March

Loko hi hlaya tindzima timbirhi to sungula ta buku ya Genesa hi kuma leswaku Adamu na Evha a va tiphina hi ntshunxeko lowu vanhu va wu navelaka namuntlha, a va nga pfumali nchumu, a va nga chavi nchumu naswona a ku nga ri na munhu loyi a va tshikilela. Vatekani vo sungula a va ri na ntshunxeko wa ntiyiso hikuva a va nga vileli hi swakudya, ntirho, mavabyi ni rifu. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Loko swi ta emhakeni ya ntshunxeko, hi fanele hi tshama hi ri karhi hi tsundzuka leswaku i Yehovha Xikwembu ntsena loyi a nga ni ntshunxeko lowu heleleke ni lowu nga riki ni swipimelo. Hikwalaho ka yini? Hikuva i Muvumbi wa swilo hinkwaswo, lowa matimba hinkwawo ni Hosi ya vuako hinkwabyo. (1 Tim. 1:17; Nhlav. 4:11) Hikwalaho, swivumbiwa hinkwaswo leswi nga etilweni ni leswi nga laha misaveni swi ni ntshunxeko lowu pimiweke. Swi fanele swi xiya leswaku, leswi Yehovha Xikwembu a nga ni vulawuri lebyi tlakukeke, u ni mfanelo yo veka swipimelo swo lulama, leswi faneleke ni leswi vanhu va nga kotaka ku swi fikelela. Sweswo hi leswi Yehovha Xikwembu a swi endleke ku sukela eku sunguleni, loko a vumba vanhu. w18.04 4 ¶4, 6

Emikarhini leyi ya makumu hi kota ku tiyisela hileswi hi pfuniwaka hi Yehovha. (2 Kor. 4:7, 8) Kambe ehleketa hi lava nga riki na byona vuxaka bya le kusuhi na Yehovha, swi fanele swi va tikela ngopfu ku hanya emisaveni leyi handle ko pfuniwa hi yena. Ku fana na Yesu, hi va twela vusiwana kutani hi lava ku va byela “mahungu lamanene ya leswo antswa.” Va lehisele mbilu lava u va dyondzisaka. Tsundzuka, swi nga endleka va nga si tshama va ehleketa hi tidyondzo ta Bibele leti hi ti tivaka kahle. Nakambe vo tala va rhandza vukhongeri bya vona. Swi nga endleka va teka vukhongeri bya vona ku ri byona byi va hlanganisaka ni ndyangu wa vona, ndhavuko ni vanhu va laha va tshamaka kona. Loko hi nga si va khutaza ku tshika tidyondzo ta vukhongeri leti va ti rhandzaka, hi fanele hi sungula hi va pfuna va tiva ni ku rhandza tidyondzo letintshwa ta Bibele. Hi kona va nga ta kota ku tshika tidyondzo ta vona ta khale. Swi nga ha teka nkarhi leswaku hi pfuna vanhu va endla ku cinca ko tano.—Rhom. 12:2. w19.03 23 ¶10, 12; 24 ¶13

Xikombiso xa Yehovha xo kombisa rirhandzu ni ku amukela N’wana wakwe xi hi tsundzuxa leswaku hi fanele hi tiyimisela ku khutaza van’wana. (Yoh. 5:20) Ha tsaka loko munhu un’wana loyi hi n’wi rhandzaka a hi kombisa rirhandzu ni ku hi bumabumela loko hi endle swilo leswinene. Hilaha ku fanaka, vamakwerhu evandlheni ni swirho swa mindyangu ya hina va lava ku kombiwa rirhandzu ni ku khutaziwa. Loko hi bumabumela van’wana hi tiyisa ripfumelo ra vona naswona hi tlhela hi va pfuna leswaku va tirhela Yehovha hi ku tshembeka. Swa fanela leswaku vatswari va khutaza vana va vona. Loko vatswari va bumabumela vana va vona swi huma embilwini ni ku va kombisa rirhandzu, va ta kula kahle. Marito lama nge: “Ndzi ku amukerile” ma kombisa leswaku Yehovha a a tiyiseka leswaku Yesu a a ta endla ku rhandza ka Tata wakwe hi ku tshembeka. Leswi Yehovha a a n’wi tshemba N’wana wakwe, hilaha ku fanaka hi nga tiyiseka leswaku Yesu u ta swi hetisisa hi ku tshembeka switshembiso hinkwaswo swa Yehovha. (2 Kor. 1:20) Loko hi anakanyisisa hi xikombiso xa Yesu, hi ta tiyimisela ku dyondza eka yena ni ku landzela xikombiso xakwe.—1 Pet. 2:21. w19.03 8 ¶3; 9 ¶5-6

