisa leswi hi swi dyondzeke. Hosi Davhida u tsale a ku: “Loko ndzi ku tsundzuka ndzi ri ehenhla ka xilawu xa mina, ndzi anakanyisisa ha wena exikarhi ka ku rindza ka nivusiku.” (Ps. 63:6) U tlhele a tsala a ku: “Ndzi ta nkhensa Yehovha, la ndzi nyikeke xitsundzuxo. Kunene, nivusiku tinso ta mina ti ndzi lulamisile.” (Ps. 16:7) Davhida u anakanyisise hi ndzayo ya Yehovha ni ku yi pfumelela leswaku yi vumba mianakanyo ni ndlela leyi a titwaka ha yona hambiloko swi tika ku yi amukela. (2 Sam. 12:1-13) Davhida u hi vekele xikombiso lexinene xo titsongahata ni ku yingisa. Kutani tivutise: ‘Loko ndzi hlaya Bibele, xana ndzi anakanyisisa hi leswi ndzi swi hlayaka ni ku pfumelela ndzayo ya Xikwembu leswaku yi khumba mianakanyo ya mina ni ndlela leyi ndzi titwaka ha yona? Xana ndzi nga antswisa?’—Ps. 1:3. w16.06 1:11

Hinkwerhu a hi hetisekanga, hi endla swihoxo. Hikwalaho a hi nge languteli leswaku vamakwerhu va endla kumbe ku vula swilo leswinene minkarhi hinkwayo. Nakambe a hi swinene ku va hi tshamela ku ehleketa hi swihoxo swa vona. Sweswo swi ta endla leswaku hi tirhela Yehovha hi nga tsakanga. Kasi xo biha no tlurisa, swi nga tsanisa ripfumelo ra hina naswona hi nga ha tshika nhlengeletano ya Yehovha. Hikwalaho hi nga lahlekeriwa hi ntshembo wa hina wo hanya emisaveni leyintshwa ya Xikwembu ni ku tirhela Yehovha. I yini leswi nga ku pfunaka leswaku u tirhela Yehovha u tsakile hambiloko u khunguvanyisiwa? Minkarhi hinkwayo tsundzuka marito lawa lama chavelelaka: “Hikuva ndzi tumbuluxa matilo lamantshwa ni misava leyintshwa; swilo swo sungula a swi nge tsundzukiwi, hambi embilwini a swi nge ti.” (Esa. 65:17; 2 Pet. 3:13) Yehovha u ta ku nyika mikateko leyi loko u tshama u tshembekile eka yena. w16.06 4:13, 14

Rito leri nge “un’we” eka xiga lexi nge “Yehovha un’we” ri tlhela ri kombisa leswaku xikongomelo ni mintirho yakwe swa tshembeka minkarhi hinkwayo. Yehovha Xikwembu a nga avananga naswona a nga kona loyi a nga tivaka tindlela takwe. Minkarhi hinkwayo wa tshembeka, a nga cinci naswona u ni ntiyiso. Hi xikombiso, u tshembise Abrahama leswaku vatukulu vakwe a va ta tshama Tikweni leri Tshembisiweke. Naswona Yehovha u endle masingita yo tala yo hlamarisa swinene leswaku a hetisisa xitshembiso xexo. Endzhaku ka malembe ya 430 a endle xitshembiso xexo, xikongomelo xa Yehovha a xi nga si cinca. (Gen. 12:1, 2, 7; Eks. 12:40, 41) Endzhaku ka malembe ya madzana, Yehovha u vitane Vaisrayele timbhoni takwe ni ku va byela leswi: “Ka ha ri Mina. Emahlweni ka mina a ku nga ri na Xikwembu lexi vumbiweke, naswona endzhaku ka mina a xi vanga kona xin’wana.” Yehovha u tlhele a swi veka erivaleni leswaku xikongomelo xakwe a xi nge pfuki xi cincile loko a ku: “Nkarhi hinkwawo ndzi tshama ndzi ri Mina.” (Esa. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Mawaku lunghelo leri Vaisrayele va veke na rona ro tirhela Xikwembu lexi minkarhi hinkwayo xi nga cinciki ni lexi tshembekaka! Na hina namuntlha hi ni lunghelo leri fanaka.—Mal. 3:6; Yak. 1:17. w16.06 3:6, 7

