August

Leswaku hi ta va vadyondzisi lavanene, hi fanele hi rhanga hi va swichudeni leswinene. (1 Tim. 4:15, 16) Hilaha ku fanaka, lava nga ni vutihlamuleri lebyi humaka eka Xikwembu byo nyikela ndzayo, va fanele va ya emahlweni va landzela nkongomiso lowu humaka eka Yehovha. Loko va endla tano, va ta xiximiwa naswona va ta va ni ntshunxeko wo vulavula loko va letela kumbe va lulamisa van’wana. Xiya xikombiso xa Yesu. Mikarhi hinkwayo Yesu a yingisa Tata wakwe, hambiloko mikarhi yin’wana a swi nga n’wi oloveli ku endla tano. Naswona a yisa ku dzuneka eka Tata wakwe hikwalaho ka tidyondzo ni vutlhari byakwe. (Yoh. 5:19, 30) Leswi Yesu a titsongahata ni ku yingisa, vanhu va timbilu letinene va kokeleke eka yena, leswi endleke leswaku a va mudyondzisi la nga ni tintswalo ni nsovo. (Mat 11:29) Marito yakwe ya musa ma tiyise lava hi ndlela yo fanekisela a va fana ni rihlanga leri khinyekeke kumbe rivoni ra pharafini leri ketimelaka leri lavaka ku tima. (Mat. 12:20) Hambiloko a ringiwa, a nga tshikanga ku va ni musa ni rirhandzu. Sweswo swi vonake eka ndlela leyi a lulamiseke vaapostola vakwe lava kombiseke vutianakanyi ni ku tikukumuxa.—Mar. 9:33-37; Luka 22:24-27. w18.03 26 ¶15-16

Petro u wu fanise ni ngalava leyi akiweke hi Nowa. Ngalava a yi nyikela vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku Nowa a tinyiketele ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Hi ku tshembeka Nowa u hetisise ntirho lowu Xikwembu a xi n’wi avele wona. Entiyisweni, mintirho leyi kombisaka ripfumelo yi endle leswaku Nowa ni ndyangu wakwe va pona ndhambi. Tanihi leswi ngalava a ku ri vumbhoni bya leswaku Nowa a a ri na ripfumelo, hilaha ku fanaka, ku khuvuriwa emahlweni ka vanhu i vumbhoni lebyi nga erivaleni. Swi kombisa leswaku mudyondzisiwa la nga Mukreste u tinyiketele eka Yehovha ni leswaku u ni ripfumelo eka Kreste. Ku fana na Nowa, vadyondzisiwa lava tinyiketeleke va endla ntirho lowu Xikwembu xi va nyikeke wona. Leswi Nowa a poneke ndhambi, lava khuvuriweke lava nga ta tshama va tshembekile na vona va ta pona loko misava leyi yo homboloka yi herisiwa. (Mar. 13:10; Nhlav. 7:9, 10) Leswi swi endla leswaku ku tinyiketela ni ku khuvuriwa ku va mhaka ya nkoka swinene. Munhu la hlwelaka ku khuvuriwa a nga ha va ekhombyeni ro lahlekeriwa hi ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki. w18.03 4 ¶3-4

Vatswari van’wana va nga ha gimeta hi ku vula leswaku, ‘Loko ntsena n’wana wa mina a nga khuvuriwanga a nge susiwi.’ Ha yini leswi ku ri ku tixisa? (Yak. 1:22) Swi le rivaleni leswaku vatswari lava nga Vakreste, a va nge swi lavi leswaku vana va vona va khuvuriwa va nga si kota ku tiendlela xiboho xo tinyiketela. Hambiswiritano, swi ta va swi hoxile loko va ehleketa leswaku loko n’wana wa vona a nga khuvuriwanga, a nge tihlamuleli eka Yehovha. Hikwalaho ka yini? Leswaku munhu a tihlamulela eka Yehovha a swi titsheganga hi ku khuvuriwa. Ematshan’weni ya sweswo, n’wana u ta tihlamulela eka Xikwembu loko a tiva leswinene ni leswo biha. (Yak. 4:17) Ematshan’weni yo sivela vana ku khuvuriwa, vatswari vo tlhariha va tikarhatela ku va vekela xikombiso lexinene. Va lava ku dyondzisa vana va vona ku sukela loko va ha ri tincece leswaku va rhandza milawu ya Yehovha leyi tlakukeke ya mahanyelo. (Luka 6:40) Rirhandzu ro tano ri nga sirhelela n’wana wa wena ni ku n’wi susumetela leswaku a namarhela tindlela ta Yehovha to lulama.—Esa. 35:8. w18.03 11 ¶12-13

Nowa u ye emahlweni a endla tano ku ringana 350 wa malembe endzhaku ka Ndhambi. (Gen. 9:28) Hakunene lexi, i xikombiso lexinene xa ripfumelo ni ku yingisa! Hi nga tekelela ripfumelo ni ku yingisa ka Nowa hi ku seketela vululami bya Xikwembu ni ku nga vi xiphemu xa misava leya Sathana ni hi ku rhangisa Mfumo wa xona ku sungula. (Mat. 6:33; Yoh. 15:19) Ha swi tiva leswaku ndlela leyi hi hanyaka ha yona yi endla leswaku hi nga tsakeriwi hi vanhu lava nga gandzeriki Yehovha. Nakambe ematikweni man’wana vamakwerhu va sandziwa hikwalaho ka leswi va yingisaka milawu ya Xikwembu loko swi ta emhakeni ya vukati ni le timhakeni ta masangu. (Mal. 3:17, 18) Hambiswiritano, ku fana na Nowa na hina hi chava Yehovha ku nga ri vanhu. Ha swi tiva leswaku hi yena ntsena loyi a nga ta hi nyika vutomi lebyi nga heriki. (Luka 12:4, 5) Kambe wena u ta endla yini? Xana u ta ya emahlweni u ‘famba na Xikwembu’ hambiloko van’wana va ku hlekula kumbe loko swi ku tikela ku hlayisa ndyangu wa wena hi tlhelo ra timali? Loko wo tekelela ripfumelo ni ku yingisa ka Nowa u nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta ku khathalela.—Filp. 4:6, 7. w18.02 4 ¶4, 8; 5 ¶9-10