Loko hi vona nkoka wa nyiko leyi durhaka, hi titwa hi lava ku kombisa ku khensa eka loyi a hi nyikeke yona. Vaisrayele va tsandzeke ku kombisa ku tlangela ntshunxeko lowu Yehovha a va nyikeke wona loko a va kutsula evuhlongeni eEgipta. Eka tin’hweti ti nga ri tingani endzhaku ka loko va ntshunxiwe eEgipta, va sungule ku navela swakudya ni swakunwa leswi a va ri na swona eEgipta, kutani va sungula ku gungulela Yehovha hikwalaho ka swakudya leswi a va nyika swona, hambi ku ri navela ku tlhelela eEgipta. Anakanya hi leswi, ‘tinhlampfi, marhakarhaka, makhalavatla, swimbowana, tinyala ni swinyalana,’ a va swi teka swi ri swa nkoka ku tlula ntshunxeko lowu Xikwembu xi va nyikeke wona, wo gandzela Yehovha, Xikwembu xa ntiyiso. Xana swa hlamarisa leswi Yehovha a hlundzukeleke vanhu vakwe? (Tinhl. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Hakunene leyi i dyondzo ya nkoka eka hina! Muapostola Pawulo u khutaze Vakreste hinkwavo leswaku va nga tlangi hi ntshunxeko lowu Yehovha a va nyikeke wona hi musa, hi ku tirhisa Yesu Kreste.—2 Kor. 6:1. w18.04 9-10 ¶6-7

Hinkwerhu ha swi lava ku rhandziwa. Nakambe hinkwerhu hi lava ku khomiwa kahle. Loko hi ku phindhaphindha hi nga kombiwi rirhandzu ni vululami, hi nga ha titwa hi ri swikangalafula naswona hi nga ri na ntshembo. Yehovha wa swi tiva leswaku hi lava ku rhandziwa ni ku kombiwa vululami. (Ps. 33:5) Hi nga tiyiseka leswaku Xikwembu xa hina xa hi rhandza swinene naswona xi lava leswaku hi khomiwa kahle. Leswi hi swi vona loko hi kambisisa Nawu lowu Yehovha a wu nyikeke Vaisrayele hi ku tirhisa Muxe. Loko hi dyondza Nawu wa Muxe, hi ta kota ku twisisa rirhandzu lerikulu leri Xikwembu xa hina Yehovha xi nga na rona. (Rhom. 13:8-10) Ha swi xiya leswaku Nawu wa Muxe wu vekiwe hikwalaho ka rirhandzu hikuva xin’wana ni xin’wana lexi Yehovha a xi endlaka u xi endla hi rirhandzu. (1 Yoh. 4:8) Yehovha u sekele milawu hinkwayo leyi a yi ri eNawini wa Muxe eka swileriso swimbirhi swa xisekelo, ku nga ku rhandza Xikwembu ni munhukulorhi. (Lev. 19:18; Det. 6:5; Mat. 22:36-40) Nawu wun’wana ni wun’wana eka leyi tlulaka 600, wu hi dyondzisa swo karhi hi rirhandzu ra Yehovha. w19.02 20-21 ¶1-4

Yobo a ri ni vuxiyaxiya loko a tirhisana ni vanhu va xisati. (Yobo 31:1) A a swi tiva leswaku a nga fanelanga a navela wansati wa un’wana. Namuntlha, hi hanya emisaveni leyi taleke hi swilo leswi nga hi ringaka leswaku hi navela ku endla timhaka ta masangu. Ku fana na Yobo, xana hi ta papalata ku navela munhu loyi hi nga tekanangiki na yena? Xana hi ta tlhela hi papalata ku languta swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki? (Mat. 5:28) Loko hi tiyimisela ku tikhoma hi ndlela yoleyo siku ni siku, hi ta tshama hi tshembekile. Yobo u tlhele a yingisa Yehovha loko swi ta eka ndlela leyi a ri languta ha yona rifuwo. Yobo a a swi tiva leswaku loko a tshembela eka rifuwo rakwe, a a ta endla xidyoho lexikulu naswona a a ta xupuriwa. (Yobo 31:24, 25, 28) Namuntlha, hi hanya emisaveni leyi hlongorisaka rifuwo. Loko hi va ni langutelo lerinene hi mali swin’we ni rifuwo, hilaha Bibele yi hi khutazaka hakona, hi ta tshama hi tshembekile.—Swiv. 30:8, 9; Mat. 6:19, 20. w19.02 6 ¶13-14

