February

Nowa a nga si tshama a aka ngalava. Kutani a fanele a titshega hi Yehovha naswona “u endle tano” hilaha Yehovha a n’wi leriseke ha kona. Vuyelo byi ve byihi? Nowa u wu endle kahle ntirho lowu a nyikiwe wona hambileswi a ku ri ro sungula. Sweswo a swi fanela! Nowa u tlhele a humelela tanihi nhloko ya ndyangu, hikuva a tshemba vutlhari lebyi humaka eka Xikwembu. Xisweswo u dyondzise vana vakwe a tlhela a va vekela xikombiso lexinene hambileswi sweswo a ku ri ntlhontlho lowukulu enkarhini wa yena. (Gen. 6:5) Tanihi vatswari, xana mi nga “endla tano” hi ndlela yihi ematihlweni ya Xikwembu? Yingisani Yehovha. N’wi pfumeleleni a mi letela emhakeni yo kurisa vana hi ku tirhisa Rito rakwe ni nkongomiso lowu humaka enhlengeletanweni yakwe. Hambiswiritano, ku nga khathariseki matshalatshala ya vatswari, vana van’wana va tshika ku gandzela Yehovha. Nilokoswiritano, vatswari lava nga kulula va n’watseka leswaku va nghenisa ntiyiso embilwini ya n’wana, a va kingindziwi hi ripfalo. Va nga tlhela va va ni ntshembo wa leswaku n’wana la hambukeke, siku rin’wana u ta vuya “ekaya” eka Yehovha. w18.03 30 ¶10-11

Xana u tshame u lava ku kombisa malwandla kambe u titwa u nga faneleki? Van’wana va ni tingana naswona va chava leswaku va ta heleriwa hi mabulo kumbe va nge swi koti ku tsakisa vaendzi. Van’wana va hola mali leyitsongo naswona va tshemba leswaku a va nge swi koti ku khathalela vaendzi hilaha swirho swin’wana swa vandlha swi nga endleka hakona. Tsundzuka leswaku nchumu wa nkoka eka vaendzi hi kaya ra wena, hi leswi ri hlelekeke, ri baseke naswona ri nga ni vanhu lava nga ni xinghana ku nga ri hileswi ri nga ri ni swilo swa manyunyu. Hikwalaho, loko hi kombisa malwandla hi ku susumetiwa hi rirhandzu, a hi fanelanga hi vilela. Tsundzuka leswaku i swinene ku kombisa vaendzi rirhandzu. (Filp. 2:4) Vanhu vo tala va rhandza ku byela van’wana mintokoto ya vona. Mikarhi ya ku titsakisa i nkarhi lowunene wo rungulela van’wana mintokoto ya hina. Nkulu un’wana u tsale a ku: “Ku endzeriwa hi vanghana va le vandlheni swi ndzi pfuna leswaku ndzi va twisisa ni ku va tiva ku antswa, ngopfungopfu ku tiva ndlela leyi va kumeke ntiyiso ha yona.” Rirhandzu ri nga endla leswaku xiendlakalo xin’wana ni xin’wana xi va lexi tsakisaka. w18.03 17 ¶15-17

Vatswari lava nga Vakreste va navela ku pfuna vana va vona leswaku va endla swiboho swa vutlhari. Ku hlwela ku khuvuriwa swi nga fanelanga, swi nga ha veka vuxaka bya vona na Xikwembu ekhombyeni. (Yak. 4:17) Hambiswiritano, hi vutlhari vatswari va lava ku tiyiseka leswaku loko vana va vona va nga si khuvuriwa, va swi lungherile ku rhwala vutihlamuleri bya ku va mudyondzisiwa wa Mukreste. Valanguteri van’wana va miganga va vilerisiwa hi leswi va hlanganaka ni vantshwa lava nga si khuvuriwaka lava nga emalembeni ya va 20, lava kuleleke emindyangwini ya Vakreste. Hakanyingi vantshwa lava, va va kona eminhlanganweni ya vandlha naswona va ya ensin’wini. Va ti teka tanihi Timbhoni ta Yehovha. Kambe hi swivangelo swo karhi, va hlwela ku nyiketela vutomi bya vona eka Yehovha ni ku khuvuriwa. Xana swi nga va swi vangiwa hi yini? Eka swiyimo swin’wana, vatswari va khutaza vana va vona leswaku va hlwela ku khuvuriwa. w18.03 8 ¶1-2   