Vanhu vo tala namuntlha va rhandza ku endla swilo swa nyama. Pawulo u swi hlamusela tanihi “moya lowu sweswi wu tirhaka eka vana lava nga yingisiki.” (Efe. 2:2) Moya lowu wu endla leswaku vanhu vo tala va tekelela vonelo leri tolovelekeke ro landzelela ntshungu. Hikwalaho ka sweswo, vo tala va vona, va endla leswi va vonaka swi ri swinene eka vona naswona a va na mhaka ni ku hanya hi milawu ya Xikwembu. Munhu wa nyama u tilavela ndhuma ni rifuwo naswona loko a te xexo u te xexo. Vanhu lava endlaka “mintirho ya nyama” na vona va wela eka ntlawa wolowo. (Gal. 5:19-21) Leswi swi katsa ku vanga ku avana, ku ya hi nghohe, ku vanga timholovo, ku mangalelana ekhoto, ku nga xiximi vuhloko ni ku rhangisa ngopfu swakudya ni ku nwa. Loko munhu wa nyama a langutane ni miringo u hela matimba ivi a yi pfumelela yi n’wi hlula.—Swiv. 7:21, 22. w18.02 19 ¶3-5

A swi hoxanga ku va ni langutelo lerinene hi mintsako. Yehovha a nga lavi ku hi vona hi tilan’wile kumbe hi titsona ku tlanga mintlango leyinene leyi hi tsakisaka. Bibele yi khutaza vanhu vo tshembeka yi ku: “Famba u ya dya swakudya swa wena hi ku tsaka, u nwa vhinyo ya wena hi mbilu leyinene.” (Ekl. 9:7) Timotiya wa Vumbirhi 3:4 yi vulavula hi vanhu lava hlongorisaka mintsako kambe va nga ri na mhaka ni Xikwembu. Xiya leswaku ndzimana leyi a yi vuli swona leswaku vanhu a va ta rhandza mintsako ku tlula ku rhandza Xikwembu, onge hi loko va ta va ni rirhandzu ro karhi eka xona. Kambe yi ri, “ku ri ni ku rhandza Xikwembu.” Xidyondzeki xin’wana xi ri: “Ndzimana leyi a yi vuli swona leswaku va rhandza ni Xikwembu. Kambe, yi vula leswaku a va xi rhandzi Xikwembu nikatsongo.” Lexi i xilemukiso xa nkoka eka lava va rhandzaka mintsako ku tlula mpimo. Xiga lexi nge, “lava rhandzaka mintsako” xi vula vanhu lava ‘yingayingisiwaka hi . . . ntsako wa vutomi lebyi.’—Luka 8:14. w18.01 25 ¶14-15

Yehovha i Xikwembu lexi hananaka. Hinkwaswo leswi hi nga na swona swi huma eka yena. Silivhere ni nsuku ni hinkwaswo leswi nga laha misaveni i swa Yehovha naswona u tirhisa swona ku hi nyika vutomi. (Ps. 104:13-15; Hag. 2:8) Yehovha u nyike Vaisrayele manna ni mati loko va ri emananga ku ringana malembe ya 40. (Eks. 16:35; Neh. 9:20, 21) Yehovha u tirhise muprofeta Elixa ku tatisa mafurha ya noni yo tshembeka hi singita. Sweswo swi endle leswaku yi kota ku hakela swikweleti ni ku tlhela yi va ni mali yo tihanyisa swin’we ni vana va yona. (2 Tih. 4:1-7) Hi ku pfuniwa hi Yehovha, Yesu u tlhele a kota ku nyika vanhu swakudya ni ku humesa mali loko yi laveka. (Mat. 15:35-38; 17:27) Swilo hinkwaswo swi huma eka Yehovha naswona swi endla leswaku ku va na vutomi laha misaveni. Hambiswiritano, u lava leswaku malandza yakwe ma tirhisa rifuwo ra wona leswaku ma seketela nhlengeletano yakwe.—Eks. 36:3-7 w18.01 17 ¶1-3

Bibele yi boxa leswaku malandza man’wana yo tshembeka ya khale na wona a ma pfa ma tikeriwa hi vutomi. (Yobo 7:7) Hambiswiritano, ematshan’wini yo hela matimba, va titshenge hi Yehovha leswaku a va nyika matimba. Xikwembu xi va seketerile hikuva xi tshembise leswaku, “loyi a karhaleke [xi] n’wi nyika matimba.” (Esa. 40:29) Lexi twisaka ku vava, malandza man’wana ya Xikwembu ma vone swi antswa ‘ku tshika ku tirhela Yehovha swa xinkarhana,’ leswaku ma kota ku langutana ni swiphiqo swa vutomi, onge hiloko mitirho ya hina ya Vukreste ku ri ndzhwalo ku nga ri mikateko eka wona. Va tshike ku dyondza Rito ra Xikwembu, ku va kona eminhlanganweni ni ku ya ensin’wini hilaha Sathana a lavaka hakona. Diyavulosi u swi tiva kahle leswaku ripfumelo ra hina ra tiya loko hi tshama hi khomekile hi mitirho ya Vukreste, naswona a nga swi lavi leswaku hi va ni vuxaka lebyi tiyeke na Yehovha. Hikwalaho, hambiloko u twa u nga ri na matimba kumbe u tshikilelekile, u nga tshiki ku tirhela Yehovha. Tiyisa vuxaka bya wena na yena hikuva ‘u ta ku tiyisa, a ku nyika ntamu.’—1 Pet. 5:10; Yak. 4:8. w18.01 7-8 ¶2-3