Mimfumo yo tala namuntlha yi tirhisa masocha ni switirhisiwa swa sweswinyana swa thekinoloji swo rindza ha swona ku rindza mindzilakano ya matiko ya wona. Mimfumo leyi yi veka munhu un’wana ni un’wana kumbe nchumu wihi na wihi tihlo lowu vonakaka wu ri nxungeto eka vuhlayiseki bya tiko ra yona. Kambe mimfumo leyi a yi swi xiyi leswaku ku ni mfumo lowu nga ni matimba swinene etilweni lowu fumiwaka hi Kreste Yesu. Ku nga ri khale mfumo lowu wu ta lwa ni mimfumo hinkwayo ya laha misaveni. (Esa. 9:6, 7; 56:10; Dan. 2:44) Hi ri rindzerile siku leri leswaku ri fika naswona hi lava ku ri lunghekela. Kutani hi yingisa vuprofeta bya le Bibeleni ni ku ya emahlweni hi tirhela Yehovha hi ku tshembeka. (Ps. 130:6) Loko hi ya hi tshinela swinene emakumu, swi ya swi tika swinene leswaku hi tshama hi rindzile. Swi ta vava ngopfu loko hi nga tshami hi rindzile! w16.07 2:2, 9, 10

Pawulo a a swi tiva leswaku a nga endlanga nchumu lowu faneriwaka hi ku va a kombiwa musa lowukulu wa Xikwembu. A a xanisa Vakreste. Loko a ku ri ekusuhi ni ku fa, Pawulo u tsalele Timotiya a ku: “Ndzi nkhensa Kreste Yesu Hosi ya hina, loyi a ndzi nyikeke matimba, hikuva u ndzi teke ndzi tshembekile hi ku ndzi avela evutirhelini.” (1 Tim. 1:12-14) Hi byihi vutirheli lebyi a a vulavula ha byona? Pawulo u byele vakulu va le vandlheni ra le Efesa a ku: “Moya-xiviri wa mina a ndzi wu teki wu ri wa nkoka eka mina, onge hi loko wu ri lowu rhandzekaka eka mina, loko ntsena ndzo heta pfhumba ni vutirheli lebyi ndzi byi amukeleke bya Hosi Yesu, bya ku nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene ya musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu.” (Mint. 20:24) Pawulo u chumayele hi ku hiseka ni ku tlhela a vekela Vakreste xikombiso lexinene namuntlha. U kombise leswaku musa wa Xikwembu lowu nga faneriwiki a wu ‘vanga wa hava’ eka yena. w16.07 4:1-3

Minkarhi hinkwayo Yehovha u seketela malandza yakwe yo tshembeka, hambileswi a nga ha pfumelelaka leswaku ma rindzela malunghelo yo karhi kumbe ku cinca ka swiyimo. U tshembise Abrahama leswaku u ta va ni n’wana wa jaha, kambe nandza loyi wa Yehovha a a fanele a va ni ripfumelo ni ku lehisa mbilu. (Hev. 6:12-15) Hambileswi a rindzeke malembe yo tala leswaku Isaka a velekiwa, Abrahama a nga helanga mbilu naswona Yehovha a nga n’wi khomisanga pala. (Gen. 15:3, 4; 21:5) I ntiyiso leswaku ku rindza a swi olovi. (Swiv. 13:12) Kambe loko hi tshamela ku anakanya hi xiyimo xa hina hi nga hela matimba. Kasi swi nga va swinene ku tirhisa nkarhi wolowo leswaku hi kula hi tlhelo ra moya. Loko hi hlaya Bibele ni ku anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka, hi ta kuma vutlhari, ku twisisa, vutivi, hi kota ku ehleketa kahle ni ku hluteka emianakanyweni. Siku ni siku, hi fanele hi endla swiboho loko swi ta emhakeni yo hlawula vuhungasi, swiambalo ni ku tilunghisa, ku tirhisa mali ni ku hanyisana ni vanhu van’wana. Loko hi tirhisa leswi hi swi dyondzaka eBibeleni, hi ta endla swiboho leswi tsakisaka Yehovha. w16.08 3:9-11

