July

Leswi Xebina a ri mulanguteri loyi a “lawulaka yindlu” kumbexana yindlu ya Hezekiya, a nyikiwe vulawuri byo karhi. (Esa. 22:15) Lexi twisaka ku vava hi leswaku u sungule ku tikukumuxa ni ku tilavela ndhuma. (Esa. 22:16-18) Leswi Xebina a tilavela ndhuma, Xikwembu xi n’wi ‘hlongorile exikhundlheni xakwe’ kutani xi n’wi siva hi Eliyakimi. (Esa. 22:19-21) Sweswo swi endleke hi nkarhi lowu Senakeribi Hosi ya Asiriya a lava ku hlasela Yerusalema. Hi ku famba ka nkarhi, hosi yoleyo yi rhumele tindhuna ta yona leti tlakukeke eYerusalema swin’we ni vuthu lerikulu leswaku yi tshikilela Vayuda ni ku chavisa Hezekiya leswaku a ta tinyikela. (2 Tih. 18:17-25) Eliyakimi u rhumeriwe leswaku a ya vulavula ni tindhuna teto kambe a nga ri yexe. A ri ni van’wana vambirhi naswona un’wana eka vona a ku ri Xebina loyi se a ri matsalana. Xana leswi a swi kombisi swona leswaku Xebina a nga hlundzukanga kumbe ku va ni xikhomela kambe ematshan’weni ya sweswo, u titsongahatile a amukela xikhundlha xa le hansi ka lexi a ri na xona? w18.03 25 ¶7-8, 10

Loko hi tshamela ku anakanya hi rifuwo kumbe ku navela ka nyama a hi fanelanga hi hela matimba. A hi yeni emahlweni hi kombela moya lowo kwetsima kutani Yehovha u ta hi pfuna leswaku hi hlula kutani hi anakanya hi swilo leswinene. (Luka 11:13) Tsundzuka, mikarhi yin’wana muapostola Petro a a nga anguli hi ndlela leyi munhu wa moya a faneleke a angulaka ha yona. (Mat. 16:22, 23; Luka 22:34, 54-62; Gal. 2:11-14) Kambe a nga karhalanga. Hi ku pfuniwa hi Yehovha, hakatsongotsongo Petro u anakanye ku fana na Kreste. Na hina hi nga endla tano. Hi ku famba ka nkarhi, Petro u boxe swilo swo karhi leswi hi nga tirhelaka eka swona. (2 Pet. 1:5-8) Loko hi “endla matshalatshala hinkwawo” leswaku hi tikarhatela ku va ni timfanelo to tanihi ku tikhoma, ku tiyisela ni ku rhandza vamakwerhu swi ta hi pfuna leswaku hi ya emahlweni hi va vanhu va moya. Ha yini u nga tivutisi leswi siku ni siku, ‘Ndzi nga endla yini namuntlha leswaku ndzi kula hi tlhelo ra moya?’ w18.02 25-26 ¶12-13

Yobo a yi twisisa kahle misinya ya milawu ya Xikwembu. A n’wi tiva kahle Yehovha naswona u hanye hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya yena. Anakanya hi mhaka leyi: Yobo a swi tiva leswaku a nga ta vula leswaku u rhandza Xikwembu loko hi hala tlhelo a nga va khomi kahle vanhu van’wana. (Yobo 6:14) A nga tivoni a antswa ku tlula van’wana kambe u kombise leswaku wa khathala hi lava fuweke ni hi swisiwana. U te: “Xana xona lexi xi ndzi endleke ekhwirini a hi xona xi [va] endleke?” (Yobo 31:13-22) Swi le rivaleni leswaku Yobo a nga pfumelanga leswaku rifuwo rakwe ri cinca ndlela leyi a titeka ha yona ni ndlela leyi a teka van’wana ha yona. Yobo a hambane swinene ni vanhu vo tala lava fuweke va namuntlha! Yobo u papalate ku gandzela swikwembu swihi na swihi swa mavunwa hi mbilu ya yena hinkwayo. A swi tiva leswaku “Xikwembu xa ntiyiso lexi nga le henhla” xi venga vugandzeri bya mavunwa ku katsa ni ku rhandza ngopfu rifuwo. (Yobo 31:24-28) Vukati a a byi teka byi ri lebyi kwetsimaka. Nakambe u endle ntwanano ni mahlo yakwe leswaku a nga languti wansati hi ndlela leyi nga fanelangiki.—Yobo 31:1. w18.02 11 ¶16; 12 ¶18-19

Nowa a ngo hanya hi ndlela leyinene ntsena. U tlhele a va ni xivindzi xo va “muchumayeri wa leswo lulama” ni ku swi kombisa erivaleni leswaku u rhandza Yehovha. (2 Pet. 2:5) Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Hi ripfumelo leri u gweve misava.” (Hev. 11:7) Swi le rivaleni leswaku Nowa u langutane ni nkaneto lowukulu kumbexana hambi ku ri ku xanisiwa. Kambe a nga ‘chavi vanhu.’ (Swiv. 29:25) Ku ri na sweswo, a ri na ntshembo wa leswaku Yehovha u nyika malandza yakwe yo tshembeka xivindzi. Endzhaku ko va Nowa a tirhele Xikwembu ku tlula malembe ya 500 Yehovha u n’wi byele leswaku a aka ngalava leswaku a ta ponisa swiharhi ni vanhu. (Gen. 5:32; 6:14) Swi le rivaleni leswaku Nowa a swi n’wi olovelanga ku aka ngalava yoleyo. A swi tiva leswaku sweswo a swi ta endla leswaku a sandziwa ni ku kanetiwa. Hambiswiritano, u ye emahlweni a yingisa ni ku kombisa ripfumelo. “U endle tano.”—Gen. 6:22. w18.02 4 ¶4, 6-7