Ku pfuxiwa ka vumbirhi loku kumekaka eMatsalweni hi loku endliweke hi muprofeta Elixa. Wansati un’wana wa Muisrayele wa le Xunemi u kombe Elixa malwandla lamakulu. Hikwalaho ka sweswo Xikwembu xi katekise wansati loyi, loyi a nga kumi vana hi n’wana wa jaha. Endzhaku ka malembe n’wana yoloye u lovile. Anakanya ndlela leyi mana wakwe a titweke ha yona. U kombele mpfumelelo eka nuna wakwe kutani a famba tikhilomitara ta 30 a landza Elixa eNtshaveni ya Karimeli. Muprofeta Elixa a a rhumele murindzi wakwe Gehazi eXunemi leswaku a ya chavelela. Gehazi a nga swi kotanga ku pfuxa n’wana yoloye. Kutani mana wa n’wana yoloye u landze Elixa. (2 Tih. 4:8-31) Elixa u fike endlwini eXunemi laha a ku ri ni ntsumbu wa n’wana yoloye a khongela. Hi singita, n’wana loyi a lovile u pfuxiwile kutani a nyikiwa mana wakwe loyi a nga ha tikoti hi ku tsaka! (2 Tihosi 4:32-37) Swi le rivaleni leswaku Yehovha hi yena a pfuxeke jaha ra le Xunemi, naswona u kombise leswaku U ni matimba yo pfuxa lava feke. w17.12 4 ¶7-8

Vutlhari i rito fularha ra vuphukuphuku xisweswo ku va ni vutlhari swi kombisa leswaku munhu u wupfile. Ku va munhu a wupfile a swi yi hi malembe lawa a nga na wona kambe swi ya hi vuxaka lebyi a nga na byona na Yehovha ni ku va a tiyimisele ku yingisa milawu yakwe. (Ps. 111:10) Muntshwa la wupfeke a nga “[ndlengandlengisiwi] hi magandlati ni ku yingayingisiwa hi mheho yin’wana ni yin’wana” ku ya hi ku navela ka yena kumbe ku ya hi ntshikilelo wa tintangha. (Efe. 4:14) Ku ri na sweswo u ‘letela matimba yakwe ya ku twisisa hi ku ma tirhisa leswaku a hambanisa leswi lulameke ni leswi hoxeke.’ (Hev. 5:14) Nakambe u kombisa leswaku u endla nhluvuko hi ku endla swiboho swa vutlhari hambiloko vatswari kumbe van’wana lavakulu va nga n’wi voni. Vutlhari byo tano byi ta endla leswaku a pona. (Swiv. 24:14) Tiyiseka leswaku u dyondzisa vana va wena nkoka wo hanya hi milawu ya Bibele. Hi marito ya wena ni loko u va vekela xikombiso lexinene va ta swi vona leswaku ku hanya hi milawu ya le Bibeleni i swa nkoka ku fikela kwihi eka wena.—Rhom. 2:21-23. w17.12 20-21 ¶12-13

Mhaka ya leswaku vanhu va nga tilulamisela swiphiqo yi nga ha twala yi tsakisa eka vo tala. Ha yini? Loko langutelo leri a ku ri ntiyiso a swi ta vula leswaku a hi lavi nkongomiso wa Xikwembu naswona a hi ta tihanyela hi ndlela leyi hi lavaka ha yona. Nakambe mhaka ya leswaku vanhu va nga swi kota ku tilulamisela swiphiqo yi nga vonaka yi ri ntiyiso hikuva hi ku ya hi mindzavisiso yin’wana yi vula leswaku tinyimpi, vugevenga, mavabyi ni vusweti swi le ku hungutekeni. Xiviko xin’wana xi te: “Xivangelo lexi endlaka leswaku vanhu va kota ku hanyisana hileswi va tiyimiseleke ku endla leswaku misava yi antswa.” Loko ku ri ni langutelo ro karhi ra misava leri u vonaka leswaku ri ringa ripfumelo ra wena, kambisisa leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka hi mhaka yoleyo u tlhela u bula ha yona ni makwerhu un’wana. Kambisisa leswaku ha yini langutelo rero ri tsakisa vanhu vo tala ni leswaku ha yini ri hoxile ni ndlela leyi u nga ri papalataka ha yona. Hinkwerhu hi nga tisirhelela eka langutelo ra misava loko hi yingisa xitsundzuxo xa Pawulo lexi nga eka ndzimana ya hina ya namuntlha. w17.11 24 ¶14, 17

Ha yini Vafarisi a va nga va kombisi van’wana tintswalo? Bibele yi vula leswaku “a va teka [van’wana] va nga ri nchumu.” (Luka 18:9-14) Tekelela Yehovha ku nga ri Vafarisi. Vana ni ntwelavusiwana. (Kol. 3:13) Ndlela yin’wana yo endla tano, i ku endla leswaku vanhu van’wana swi va olovela ku ta eka wena va ta kombela ku rivaleriwa. (Luka 17:3, 4) Tivutise: ‘Xana ndza swi kota ku rivalela van’wana hambiloko va ndzi dyohela hi ku phindhaphindha? Xana ndzi tiyimisele ku endla ku rhula ni munhu loyi a ndzi dyoheleke kumbe a ndzi twiseke ku vava?’ Ku rivalela swi kombisa leswaku wa titsongahata. Kambe Vafarisi va tsandzekile ku titsongahata hikuva a va tekela vanhu ehansi. Hambiswiritano, tanihi Vakreste hi fanele hi titsongahata hi “teka van’wana va ri lava tlakukeke” eka hina naswona hi va rivalela. (Filp. 2:3) Xana u ta tekelela Yehovha hi ku titsongahata? Tshama u lunghekele ku rivalela van’wana. U nga hatliseli ku hlundzuka kambe kombisa van’wana tintswalo.—Ekl. 7:8, 9. w17.11 14-15 ¶6-8