Yehovha u pfune Vaisrayele leswaku va hlula Vaamaleke ni Vaetiyopiya naswona u nyike Nehemiya ni vanhu lava a ri na vona matimba leswaku va heta ntirho wo pfuxeta makhumbi. Hilaha ku fanaka Xikwembu xi ta hi nyika matimba leswaku hi lwisana ni nkaneto, ndzingo wo hetiwa matimba hi vanhu lava nga tsakeriki ni ku vilela leswaku hi endla ntirho wo chumayela. (1 Pet. 5:10) Nilokoswiritano, a hi langutelanga leswaku Yehovha a endla swilo leswi hinkwaswo hi singita. Ku ri na sweswo, hi fanele hi tikarhata. Sweswo swi katsa ku hlaya Rito ra Xikwembu siku ni siku, ku lunghiselela ni ku tlhela hi va kona eminhlanganweni vhiki ni vhiki, hi endla dyondzo ya munhu hi yexe swin’we ni vugandzeri bya ndyangu ni ku va minkarhi hinkwayo hi khongela eka Yehovha. Hi nga tshuki hi pfumelela swilo kumbe mintirho yin’wana yi kavanyeta ndlela leyi Yehovha a yi tirhisaka leswaku a hi tiyisa ni ku hi khutaza. Loko u xiya leswaku ku ni laha u faneleke u antswisa kona, kombela Xikwembu leswaku xi ku pfuna. Kutani xiya ndlela leyi moya wa xona wu ‘tirhaka ha yona endzeni ka wena leswaku u va ni matimba ya ku rhandza ni ku endla.’ w16.09 1:12

Muapostola Pawulo u bumabumele vanhu lava nga nghenelangiki vukati; kambe u vule marito lama nga laha henhla. Nakambe u te: “Loko va nga koti ku tikhoma, a va nghenele vukati, hikuva swa antswa ku nghenela vukati ku ri ni ku hisiwa hi ku navela.” Kambe loko munhu a nghenela vukati, swi nga ha n’wi pfuna leswaku a papalata ku tikhomakhoma swirho swa rimbewu leswaku a enerisa ku navela kakwe kumbe ku endla vumbhisa. Nakambe lava nga nghenelangiki vukati va fanele va tikambisisa loko va kule ku ringana leswaku va nga nghenela vukati, hikuva Pawulo u te: “Loko munhu a ehleketa leswaku u tikhoma hilaha ku nga fanelangiki eka vutengi bya yena bya rimbewu, loko a hundzile eka vurhumbuki bya vuntshwa, naswona leyi ku ri ndlela leyi swi faneleke ku endleka ha yona, a a endle leswi a swi lavaka; a nga dyohi. A va nghenele vukati.” (1 Kor. 7:9, 36; 1 Tim. 4:1-3) Munhu a nga fanelanga a khutaziwa ku nghenela vukati hileswi a nga ni ku navela lokukulu ka timhaka ta masangu loku vanhu vo tala va vaka na kona loko va ha ri vantshwa. Munhu wo tano u ta va a nga kulanga hilaha ku ringaneke leswaku a nga kota ku hetisisa vutihlamuleri bya ndyangu. w16.08 1:17

Vanhu vo tala va kota ku tiva swo tala hi hina hikwalaho ka “leswi vonakaka ematihlweni” ya vona. (1 Sam. 16:7) Hikwalaho, tanihi vatirheli va Xikwembu ha swi twisisa leswaku a ho ambala swiambalo swo karhi ntsena hileswi hi swi rhandzaka. Milawu leyi hi yi dyondzaka eBibeleni yi fanele yi hi susumeta ku papalata swiambalo swin’wana ni swin’wana leswi manyaka, leswi vonikelaka, kumbe leswi nga pfuxaka ku navela ka timhaka ta masangu. Leswi swi tlhela swi vula ku papalata swiambalo leswi kombisaka swirho swa rimbewu. Vamakwerhu a va fanelanga va titwa va nga ntshunxekanga kumbe va languta etlhelo loko va vona ndlela leyi hi ambaleke ha yona. Loko hi basile, hi ambale hi ndlela leyi xiximekaka naswona hi tisasekise kahle, vanhu va ta hi xixima naswona va ta tshinela eka Xikwembu lexi hi xi gandzelaka. Ku engetela kwalaho, loko hi ambala hi ndlela leyi xiximekaka hi ta yi yimela kahle nhlengeletano ya Yehovha. Hikwalaho ka sweswo, vanhu va ta hi yingisa loko hi va byela hi rungula leri ponisaka vutomi. w16.09 3:5, 6