Ndlela ya nkoka yo kondletela vun’we i ku tekelela Yehovha Xikwembu xa rirhandzu, hi ku rhandza vamakwerhu. (1 Yoh. 4:8) A hi nge vuli leswi hi makwerhu: “Ndzo n’wi rhandza hi ku ndzi to yini kambe a ndzi n’wi koti”! Ku ehleketa hi ndlela yoleyo swi hambana ni xitsundzuxo xa Pawulo lexi nge, “mi lehiselana mbilu hi rirhandzu.” (Efe. 4:2) Xiya leswaku a nga vulanga ntsena a ku, “mi lehiselana mbilu.” U vule leswaku hi endla tano hi “rirhandzu.” Swivulwa leswimbirhi swa hambana. Emavandlheni ya hina hi na vamakwerhu vo hambanahambana lava Yehovha a va kokeke. (Yoh. 6:44) Leswi Yehovha a nga va koka swi vula leswaku wa va rhandza. Kutani xana hi nga vurisa ku yini leswaku makwerhu wo karhi a hi n’wi koti? A hi fanelanga hi tsona vamakwerhu rirhandzu leri Yehovha a lavaka hi va komba rona!—1 Yoh. 4:20, 21. w18.01 16 ¶14

Vatswari van’wana va vona swi fanerile leswaku vana va vona va hlwela ku khuvuriwa leswaku va ta rhanga va kuma dyondzo leyi tlakukeke ni ku kuma ntirho lowu holelaka. Hambiloko sweswo va swi endla hi xikongomelo lexinene kambe xana swi ta pfuna vana leswaku va va ni vumundzuku lebyinene? Xa nkoka swinene, xana swi fambisana ni Matsalwa? I swa nkoka ku tsundzuka leswaku misava leyi ni swilo hinkwaswo leswi nga eka yona, swi lwisana ni ku rhandza ka Yehovha ni ndlela leyi a anakanyaka ha yona. (Yak. 4:7, 8; 1 Yoh. 2:15-17; 5:19) N’wana la nga ni vuxaka lebyi tiyeke na Yehovha u ta kota ku lwisana na Sathana ni misava yakwe yo biha. Loko vatswari va rhangisa dyondzo ni mitirho leyi holelaka, vana va nga anakanya leswaku swilo leswi nga laha misaveni i swa nkoka ku tlula vuxaka bya vona na Yehovha. Xana va kona vatswari lava nga Vakreste lava nga ni rirhandzu lava nga tsakelaka leswaku n’wana wa vona a dyondzisiwa hi misava leyi leswaku i yini lexi nga n’wi tiselaka ntsako? Ntiyiso hi leswaku, hi kuma ntsako wa xiviri ntsena loko hi rhangisa Yehovha evuton’wini bya hina.—Ps. 1:2, 3. w18.03 10-11 ¶10-11

Vanhu vo tala va kume leswaku ku hanya vutomi byo olova swi va tisela ntsako swi tlhela swi va nyika nkarhi wo tala wo tirhela Yehovha. Jack loyi a tshamaka eUnited States u xavise yindlu yakwe leyikulu swin’we ni bindzu rakwe, hikuva a swi tiva leswaku ku endla tano swi ta endla leswaku a kota ku phayona swin’we ni nsati wakwe. U te: “Mikarhi yo tala a ndzi vuya ndzi karhatekile hikwalaho ka swiphiqo swa le ntirhweni. Nsati wa mina loyi a nga phayona ra nkarhi hinkwawo, a tshama a tsakile. A tshamela ku vula a ku: ‘Ndzi ni muthori lonene ku tlula hinkwavo!’ Kambe leswi sweswi na mina ndzi nga phayona, hi tirhela Muthori un’we ku nga Yehovha.” Leswaku hi kambisisa ndlela leyi hi titwaka ha yona hi mali, a hi xiyeni ndlela leyi hi nga swi hlamulaka ha yona swivutiso leswi hi ku tshembeka: ‘Xana ndza swi tshemba naswona ndzi hanya hi ku landza leswi Bibele yi swi vulaka hi mali? Xana ndzi rhangisa mali evuton’wini bya mina? Xana ndzi rhandza rifuwo ku tlula vuxaka bya mina na Yehovha ni vanhukulobye? Xana hakunene ndza tshemba leswaku Yehovha u ta swi khathalela swilaveko swa mina?’ Hi nga tiyiseka leswaku a nge pfuki a va khomise tingana lava n’wi tshembaka. w18.01 25 ¶12-13

Ku ponisiwa swi lava leswaku hi tikarhata, hi hlaya Rito ra Xikwembu ni ku anakanyisisa hi leswi hi swi hlayeke, hi khongela eka Yehovha, ni ku anakanyisisa hi leswi Yehovha a hi katekiseke hi swona hi ku kongoma. Loko u endla leswi hinkwaswo u ta ya u tlangela lunghelo leri u nga na rona ra ku va munghana wa Yehovha. Leswi swi ta endla leswaku swi ku olovela ku chumayela. (Ps. 73:28) Yesu u te: “Loko munhu a lava ku ndzi landzela, a a titshike kutani a rhwala mhandzi yakwe ya nxaniso a ndzi landzela nkarhi hinkwawo.” (Mat. 16:24) Swi le rivaleni leswaku loko u lava ku va Mukreste u fanele u sungula hi ku va mudyondzisiwa, u tinyiketela, u tlhela u khuvuriwa. Loko hi tikarhata hi ta kuma mikateko yo tala sweswi, ni vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu. U ni swivangelo leswi twalaka swo lwela ku ponisiwa ka wena. w17.12 27 ¶18-19