U nga ha khomiwa hi tingana loko u pimanisa ndlela leyi u yimbelelaka ha yona ni ya van’wana. Kambe sweswo a swi fanelanga swi ku sivela ku hetisisa vutihlamuleri lebyi u nga na byona byo dzunisa Yehovha hi ku yimbelela. Ematshan’weni ya sweswo, teka buku ya wena ya tinsimu u ololoxa nhloko ivi u yimbelela swi huma embilwini! (Ezra 3:11) Namuntlha, eTiholweni to tala ta Mfumo, marito ya tinsimu ma kombiwa eka swikrini naswona sweswo swi hi pfuna leswaku hi kota ku yimbelela kahle. Swa tsakisa leswi se Xikolo xa Vakulu xi katsaka ni ku yimbelela tinsimu ta Mfumo. Leswi swi kombisa leswaku vakulu va fanele va rhangela eku yimbeleleni ka tinsimu hi nkarhi wa minhlangano. Lexi endlaka van’wana va nga humesi mpfumawulo loko va yimbelela i ku chava. Van’wana va chava leswaku ku ta twala vona ntsena kumbe ku chava ku tungula van’wana. Hambiswiritano, hi fanele hi tsundzuka leswaku loko hi vulavula “hinkwerhu hi ni swihoxo leswo tala.” (Yakobo 3:2, Bibele Mahungu Lamanene) Hambiswiritano, sweswo a swi hi tshikisi ku vulavula. Kutani hikwalaho ka yini hi fanele hi pfumelela swihoxo leswi hi nga swi endlaka loko hi yimbelela swi hi tshikisa ku dzunisa Yehovha hi tinsimu? w17.11 4-5 ¶9-10

Loko muprofeta Zakariya a gimeta xivono xakwe xa vunkombo, a ka ha ri ni swilo swo tala leswi a karhateka ha swona. Yehovha u vule leswaku a nge tshiki ku xupula vanhu lava endlaka swilo swo biha. Marito wolawo ma n’wi tiyisile Zakariya. Hambiswiritano, xiyimo a xi nga si cinca. Vukanganyisi ni vuhomboloki a swa ha tinyike matimba. Nakambe tempele ya Yehovha leyi a yi ri eku pfuxetiweni eYerusalema, a ya ha ri kule ni ku hela. Hikwalaho ka yini Vayuda va hatle va tshika ntirho lowu Yehovha a va nyike wona? Xana a va tlhelele eYerusalema hi xikongomelo xo ya antswisa vutomi bya vona? Yehovha a a swi tiva leswi vanhu vakwe a va swi lava. Xikwembu xi kombe Zakariya xivono xo hetelela ku tiyisekisa Vayuda leswaku xa va rhandza naswona xa ma tlangela matshalatshala lawa va ma endleke nileswaku xi ta va sirhelela loko vo tlhelela entirhweni lowu xi va nyikeke wona. Emhakeni yo pfuxeta tempele, Yehovha u va tshembise marito lama nga eka ndzimana ya namuntlha. w17.10 26 ¶1; 27 ¶5

Vavanuna va xivindzi lava tiyimiseleke ku amukela vutihlamuleri lebyi engetelekeke i nkateko evandlheni. (1 Tim. 3:1) Hambiswiritano, van’wana va nga ha koka milenge leswaku va nga faneleki ku kuma vutihlamuleri. Kumbexana makwerhu a nga ha va a endle swidyoho enkarhini lowu hundzeke kutani sweswi u titwa a nga faneleki ku va nandza wa vutirheli kumbe nkulu. Makwerhu un’wana a nga ha vona onge a nge swi koti ku hetisisa xiavelo xo karhi. Loko u titwa hi ndlela yoleyo, Yehovha a nga ku pfuna leswaku u va ni xivindzi. (Fil. 4:13) Tsundzuka leswaku na Muxe u tshame a titwa a nga faneleki ku endla xiavelo xo karhi. (Eks. 3:11) Kambe, Yehovha u n’wi pfunile, naswona hi ku famba ka nkarhi Muxe u ve ni xivindzi xo hetisisa ntirho wakwe. Makwerhu wa xinuna la khuvuriweke na yena a nga va ni xivindzi loko a kombela mpfuno eka Xikwembu hi ku khongela swi huma embilwini ni hi ku hlaya Bibele siku ni siku. Ku anakanyisisa hi swikombiso swa vanhu lava veke ni xivindzi na swona swi nga n’wi pfuna. Hi ku titsongahata a nga ha kombela vakulu leswaku va n’wi letela ni ku tiyimisela ku pfuna evandlheni. w17.09 32 ¶19