Hinkwaswo leswi Yesu a swi endleke swi yi kombise hi ku helela ndlela leyi Yehovha a hi rhandzaka ha yona. (1 Yoh. 4:8-10) Xa nkoka swinene, Yesu u susumeteleke ku nyikela hi vutomi byakwe hikwalaho ka hina. Ku nga khathariseki leswaku hi vatotiwa kumbe hi va “tinyimpfu tin’wana,” ha vuyeriwa eka rirhandzu leri Yehovha swin’we ni N’wana wakwe va hi kombiseke rona hikwalaho ka gandzelo rero. (Yoh. 10:16; 1 Yoh. 2:2) Nakambe ehleketa hi swilo leswi tirhisiwaka eka Xitsundzuxo, swi kombisa rirhandzu leri Yesu a rhandzaka vadyondzisiwa vakwe ha rona nileswaku wa va anakanyela. Hi ndlela yihi? Yesu u kombise rirhandzu eka valandzeri vakwe lava totiweke hi ku simeka xiendlakalo xo olova xa Xitsundzuxo lexi a va fanele va xi endla. Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, vadyondzisiwa volavo lava totiweke a va fanele va endla Xitsundzuxo lembe ni lembe naswona sweswo a va swi endla loko va ri eka swiyimo swo hambanahambana, ku katsa ni le khotsweni. (Nhlav. 2:10) Xana va swi kotile ku yingisa Yesu? Ina! Vakreste va hambete va endla Xitsundzuxo xa rifu ra Yesu ku sukela eka Vakreste vo sungula ku ta fikela namuntlha. w19.01 24 ¶13-15

Ntshunxeko wolowo wu katsa ku ntshunxiwa eka vugandzeri bya mavunwa, ku kala vutivi ni ku tshembela eka masalamusi. Ntshunxeko wolowo wu katsa ni swin’wana. Eku heteleleni wu ta katsa ni “ntshunxeko lowu vangamaka wa vana va Xikwembu.” (Rhom. 8:21) Nisweswi mi nga tiphina hi ntshunxeko wolowo ‘loko mi tshama eritweni ra Kreste’ kumbe eka tidyondzo takwe. (Yoh. 8:31) Hi ndlela yoleyo, mi ta “tiva ntiyiso” ku nga ri hi ku wu dyondza ntsena kambe ni hi ku hanya ha wona. Emisaveni leyi, ku hanya vutomi lebyi tekiwaka byi ri bya vulovolovo i swa xinkarhana. A hi swi tivi leswaku ra mundzuku ri ta xa njhani. (Yak. 4:13, 14) Hakunene i vutlhari ku famba hi ndlela leyi yisaka “evuton’wini bya xiviri,” ku nga vutomi lebyi nga heriki. (1 Tim. 6:19) Entiyisweni, Xikwembu a xi hi sindzisi leswaku hi famba hi ndlela yoleyo. Hi fanele hi ti hlawulela. Endla Yehovha a va “xiphemu” xa wena. (Ps. 16:5) Tiphine hi swilo swo tala “leswinene” leswi a ku nyikeke swona. (Ps. 103:5) Tiyiseka leswaku u ta endla u “eneriseka” a tlhela a ku nyika “ntsako . . . hi masiku.”—Ps. 16:11. w18.12 28 ¶19, 21

Vakreste hinkwavo va fanele va tikarhatela ku xixima vukati, hilaha Yesu na Yehovha va endlaka hakona. Hambiswiritano, van’wana va nga ha tsandzeka ku endla tano, tanihi leswi hi nga hetisekangiki. (Rhom. 7:18-23) Hikwalaho a swi fanelanga swi hi tsema nhlana ku tiva leswaku Vakreste van’wana va le nkarhini wa muapostola Pawulo a swi nga va fambeli kahle evukatini. Pawulo u tsale leswaku “wansati a nga hambani ni nuna wa yena,” kambe van’wana va swi endlile sweswo.​ (1 Kor. 7:10) Pawulo a nga vulanga leswaku i yini lexi endleke leswaku van’wana va hambana. Hi xikombiso, xiphiqo a ku nga ri swona leswaku wanuna u endle vumbhisa, leswi a swi ta nyika nsati xivangelo xo dlaya vukati kutani a tlhela a nghenela byin’wana. Pawulo u vule leswaku wansati loyi a hambanaka ni nuna wakwe u fanele a “[tshama] a nga tekiwi kumbe a tlhela a vuyelelana ni nuna wa yena.” Kutani havambirhi va ha ri nuna ni nsati eka Xikwembu. Pawulo u vule leswaku ku nga khathariseki swiphiqo leswi vatekani va nga na swona, kambe loko swi nga katsi vumbhisa, va fanele va rivalelana. Havambirhi va nga ha kombela vakulu va vandlha va va pfuna hi ku tirhisa Bibele. w18.12 13 ¶14-15