Loko vatswari va lehisa mbilu ripfumelo ra vana va vona ri ta “anama ni ku leha ni ku tlakuka ni ku enta,” hakatsongotsongo. (Efe. 3:18) Hi nga va kumela leswi va fanelaka hi ku ya hi malembe ya vona ni vuswikoti bya vona. Loko va kholwa leswi u va dyondzisaka swi ta va pfuna leswaku va kota ku yimela ripfumelo ra vona eka van’wana, ni le xikolweni. (1 Pet. 3:15) Hi xikombiso, xana vana va wena va nga swi kota ku hlamusela xiyimo xa vafi va tirhisa Bibele? Xana va swi twisisa leswi hlamuseriwaka hi Bibele? I ntiyiso leswaku ku dyondzisa n’wana wa wena Bibele swi lava matshalatshala, kambe vuyelo bya kona bya tsakisa. (Det. 6:6, 7) Ku vekela vana va wena xikombiso lexinene i swa nkoka loko u lava ku aka ripfumelo ra vona. Stephanie loyi a nga manana wa vana vanharhu u ri: “Ku sukela loko vana va mina va ha ri vatsongo a ndzi tshamela ku tivutisa loko ku ri hi leswaku ndza va byela lexi endlaka ndzi tshemba leswaku Yehovha u kona, u na rirhandzu, naswona u lulamile. A ndzi nge languteli leswaku vana va mina va rhandza Yehovha loko mina ndzi nga n’wi rhandzi.” w17.12 20 ¶8-10

Hikwalaho ka yini Marta a khorwiseka leswaku makwenu wakwe u ta pfuxiwa? Marta a tiyiseka hikuva a twe hi ta vanhu lava pfuxiweke enkarhini lowu hundzeke. Swi nga ha endleka a dyondze hi mhaka yoleyo ekaya loko a ha ri ntsongo kumbe loko a ri esinagogeni. Swi nga ha endleka a a tsundzuka swiendlakalo swinharhu leswi kumekaka eMatsalweni. Ku pfuxiwa ko sungula ku endleke hi nkarhi lowu Xikwembu xi nyikeke muprofeta Eliya matimba yo endla masingita. Wansati un’wana wa noni loyi a tshama eSarepta edorobeni ra Fenikiya u kombise malwandla eka muprofeta Eliya. Xikwembu xi endle leswaku mapa ni mafurha lawa a ri na wona swi nga heli leswaku yena ni n’wana wakwe va nga fi hi ndlala. (1 Tihosi 17:8-16) Hi ku famba ka nkarhi n’wana wakwe u sungule ku vabya kutani a fa. Eliya u n’wi pfuxile. Eliya u khongele a ku: “Oho Yehovha Xikwembu xanga, ndzi kombela u endla leswaku moya-xiviri wa n’wana loyi wu vuyela endzeni ka yena.” Naswona swi ve tano! Xikwembu xi twe xikhongelo xa Eliya kutani n’wana yoloye u pfukile. Koloko hi kona ku pfuxiwa ko sungula loku tsariweke eBibeleni. (1 Tih. 17:17-24) Swi nga ha endleka Marta a dyondze hi xiendlakalo xexo. w17.12 3 ¶1; 4 ¶3, 5-6

Vanhu vo tala va nga ha hi kucetela leswaku hi lava ntirho lowu holelaka ngopfu, lowu nga hi nyikaka ndhuma, vulawuri ni rifuwo. Leswi vanhu vo tala va rhangisaka ntirho lowu holelaka evuton’wini bya vona ni Vakreste va nga ha sungula ku va ni langutelo rero. Xana i ntiyiso leswaku ku va ni ntirho lowu holelaka ngopfu lowu endlaka leswaku munhu a va ni vulawuri ni ndhuma swi endla leswaku a tsaka? Doo! Tsundzuka leswaku Sathana hi yena wo sungula ku va ni moya wo lava ku lawula van’wana ni ku va ni ndhuma kambe hambiswiritano a nga tsakanga. (Mat. 4:8, 9; Nhlav. 12:12) Ku va ni ntirho lowu holelaka ngopfu a swi tisi ntsako lowu hi wu kumaka loko hi pfuna van’wana leswaku va tiva Xikwembu, leswi nga ta endla leswaku va kuma vutomi lebyi nga heriki. Ku tlula kwalaho, vanhu emisaveni va talele hi moya wo phikizana naswona sweswo swi endla leswaku va va ni mavondzo. Hambiswiritano, Bibele yi ri va “hlongorisa mheho.”—Ekl. 4:4. w17.11 23, ¶11-13