U nga hatliseli ku tibyela leswaku wa swi tiva leswi van’wana va pfumelaka eka swona. Vanhu van’wana va vula leswaku va pfumela eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo, kambe va pfumela nileswaku Xikwembu xi kona. Va ehleketa leswaku xi endle ku swilo swi tiendlekela. Van’wana va vula leswaku va tshemba dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo hikuva loko a yi nga ri ntiyiso a yi nga ta dyondziwa exikolweni. Kasi van’wana va tshike ku pfumela eka Xikwembu hikwalaho ka vukhongeri. Loko u vulavula ni munhu hi ndlela leyi vutomi byi sunguleke ha yona, ku ta va ku ri vutlhari ku rhanga u n’wi vutisa swivutiso. Rhanga u tiva leswi a pfumelaka eka swona. Loko u n’wi anakanyela naswona u tiyimisele ku n’wi yingisela, swi nga ha endla leswaku na yena a ku yingisela. Loko munhu a kaneta leswi u swi pfumelaka mayelana ni ntumbuluko, u nga n’wi kombela leswaku a hlamusela ndlela leyi vutomi byi nga va ka byi sungule ha yona handle ka Muvumbi. Leswaku swivumbiwa swi kota ku ya emahlweni swi tala, swi fanele swi tswalana swi endla swivumbiwa leswi fanaka na swona. Profesa un’wana wa tikhemikhali u vule leswi: “Munhu a nga hlamarisiwa hi ndlela leyi vutomi byi rharhanganeke ha yona hambiloko byo ho sungula.” w16.09 4:12, 13

Hambileswi hi nga tiyisekiki leswaku Pawulo a anakanya hi vamani, van’wana vo fana na Naboti na Zakariya va khandliwe hi maribye va fa hileswi va yingiseke ni ku endla ku rhandza ka Xikwembu. (1 Tih. 21:3, 15; 2 Tikr. 24:20, 21) Daniyele ni vanghana wakwe a va pfulekeriwe hi nkarhi lowunene wo ‘amukela ku ntshunxiwa’ loko ntsena va nga tshembeki. Ku ri na sweswo, ripfumelo ra vona eka matimba ya Xikwembu ri va pfune ku “pfala milomu ya tinghala,” ni ku “tima matimba ya ndzilo.” (Hev. 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23) Hikwalaho ka ripfumelo, vaprofeta volavo vo fana na Mikaya na Yeremiya ‘va ringiwe hi ku vungunyiwa ni hi ku khotsiwa.’ Van’wana vo fana na Eliya, “va tsendzelekile emakwandzasini ni le tintshaveni ni le mabakweni ni le minceleni ya misava.” Hinkwavo ka vona va tiyiserile hikwalaho ka leswi a va ri ni “ku langutela loku tiyisekisiweke ka swilo leswi tshembiwaka.”—Hev. 11:1, 36-38; 1 Tih. 18:13; 22:24-27; Yer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2. w16.10 3:10, 11

Hi nga kombisa musa eka vanhu lava ha ku fikaka evandlheni lava humaka ematikweni man’wana hi ku va xeweta hi ndlela ya rirhandzu eHolweni ya Mfumo. Hi nga ha va hi xiye leswaku vanhu lava va ni tingana naswona va rhandza ku tshama va ri voxe. Hikwalaho ka ndlela leyi va kurisiweke ha yona, va nga ha vona onge rixaka kumbe ndhawu leyi va humaka eka yona i swa xiyimo xa le hansi. Kutani hi fanele hi va vo rhanga ku va komba rirhandzu ni ku va komba leswaku ha khathala ha vona. Loko JW Language app yi ri kona hi ririmi ra wena yi nga ku pfuna ku dyondza ndlela yo va xeweta hi ririmi ra vona. (Filp. 2:4) Swi nga ha ku tikela ku sungula mabulo ni vanhu va mindhavuko yin’wana. Leswaku swi ku olovela, u nga ha va byela swin’wana hi wena. Hi ku hatlisa u nga ha xiya leswaku ku ni swilo swo tala leswi mi fanaka ha swona ku tlula leswi mi hambanaka ha swona. Nakambe i ntiyiso leswaku mindhavuko ya hambana. w16.10 1:13, 14

Hi nga hoxa xandla leswaku vandlha ri tshama ri basile hi ku yingisa nkongomiso lowu nga eRitweni ra Xikwembu. Ehleketa hi leswi nga tshama swi endleka eKorinto wa khale. Pawulo u chumayele emutini wolowo hi ku hiseka naswona a rhandza “vakwetsimi” va kwalaho. (1 Kor. 1:1, 2) Anakanya ndlela leyi swi n’wi tikeleke ha yona ku va a lulamisa xiphiqo lexi a xi honisiwa xa makwerhu loyi a tikhome ku biha hi timhaka ta masangu! Pawulo u byele vakulu leswaku va nyikela munhu yoloye eka Sathana leswi vulaka ku n’wi susa evandlheni. Leswaku va hlayisa vandlha ri tshama ri tengile, vakulu a va fanele va susa “comela.” (1 Kor. 5:5-7, 12) Loko hi seketela xiboho xa vakulu xo susa mudyohi la nga hundzukiki hi endla leswaku vandlha ri tshama ri basile. Nakambe sweswo swi nga ha endla leswaku munhu yoloye a hundzuka ni ku kombela ku rivaleriwa eka Yehovha. w16.11 2:14