Ninamuntlha, Xikwembu xi langutele leswaku vagandzeri va xona va va ni vuxaka na xona va tlhela va hisekela ntirho wo chumayela. (Mat. 28:19, 20; Yak. 4:8) Hilaha swi veke hakona eka Yesu, vanhu van’wana va nga ha ringeta ku hi hambukisa. Hi xikombiso, u ta endla yini loko muthori wa wena a ku tlakusa entirhweni ni ku ku tshembisa muholo lowu engetelekeke, kambe ntirho wa kona wu nga ku pfumeleli ku endla swilo leswi tiyisaka ripfumelo ra wena? Kumbe, loko wa ha ri exikolweni, xana u ta endla yini loko wo nyikiwa basari leswaku u ya engetela tidyondzo ta wena ekule ni le kaya? Hi nkarhi wolowo, xana u ta khongela, u endla ndzavisiso ni ku kombela ku pfuniwa kutani u endla xiboho? Sweswi i nkarhi wa kahle wo dyondza ndlela leyi Yehovha a tilangutaka ha yona timhaka to tano kutani u tikarhatela ku va ni miehleketo yakwe. Kutani loko u hlangana ni swiyimo swo tano, u ta ku, ‘nyoka yo yi vona a yi lumi.’ Xiboho u xi endle khale, xa leswaku u lava ku tirhela Xikwembu, hikwalaho u ta tiva leswi u nga swi endlaka eka swiyimo swo tano. w18.11 27 ¶18

Solomoni u sungule ku va hosi ya Israyele a ha ri jaha. Loko a ha ku sungula ku fuma, Yehovha u humelele eka yena enorhweni a ku: “Kombela lexi ndzi faneleke ndzi ku nyika xona.” Solomoni u hlamule a ku: “Mina ndzo va mufana lontsongo. A ndzi swi tivi ku huma ni ku nghena. . . . U fanele u nyika nandza wa wena mbilu leyi yingisaka leswaku a avanyisa vanhu va wena.” (1 Tih. 3:5-10) U kombele ku va ni “Mbilu leyi yingisaka”—xolexo a ku ri xikombelo lexi kombisaka ku titsongahata! Swi le rivaleni leswaku hikwalaho ka yini Yehovha a a rhandza Solomoni. (2 Sam. 12:24) Xikwembu xi tsakisiwe swinene hi nhlamulo ya Solomoni, hosi leyi a ya ha ri jaha lerova xi n’wi nyika “mbilu yo tlhariha ni leyi twisisaka.” (1 Tih. 3:12) Loko Solomoni a ha tshembekile u kume mikateko yo tala. U ve ni lunghelo ro aka tempele “ya vito ra Yehovha Xikwembu xa Israyele.” (1 Tih. 8:20) U ve la tivekaka swinene hileswi Xikwembu a xi n’wi nyike vutlhari. Swilo leswi a swi vuleke hi ku huhuteriwa hi Xikwembu swi tsariwe eka tibuku tinharhu ta Bibele. Yin’wana ya tona i buku ya Swivuriso. w19.01 14 ¶1-2

Vanhu van’wana a va swi lavi ku byeleteriwa leswaku va fanele va endla yini. Va ri: “Ndzi tiendlela ku rhandza.” Kumbexana leswi va swi vulaka hileswaku va lava ku tiendlela swiboho nileswaku swi fanerile ku va va endla tano. A va lavi ku lawuriwa kumbe ku sindzisiwa leswaku va fana ni vanhu van’wana. Kambe ha tshemba leswaku loko hi ehleketa ku fana na Yehovha a swi vuli swona leswaku a hi nge he swi koti ku tiehleketelela kumbe ku tivulavulela. Hilaha swi vuriweke hakona eka 2 Vakorinto 3:17, “laha moya wa Yehovha wu nga kona, ku ni ntshunxeko.” Hi na ntshunxeko wo va ni vumunhu lebyi nga faniki. Hi nga hlawula ni ku endla leswi hi swi rhandzaka. Yehovha u hi vumbe tano. Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku hi nga tiendlela ku rhandza. (1 Pet. 2:16) Loko swi ta eka timhaka ta leswo lulama ni leswo biha, Yehovha u lava leswaku hi kongomisiwa hi Rito rakwe. w18.11 19 ¶5-6