Leswaku hi fana na Kreste, hi fanele hi tiva vumunhu byakwe ni ndlela leyi a a endla swilo ha yona. Hi fanele hi landzela mikondzo yakwe. Yesu wa khathala hi vuxaka bya yena na Yehovha. Kutani loko hi n’wi tekelela hi ta fana na Yehovha. Hikwalaho ka sweswo, hi ta ya hi swi xiya leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku dyondza ku anakanya ku fana na Yesu. Hi nga swi endlisa ku yini sweswo? Vadyondzisiwa va Yesu va n’wi vonile loko a endla masingita, va n’wi twile loko a dyondzisa va tlhela va xiya ni ndlela leyi a va khomeke ha yona vanhu vo hambanahambana ni ndlela leyi a a yi yingisa ha yona milawu ya Xikwembu. (Mint. 10:39) Hambiswiritano a hi nge swi koti ku landzela mikondzo yakwe hilaha ku heleleke. Kambe Yehovha u hi nyike rungula ra Tievhangeli leri vulavulaka hi vumunhu bya Yesu leri hi nga ri hlayaka. Loko hi hlaya ni ku anakanyisisa hi tibuku ta le Bibeleni to tanihi Matewu, Marka, Luka na Yohane hi ta anakanya ku fana na Kreste. Kutani hi ta “landzelerisisa mikondzo yakwe” ni ku “[hloma] hi xiyimo lexi fanaka xa mianakanyo” ya Kreste.—1 Pet. 2:21; 4:1. w18.02 22 ¶15-16

Ku sukela eku sunguleni ka matimu ya vanhu, vavanuna ni vavasati va ripfumelo va dyondze hi Xikwembu hi tindlela tinharhu: hi ku xiyisisa ntumbuluko, ku dyondza eka vanhu lava chavaka Xikwembu ni hi ku kuma mikateko hikwalaho ko hanya hi tindlela ta Xikwembu to lulama ni misinya ya xona ya milawu. (Esa. 48:18) Hi ku xiyisisa ntumbuluko, Nowa u fanele a vone vumbhoni byo tala bya leswaku Xikwembu xi kona, a tlhela a xiya timfanelo ta xona leti nga vonakiki to tanihi “matimba ya xona lama nga riki na makumu ni Vukwembu bya xona.” (Rhom. 1:20) Hikwalaho, Nowa a a kholwa leswaku Xikwembu xi kona ni ku va ni ripfumelo leri tiyeke eka xona. A swi kanakanisi leswaku Nowa u dyondze swo tala eka maxaka ya yena. Ku katsa ni tata wakwe Lameke, loyi a ri wanuna wa ripfumelo naswona a n’wi voneke Adamu. Un’wana a ku ri kokwa wakwe Metusela ni kokwana xinguwe wa yena Yarete lava Nowa a hanyeke malembe ya 366 endzhaku ka loko va file. (Luka 3:36, 37) Leswi Nowa a swi dyondzeke swi n’wi khumbe mbilu, swi tlhela swi n’wi susumetela ku tirhela Xikwembu.—Gen. 6:9. w18.02 9 ¶4-5

Kambe loko un’wana evandlheni kumbe un’wana endyangwini, a vula kumbe a endla xo karhi lexi hi twisaka ku vava ngopfu, hi nga hela matimba. Ku vuriwa yini loko swi hi tikela ku rivala leswi endlekeke? Xana hi ta tshama hi hlundzukile ku ringana malembe yo tala? Kumbe, xana hi ta landzela xitsundzuxo xa Bibele xo lulamisa timhaka hi xihatla? Loko ho hlwela ku lulamisa timhaka ni munhu yoloye, swi ta hi tikela ku kondletela ku rhula na yena. I yini leswi u nga swi endlaka leswaku u kondletela ku rhula? Xo sungula, vulavula na Yehovha hi xikhongelo. N’wi kombele leswaku a ku pfuna u kota ku ya vulavula ni makwerhu hi ndlela leyinene. Tsundzuka leswaku na yena i munghana wa Yehovha. (Ps. 25:14) Yehovha u khoma vanghana vakwe hi musa naswona u lava leswaku na hina hi endla tano. (Swiv. 15:23; Mat. 7:12; Kol. 4:6) Xa vumbirhi, anakanyisisa hi leswi u nga ta swi vula. U nga tibyeli leswaku makwerhu u ku twise ku vava hi vomu. Pfumela leswaku na wena u nga ha va u hoxe xandla eka xiphiqo xexo. w18.01 10 ¶15-16

Ku hambana ni vanhu lava nga riki na rirhandzu namuntlha, vanhu lava gandzelaka Yehovha va rhandza vanhu van’wana. Leswi i khale swi ri tano. Yesu u vule leswaku eka Nawu wa Muxe ku rhandza warikwenu, i xileriso xa vumbirhi xa nkoka swinene lexi landzelaka xo rhandza Xikwembu. (Mat. 22:38, 39) Yesu u tlhele a vula leswaku ku rhandza vamakwerhu i mfanelo leyi kombisaka leswaku hi Vakreste va ntiyiso. (Yoh. 13:35) Rirhandzu ro tano hi ta tlhela hi ri kombisa eka vanhu van’wana ku katsa ni le ka valala va hina. (Mat. 5:43, 44) Yesu u kombise van’wana rirhandzu lerikulu. Yesu u fambe hi muti na muti, a byela vanhu mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. U pfule mahlo ya lava nga voniki, a horisa lava lamaleke, lava nga ni nhlokonho ni ku pfula tindleve ta lava nga twiki. U tlhele a pfuxa vafi. (Luka 7:22) Yesu u nyikele hi vutomi bya yena hikwalaho ka vanhu. Hi ndlela yoleyo Yesu u ri kombise kahle rirhandzu leri Tata wa yena a nga na rona. Timbhoni ta Yehovha na tona tikombisa rirhandzu ro tano. w18.01 29-30 ¶11-12