Ni le nkarhini wa Yesu vuyimbeleri byi ye emahlweni byi va xiphemu xa nkoka swinene xa vugandzeri bya ntiyiso. Hi vusiku bya nkoka swinene, endzhaku ka loko Yesu a simeke Xilalelo Xa Hosi, yena ni vadyondzisiwa vakwe va yimbelele tinsimu. Vakreste va le nkarhini wa vaapostola va hi vekele xikombiso lexinene xo dzunisa Xikwembu hi tinsimu. Hambileswi a va hlangana emakaya ya vamakwerhu a swi va sivelanga ku yimbelelela Yehovha hi ntsako. Muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va le Kolosa a ku: “Hambetani mi dyondzisana ni ku tsundzuxana hi tipisalema, marito yo dzunisa eka Xikwembu, tinsimu ta moya hi nsovo, mi yimbelelela Yehovha etimbilwini ta n’wina.” (Kol. 3:16) Tinsimu leti nga ebukwini ya hina ya tinsimu i ‘tinsimu ta moya leti hi faneleke hi ti yimbelela swi huma embilwini.’ I ndlela yin’wana leyi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ri hi phamelaka ha yona.—Mat. 24:45. w17.11 4 ¶7-8

A swi olova ku ya eka miti ya tsevu ya vutumbelo. Yehovha u lerise Vaisrayele leswaku va hlawula miti ya vutumbelo yi va ematlhelo hamambirhi ya Nambu wa Yordani, yinharhu yi va etlhelo lerin’wana kasi leyin’wana yi va eka lerin’wana. Hikwalaho ka yini? Sweswo a swi ta pfuna mudyohi leswaku a kuma vutumbelo hi ku hatlisa. (Tinhl. 35:12-14) Magondzo lama yaka emitini ya vutumbelo a ma fanele ma tshama ma lunghisiwe kahle. (Det. 19:3) Hi ku ya hi ndhavuko wa Vayuda, emagondzweni wolawo a ku vekiwe mimfungho leyi kongomisaka mudyohi ku ya emutini wa vutumbelo. Leswi a ku ri ni miti ya vutumbelo, munhu loyi a dlayeke munhu un’wana hi xihoxo a nga boheki ku balekela etikweni rimbe laha a ta ringeka ku gandzela swikwembu swa mavunwa. Anakanya hi mhaka leyi: Yehovha loyi a simekeke nawu wa leswaku ku xupuriwa lava dlayaka hi vomu, u tlhele a endla lunghiselelo ra leswaku lava nga dlayangiki hi vomu va tweriwa vusiwana ni ku sirheleriwa! Mukambisisi un’wana u tsale a ku: “Swilo hinkwaswo swi endliwe swi twisiseka swi tlhela swi olova.” Yehovha a hi muavanyisi loyi a nga ni tihanyi, loyi a tsakisiwaka hi ku xupula malandza yakwe. Ku ri na sweswo i “Xikwembu lexi fuweke hi tintswalo.”—Efe. 2:4. w17.11 14 ¶4-5

Buku-nsongwa leyi hahaka, wansati un’wana la tshameke exikarhi ka mpimo wa efa ni vavasati vambirhi lava hahaka va ri ni timpapa to fana ni timpapa ta ntavila. Swivono swo tano swi kumeka ebukwini ya Zakariya. (Zak. 5:1, 7-9) Ha yini Yehovha a kombe muprofeta wakwe swivono leswi? Xivono xa Zakariya xa vutsevu ni xa vunkombo, i xilemukiso eka lava nga tshembekiki naswona xi tlhela xi hi tsundzuxa leswaku Yehovha wa byi venga vubihi. Vagandzeri vakwe na vona va fanele va byi venga hi ku helela vuhomboloki. Swivono leswi swi tlhela swi hi tiyisekisa leswaku Tata wa hina wa le tilweni wa hi rhandza. Loko hi tikarhatela ku tsakisa Xikwembu, hi ta ponisa vutomi bya hina naswona xi ta hi katekisa. Ku tikarhata ka hina ko lava ku tshama hi tengile emisaveni leyi yo homboloka, swi ta hi vuyerisa swinene. Hi nga tiyiseka leswaku hi ta swi kota ntsena loko hi pfuniwa hi Yehovha! w17.10 21 ¶1; 25 ¶19

Vamakwerhu va xisati lava nga tekiwangiki sweswi va ni tindlela to tala leti va nga engetelaka ntirho wa vona ha tona, ku nga ku phayona, ku ya laha ku nga ni xilaveko, ku tirha eka Ndzawulo yo Pulana ni ku Aka ni ku endla xikombelo xo ya eXikolweni Xa Vachumayeri Va Mfumo. Van’wana va kuma ni lunghelo ro ya eXikolweni xa Giliyadi. Hambileswi vamakwerhu va xisati lava kuleke va nga kotiki ku endla swo tala i nkateko evandlheni. Ha va rhandza swinene vamakwerhu lava. Van’wana a va ha swi koti ku tirhela Xikwembu ku fana ni le ku sunguleni, kambe va nga swi kota ku kombisa xivindzi hi ku endla leswi va swi kotaka. Hi xikombiso, swi nga ha lava leswaku makwerhu wa xisati la kuleke a va ni xivindzi loko a komberiwa ku ya tsundzuxa makwerhu wa xisati la ha riki muntshwa leswaku a antswisa ndlela leyi a ambalaka ni ku tisasekisa ha yona. A nge n’wi holoveli muntshwa yoloye hileswi a ambalaka hi ndlela leyi hoxeke, kambe u ta n’wi pfuna ku xiya leswaku ndlela leyi a ambalaka ha yona yi nga khumba van’wana hi ndlela yo karhi. (1 Tim. 2:9, 10) Loko a endla tano, u ta pfuna muntshwa yoloye. w17.09 31-32 ¶17-18