Loko hi dyondze ntiyiso, hi swi xiyile leswaku ku tirhela Yehovha i swa nkoka swinene ku tlula rifuwo. Ha tsaka leswi hi titsoneke swo karhi leswaku hi ta famba entiyisweni. Kambe, hi ku famba ka nkarhi hi nga ha vona van’wana va xava switirhisiwa swa elektroniki leswa ha ku humaka kumbe va xava swilo swin’wana. Hi nga ha sungula ku vona onge ha kayela. Loko hi nga ha eneriseki hi leswi hi nga na swona, hi nga ha sungula ku hlengeleta rifuwo ematshan’weni yo tirhela Yehovha. Sweswo swi hi tsundzuxa Demasi. Leswi a a rhandza “mafambiselo ya swilo ya sweswi” u tshike ku tirha na muapostola Pawulo. Hikwalaho ka yini Demasi a sukele Pawulo? Bibele a yi hi byeli leswaku Demasi u tshike ku tirha na Pawulo hikwalaho ko rhandza rifuwo kumbe hikwalaho ka leswi a nga ha tiyimiselanga ku titsona swo karhi. Entiyisweni a hi swi lavi ku tlhela hi navela rifuwo ivi hi ri pfumelela ri hi endla hi nga ha wu rhandzi ntiyiso. w18.11 10 ¶9

Sathana u ni tihanyi hikuva a swi tiva leswaku loko Evha o dya mbhandzu a a ta fa. Adamu na Evha va tlule nawu wa Yehovha kutani va hetelele va file. (Gen. 3:6; 5:5) Ku tlula kwalaho, hikwalaho ka xidyoho, “rifu ri tlulele vanhu hinkwavo.” Kahlekahle, “rifu i hosi . . . , hambi ku ri ni le ka lava va nga dyohangiki hi ku landza ku tlula nawu ka Adamu.” (Rhom. 5:12, 14) Ematshan’weni yo tiphina hi vutomi lebyi nga heriki hi ri vanhu lava hetisekeke ku nga leswi Xikwembu a xi lava swona, hakanyingi sweswi hi hanya “malembe ya 70, loko ku ri hikwalaho ka matimba yo hlawuleka i malembe ya 80.” Nilokoswiritano, ku “tshama ku ri ni ku karhateka ni swilo swo biha.” (Ps. 90:10) Hakunene swa vava, hinkwaswo leswi, swi vangiwe hi mavunwa ya Sathana! Loko Yesu a hlamusela mitirho ya Diyavulosi u te: “A nga yimanga a tiyile entiyisweni, hikuva ntiyiso a wu kona eka yena.” (Yoh. 8:44) Nisweswi, Sathana a nga na ntiyiso hikuva hi yena a “xisaka misava hinkwayo leyi akiweke.” (Nhlav. 12:9) A hi swi lavi ku hambukisiwa hi Diyavulosi. w18.10 6-7 ¶1-4

Lava tiyimiseleke ku kondletela ku rhula va va ni ntsako. Mudyondzisiwa Yakobo u tsale a ku: “Mbewu ya mbhandzu wa ku lulama, yi byaleriwa lava endlaka ku rhula ehansi ka swiyimo swa ku rhula.” (Yak. 3:18) Loko hi tlulane milenge ni makwerhu wo karhi evandlheni kumbe xirho xa ndyangu hi fanele hi kombela Xikwembu xi hi pfuna hi kondletela ku rhula. Hikwalaho Yehovha u ta hi nyika moya lowo kwetsima, lowu nga ta hi pfuna ku kombisa timfanelo ta Vukreste naswona hi ta va ni ntsako. Yesu u kombise ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku kondletela ku rhula loko a ku: “Hikwalaho, loko u tisa nyiko ya wena ealitarini kutani u tsundzuka kwalaho leswaku ku ni mhaka leyi makwenu a ku hehlaka ha yona, siya nyiko ya wena kwalaho mahlweni ka alitari, u famba; u rhanga u ya endla ku rhula ni makwenu, kutani loko u vuya, u nyikela nyiko ya wena.”—Mat. 5:23, 24. w18.09 21 ¶17

Loko Yesu a ri ni vadyondzisiwa vakwe eka vusiku byo hetelela, u vulavule hi rirhandzu kwalomu ka 30. Hi ku kongoma u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku va fanele va “rhandzana.” (Yoh. 15:12, 17) Ndlela leyi va rhandzanaka ha yona a yi ta vonaka lerova a yi ta va hlawula tanihi valandzeri vakwe va ntiyiso. (Yoh. 13:35) Rirhandzu leri, a ri kombisiwi hi marito ntsena. Yesu a kombetela eka mfanelo ya nkoka ngopfu, ku nga rirhandzu ra ku tinyiketela. U te: “A nga kona la nga ni rirhandzu ro tlula leri, ra leswaku munhu a nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka vanakulobye. Mi vanakulorhi va mina loko mi endla leswi ndzi mi lerisaka swona.” (Yoh. 15:13, 14) Malandza ya Yehovha namuntlha ma tiviwa hi ku va ni rirhandzu ra ntiyiso, ra ku tinyiketela ni ku va ni vun’we. (1 Yoh. 3:10, 11) Vona ndlela leyi swi tsakisaka ha yona ku vona malandza ya Yehovha namuntlha ma kombisa rirhandzu leri fanaka ni ra Kreste ku nga khathariseki rixaka, ririmi kumbe ndlela leyi hi kurisiweke ha yona. w18.09 12 ¶1-2