Vakreste namuntlha a va fanelanga va anakanya leswaku ntirho wo hundzuluxela Septuagint, Bibele ya Wycliffe, Bibele ya King James Version ni vuhundzuluxeri byin’wana wu huhuteriwe hi Xikwembu. Nilokoswiritano, loko hi kambisisa matimu ya vuhundzuluxeri lebyi na byin’wana ha tiyiseka hi marito lawa: Hilaha Yehovha a tshembiseke hakona, Rito rakwe ri ta tshama ri ri kona. Xana sweswo a swi ku tiyisekisi leswaku switshembiso leswin’wana hinkwaswo swa Yehovha na swona swi ta hetiseka? (Yox. 23:14) Ku kambisisa ndlela leyi Bibele yi poneke ha yona a swi tiyisi ripfumelo ra hina ntsena kambe swi tlhela swi endla leswaku hi n’wi rhandza swinene Yehovha. Kambe ha yini Xikwembu xi hi nyike Bibele? Naswona ha yini xi tiyisekise leswaku yi tshama yi ri kona? Hikuva xa hi rhandza naswona xi lava ku hi dyondzisa leswaku xi hi pfuna. (Esa. 48:17, 18) Leswi Yehovha a hi kombisaka rirhandzu, hi ntumbuluko hi titwa hi susumeteleka ku kombisa leswaku ha n’wi rhandza hi ku yingisa swileriso swakwe.—1 Yoh. 4:19; 5:3. w17.09 21-22 ¶13-14

Ku dyondzisa vana leswaku va landzela xileriso lexi swi nga ha tika loko nkataku a nga ri Mbhoni. Vekela vana va wena xikombiso lexinene hi ku n’wi xixima. Xiyisisa timfanelo takwe letinene, u tlhela u khensa swilo leswinene leswi a ku endlelaka swona. U nga vulavuli ku biha hi nkataku ni vana va wena. Ematshan’weni sweswo, va hlamusele leswaku un’wana ni un’wana u fanele a tihlawulela loko a lava ku gandzela Yehovha. Loko vana va wena va tikhoma hi ndlela leyinene, swi nga ha endla leswaku nkataku a amukela ntiyiso. Vavanuna van’wana lava nga riki Timbhoni, va nga ha alela vasati va vona leswaku va dyondzisa vana Bibele. Hambiswiritano, wansati la nga Mukreste u ta endla matshalatshala yo dyondzisa vana vakwe hi Yehovha. (Mint. 16:1; 2 Tim. 3:14, 15) Hambileswi a nga ta xixima xiboho xa nuna wakwe, kambe loko a pfulekeriwa hi nkarhi u ta hlamusela vana vakwe hi ripfumelo rakwe, sweswo swi ta endla leswaku va dyondza mahanyelo lamanene ni ku tiva Yehovha.—Mint. 4:19, 20. w17.10 14 ¶9-10

Vanhu va endliwe hi xifaniso xa Xikwembu. Leswi Yehovha a nga ni ntwelavusiwana, i swa ntumbuluko leswaku na hina hi khathala hi vanhu van’wana. Hambi lava nga xi gandzeriki Xikwembu va wu kombisa ntwelavusiwana. (Gen. 1:27) EBibeleni ku ni marungula yo tala ya vanhu lava kombiseke ntwelavusiwana. Anakanya hi rungula leri vulavulaka hi tinghwavava timbirhi leti a ti kanetana hi leswaku i mani la nga mana wa n’wana. Loko Solomoni a vule leswaku n’wana u fanele a tsemiwa hi le xikarhi, loyi a nga mana wa n’wana u kombise ntwelavusiwana eka n’wana yoloye. Hi ku susumetiwa hi ntwelavusiwana u vone swi antswa leswaku a nyikiwa wansati lowun’wana ku ri ni ku va a dlayiwa. (1 Tih. 3:23-27) Nakambe anakanya hi n’wana wa Faro wanhwana la poniseke vutomi bya Muxe loko a ha ri ricece. Hambileswi a swi xiyeke leswaku n’wana yoloye a ku ri Muheveru naswona a fanele a dlayiwa u ‘n’wi twele vusiwana,’ kutani a n’wi teka a n’wi kurisa tanihi n’wana wakwe.—Eks. 2:5, 6. w17.09 8-9 ¶2-3

Vakreste hinkwavo va fanele va titsongahata naswona swi ta va vuyerisa swinene. (Swiv. 22:4) Loko hi titsongahata hi ta endla leswaku ku va ni ku rhula ni vun’we evandlheni. Nakambe hi ta kuma musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu. Muapostola Petro u te: “Hinkwenu tikhameni hi mianakanyo yo titsongahata un’wana eka un’wana, hikuva Xikwembu xi lwisana ni lava titlakusaka, kambe lava titsongahataka xi va nyika musa lowu nga faneriwiki.” (1 Pet. 5:5) Namuntlha vanhu vo rhula ni lava nga ni mbilu yo leha va tekiwa va ri lava tsaneke. Kambe sweswo a hi ntiyiso. Timfanelo toleto letinene ti huma eka Munhu la tlakukeke swinene evuakweni hinkwabyo. Yehovha i xikombiso lexinene ngopfu xa ku rhula ni ku va ni mbilu yo leha. Sweswo swi vonaka eka ndlela leyi a swi hlamuleke ha yona swivutiso swa Abrahama na Lota hi ku tirhisa ntsumi. (Gen. 18:22-33; 19:18-21) Nakambe Yehovha u tlhele a tiyiselela vanhu va tiko ra Israyele lava a va nga yingisi ku ringana malembe ya 1 500.—Ezek. 33:11. w17.08 25 ¶13-14