Hi ku famba ka nkarhi, varhangeri lava a va ri ni matimba va endle leswaku vanhu lava nga dyondzekangiki va nga vi na yona Bibele. Hambiswiritano, ku ve ni vanhu van’wana lava hluleke nkaneto wolowo. Hi xikombiso anakanya hi mutivi wa swa vukhongeri loyi a hanyeke emalembeni ya va-1300 C.E ku nga John Wycliffe. A a lava leswaku vanhu hinkwavo va vuyeriwa eRitweni ra Xikwembu. Kambe, enkarhini lowu a hanyeke ha wona vanhu vo tala eNghilandhi a va nga ri na yona Bibele. Hi 1382, ku humesiwe vuhundzuluxeri bya Bibele ya Xinghezi lebyi a byi vitaniwa Bibele ya Wycliffe. Leswi ku navela ka vona a ku ri ku pfuna vanhu lava nga dyondzekangiki leswaku va twisisa Rito ra Xikwembu, Malollard a ma famba hi muti ni muti hi milenge eNghilandhi ma ri karhi ma chumayela. Mikarhi yo tala Malollard a ma hlayela vanhu lava a ma hlangana na vona tindzimana to karhi eBibeleni ya Wycliffe ni ku tlhela ma va siyela tikopi ta yona leti a ti tsariwe hi voko. Hi ku famba ka nkarhi, vanhu va le Yuropa ni le matikweni man’wana va sungule ku hundzuluxela Bibele ni ku yi hangalasa leswaku va pfuna vanhu lava nga dyondzekangiki. w17.09 20-21 ¶10-12

Loko vatekani va lava n’wana va nga n’wi kumi ku nga va ‘nhlomulo enyameni.’ (Swiv. 13:12) Enkarhini wa Bibele, loko munhu a ri mhika a swi tekiwa ku ri ndzhukano. Rahele nsati wa Yakobe, a a twa ku vava swinene loko sesi wakwe a kuma vana kambe yena a nga va kumi. (Gen. 30:1, 2) Loko ku vulavuriwa hi nhlomulo lowu vanhu lava ngheneleke vukati va nga ta langutana na wona, ku na wun’wana lowu vanhu va wu rivalaka, ku nga ku feriwa hi xirho xa ndyangu. Kambe nhlomulo lowu vavaka swinene lowu vatekani vo tala va langutaneke na wona, i ku feriwa hi munghana wa vukati. Lowu i nhlomulo lowu munghana wa vukati loyi a saleke a a nga ta swi tsakela ku langutana na wona eka misava leyi. Kambe Vakreste va xi tshemba hi ku helela xitshembiso xa Yesu xa leswaku vafi va ta pfuxiwa. (Yoh. 5:28, 29) Xana xitshembiso xexo xi n’wi khumba njhani munghana wa vukati loyi a saleke? Xi endla leswaku a chaveleleka. Leyi i yin’wana ya tindlela leti Tata wa hina loyi a nga ni rirhandzu a va chavelelaka ni ku va seketela ha yona hi ku tirhisa Rito rakwe lava nga enhlomulweni. w17.06 4 ¶1; 5 ¶6; 6 ¶9

Eka xiendlakalo xin’wana, Xikwembu xi humelele eka Muxe hi ku n’wi tivisa vito ni timfanelo ta xona. Timfanelo to sungula leti xi n’wi tiviseke tona i tintswalo ni nsovo [ntwelavusiwana nwt-E]. (Eks. 34:5-7) Yehovha a ta va a vulavule ngopfu hi matimba kumbe vutlhari byakwe. Kambe leswi Muxe a lava xitiyisekiso xa leswaku Yehovha wa n’wi seketela, Yehovha u vulavule ngopfu hi timfanelo leti kombisaka leswaku wa swi lava ku pfuna malandza ya yena. (Eks. 33:13) Hambileswi hi nga ni ntwelavusiwana hi ntumbuluko kambe ku nga hetiseki loku hi ku kumeke eka Adamu ku endla leswaku hi nga ha vi na mhaka ni vanhu van’wana. Nkarhi wun’wana a swi hi oloveli ku tiva loko hi fanele hi pfuna van’wana kumbe hi tiendlela swa hina vini. Eka van’wana lexi i xiphiqo lexi va langutanaka na xona siku ni siku. Hi nga swi kotisa ku yini ku kombisa ntwelavusiwana? A hi sungule hi ku kambisisa ndlela leyi Yehovha ni van’wana va yi kombiseke ha yona mfanelo leyi. Nakambe tlhela u xiya ndlela leyi u nga tekelelaka Yehovha ha yona ni ndlela leyi sweswo swi nga ku vuyerisaka ha yona. w17.09 8 ¶1; 9 ¶3

Xikongomelo xo ambala vumunhu lebyintshwa ku fanele ku va ku yisa ku dzuneka eka Yehovha ku nga ri ku dzunisiwa hi vanhu. Tsundzuka leswaku hambi ku ri ntsumi leyi a yi hetisekile yi dyohile hikwalaho ka leswi yi sunguleke ku tikukumuxa. (Ringanisa na Ezekiyele 28:17.) Swi le rivaleni leswaku swi ta va tikela vanhu lava nga hetisekangiki ku papalata ku tikukumuxa! Hambiswiritano, hi nga swi kota ku titsongahata. I yini lexi nga hi pfunaka ku endla tano? Leswaku hi hambeta hi titsongahata, hi fanele hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka eRitweni ra Xikwembu siku na siku. (Det. 17:18-20) Nakambe swi ta hi pfuna ku anakanyisisa hi tidyondzo ta Yesu ni xikombiso xakwe xa ku titsongahata. (Mat. 20:28) Yesu u tlhele a hlambisa vaapostola vakwe milenge. (Yoh. 13:12-17) Hi fanele hi tlhela hi khongelela moya lowo kwetsima leswaku wu hi pfuna hi papalata ku tivona hi antswa ku tlula van’wana.—Gal. 6:3, 4. w17.08 25 ¶11-12