Yehovha u langutele leswaku malandza yakwe ma wundla mindyangu ya wona. Hi xikombiso, swi nga ha lava leswaku u tirha leswaku u ta wundla ndyangu wa wena hi tlhelo ra timali. Vamanana vo tala va boheka ku tshama ekaya leswaku va khathalela tincece ta vona. Nakambe vana lava kuleke va nga ha boheka ku khathalela vatswari va vona lava dyuhaleke, leswi swa fanela. Loko u ri ni vutihlamuleri byo tano, hakanyingi a wu nge vi na wona nkarhi wo tala wo endla mitirho ya Mfumo hilaha a wu ta lava hakona. Kambe u nga vileli! Yehovha wa tsaka loko u wundla ndyangu wa wena. (1 Kor. 10:31) Loko u nga ri na vutihlamuleri bya ndyangu bya xihatla, xana u nga pfuna vamakwerhu lava khathalelaka lava vabyaka ni vadyuhari kumbe lava nga ni xilaveko xo karhi? Hikwalaho ka yini u nga vi na vuxiyaxiya evandlheni ra ka n’wina leswaku u ta tiva lava lavaka ku pfuniwa? Loko u endla tano, u nga ha tikuma u ri karhi u tirha swin’we na Yehovha loko a hlamula xikhongelo.—1 Kor. 10:24. w18.08 24 ¶3, 5

Loko Yosefa a ri ni malembe ya 17, vabuti wa yena lava a va ri ni mavondzo va n’wi xavisile leswaku a ya va hlonga. Yosefa a ri xirhandzwa eka tata wakwe. (Gen. 37:2-4, 23-28) Yosefa u ve hlonga a tlhela a va mukhotsiwa eEgipta ku ringana malembe ya kwalomu ka 13, a ri ekule ni tata wakwe Yakobe loyi a n’wi rhandza. I yini lexi pfuneke Yosefa leswaku a nga heli matimba hambi ku ri ku va ni xikhomela? Loko Yosefa a ri karhi a xaniseka ekhotsweni, u fanele a swi xiyile leswaku Yehovha a a n’wi katekisa. (Gen. 39:21; Ps. 105:17-19) Milorho leyi Yosefa a veke na yona loko a ha ri ntsongo, na yona yi fanele yi n’wi tiyisekisile leswaku Yehovha wa n’wi seketela. (Gen. 37:5-11) Swi nga endleka maxangu yakwe a ma phofulele Yehovha ko tala. (Ps. 145:18) Yehovha u hlamule swikhongelo swa Yosefa leswi humaka embilwini, hi ku n’wi tiyisekisa leswaku u “na yena” eka maxangu yakwe hinkwawo. w18.10 28 ¶3-4

Leswi vanhu va nga na swona swi nga khumba ndlela leyi hi va langutaka ha yona. Kambe xana leswi munhu a nga na swona swi nga yi khumba njhani ndlela leyi hi n’wi langutaka ha yona? Moya lowo kwetsima wu susumetele Solomoni leswaku a tsala ntiyiso lowu nga tsakisiki hi vanhu lava nga hetisekangiki. Hilaha swi kombisiweke ha kona eka ndzimana ya namuntlha. Xana xivuriso lexi xi hi dyondzisa yini? Loko hi nga swi xiyi, hi nga aka xinghana ni vamakwerhu lava fuweke kutani hi nga vi na mhaka ni vamakwerhu lava pfumalaka. Ha yini swi ri ni khombo ku avanyisa vanhu hi ku ya hi leswi va nga na swona? Loko hi endla tano ku nga va ni ku avana evandlheni. Mudyondzisiwa Yakobo u vule leswaku xiphiqo lexi, a xi endla leswaku ku va ni ku avana emavandlheni man’wana hi lembe xidzana ro sungula. (Yak. 2:1-4) Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga pfumeleli langutelo ro tano emavandlheni namuntlha. w18.08 10 ¶8-10