Ku bumabumela van’wana i swa nkoka. Rubén u ri: “Ndzi ni malembe yo tala ndzi ri karhi ndzi lwisana ni ku titwa ndzi ri xikangalafula. Kambe siku rin’wana loko hi ri eku chumayeleni ni nkulu un’wana, u xiye leswaku ndzi ni gome. U rhiye ndleve loko ndzi tiphofula. Kutani u ndzi tsundzuxe swilo leswinene leswi ndzi swi endleke. U tlhele a ndzi tsundzuxa marito ya Yesu ya leswaku un’wana ni un’wana wa hina i wa nkoka ku tlula swindzingiri swo tala. Ndzi tshamela ku tsundzuka marito lawa naswona ni sweswi ma ha ndzi khumba mbilu. Marito ya nkulu loyi ma ndzi khutazile swinene.” (Mat. 10:31) A swi hlamarisi leswi Bibele yi kandziyisaka nkoka wo va hi tshamela ku khutazana. Muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va Vaheveru a ku: “Hambetani mi khongotelana siku rin’wana ni rin’wana, . . . leswaku un’wana wa n’wina a nga tshuka a nonon’hwisiwa hi matimba ya vuxisi ya xidyoho.” (Hev. 3:13) Loko u tsundzuka ndlela leyi xikhutazo xi ku pfuneke ha yona wa swi xiya leswaku i swa nkoka ku khutaza van’wana. w16.11 1:2, 3

Hi 313 C.E., “Vukreste” byi tsarisiwe byi va enawini hi Mufumi wa Murhoma Constantine. Endzhaku ka loko Huvo ya le Nicaea yi hlanganile, Constantine loyi na yena a ri kona eka nhlangano wolowo, u lerise leswaku muprista Arius a hlongoriwa etikweni hileswi a aleke ku pfumela leswaku Yesu i Xikwembu. Hi ku famba ka nkarhi, Mufumi Theodosius wo Sungula loyi a fumeke ku sukela hi 379 ku ya fikela hi 395 C.E., u endle leswaku Kereke ya Khatoliki yi va enawini eMfun’weni hinkwawo wa Rhoma. Van’wamatimu va vula leswaku Mfumo wa Rhoma wu sungule ku tivitana “Vakreste” hi nkarhi wa ku fuma ka Theodosius wo Sungula. Entiyisweni hi nkarhi wolowo Vakreste lava gwineheke va ve xiphemu xa vukhongeri bya mavunwa bya Mfumo wa Rhoma kutani va va swirho swa Babilona Lonkulu. Hambiswiritano, a ku ri ni nhlayo yitsongo ya Vakreste lava totiweke lava a va tikarhatela ku gandzela Xikwembu.—Mat. 13:24, 25, 37-39. w16.11 4:8, 9

Hi hanya eminkarhini yo tika. Sathana Diyavulosi u hlundzuke ngopfu naswona u “famba-famba ku fana ni nghala leyi vombaka, yi lava wa ku n’wi dya.” (1 Pet. 5:8; Nhlav. 12:17) Kutani a swi hlamarisi leswi hambi ku ri malandza ya Xikwembu ma karhatekaka. Hambi ku ri malandza ya Yehovha ya le nkarhini lowu hundzeke na wona a ma karhateka. Hi xikombiso, minkarhi yin’wana Hosi Davhida na yena u ve ni ‘gome embilwini yakwe.’ (Ps. 13:2) Nakambe anakanya hi muapostola Pawulo loyi na yena a “vilela hi mavandlha hinkwawo.” (2 Kor. 11:28) Kambe hi fanele hi endla yini loko hi tshikileleka hikwalaho ko vilela? Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu u pfune malandza yakwe ya le nkarhini lowu hundzeke naswona na hina a nga hi pfuna leswaku hi nga vileli ngopfu. Njhani? Hi ku khongela swi huma embilwini, ku hlaya Rito ra Xikwembu ni ku anakanyisisa ha rona, ku pfumelela moya lowo kwetsima leswaku wu hi pfuna ni ku vulavula ni munhu loyi hi n’wi tshembaka. w16.12 3:1, 2