Khongela, kutani u ta kuma ku rhula ka Xikwembu. Kambe xiya leswaku ‘ku rhula ka Xikwembu ku tlula miehleketo hinkwayo.’ Xana sweswo swi vula yini? Eka vuhundzuluxeri byin’wana bya Tibibele xiga lexi, xi hundzuluxeriwe xi va: “Loku tlulaka leswi hi swi languteleke” kumbe “loku tlakukeke ku tlula makungu ya vanhu hinkwavo.” Kahlekahle Pawulo a vula leswaku “ku rhula ka Xikwembu” i kunene ngopfu lerova a ku lavisiseki. Hambiloko hi vona onge swiphiqo swa hina i swikulu ngopfu kambe Yehovha a nga hi endlela leswi tlulaka leswi hi swi languteleke. (2 Pet. 2:9) Hi nga langutana njhani ni swiphiqo kambe hi tama hi ri ni “ku rhula ka Xikwembu”? Hi ku tshama hi ri ni vuxaka lebyinene na Xikwembu xa hina Yehovha. Sweswo swi koteka ntsena “ha Kreste Yesu” loyi a nyikeleke vutomi byakwe byi va xitlhavelo. Lunghiselelo rero ra nkutsulo hi yin’wana ya mitirho leyi hlamarisaka ya Tata wa hina wa le tilweni. Yehovha u tirhisa nkutsulo leswaku a hi rivalela swidyoho naswona sweswo swi endla leswaku hi va ni ripfalo leri baseke ni ku va ni vuxaka lebyinene na yena.—Yoh. 14:6; Yak. 4:8; 1 Pet. 3:21. w17.08 10 ¶7; 12 ¶15

Mikarhi yin’wana swa tika ku va munhu a phofula ndlela leyi a khumbekeke ha yona. Hambiloko munhu la feriweke a phofula ndlela leyi a titwaka ha yona, mikarhi yo tala a swi olovi ku twisisa leswi a swi vulaka. Mikarhi yin’wana swi nga tika ku tiva leswi u nga swi vulaka loko u chavelela munhu la feriweke. Kambe hakanyingi lexi pfunaka ngopfu i ku “rila ni vanhu lava rilaka.” (Rhom. 12:15) Loko swi ku tikela ku vulavula ni munhu la feriweke hi ku kongoma, u nga n’wi chavelela hi ku n’wi tsalela khadi, imeyili, u n’wi rhumela rungula hi selifoni kumbe u n’wi tsalela papila. U nga ha n’wi tshahela tsalwa leri chavelelaka, u n’wi tsalela leswi a swi ku tsakisa hi mufi kumbe leswi u swi tsundzukaka leswi mi tshameke mi tiphina ha swona. Ndlela yin’wana leyi hi nga va chavelelaka ha yona lava feriweke, i ku khongela na vona kumbe ku va katsa eswikhongelweni. w17.07 14-16 ¶13-16

I yini leswi vatekani va nga swi endlaka loko va va ni swiphiqo leswikulu leswi a va nga swi langutelanga evukatini bya vona? Kumbexana va nga ha vona onge a swi nge lulamiseki. Anakanya hi ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ni Vaisrayele ha yona. Yehovha u tivitane nuna wa tiko rolero ra khale ra Israyele. (Esa. 54:5; 62:4) A swi kanakanisi leswaku lebyi a ku ri “vukati” byo tika swinene! Kambe Yehovha a nga hatliselanga ku ri tshika tiko ra Israyele. U hambete a ri komba musa ni ku hetisisa ntwanano lowu a wu endleke na rona. (Ps. 106:43-45) Hakunene rirhandzu ro tano ri endla leswaku hi lava ku va ni vuxaka na yena. Hilaha ku fanaka, vatekani lava rhandzaka tindlela ta Yehovha va tikarhatela ku n’wi tekelela. Loko va ri ni swiphiqo evukatini, a va lavi tindlela leti nga sekeriwangiki eMatsalweni to herisa vukati bya vona. Va swi tiva leswaku i Yehovha loyi a va paneke swin’we naswona u lava leswaku va ‘namarhelana.’ Xivangelo xin’we ntsena xa Matsalwa lexi pfumelelaka munhu ku dlaya vukati a tlhela a fanelekela ku nghenela vukati byin’wana hiloko munghana wakwe wa vukati a endle vuoswi. (Mat. 19:5, 9) Loko vatekani va endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku va lulamisa swiphiqo swa vona, va kombisa leswaku va seketela ndlela leyinene leyi Yehovha a fumaka ha yona. w17.06 31 ¶17-18

Leswi Sathana Diyavulosi a swi vuleke swi tlakuse xivutiso xa loko Yehovha Xikwembu a ri ni mfanelo yo fuma hakunene. U vule leswaku vuhosi bya Xikwembu a hi byinene ni leswaku a xi hi naveleli swilo leswinene. Hi ku ya hi Diyavulosi vanhu a va ta va va tsakile va tlhela va tiphina loko va tifuma. (Gen. 3:1-4) Sathana u tlhele a vula leswaku vanhu a va nge swi koti ku tshama va tshembekile eka Xikwembu loko va langutane ni miringo leyikulu. (Yobo 2:4, 5) Hikwalaho ka swihehlo leswi swa Diyavulosi, Yehovha u nyika vanhu nkarhi wo vona leswaku swilo a swi nge va fambeli kahle loko va nga fumiwi hi yena. Yehovha wa swi tiva leswaku leswi Diyavulosi a swi vuleke i mavunwa. Kutani hikwalaho ka yini Xikwembu xi nga yi lulamisanga hi xihatla mhaka leyi? Nhlamulo ya kona yi khumba tintsumi ni vanhu. (Ps. 83:18) Phela vatekani vo sungula va ale ku fumiwa hi Yehovha naswona ku sukela kwalaho ni van’wana vo tala va endle tano. Leswi a swi ta endla leswaku van’wana va tivutisa loko leswi vuriweke hi Diyavulosi ku ri ntiyiso. w17.06 22-23 ¶3-4