Swi nga ha endleka leswaku na hina hi tshame hi vona onge a hi ri karhi hi landzela nkongomiso wa moya lowo kwetsima, kutani ku endleka swilo leswi a hi nga swi langutelanga. Hi sungule ku langutana ni swiyimo swo tika kumbe hi boheke ku endla ku cinca lokukulu evuton’wini bya hina. (Ekl. 9:11) I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi nga vileli ha nchumu kutani hi va ni “ku rhula ka Xikwembu”? Marito lama Pawulo a ma tsaleleke Vafilipiya ma kombisa leswaku lexi nga hi pfunaka ku hlula ku vilela i ku khongela. Hikwalaho, loko hi vilela hi fanele hi khongela. (1 Pet. 5:6, 7) Khongela eka Yehovha u ri karhi u tshemba leswaku wa khathala ha wena. Khongela “swin’we ni ku nkhensa” swilo leswi a ku endlelaka swona. Ntshembo wa hina eka yena wu ta tiya loko hi tsundzuka leswaku a nga hi endlela swo “tlula leswi hi swi kombelaka kumbe leswi hi swi ehleketaka.”—Efe. 3:20. w17.08 9 ¶4, 6; 10 ¶10

Vakreste vo tala va kume ntsako lowukulu hikwalaho ka leswi a va ri maphayona loko va ha ri vantshwa. Tinyike nkarhi wo bula ni van’wana va vona hi tipakani ta wena. Vanhu volavo lava rhandzaka Xikwembu, va ta ku hlamusela swilo swo tala leswi u nga swi dyondzaka loko u phayona naswona swi nga ta ku pfuna vutomi bya wena hinkwabyo. Endzhaku ka loko Yesu a dyondze swo tala eka Tata wakwe loko a ha ri etilweni, u tlhele a dyondza swo tala ni loko a endla ntirho wakwe wo chumayela laha misaveni. Hi xikombiso, u dyondze ndlela yo fikelela timbilu ta vanhu hi mahungu lamanene ni ku tshama a tshembekile loko a ringiwa. (Esa. 50:4; Hev. 5:8; 12:2) Yesu u te: “Fambani mi ya endla vanhu . . . vadyondzisiwa, . . . mi va dyondzisa.” (Mat. 28:19, 20) Loko u tivekela pakani yo endla vanhu vadyondzisiwa, u ta va u hlawula ntirho lowunene lowu tsakisaka Xikwembu. Kambe ku fana ni mitirho hinkwayo, swi ta ku tekela nkarhi ku va ni vutshila entirhweni lowu. w17.07 23 ¶6-7

A swi kanakanisi leswaku Tata wa hina wa le tilweni Yehovha i xihlovo xa nchavelelo wa hina. (2  Kor. 1:3,  4) Lava feriweke va nga chaveleriwa hi vandlha ra Vukreste. (1 Tes. 5:11) U nga va chavelela ni ku va tiyisa njhani lava moya wa vona wu “tshovekeke”? (Swiv. 17:22) Tsundzuka leswaku ku ni “nkarhi wa ku miyela ni nkarhi wa ku vulavula.” (Ekl. 3:7) Dalene loyi a nga noni u ri: “Lava feriweke va lava ku phofula ndlela leyi va titwaka ha yona. Kutani ndlela ya nkoka leyi u nga va chavelelaka ha yona, i ku va yingisa loko va vulavula handle ko va nghena enon’wini.” Junia loyi buti wakwe a tisungeke u ri: “Hambileswi u nga ta ka u nga yi twisisi hi ku helela ndlela leyi lava feriweke va khumbekeke ha yona, xa nkoka hileswaku u lava ku twisisa ndlela leyi va titwaka ha yona.” Tsundzuka leswaku lava feriweke a va rili munhu hi ndlela leyi fanaka. w17.07 13 ¶3; 14 ¶11-13

Mali i nchumu wa nkoka swinene eka vanhu vo tala namuntlha. Vanhu vo tala va heta nkarhi wo tala va ri karhi va lava tindlela to kuma mali yo tala kumbe to hlayisa leswi va nga na swona. Eka van’wana ku va ni ndyangu, ku va ni rihanyo lerinene kumbe ku fikelela swilo leswi va swi lavaka i swa nkoka swinene. Hambiswiritano, mhaka ya nkoka swinene leyi hi khumbaka hinkwerhu i ku seketeriwa ka vuhosi bya Yehovha. Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga yi tekeli ehansi mhaka leyi ya nkoka. Sweswo swi nga endlekisa ku yini? Hi nga ha khomeka hi mitirho ya siku ni siku lerova hi rivala ndlela leyi vuhosi bya Xikwembu byi nga bya nkoka ha yona. Kumbexana hi nga ha pfumelela miringo yo tika leyi hi langutanaka na yona yi hi kavanyeta. Loko hi seketela vuhosi bya Yehovha swi ta endla leswaku hi kota ku langutana ni swiphiqo swa hina swa siku ni siku. Kutani sweswo swi ta endla leswaku hi tshinela ekusuhi na Yehovha. w17.06 22 ¶1-2