Swi nga ha endleka u khuvuriwe wa ha ri ntsongo. Hambiswiritano, a wu nge yi tivi mintlhontlho leyi u nga langutanaka na yona enkarhini lowu taka. Leswaku u tshama u tshembekile eka xiyimo xin’wana ni xin’wana u nga rivali leswaku u tshembise Yehovha leswaku u ta tshembeka eka yena hambi ko ba lexi dumaka. Leswi swi vula leswaku u tshembise Mufumi wa vuako hinkwabyo leswaku u ta n’wi tirhela hambiloko vanghana kumbe vatswari va wena va tshika ku endla tano. (Ps. 27:10) Eka swiyimo hinkwaswo kombela matimba yo hetisisa xitshembiso xa wena eka Yehovha. (Filp. 4:11, 12) Yehovha u lava leswaku u va munghana wakwe. Kambe leswaku u hlayisa vunghana byebyo ni ku tirhela ku ponisiwa ka wena swi lava matshalatshala. Vafilipiya 2:12 yi ri: “Hambetani mi tirhela ku ponisiwa ka n’wina hi ku chava ni ku rhurhumela.” Marito wolawo ma kombisa leswaku u fanele u khathala hi vuxaka bya wena na Yehovha ni ku tshama u tshembekile eka yena ku nga khathariseki swiphiqo. A wu fanelanga u titshemba ku tlula mpimo. Hambi ku ri malandza man’wana ya Yehovha lama n’wi tirheleke nkarhi wo leha ma hambukile. w17.12 24 ¶4, 6-7

Yehovha u hi nyike lunghelo ro seketela ntirho lowukulu lowu endliwaka namuntlha. Wa hi tiyisekisa leswaku hi ta kuma mikateko loko hi seketela ntirho wa Mfumo. (Mal. 3:10) Yehovha u tshembisa leswaku loyi a nyikaka hi ku swi rhandza u ta tsaka. (Swiv. 11:24, 25) Ku nyika swi endla leswaku hi tsaka hikuva Bibele yi ri: “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.” (Mint. 20:35) Hi ni lunghelo ro letela vana ni lava ha ku sungulaka ku hlanganyela hi ku va vekela xikombiso lexinene lexi nga ta va pfuna leswaku va hoxa xandla ni ku kombisa leswaku va ri tlangela lunghiselelo leri, naswona sweswo swi ta endla leswaku va kuma mikateko yo tala. Hinkwaswo leswi hi nga na swona swi huma eka Yehovha. Loko hi nyikela hi kombisa leswaku ha n’wi rhandza naswona ha swi tlangela leswi a hi endlelaka swona. Loko va nyikele leswaku ku ta akiwa tempele, ‘vanhu va tsakile hi magandzelo ya vona ya ku tirhandzela lawa va ma humeseke.’ (1 Tikr. 29:9) Onge na hina hi nga tsaka ni ku eneriseka loko hi tlherisela Yehovha leswi nga swa yena. w18.01 21 ¶18-19

Hikwalaho, ku pfuxiwa ko sungula a ku ta sungula endzhakunyana ka loko “vukona” bya Kreste byi sungurile. Vatotiwa lava nga ta va va ha hanya hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu va ta ‘tekiwa swin’we emapapeni.’ (1 Tes. 4:13-17; Mat. 24:31) Va ta “hundzuriwa, hi nkarhinyana, hi ku tsopeta ka tihlo, hi nkarhi wa nanga yo hetelela.” (1 Kor. 15:51, 52) Vakreste vo tala vo tshembeka namuntlha, a hi vatotiwa naswona a va na wona ntshembo wo fuma swin’we na Kreste etilweni. Kambe va rindzele ku herisiwa ka misava leyi yo homboloka hi “siku ra Yehovha.” A ku na munhu la tivaka leswaku siku rero ri ta fika rini kambe vumbhoni byi kombisa leswaku ri le kusuhi. (1 Tes. 5:1-3) Endzhaku ka sweswo, ku ta va ni ku pfuxiwa ka muxaka wun’wana, ku nga ku pfuxiwa ka vanhu lava feke leswaku va ta hanya emisaveni leyi nga paradeyisi. Lava pfuxiweke va ta va ni ntshembo wo va lava hetisekeke ni ku hanya hilaha ku nga heriki. w17.12 11 ¶15; 12 ¶18-19