Ntirho wo endla vadyondzisiwa wu nga hi dyondzisa swilo swa nkoka swo tanihi mikhuva leyinene ya ku endla ntirho, ndlela leyinene yo vulavurisana ni vanhu, ku titshemba ni ku va ni vuxiyaxiya. (Swiv. 21:5; 2 Tim. 2:24) Kambe ku endla vadyondzisiwa swa tsakisa swinene hikuva swi endla leswaku u ma tiva kahle Matsalwa tanihi leswi ripfumelo ra wena ri sekeriweke eka wona. Nakambe u ta xiya ndlela leyi Yehovha a ku seketelaka ha yona loko u ri karhi u endla ntirho wa wena. (1 Kor. 3:9) U nga wu kuma ntsako entirhweni wa wena wo endla vadyondzisiwa hambiloko u tirha ensin’wini leyi nga tswariki mihandzu. Ku endla vadyondzisiwa swi lava ntirhisano. Vandlha hinkwaro ra katseka eku lavisiseni ka vanhu lava tsakelaka. Hambileswi ku nga makwerhu un’we loyi a nga ha kumaka munhu la nga hetelelaka a ve mudyondzisiwa kambe hinkwavo evandlheni va tsaka tanihi leswi va katsekeke eku lavisiseni ka vanhu lava tsakelaka. Hi xikombiso, Brandon u hete malembe ya kaye a ri karhi a phayona ensin’wini leyi nga tswariki mihandzu. U ri: “A ndzi si tshama ndzi dyondzela munhu lerova a kala a khuvuriwa kambe vamakwerhu van’wana va swi kotile sweswo. Ndza tsaka hi leswi ndzi tivekeleke pakani yo nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo wo endla vadyondzisiwa.”—Ekl. 11:6. w17.07 23 ¶7; 24 ¶9-10

Hana a a ri mhika kambe nkatikulobye wakwe Penina a a tswala vana. (1 Sam. 1:4-7) “Lembe ni lembe” Penina a a dyisa Hana mbitsi. Sweswo swi endle leswaku Hana a va ni gome swinene. Leswi a a lava ku chaveleriwa, u khongele eka Yehovha hi mhaka yoleyo. (1 Sam. 1:12) A a tshemba leswaku Yehovha u ta endla leswaku a kuma vana kumbe u ta n’wi pfuna hi ndlela yin’wana. Leswi hi nga hetisekangiki naswona hi hanyaka emisaveni leyi lawuriwaka hi Sathana, ha ha ta langutana ni nhlomulo. (1 Yoh. 5:19) Swa tsakisa hakunene ku tiva leswaku Yehovha i “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo”! (2 Kor. 1:3) Ndlela yin’wana leyi nga hi pfunaka leswaku hi kota ku langutana ni nhlomulo i ku khongela. Hana u phofulele Yehovha ndlela leyi a titwa ha yona. Hilaha ku fanaka, na hina loko hi ri enhlomulweni hi fanele hi phofulela Yehovha ndlela leyi hi titwaka ha yona hi tlhela hi n’wi kombela swi suka embilwini, hi n’wi byela swilo leswi hi karhataka.—Filp. 4:6, 7. w17.06 6 ¶10-11

Loko Yesu a ha ku pfuxiwa, u vone vadyondzisiwa vakwe va ri karhi va ringela tinhlampfi kambe va nga phasi nchumu, kutani a ku eka vona: “‘Hoxani rikoka etlhelweni ra xinene ra byatso, mi ta khoma.’ Kutani va ri hoxa, kambe a va nga ha swi koti ku ri koka hikwalaho ka vunyingi bya tinhlampfi.” (Yoh. 21:1-6) Endzhaku ka loko Yesu a va nyike swakudya swa nimixo, u vutise Simoni Petro marito ya ndzimana ya namuntlha. Xana Yesu a vula yini hi marito lawa? Petro a wu rhandza ngopfu ntirho wakwe wo phasa tinhlampfi. Kutani Yesu a lava ku tiva leswaku i yini leswi Petro a a swi rhandza ngopfu. Xana a a rhandza ntirho wakwe wo phasa tinhlampfi ku tlula ndlela leyi a rhandza Yesu ni tidyondzo takwe ha yona? Petro u hlamule a ku: “Ina, Hosi, wa swi tiva leswaku ndzi ni xinakulobye eka wena.” (Yoh. 21:15) Ku sukela kwalaho, Petro u hanye hi ku pfumelelana ni marito yakwe. Nakambe u kombise ndlela leyi a a rhandza Kreste ha yona hi ku tshama a khomekile hi ntirho wo endla vadyondzisiwa naswona u endle ntirho lowukulu evandlheni ra Vukreste ra le nkarhini wa vaapostola. w17.05 22 ¶1-2

Hambiloko a langutane ni miringo yo tika, Pawulo a nga tshikanga ku rhandza Xikwembu. U pfuniwe hi yini? A a titshege hi “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo, lexi hi chavelelaka enhlomulweni wa hina hinkwawo.” (2 Kor. 1:3, 4) Ku khongela swi ta hi pfuna leswaku hi va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu. (Ps. 86:3;1 Tes. 5:17; Rhom. 12:12) Loko hi tinyika nkarhi wo phofulela Yehovha ndlela leyi hi titwaka ha yona, swi ta endla leswaku hi va ni vuxaka lebyinene ni Tata wa hina wa le tilweni loyi a nga “Mutwi wa xikhongelo.” (Ps. 65:2) Ku engetela kwalaho, loko hi xiya leswaku Yehovha wa swi hlamula swikhongelo swa hina, sweswo swi ta endla leswaku hi ya hi n’wi rhandza swinene. Hi ta swi xiya leswaku “Yehovha u le kusuhi ni hinkwavo lava n’wi vitanaka.” (Ps. 145:18) Loko hi tshemba Yehovha swi ta endla leswaku hi kota ku tiyisela miringo. w17.05 19 ¶9-10