Yehovha u fuma hi ndlela ya rirhandzu. Kutani loko tinhloko ta mindyangu ni vakulu va rhandza vuhosi byakwe, a va nge sindzisi leswaku swilo swi endliwa hi ndlela ya vona. Ku ri na sweswo, va ta tekelela Yehovha. Pawulo na yena u tekelele Xikwembu ni N’wana wa xona. Pawulo a a nga khomisi van’wana tingana kumbe ku va sindzisa leswaku va endla swilo hi ndlela yakwe. Ku ri na sweswo a a va kombela hi rirhandzu. (Rhom. 12:1; Efe. 4:1; Film. 8-10) Yoleyo i ndlela leyi Yehovha a endlaka swilo ha yona. Kutani hinkwavo lava rhandzaka ni ku seketela vuhosi byakwe va fanele va n’wi tekelela. Hi wu teka njhani nkongomiso lowu lava rhangelaka va hi nyikaka wona? Loko hi tirhisana na vona hi ndlela ya xichavo, hi kombisa leswaku hi seketela vuhosi bya Yehovha. Hambiloko hi nga xi twisisi xiboho lexi va xi endlaka kumbe hi nga pfumelelani na xona, hi ta ya emahlweni hi yingisa nkongomiso lowu va hi nyikaka wona. Hambileswi vanhu lava nga riki Timbhoni va nga endliki tano kambe hina hi kombisa leswaku hi seketela vuhosi bya Yehovha hi ku yingisa nkongomiso.— Efe. 5:22, 23; 6:1-3; Hev. 13:17. w17.06 30 ¶14-15

Vamakwerhu hinkwavo lava tshikilelekeke ni lava langutaneke ni miringo, va lava ku khutaziwa ni ku chaveleriwa. (Swiv. 12:25; Kol. 4:11) Hi swi kombisa hi marito ni swiendlo leswaku hi va rhandza hi mbilu hinkwayo vamakwerhu “lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Gal. 6:10) Bibele yi vula leswaku ‘masiku yo hetelela’ ya mafambiselo lawa ya swilo ma ta vonaka hi ku va vanhu va kona va nga khathali hi vanhu van’wana ni ku va ni makwanga. (2 Tim. 3:1, 2) Kutani hina Vakreste, hi fanele hi tikarhata leswaku hi ya hi xi rhandza swinene Xikwembu, ntiyiso lowu nga eBibeleni ni vamakwerhu. I ntiyiso leswaku minkarhi yin’wana hi ta pfa hi tlulana milenge. Hambiswiritano, hi katekile hinkwerhu evandlheni hikuva rirhandzu ri hi susumetela leswaku hi lulamisa timholovo hi ndlela leyinene. (Efe. 4:32; Kol. 3:14) Kutani, a hi hambeteni hi rhandza Yehovha, Rito rakwe ni vamakwerhu hi mbilu hinkwayo. w17.05 21 ¶17-18

Vakreste va langutele ku nga khomiwi kahle hi vanhu lava nga riki Vakreste. Hambiswiritano, ripfumelo ra hina ri nga ringiwa loko hi vona van’wana va nga khomiwi kahle kumbe loko hina hi nga khomiwi kahle evandlheni. U ta endla yini loko u vona onge a wu khomiwi kahle evandlheni kumbe loko makwerhu wo karhi a nga ku khomanga kahle? Xana u ta swi pfumelela leswaku swi ku khunguvanyisa? Leswi hinkwerhu ka hina hi nga hetisekangiki naswona hi velekiweke ni xidyoho, ha swi xiya leswaku swi nga endleka hi nga khomiwi kahle kumbe hina hi nga va khomi kahle van’wana. Hambileswi sweswo swi nga talangiki ku endleka, Vakreste vo tshembeka a va hlamali kumbe ku tsana eripfumelweni loko va khomiwa hi ndlela yo biha. Yehovha u hi nyika switsundzuxo eRitweni rakwe leswaku swi hi pfuna ku tshama hi tshembekile, hambiloko vamakwerhu va nga hi khomi kahle.—Ps. 55:12-14. w17.04 19 ¶4-5

Loko nkataku a nga ri Mbhoni, u nga ha dya mbitsi u xeva hi nhlomulo. Hambiswiritano, a swi vuli swona leswaku loko nkataku a nga swi lavi ku va Mbhoni, u fanele u hambana na yena kumbe u dlaya vukati. (1 Kor. 7:12-16) Hambileswi nuna wa wena loyi a nga riki Mbhoni a nga ta ka a nga rhangeli evugandzerini, u fanele u n’wi xixima tanihi leswi a nga nhloko ya ndyangu. Hilaha ku fanaka, vavanuna lava nga Vakreste va fanele va rhandza vasati va vona lava nga riki Timbhoni. (Efe. 5:22, 23, 28, 29) U ta endla yini loko nkataku a ku vekela swipimelo loko swi ta emhakeni yo gandzela Yehovha? Hi xikombiso, makwerhu un’wana wa xisati, nuna wakwe u n’wi byele leswaku u fanele a ya ensin’wini hi masiku yo karhi ntsena evhikini. Loko u ri exiyin’weni xo fana ni lexi, tivutise: ‘Xana nkatanga u lava leswaku ndzi tshika ku gandzela Xikwembu? Loko swi nga ri tano, xana ndzi nga n’wi yingisa?’ Ku anakanyela swi ta endla leswaku u papalata ku holova ni nkataku swi nga fanelanga.—Filp. 4:5. w17.10 13 ¶7-8