Loko hi tikarhatela ku va ni rirhandzu ni musa a hi nge vi na wona mavondzo. Bibele yi ri: “Rirhandzu ri ni mbilu yo leha ni musa. Rirhandzu a ri na mavondzo.” (1 Kor. 13:4) Hi fanele hi tikarhatela ku vona swilo hilaha Yehovha a swi vonaka hakona hi teka vamakwerhu tanihi swirho swa miri wun’we ku nga vandlha, sweswo swi ta hi pfuna leswaku hi nga vi na mavondzo. Leswi swi ta endla hi tsaka ni vamakwerhu hilaha Bibele yi vulaka hakona loko yi ku: “Loko xirho xin’wana xi vangamisiwa, swirho leswin’wana hinkwaswo swi tsaka na xona.” (1 Kor. 12:16-18, 26) Xisweswo ematshan’wini yo va ni mavondzo hi ta tsaka loko van’wana swi va fambela kahle. Xiya xikombiso xa n’wana wa Hosi Sawulo ku nga Yonathani. A nga vanga ni mavondzo loko a twa leswaku Davhida hi yena a nga ta va hosi ematshan’wini yakwe. Ku ri na sweswo u n’wi khutazile. (1 Sam. 23:16-18) Na hina a hi veni ni musa ni rirhandzu ku fana na Yonathani. w17.11 27 ¶10-11

Yehovha u hi hlayisele ntwanano wa Nawu eRitweni rakwe ku nga Bibele. Yehovha u lava leswaku hi nga honisi “timhaka ta ntikelo lowukulu” ku nga ku landzela misinya ya milawu eka wona. (Mat. 23:23) Nawu wa Muxe wu kombise ‘vutivi ni ntiyiso’ wa Yehovha swin’we ni milawu yakwe yo lulama. (Rhom. 2:20) Hi xikombiso, miti ya vutumbelo yi dyondzisa vakulu ku ‘avanyisa hi vululami ni ntiyiso’ naswona yi tlhela yi dyondzisa hinkwerhu ku ‘hanyisana hi musa wa rirhandzu ni hi tintswalo.’ (Zak. 7:9) Hina a ha ha ri ehansi ka Nawu wa Muxe. Kambe leswi Yehovha a nga cinciki, timfanelo takwe to tanihi musa ni tintswalo ta ha ri ta nkoka eka yena. Hakunene i lunghelo ku gandzela Xikwembu lexi hi endliweke hi xifaniso xa xona naswona hi nga kotaka ku tekelela timfanelo ta xona ni ku kuma vutumbelo eka xona! w17.11 13-14, ¶2-3; 17 ¶18-19

Vamakwerhu lava dyondzisaka eka swiyimo leswi, va fanele va tiyiseka leswaku nkulumo ya vona yi sekeriwe hi ku helela eMatsalweni. (Yoh. 7:16) Xana sweswo swi vula yini? Swi vula leswaku u fanele u tiyiseka leswaku a wu pfumeleli nchumu, ku nga ha va mitokoto, swikombiso kumbe ndlela leyi u yi nyikelaka ha yona nkulumo ya wena swi va swa nkoka ku tlula tindzimana ta Bibele leti u ti hlayeke. Nakambe tsundzuka leswaku ku hlaya Matsalwa yo tala a swi vuli swona leswaku u dyondzisa Rito ra Xikwembu hi ndlela leyinene. Entiyisweni ku hlaya Matsalwa yo tala swi nga endla leswaku vayingiseri va wena va nga ma tsundzuki hinkwawo. Hikwalaho hlawula Matsalwa lama fambisanaka kahle ni xihloko kutani u tinyika nkarhi wo ma hlaya, wo ma hlamusela, wo endla xikombiso ni ku kombisa ndlela leyi ma tirhaka ha yona. (Neh. 8:8) Ringeta ku twisisa ndlela leyi xivulwa lexi tsariweke eka phepha ra nkulumo xi fambisanaka ha yona ni matsalwa lama kombisiweke. Ku tlula hinkwaswo, kombela Yehovha hi xikhongelo leswaku a ku pfuna u fikelela timbilu ta vayingiseri va wena hi ku tirhisa rungula ra nkoka leri nga eRitweni rakwe.—Ezra 7:10. w17.09 26 ¶11-12

Lembe ra 537 B.C.E. a ku ri lembe leri tsakisaka eka vanhu va Yehovha lava tinyiketeleke. A va ha ku ntshunxiwa eBabilona endzhaku ko heta malembe ya 70 va ri mahlonga. A va tinyiketele ku tirha hi ku hiseka leswaku va pfuxeta vugandzeri bya ntiyiso eYerusalema. Hi 536 B.C.E., va sungule ku aka tempele. Endzhaku ka malembe ya 16, tempele ya Yehovha a yi nga si hela. Vanhu va Xikwembu a va fanele va tsundzuxiwa leswaku va tlhelela eka Yehovha ni ku tshika ku rhangisa swilo swa vona vini. Leswaku Yehovha a va pfuna va tsundzuka leswaku ha yini va ntshunxiwile eBabilona u rhumele muprofeta Zakariya hi 520 B.C.E. Vito ra Zakariya leri vulaka leswaku “Yehovha U Va Tsundzukile” ri nga ha va ri endle va swi xiya leswaku Yehovha wa ha va tsundzuka. Hambileswi Vayuda va rivaleke ndlela leyi Yehovha a va poniseke ha yona kambe yena a a nga va rivalanga. (Zak. 1:3, 4.) Hi rirhandzu u va tiyisekise leswaku u ta va pfuna ku pfuxeta vugandzeri bya ntiyiso nakambe u tlhele a va tsundzuxa leswaku va fanele va n’wi gandzela hi mbilu hinkwayo. w17.10 21-22 ¶2-3