Ku vuriwa yini loko u nga pfumelelani na xona xiboho lexi vakulu va xi tekeke? Xiyimo xexo xi nga ringa ripfumelo ra wena eka Yehovha ni le ka ndlela leyi nhlengeletano yakwe yi tirhaka ha yona. Xana ku titsongahata ku nga ku sirhelela njhani loko u langutane ni ndzingo wolowo? A hi kambisiseni tindlela timbirhi. Xo sungula, ku titsongahata ku ta endla leswaku hi swi xiya leswaku a hi tivi mhaka hinkwayo. Nakambe ku nga khathariseki leswaku hi tiva mhaka yoleyo ku fikela kwihi, i Yehovha ntsena loyi a kotaka ku vona mbilu ya munhu. Ku tiva leswi, a swi kanakanisi leswaku swi ta hi susumetela ku titsongahata, ku xiya leswaku a hi nge tivi swilo hinkwaswo ni ku va ni langutelo lerinene. Xa vumbirhi, ku titsongahata ku ta hi pfuna leswaku hi yimela Yehovha leswaku a lulamisa xiyimo xexo. Solomoni wanuna wo tlhariha u tsale a ku: “A swi nge n’wi fambeli kahle nikatsongo lowo homboloka, naswona a nge ma lehisi masiku yakwe.” (Ekl. 8:12, 13) Hakunene ku titsongahata i ka nkoka loko hi ri karhi hi tirhela Xikwembu.—1 Pet. 5:5. w17.04 25-26 ¶10-11

Swi le rivaleni leswaku Yosefa a a khomiwe hi ndlela yo biha. U tlhele a vula leswaku u pfaleriwe a nga ri na nandzu. Hi yona mhaka a kombeleke mucheri wa vhinyo leswaku a n’wi vulavulela eka Faro. Ha yini? U te: ‘Leswaku ndzi ta huma endlwini leyi.’ (Gen. 40:14) Leswi Yosefa a swi vuleke a swi kombisa leswaku a twa ku vava swinene hikwalaho ka swilo leswi n’wi humeleleke. A swi xiya leswaku u langutane ni maxangu yo tala. U hlamusele mucheri wa vhinyo loyi kumbexana a ta swi kota ku n’wi pfuna eka xiyimo xakwe. Hambiswiritano, a ku na leswi Matsalwa ma swi vulaka ku kombisa leswaku Yosefa u tshame a byela munhu, hambi ku ri Faro leswaku a a tlhakisiwe hi vamakwavo vakwe. Entiyisweni, loko vamakwavo vakwe va ya a-Egipta u va rivalerile naswona Faro u va amukerile ni ku va rhamba leswaku va tshama a-Egipta leswaku va tiphina hi swilo “leswinene hinkwaswo swa tiko.”—Gen. 45:16-20. w17.04 20 ¶12-13

Xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku Yehovha a va ni mfanelo yo fuma hileswi a nga ni vutivi ni vutlhari byo kota ku khathalela vuako hinkwabyo. Hi xikombiso, anakanya hi ndlela leyi Xikwembu xi pfuneke N’wana wa xona ha yona leswaku a tshungula vanhu mavabyi lawa madokodela a ma nga swi koti ku ma tshungula. (Mat. 4:23, 24; Mar. 5:25-29) Eka Yehovha sweswo a ku nga ri singita. U yi tiva kahle ndlela leyi mimiri ya hina yi endliweke ha yona naswona u ni matimba yo hi horisa. Swi tano ni hi vuswikoti bya yena byo pfuxa lava feke ni byo sivela timhangu ta ntumbuluko. Vanhu lava fumiwaka hi Sathana va ha lava ndlela yo tlhantlha swiphiqo leswi matiko ma nga na swona. Yehovha hi yena ntsena loyi a nga ni vutlhari byo endla leswaku ku va ni ku rhula laha misaveni. (Esa. 2:3, 4; 54:13) Loko hi ri karhi hi dyondza hi vutivi ni vutlhari lebyi Yehovha a nga na byona, hi ta titwa hi ndlela leyi muapostola Pawulo a titweke ha yona loko a tsala marito lama nga eka ndzimana ya siku ra namuntlha. w17.06 28 ¶6-7

Vanhu vo tala namuntlha a va byi xiximi vukati. Loko va va ni swiphiqo evukatini, va dlaya vukati. Hambiswiritano, Vakreste a va fanelanga va endla tano. (1 Kor. 7:27) Ku dlaya vukati swi fana ni ku hembela Xikwembu naswona Xikwembu xa va venga vanhu lava hembaka! (Lev. 19:12; Swiv. 6:16-19) Yehovha u venga ku dlaya vukati handle ka xivangelo xa Matsalwa. (Mal. 2:13-16) Yesu u dyondzise leswaku xivangelo xin’we xa Matsalwa xo cinca xihlambanyo xa vukati hi loko munghana wa vukati loyi a nga riki na nandzu a ala ku rivalela munghana wakwe loyi a endleke vuoswi. (Mat. 19:9; Hev. 13:4) Kutani, ku vuriwa yini hi ku hambana? Ni le mhakeni leyi Bibele yi swi veka erivaleni. (1 Kor. 7:10, 11) Bibele a yi swi khutazi leswaku vatekani va hambana. Hambiswiritano, ku ni swiyimo swin’wana leswi nga endlaka vatekani van’wana lava nga Vakreste va hambana, swo tanihi loko munghana wa vukati a veka vutomi bya munghana lon’wana wa vukati ekhombyeni kumbe a endla leswaku a nga ha swi koti ku tirhela Yehovha hileswi a gwineheke. w17.04 7 ¶14-16