Vanhu va Yehovha va tshike ku veka “mbhandzu lowu a [va] ri na wona hi nkarhi wolowo” loko va nga se rhandza Xikwembu ni ku xi tirhela. Ndlela leyi a va hanya ha yona khale yi nga ha katsa “swilo leswi swi [va] khomisaka tingana sweswi” leswi kumbexana a swi ta va swi koxe vutomi bya vona. (Rhom. 6:21) Kambe va hundzukile. A swi ri tano hi vanhu vo tala va le Korinto lava Pawulo a va tsaleleke mapapila. Van’wana a va ri vagandzeri va swifaniso, vasodoma, vayivi, swidakwa. Kambe va “hlantswiwile [va] basa” ni ku ‘kwetsimisiwa.’ (1 Kor. 6:9-11) A swi ri tano ni le ka van’wana evandlheni ra le Rhoma. Pawulo u huhuteriwe ku tsala a ku: “Mi nga ha hambeti mi nyikela swirho swa n’wina exidyohweni swi va matlhari ya leswi nga lulamangiki, kambe tinyikeleni eka Xikwembu tanihi lava hanyaka eka lava feke, mi nyikela ni swirho swa n’wina eka Xikwembu swi va matlhari ya ku lulama.” (Rhom. 6:13) Pawulo a tiyiseka leswaku a va ta tshama va ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha ni ku hambeta va vuyeriwa eka musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu. w16.12 1:13

Yehovha u vumbe vanhu va ri ni vuswikoti byo hlamarisa. U hi nyike vuswikoti byo lulamisa swiphiqo ni ku kunguhata swilo swa nkarhi lowu taka. (Swiv. 2:11) U hi nyike vuswikoti byo endla leswi hi swi kunguhataka, leswi hi pfunaka leswaku hi va ni tipakani letinene. (Filp. 2:13) Nakambe u hi endle hi ri ni ripfalo ku nga nchumu lowu hi byelaka loko hi endla swilo leswinene ni leswo biha naswona ri hi pfuna ku papalata ku endla swilo swo biha ni ku lulamisa swihoxo swa hina. (Rhom. 2:15) Hi ku tirhisa Rito rakwe, Yehovha u hi tsundzuxa leswaku hi tirhisa vuswikoti bya hina hi ndlela leyinene. Hi xikombiso, eMatsalweni ya Xiheveru hi hlaya leswi: “Makungu ya lava va gingiritekaka ma endla leswi pfunaka” naswona “hinkwaswo leswi voko ra wena ri swi kumaka leswaku ri swi endla, swi endle hi matimba ya wena.” (Swiv. 21:5; Ekl. 9:10) EMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki hi hlaya leswi: “Loko ntsena hi ri ni nkarhi lowunene wa swona, a hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene” nakambe “hi ku ya hilaha un’wana ni un’wana a amukeleke nyiko hakona, tirhisani nyiko leyi leswaku mi tirhelana ha yona.” (Gal. 6:10; 1 Pet. 4:10) Swi le rivaleni leswaku Yehovha u lava leswaku hi endla leswi nga ta vuyerisa hina ni van’wana. w17.01 1:1, 2

Hikwalaho ka ku nga yingisi ka Adamu na Evha, vatukulu va vona a va hetisekanga naswona va fa. Hambiswiritano, va ha ri na rona lunghelo ro tirhisa ntshunxeko wa vona wo tihlawulela. Hi kota ku vona sweswo eka ndlela leyi Xikwembu xi tirhisaneke ni tiko ra Israyele ha yona. Hi ku tirhisa Muxe, Yehovha u nyike Vaisrayele ntshunxeko wo tihlawulela leswaku va va ndzhaka Yakwe yo hlawuleka. (Eks. 19:3-6) I yini leswi va swi endleke? Va hlawule hi ku swi rhandza ku landzela swipimelo swa Xikwembu tanihi vanhu va xona ni ku vula va ku: “Hinkwaswo leswi Yehovha a swi vuleke hi tiyimisele ku swi endla.” (Eks. 19:8) Lexi twisaka ku vava, hi ku famba ka nkarhi tiko rero ri tirhise ntshunxeko wa rona hi ndlela yo biha naswona ri tlhele ri tlula xihlambanyo lexi ri xi endleke. Onge hi nga ya emahlweni hi kombisa ku tlangela ntshunxeko wa hina wo tihlawulela hi ku tshama hi ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha ni ku yingisa milawu yakwe. w17.01 2:9