Ndlela leyi hi byi tlangelaka ha yona vuxaka bya hina byo hlawuleka na Yehovha, yi nga vonaka eka ndlela leyi hi khomaka vamakwerhu ha yona. Na vona i va Yehovha. Loko hi tshama hi ri ni langutelo ro tano, mikarhi hinkwayo hi ta khoma vamakwerhu hi musa na hi rirhandzu. (1 Tes. 5:15) Yesu u byele valandzeri vakwe a ku: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yoh. 13:35) Lexi tsakisaka, Malakiya u vule leswaku Yehovha u “rhiya ndleve, a yingisa” loko vanhu Vakwe va ri karhi va vulavurisana. (Mal. 3:16) Swi le rivaleni leswaku Yehovha “wa va tiva lava nga vakwe.” (2 Tim. 2:19) U swi tiva hinkwaswo swilo leswi hi swi vulaka ni ku swi endla. (Hev. 4:13) Loko hi nga va khomi kahle vamakwerhu, Yehovha u “rhiya ndleve, a yingisa.” Kambe hi nga tiyiseka leswaku Yehovha wa swi vona ni loko hi kombisa malwandla, hi hanana, hi rivalela ni ku va ni musa.—Hev. 13:16. w18.07 26 ¶15, 17

I swinene ku namarhela Yehovha. A nga kona la nga ni matimba, vutlhari ni rirhandzu ku fana na Xikwembu xa hina! I mani eka hina la nga laviki ku va tlhelweni ra Yehovha? (Ps. 96:4-6) Hambiswiritano, van’wana va vagandzeri va Xikwembu va tsandzeke ku yima na Yehovha loko swiyimo swi lava leswaku va endla tano. Xiya xikombiso xa Kayini. A nga ringetanga ku gandzela xikwembu xin’wana handle ka Yehovha. Hambiswiritano, Xikwembu a xi byi amukelanga vugandzeri byakwe. Yehovha u vone leswaku Kayini a a ri ni mboyamelo wo biha embilwini yakwe. (1 Yoh. 3:12) Yehovha u n’wi lemukise a ku: “Loko u hundzuka u endla leswinene, xana u nge tlakusiwi? Kambe loko u nga hundzuki leswaku u endla leswinene, ku ni xidyoho lexi tumbeleke enyangweni naswona xa ku navela; kambe loko ku ri wena, xana u nge xi hluli?” (Gen. 4:6, 7) Hi marito man’wana, Yehovha a byela Kayini a ku: “Loko wo hundzuka, u yima u tiyile etlhelweni ra mina na mina ndzi ta yima na wena.” Kambe Kayini a nga yingisanga. w18.07 17 ¶1, 3; 18 ¶4

Ndlela yin’wana leyi hi voningaka ha yona, i ku chumayela mahungu lamanene ni ku endla vadyondzisiwa. (Mat. 28:19, 20) Ku engetela kwalaho, hi nga vangamisa Yehovha hi mahanyelo ya hina ya Vukreste. Vini va miti ni lava hi hlanganaka na vona va ma xiya matikhomelo ya hina. Ku n’wayitela ka hina ni maxewetelo ya hina ku nga va byela leswaku hi vanhu va njhani ni leswaku hi gandzela Xikwembu xa njhani. Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Loko mi nghena endlwini, xewetani va ndyangu.” (Mat. 10:12) Laha Yesu ni vaapostola a va tala ku chumayela kona, a swi tolovelekile leswaku vanhu va amukela vanhu lava nga va tiveki emakaya ya vona. Kambe a swi tano etindhawini to tala namuntlha. Hambiswiritano, loko u kombisa xinghana loko u ri karhi u hlamusela xivangelo xo va endzela, va nga ha ntshunxeka ivi va ku yingisela. Hakanyingi swa pfuna ku sungula hi ku n’wayitela. Sweswo swi tlhela swi pfuna ni le ka vamakwerhu lava chumayelaka hi ku tirhisa xigolonyana xa minkandziyiso. U ta xiya leswaku hakanyingi vanhu va angula kahle loko u n’wayitela ni ku va xeweta. w18.06 22 ¶4-5

Muapostola Petro a tolovele ku tihlanganisa ni Vayuda ntsena. Endzhaku ka loko Xikwembu xi swi veke erivaleni leswaku Vakreste a va fanelanga va va ni xihlawuhlawu, Petro u chumayele Korneliyo loyi a ri socha ra Murhoma. (Mint. 10: 28, 35) Endzhaku ka sweswo, Petro u sungule ku dya ni ku tihlanganisa ni vanhu vamatiko lava nga vapfumeri. Endzhaku ka malembe yo karhi, Petro u tshike ku dya ni Vakreste lava nga riki Vayuda emutini wa Antiyoka. (Gal. 2:11-14) Hikwalaho, Pawulo u nyike Petro ndzayo leyi faneleke leyi swi nga erivaleni leswaku u yi amukerile. Loko Petro a tsala papila rakwe ro sungula leri yaka eka Vayuda ni le ka vamatiko lava veke Vakreste eAsia Minor, u vulavule kahle hi nhlengeletano hinkwayo ya vamakwerhu. (1 Pet. 1:1; 2:17) Swi le rivaleni leswaku vaapostola va tekelele xikombiso xa Yesu xa ku rhandza “vanhu va mixaka hinkwayo.” (Yoh. 12:32; 1 Tim. 4:10) Hambileswi swi tekeke nkarhi kambe va hetelele va cince langutelo ra vona. Leswi Vakreste vo sungula a va ambale “vumunhu lebyintshwa,” a va teka vanhu hinkwavo va ri lava ringanaka eka Xikwembu.—Kol. 3:10, 11. w18.06 11 ¶15-16