Vativi va ta miehleketo va vula leswaku ku kombisa van’wana ntwelavusiwana swi nga antswisa rihanyo ra wena ni vuxaka bya wena ni van’wana. Loko u pfuna lava nga eku xanisekeni, u ta tsaka, u va ni ntshembo, u nga vi na xivundza naswona a wu nge tshameli ku ehleketa hi swilo swo biha. Hakunene loko u kombisa van’wana ntwelavusiwana u ta vuyeriwa. Vakreste lava rhandzaka ku pfuna van’wana va va ni ripfalo lerinene hikuva va swi tiva leswaku ku endla tano swi tsakisa Xikwembu. Ku va ni langutelo rero swi ta endla leswaku u va mutswari, munghana wa vukati ni nakuloni lonene. Lava talaka ku kombisa van’wana ntwelavusiwana hakanyingi na vona va pfuniwa ni ku seketeriwa loko va lava mpfuno. (Mat. 5:7; Luka 6:38) Hambileswi ku kombisa van’wana ntwelavusiwana swi ku vuyerisaka kambe xexo a ku fanelanga ku va xivangelo xa wena lexikulu xo lava ku hlakulela mfanelo leyi. Xivangelo lexikulu xo kombisa ntwelavusiwana ku fanele ku va ku lava ku tekelela ni ku vangamisa Yehovha Xikwembu loyi rirhandzu ni ntwelavusiwana swi humaka eka yena.—Swiv. 14:31. w17.09 12 ¶16-17

Ku engetela eka ku va Hosi ni Muprista Lonkulu, Yesu u nyikiwe ntirho wo “aka tempele ya Yehovha.” Ku sukela hi 1919, ntirho wa Yesu wo aka wu katse ku ntshunxa vagandzeri va ntiyiso eka Babilona Lonkulu ni ku vuyetela Vandlha ra Vukreste. U tlhele a veka “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” leswaku ri kongomisa ntirho lowu endliwaka eswivaveni swa laha misaveni swa tempele leyikulu ya moya. (Mat. 24:45) Ku sukela hi nkarhi wolowo, Yesu u basisa vanhu va Xikwembu ni ku va pfuna leswaku va xi gandzela hi ndlela leyi tengeke. (Mal. 3:1-3) Hi nkarhi wa ku fuma kakwe ka Gidi Ra Malembe, Yesu ni lava 144 000 lava nga ta va tihosi ni vaprista swin’we na yena, va ta endla leswaku vanhu vo tshembeka va va lava hetisekeke. Endzhaku ka sweswo, vagandzeri va ntiyiso va Xikwembu hi vona ntsena lava nga ta sala emisaveni leyi basisiweke. Kutani vugandzeri bya ntiyiso byi ta va byi vuyeteriwe hi ku helela! w17.10 29 ¶15-16

Munhu loyi a dlayeke munhu un’wana hi xihoxo a fanele a teka goza leswaku a kombiwa tintswalo. A a fanele a balekela eka muti wa vutumbelo lowu nga ekusuhi. (Yox. 20:4) Mudyohi a nga fanelanga a ba mariri, leswaku a ponisa vutomi byakwe a a fanele a balekela emutini wolowo hi ku hatlisa a tshama eka wona! A a fanele a tshika swilo hinkwaswo, ntirho wakwe, a sukela kaya rakwe naswona a nga fanelanga a huma emutini wa vutumbelo kukondza ku fa muprista lonkulu. Kambe sweswo a swi nga ri nchumu loko swi ringanisiwa ni ku dlayiwa. Vadyohi lava hundzukeke na vona va fanele va teka goza leswaku Xikwembu xi va komba tintswalo. Hi fanele hi papalata ku endla swidyoho leswikulu, hi tlhela hi papalata ni swidyoho leswitsongo leswi nga hi endlaka hi endla swidyoho leswikulu. Loko hi endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi fularhela xidyoho, hi komba Yehovha leswaku a hi titekeli ehansi tintswalo leti a hi kombisaka tona.—2 Kor. 7:10, 11. w17.11 10-11 ¶10-11    