Enkarhini wa ku fuma ka Hosi Yerobuwamu, Yehovha u rhumele muprofeta loyi a huma eYuda ku yisa rungula ra vuavanyisi eka hosi ya Israyele leyi a yi tshike ku n’wi gandzela. Muprofeta loyi la titsongahataka u fikise rungula hilaha Xikwembu xi n’wi leriseke hakona naswona Yehovha u n’wi sirhelerile eka Yerobuwamu loyi a kariha swinene. (1 Tih. 13:1-10) Loko a ri karhi a tlhelela ekaya, u hlangane ni mukhalabye loyi a tshama eBethele. Mukhalabye loyi u vule leswaku i muprofeta wa Yehovha. U kanganyise muprofeta wa Xikwembu a endla leswaku a tlula xileriso lexi a lerisiwe xona xa leswaku ‘a nga tshuki a dya xinkwa kumbe a nwa mati eIsrayele’ naswona a nga fanelanga a ‘tlhela hi ndlela leyi a fambeke ha yona’ loko a ya eBethele. Sweswo a swi n’wi tsakisanga Yehovha. Loko muprofeta wa Xikwembu a ri karhi a tlhelela ekaya, ku humelele nghala leyi fikeke yi n’wi dlaya. (1 Tih. 13:11-24) Ha yini muprofeta loyi eku sunguleni a titsongahata a pfumele ku kanganyisiwa hi mukhalabye loyi? Bibele a yi vuli nchumu hi sweswo. Kambe swi nga ha endleka a a rivele leswaku a fanele a ‘titsongahata loko a famba ni Xikwembu.’ w17.01 4:1-3

Marito yo sungula ya le Bibeleni ma swi veka erivaleni leswaku “eku sunguleni Xikwembu xi tumbuluxe matilo ni misava.” (Gen. 1:1) I ntiyiso leswaku a hi nge yi twisisi hi ku helela ndlela leyi Xikwembu xi tumbuluxeke swilo swo tanihi xibakabaka, ku vonakala ni lexi endlaka leswaku loko nchumu wo karhi wu hoxiwa ehenhla wu tlhela wu vuya ehansi. Nakambe ho kota ku vona xiphemu lexitsongo ntsena xa vuako hinkwabyo. (Ekl. 3:11) Hambiswiritano, Yehovha a nga hi fihlelanga nchumu hi xikongomelo xakwe hi misava ni vanhu. U endle vanhu hi xifaniso xakwe naswona a a lava leswaku va tiphina hi vutomi emisaveni. (Gen. 1:26) A va ta va vana vakwe naswona Yehovha a ta va Tata wa vona. Hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Genesa ndzima 3, xikongomelo xa Yehovha xi kavanyetekile. (Gen. 3:1-7) Hambiswiritano, a ku na xiphiqo lexi Yehovha a nga tsandzekaka ku xi lulamisa. A nga kona loyi a nga sivelaka leswaku xikongomelo xa Yehovha xi hetiseka. (Esa. 46:10; 55:11) Hikwalaho, hi nga tiyiseka leswaku xikongomelo xa Yehovha xa le ku sunguleni xi ta hetiseka hi nkarhi lowu faneleke. w17.02 1:1, 2

Leswi moya lowo kwetsima ku nga matimba lama nga vonakiki, Vaisrayele a va ta swi tiva njhani leswaku wu le ku tirheni eka Muxe? Moya lowo kwetsima wu endle leswaku Muxe a endla masingita ni ku n’wi nyika xivindzi xo byela Faro hinkwaswo leswi Xikwembu xi n’wi leriseke swona. (Eks. 7:1-3) Nakambe moya lowo kwetsima wu pfune Muxe leswaku a va ni timfanelo letinene, to tanihi rirhandzu, ku titsongahata ni ku lehisa mbilu leti endleke leswaku a faneleka ku rhangela Vaisrayele. Hakunene Muxe a hambanile ni vanhu lava a va tikukumuxa lava a va rhangela vanhu va matiko man’wana! A swi ri erivaleni leswaku Yehovha a a hlawule Muxe leswaku a rhangela vanhu Vakwe. Hi ku famba ka nkarhi, Yehovha u nyike vanhu van’wana lava a va hlawuleke moya lowo kwetsima leswaku va rhangela vanhu vakwe. “Yoxuwa n’wana wa Nuni a a tele moya wa vutlhari.” (Det. 34:9) “Moya wa Yehovha wu talela Gidiyoni.” (Vaav. 6:34) Naswona “moya wa Yehovha wu sungula ku tirha ehenhla ka Davhida.” (1 Sam. 16:13) Vavanuna lava hinkwavo a va titshege hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu leswaku wu va pfuna, naswona moya lowu wu endle leswaku va kota ku endla swilo leswi a va nga ta swi kota hi matimba ya vona.—Yox. 11:16, 17; Vaav. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50. w17.02 3:3-5