Hilaha swi profetiweke hakona, vanhu “lava humaka eka tindzimi hinkwato ta matiko” va khitikanela enhlengeletanweni ya Yehovha. (Zak. 8:23) Kambe ririmi ri nga endla leswaku swi ku tikela ku dyondzisa vana va wena ntiyiso. Vana va wena hi vona swichudeni swa wena swa Bibele swa nkoka, “ku nghenisa ka vona vutivi” hi Yehovha swi vula vutomi lebyi nga heriki eka vona. (Yoh. 17:3) Leswaku u pfuna vana va wena va dyondza hi Yehovha, u fanele u “vulavula” na vona hi yena mikarhi hinkwayo. (Det. 6:6, 7) Vana va wena va ta dyondza ririmi ra le tikweni leri mi rhurheleke eka rona loko va ri exikolweni, kambe va ta dyondza ririmi ra wena loko u vulavurisana na vona nkarhi ni nkarhi. Handle ko va u kota ku burisana na vona hi ndlela leyinene, loko vana va wena va tiva ririmi ra wena swi ta va vuyerisa swinene. Loko vana va wena va tiva tindzimi to tala, swi ta antswisa ndlela leyi va ehleketaka ha yona ni ku tlhela va kota ku endla xinghana ni vanhu van’wana. w17.05 9 ¶5-6

Hosi Yabini a ri ni makalichi ya 900 lama nga ni switsemo swa nsimbi kasi Vaisrayele a va nga hlomanga naswona a va kala swo tisirhelela ha swona. (Vaav. 4:1-3, 13; 5:6-8) Nilokoswiritano, Yehovha u byele Baraka marito ya ndzimana ya siku ra namuntlha. Baraka u nambe a endla leswi Yehovha a n’wi leriseke swona. (Vaav. 4:14-16) Loko ku ri karhi ku lwiwa eTanaka, hi xitshuketa ku ne mpfula leyikulu leyi vangeke ndzhope. Baraka u hlongorise vuthu ra Sisera ku ya fikela eHaroxeti, laha swi tekaka tikhilomitara ta 24 ku ya kona. Loko Sisera a ri karhi a tsutsuma, u siye kalichi yakwe ya switsemo a nghena eZananima, kumbexana ekusuhi na le Kedexi. U kombele vutumbelo enxaxeni wa Yayele nsati wa Hevere lowa Mukena, naswona u n’wi pfumelerile leswaku a nghena. Leswi a a karhele, u khomiwe hi vurhongo. Hikwalaho Sisera se a ri emavokweni ya Yayele naswona u nambe a dlayiwa. (Vaav. 4:17-21) Eku heteleleni Vaisrayele va hlule nala wa vona! w17.04 29-30 ¶6-8

Xana ka ha ta va ni minhlangano ya tipolitiki endzhaku ka Armagedoni? Bibele yi ri: “Ku ni matilo lamantshwa ni misava leyintshwa leswi hi swi rindzeleke hi ku ya hi xitshembiso xa yena, naswona ku ta va ni ku lulama eka swona.” (2 Pet. 3:13) Matilo ya khale ni misava ya khale ni mifumo leyi nga ni vukanganyisi swin’we ni vanhu lava yi seketelaka va ta herisiwa. Xana swi ta siviwa hi yini? Xiga lexi nge, “matilo lamantshwa ni misava leyintshwa” xi vula leswaku ku ta va ni mfumo lowuntshwa swin’we ni vanhu lavanene lava nga ta fumiwa hi wona. Yesu Kreste hosi ya Mfumo lowu, u ta kombisa timfanelo ta Yehovha Xikwembu hi ku helela, tanihi leswi Yehovha a nga Xikwembu lexi hlelekeke. (1 Kor. 14:33) Kutani “misava leyintshwa” yi ta va yi hlelekile. Ku ta va ni vavanuna lavanene lava nga ta va tihosana emisaveni. (Ps. 45:16) Vanhu lava va ta kongomisiwa hi Kreste swin’we ni lava 144 000 a nga ta fuma na vona. Anakanya hi nkarhi lowu minhlangano hinkwayo yo homboloka yi nga ta herisiwa ha wona ivi yi siviwa hi hulumendhe leyi nga ni vun’we naswona yi nga riki na vukanganyisi! w17.04 11 ¶8-9

Vukati bya kwetsima. Vatekani va endla xihlambanyo emahlweni ka Xikwembu ni vanhu lava vaka kona hi siku ra mucato. Hakanyingi va tshembisana leswaku va ta rhandzana, va khathalelana ni ku tlhela va xiximana nileswaku va ta endla tano “loko ntsena havambirhi [va] ha hanya emisaveni hi ku landza lunghiselelo ra Xikwembu ra vukati.” Swi nga ha endleka leswaku vatekani van’wana a va ma vulanga hi ku kongoma marito lawa, nilokoswiritano va endle xihlambanyo eka Xikwembu. Va vuriwe nuna ni nsati naswona vukati bya vona i bya hilaha ku nga heriki. (1 Kor. 7:39) Marito ya Yesu lama nge: “Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka” ma tirha eka nuna kumbe nsati swin’we ni le ka munhu un’wana ni un’wana. Hikokwalaho, vanhu lava nghenelaka vukati va fanele va swi tiva leswaku a va fanelanga va dlaya vukati. (Mar. 10:9) I ntiyiso leswaku a ku na vukati lebyi hetisekeke. Vukati hinkwabyo byi vumbiwa hi vanhu vambirhi lava nga hetisekangiki. Hi yona mhaka Bibele yi vulaka leswaku lava nghenelaka vukati minkarhi yin’wana “va ta va ni nhlomulo.”—1 Kor. 7:28. w17.04 7 ¶14-15