Yehovha u lava hi kombisa malwandla eka vamakwerhu. (1 Yoh. 3:17) Kambe hi fanele hi swi endla hi xikongomelo lexinene ku nga ri hi vutianakanyi. Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Xana ndzi kombisa malwandla eka vanghana va mina, eka vanhu lava fuweke kumbe lava ndzi lavaka leswaku va ndzi nyika swo karhi? Kumbexana ndzi kombisa malwandla eka vamakwerhu lava ndzi nga va tolovelangiki kumbe lava nga ta ka va nga ndzi tlheriseli nchumu?’ (Luka 14:12-14) Hi fanele hi endla yini loko makwerhu wo karhi a pfumala hikwalaho ko tsandzeka ku hlela swilo kumbe a nga hi khensi loko hi n’wi endlele swo karhi? Eka swiyimo swo tano, hi fanele hi yingisa xitsundzuxo lexi nga eka ndzimana ya hina ya namuntlha. Loko u yingisa xitsundzuxo lexi, u ta kuma ntsako lowu tisiwaka hi ku nyika hi xikongomelo lexinene.—Mint. 20:35. w17.10 9 ¶12

Nsati wa Potifaro a a veke Yosefa tihlo tanihi leswi “a ri ni xivumbeko xo saseka naswona . . . a sasekile,” kutani a a tshamela ku n’wi wonga leswaku a etlela na yena. Hambiswiritano, Yosefa u hlule ndzingo wolowo. Siku rin’wana loko nsati wa Potifaro a anakanya leswaku u n’wi kumele ekhonweni, Yosefa u balekile. Xikombiso xa Yosefa xi hi dyondzisa yini? Leswaku mikarhi yin’wana swi nga lava hi balekela miringo leswaku hi nga tluli milawu ya Xikwembu. (Swiv. 1:10) Van’wana lava sweswi va nga Timbhoni a va ri ni makolo, a va nwa ngopfu, a va dzaha, a va tirhisa swidzidziharisi, a va tikhoma ku biha hi timhaka ta masangu ni swin’wana. Hambiloko se va khuvuriwile mikarhi yin’wana va nga ha ringeka ku tlhelela eka swiendlo swa vona swa khale. Kutani loko u ringeka leswaku u tlula yin’wana ya milawu ya Yehovha tinyike nkarhi wo anakanyisisa hi vuyelo byo vava lebyi nga vaka kona loko wo tsandzeka ku hlula ndzingo wolowo. Anakanyisisa hi swiyimo leswi nga ha ku hoxaka endzingweni kutani u lava ndlela yo swi papalata. (Ps. 26:4, 5; Swiv. 22:3) Loko se u langutane ni ndzingo wolowo, khongela eka Yehovha u kombela vutlhari lebyi nga ta ku pfuna leswaku u kota ku tikhoma. w17.09 4-5 ¶8-9

Ndlela yin’wana leyi nga endlaka leswaku hi va ni vuxaka lebyinene na Yehovha, i ku papalata ku nghena hi nhloko eka mabindzu ya misava leyi kutani hi tirhisa nkarhi wa hina leswaku hi lava “rifuwo” ra ntiyiso. Leswi Abrahama a a tshemba Xikwembu, u yingisile loko a komberiwa ku suka eUra a ya tshama ematendeni leswaku a ta va ni vuxaka lebyinene na Yehovha. (Hev. 11:8-10) Leswi a a swi tiva leswaku Xikwembu hi xona Munyiki wa rifuwo ra ntiyiso, a nga tilavelanga rifuwo onge hi loko a nga xi tshembi Xikwembu. (Gen. 14:22, 23) Yesu u khutaze jaha rin’wana leswaku ri va ni ripfumelo ro fana ni leri loko a ku: “Loko u lava ku va la hetisekeke, famba u ya xavisa leswi nga swa wena u nyika swisiwana kutani u ta va ni xuma etilweni, u ta, u va mulandzeri wa mina.” (Mat. 19:21) Ku hambana na Abrahama, jaha rero a ri nga ri na ripfumelo kambe a va ri kona van’wana lava a va ri ni ripfumelo eka Xikwembu. w17.07 10 ¶12

Vatukulu va Abrahama va kume ndzhaka ya tiko leri tshembisiweke endzhaku ka malembe ya 430 Abrahama a tsemakanye Nambu wa Yufrata. (Eks. 12:40-42; Gal. 3:17) Abrahama u lehise mbilu a rindzela Yehovha hileswi a a ri ni ripfumelo eka Yena. (Hev. 11:8-12) Hambileswi a nga swi vonangiki hinkwaswo switshembiso leswi Yehovha a n’wi tshembiseke swona, u rindze a tsakile. Kambe anakanya ntsako lowu Abrahama a nga ta va na wona loko a pfuxiwa eparadeyisini. U ta hlamala loko a hlaya hi ta vutomi byakwe ni bya vatukulu vakwe eka tindzima to tala ta Bibele. Anakanya ndlela leyi a nga ta tsaka ha yona loko a twa leswaku leswi a swi endleke swi ve swa nkoka eku hetisiseni ka xikongomelo xa Yehovha mayelana ni mbewu leyi tshembisiweke! A swi kanakanisi leswaku u ta swi xiya leswaku ku rindza kakwe a ku vanga ka hava. w17.08 5-6 ¶10-11