Pawulo u hi vekele xikombiso lexinene hi ku xixima ntshunxeko wa vamakwavo vakwe wo tiendlela swiboho. Namuntlha, vakulu va fanele va tekelela Pawulo loko va nyikela ndzayo etimhakeni leti khumbaka xiboho xa munhu hi yexe. Swa va tsakisa loko va bula ni ntlhambi hi rungula leri sekeriweke eBibeleni. Hambiswiritano, vakulu va tshika vamakwerhu va tiendlela swiboho. Leswi swa twala tanihi leswi hinkwerhu hi nga ta rhwala ndzhwalo wa hina. Hi leyi dyondzo ya nkoka: Hi nga pfuna van’wana ku twisisa ndzayo ya le Bibeleni leyi nga va pfunaka exiyin’weni xa vona. Hambiswiritano, hi fanele hi tsundzuka leswaku van’wana va ni vutihlamuleri byo tiendlela swiboho. Loko va endla swiboho hi vutlhari va ta vuyeriwa. Swi le rivaleni leswaku hi fanele hi papalata ku anakanya leswaku hi ni vutihlamuleri byo endlela vamakwerhu swiboho. w17.03 2:11

Hlonga ro tshembeka ri kombisa ripfumelo lerikulu hi ku yisa ntirho wo chumayela mahungu lamanene emahlweni hi ku hiseka. Xana u un’wana wa lava seketelaka vatotiwa eka ntirho lowu wa nkoka swinene? U ta tsaka swinene loko Murhangeri wa hina, Yesu a ku: “Mpimo lowu mi swi endleke ha wona eka un’wana wa vamakwerhu lava lavatsongo, mi swi endle ha wona ni le ka mina.” (Mat. 25:34-40) Loko Yesu a tlhelela etilweni, a nga va tshikanga valandzeri vakwe. (Mat. 28:20) A a swi tiva leswaku moya lowo kwetsima, tintsumi ni Rito ra Xikwembu swi n’wi pfune ku fikela kwihi leswaku a rhangela loko a ha ri laha misaveni. Kutani u nyike hlonga ro tshembeka mpfuno lowu fanaka. Vakreste lava totiweke, lava nga swirho swa hlonga rero “[va hambeta] va landzela Xinyimpfana ku nga khathariseki leswaku xi ya kwihi.” (Nhlav. 14:4) Hikwalaho loko hi yingisa nkongomiso wa vona, hi va hi yingisa Murhangeri wa hina Yesu. Ku nga ri khale, u ta hi kongomisa evuton’wini lebyi nga heriki. (Nhlav. 7:14-17) Ku hava murhangeri la nga hetisekangiki la nga kotaka ku hi endlela sweswo! w17.02 4:17-19

Loko hi langutane ni swiphiqo leswikulu, hi nga ha vona swi fanerile ku kombela mpfuno eka Yehovha. Kambe i yini leswi hi swi endlaka loko hi langutane hi swiphiqo leswi nga nyawuriki swa siku ni siku? Xana hi ringeta ku tilulamisela swona? Kumbe hi tikarhatela ku kambisisa leswi misinya ya milawu ya le Bibeleni yi swi vulaka kutani hi yi tirhisa? Loko hi endla tano hi va hi kombisa leswaku hi lava Yehovha a hi pfuna ku lulamisa swiphiqo. Hi xikombiso, kumbexana ndyangu wa ka n’wina wu ku sivela ku va kona eminhlanganweni kumbe etinhlengeletanweni. Handle ko kanakana u ta kombela Yehovha leswaku a ku kongomisa ni ku ku pfuna leswaku u kota ku langutana na xiphiqo xexo hi ndlela leyinene. Kambe ku vuriwa yini hi loko u heleriwe hi ntirho naswona swi ku tikela ku kuma wun’wana? Loko se ku ri ni loyi a lavaka ku ku thola, xana u ta n’wi byela leswaku u fanele ku ya eminhlanganweni ya le xikarhi ka vhiki nkarhi ni nkarhi? Ku nga khathariseki swiphiqo leswi nga ha vaka kona, hi ta va hi endla kahle loko hi yingisa marito ya mupisalema ya ndzimana ya namuntlha. w17.03 4:6