Rito ro sungula leri hundzuluxeriweke eBibeleni ri va “thyaka” ri vula leswi tlulaka xidyoho xa ku endla timhaka ta masangu. Ri katsa ni mikhuva yo biha yo tanihi ku dzaha ni mafenya lama thyakeke. (2 Kor. 7:1; Efe. 5:3, 4) Nakambe ri tlhela ri vula mikhuva yo biha leyi munhu a yi endlaka exihundleni yo tanihi ku hlaya tibuku leti pfuxaka ku navela ka timhaka ta masangu, ku hlalela swifaniso ni tifilimi leti navetisaka timhaka ta masangu leswi nga endlaka leswaku munhu a va ni mukhuva wo biha wo tlangisa swirho swa rimbewu. Vanhu vo tala lava tshamelaka ku hlalela swilo leswi navetisaka timhaka ta masangu va pfumelela ‘ku navela ka timhaka ta masangu’ ku kula leswi nga ha endlaka leswaku va nga ha swi koti ku tilawula. Vulavisisi byi kombisa leswaku vanhu vo tala lava karhatiwaka hi mukhuva wo tano va fana ni vanhu lava godzomberiweke hi byala ni swidzidziharisi. A swi hlamarisi leswi ni lava godzomberiweke hi ku hlalela swilo leswi navetisaka timhaka ta masangu va vaka ni gome, va kavanyetekaka entirhweni, va pfumalaka ntsako endyangwini, va dlayaka vukati ni ku tidlaya. w17.08 19 ¶8-9

Loko mupisalema a anakanya hi ku pfuxiwa ka muti wa Yerusalema u yimbelelele Yehovha. Mupisalema u kume matimba hi ku tiva leswaku Xikwembu xi ta tiyisa tinyangwa ta muti leswaku vagandzeri va xona va ta sirheleleka! U nga ha langutana ni swiphiqo leswi ku endlaka u karhateka. Yehovha a nga ku nyika vutlhari byo langutana na swona. Mupisalema u vule leswaku Xikwembu xa yena xi ‘rhumela rito ra xona emisaveni; rito ra xona ri tsutsuma hi rivilo.’ Loko mupisalema a vule leswaku Yehovha u ‘nyika gamboko, a hangalasa gwitsi ni ku wisa ayisi yakwe,’ u vutisile a ku: “I mani la nga yimaka emahlweni ka ku titimela kakwe?” U tlhele a vula leswaku Yehovha “u rhumela rito rakwe ri ya swi n’okisa.” (Ps. 147:15-18) Xikwembu xa hina lexi tivaka swilo hinkwaswo ni lexi nga endlaka swilo hinkwaswo, lexi lawulaka xihangu ni gamboko, xi nga ku pfuna ku hlula xiphiqo xihi ni xihi lexi u nga langutanaka na xona. w17.07 20 ¶14-15

Vuhosi bya Xikwembu byi lulamile. Kutani hi fanele hi byi seketela hi timbilu ta hina hinkwato. Hikwalaho, leswi Yehovha a tumbuluxeke swilo hinkwaswo u ni mfanelo yo fuma vanhu ni tintsumi. Sathana a nga tumbuluxanga nchumu. Hikwalaho a nga na yona mfanelo yo fuma vuako hinkwabyo. Sathana ni vatekani vo sungula va kombise leswaku va tikukumuxa hi ku xandzukela vuhosi bya Yehovha. (Yer. 10:23) I ntiyiso leswaku leswi a va ri ni ntshunxeko wo tihlawulela a va ta tihlawulela ku hanya handle ko fumiwa hi Xikwembu. Kambe xana sweswo a swi va nyika ntshunxeko wo endla tano? Doo! Ntshunxeko wo tihlawulela wu endla leswaku vanhu va kota ku tiendlela swiboho leswinene siku ni siku. Hambiswiritano, a wu va nyiki ntshunxeko wa ku xandzukela Muvumbi wa vona ni Munyiki wa Vutomi. Swi le rivaleni leswaku ku xandzukela Yehovha swi kombisa ku nga wu tirhisi kahle ntshunxeko wo tihlawulela. Hina vanhu hi fanela hi ku fumiwa hi Yehovha tanihi leswi a nga mufumi lonene. w17.06 27-28 ¶2-4

Ku fana na muapostola Pawulo, loko hi tlangela ntirho wa hina wo chumayela, hi ta ya emahlweni hi chumayela hambiloko hi xanisiwa. (Mint. 14:19-22) Exikarhi ka va 1930 ku ya eku sunguleni ka va 1940, vamakwerhu va le United States va xanisiwile swinene. Kambe ku fana na Pawulo va hambete va chumayela hi xivindzi. Leswaku va sirhelela mfanelo ya hina yo chumayela, vamakwerhu volavo a va gidela ekhoto. Hi 1943, loko Makwerhu Nathan H. Knorr, a vulavula hi nandzu wun’wana lowu hi wu hluleke eHubyeni leyi Tlakukeke ya Vuavanyisi ya le United States u te: “Hi kote ku hlula hikwalaho ko tiyimisela ka n’wina. . . . Kambe hikwalaho ka leswi n’wina malandza ya Hosi mi yimeke mi tiyile ni loko mi xanisiwa hi swona leswi endleke leswaku eku heteleleni hi hlula.” Loko hi rhandza ntirho wa hina wo chumayela hi ta hlula ku xanisiwa. Loko hi teka ntirho wa hina wo chumayela tanihi rifuwo ra risima leri humaka eka Yehovha, a hi nge tirheli ku kuma tiawara ntsena. Ematshan’weni ya sweswo, hi ta endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi “nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene.”—2 Tim. 4:5. w17.06 11-12 ¶11-12

Loko hi rhandza Yehovha hi timbilu ta hina hinkwato, swi ta endla leswaku hi yingisa milawu yakwe, hi kota ku tiyisela ni ku venga swilo swo biha. (Ps. 97:10) Hambiswiritano, Sathana ni vanhu vakwe va tiyimisele ku hi tshikisa ku rhandza Xikwembu. Vanhu vo tala namuntlha va ni vonelo leri hoxeke hi rirhandzu. Vanhu va ‘tirhandza’ ngopfu ku ri ni ku rhandza Muvumbi. (2 Tim. 3:2) Misava leyi, leyi fumiwaka hi Sathana yi hlohlotela “ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi.” (1 Yoh. 2:16) Loko muapostola Pawulo a lemukisa Vakrestekulobye hi ku navela ka nyama, u te: “Ku anakanya swa nyama swi vula rifu . . . hikuva ku anakanya hi swa nyama swi vula vulala ni Xikwembu.” (Rhom. 8:6, 7) Vanhu lava hetaka nkarhi wo tala va ri karhi va tikarhatela ku kuma rifuwo kumbe lava tikhomaka ku biha hi timhaka ta masangu, va kuma vuyelo byo vava ngopfu.—1 Kor. 6:18; 1 Tim. 6:9, 10. w17.05 18 ¶5-6

Loko vamakwerhu lava nga valuveri va kombisa ku tlangela naswona va nga sindzisi ku nyikiwa, swi nga endla leswaku vamakwerhu va va pfuna hi mbilu yo basa. Loko valuveri va hanya hi ku kombela sweswo swi nga endla leswaku vamakwerhu va nga ha va xiximi swi tlhela swi onha vuxaka bya vona ni vamakwerhu van’wana. (2 Tes. 3:7-9) Kambe hi nga tshiki ku va pfuna hi swilo swa nkoka leswi va swi pfumalaka. Leswi a swi kali swi lava mali yo tala, swo lava ntsena nkarhi wa hina ni ku va komba leswaku ha khathala ha vona. Hi nga va pfuna hi ku va komba ku tirhisa swo famba swa mani na mani, ku xava swakudya swo chipa leswi nga ni rihanyo, ku xava switirhisiwa leswi nga va pfunaka leswaku va kuma mali yo tihanyisa, swo tanihi muchini wo rhunga kumbe wo tsemeta byanyi. Xa nkoka swinene, u nga va pfuna leswaku va va kona evandlheni nkarhi ni nkarhi. Loko swi koteka, u nga va nyika mali yo ya eminhlanganweni kumbe u famba na vona hi movha wa wena. Va dyondzise ni ndlela yo chumayela vanhu va le nsin’wini ya ka n’wina. Loko swi koteka famba na vona ensin’wini. w17.05 5 ¶11-12

Vanhu lava nga khathaliki hi vuxaka bya vona na Yehovha swa va tikela ku ringanisela loko swi ta emhakeni ya rifuwo. Ha yini? Hikuva va vona onge ku va ni vuxaka na Yehovha a swi pfuni nchumu. (1 Kor. 2:14) Leswi va tsandzekaka ku ma tirhisa kahle matimba ya vona ya ku twisisa, swa va tikela ku hambanisa leswinene eka leswo biha. (Hev. 5:11-14) Hikwalaho ka sweswo, van’wana va sungula ku navela rifuwo hi ndlela leyi hundzeletiweke, ku nga ku navela loku va nga swi kotiki ku ku enerisa. (Ekl. 5:10) Kambe hi nga swi kota ku hlula ku navela koloko ntsena loko hi hlaya Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele nkarhi ni nkarhi. Tanihi leswi ku anakanyisisa hi Rito ra Xikwembu swi pfuneke Yesu leswaku a kota ku hlula ndzingo, na hina loko hi tirhisa misinya ya milawu ya le Bibeleni, yi ta hi pfuna leswaku hi kota ku lwisana ni ku hlongorisa rifuwo. (Mat. 4:8-10) Loko hi endla tano, hi kombisa leswaku hi rhandza Yesu ku tlula swilo hinkwaswo. w17.05 26 ¶17