Xisirhelelo xin’wana xa xifuva lexi a xi ambariwa hi masocha ya Varhoma hi lembexidzana ro sungula a xi endliwe hi tinsimbi leti hingakanyanaka. Xisirhelelo xexo a xi tshamela ku kamberiwa ku vona loko xi tiyile lerova xi nga kota ku sirhelela mbilu kumbe swirho swin’wana swa nkoka. Mawaku xifaniso lexinene lexi kombisaka ndlela leyi milawu ya Yehovha yo lulama yi nga ti sirhelelaka ha yona timbilu ta hina to fanekisela! (Swiv. 4:23) Tanihi leswi socha ri nga ta ka ri nga ambali xisirhelelo xa xifuva lexi nga tiyangiki, na hina a hi nge tivekeli milawu kambe hi ta hanya hi milawu ya Yehovha. A hi na byona vutlhari lebyi lavekaka leswaku hi kota ku tisirhelela. (Swiv. 3:5, 6) Ematshan’weni ya sweswo, hi tshamela ku kamba loko ‘xisirhelelo xa nsimbi’ lexi Yehovha a hi nyikeke xona xa ha ri exiyin’weni lexinene leswaku xi sirhelela timbilu ta hina. Loko hi rhandza ntiyiso lowu humaka eka Xikwembu, swi ta hi olovela ku rhwala “xisirhelelo xa xifuva,” leswi vulaka ku hanya hi milawu yo lulama ya Xikwembu.—Ps. 111:7, 8; 1 Yoh. 5:3. w18.05 28 ¶3-4, 6-7

Hambileswi Muxe a ri murhangeri lonene, vanhu a va gungula naswona a va nga gunguli hikwalaho ka ku pfumaleka ka mati ntsena kambe a va tlhela va holovela Muxe, onge hi loko ku ri yena loyi a endla leswaku ku nga vi na mati. (Tinhl. 20:1-5, 9-11) Muxe u hlundzukile kutani a tsandzeka ku tikhoma. Ematshan’weni yo vulavula ni ribye hilaha Yehovha a n’wi leriseke hakona, Muxe u vulavule na vanhu hi ku hlundzuka a va byela leswaku u ta va endlela singita. Kutani u be ribye kambirhi kutani mati yo tala ma huma. Ku titlakusa ni ku hlundzuka swi endle leswaku a endla xihoxo lexikulu. (Ps. 106:32, 33) Hikwalaho ka sweswo, Muxe a nga pfumeleriwanga ku nghena eTikweni ra Xitshembiso. (Tinhl. 20:12) Eka xiendlakalo lexi, hi dyondza dyondzo ya nkoka. Yo sungula, mikarhi hinkwayo hi fanele hi tikarhatela ku va lavo rhula. Loko hi tshika ku va lava rhuleke swa nkarhinyana hi nga ha sungula ku titlakusa kutani hi vulavula ni ku endla swilo hi vuphukuphuku. Ya vumbirhi, loko hi ri ehansi ka ntshikilelo swi nga hi tikela ku va lavo rhula, hikwalaho hi fanele hi tikarhatela ku tshama hi ri lovo rhula niloko hi ri ehansi ka ntshikilelo. w19.02 12-13 ¶19-21

Xana ku yingisa xileriso xa Yesu xo chumayela, swi nga hundzuka ndzhwalo? A swi tano. Endzhaku ko hlamusela xifaniso xa murhi wa vhinya, Yesu u vule leswaku leswi hi nga vachumayeri va Mfumo, hi ta kuma ntsako. (Yoh. 15:11) Entiyisweni, u hi tiyisekise leswaku ntsako wakwe a wu ta va wa hina. Hi ndlela yihi? Yesu u tifanise ni murhi wa vhinya naswona vadyondzisiwa vakwe u va fanise ni marhavi. (Yoh. 15:5) Murhi hi wona wu khomeke marhavi. Loko ntsena marhavi ma ha ri emurhini, ma ta kuma mati ni swakudya leswi humaka emurhini. Hilaha ku fanaka, loko ntsena hi tshama hi ri ni vun’we na Kreste hi ku landzelerisisa mikondzo yakwe, hi ta va ni ntsako lowu fanaka ni lowu a ri na wona loko a endla ku rhandza ka Tata wakwe. (Yoh. 4:34; 17:13; 1 Pet. 2:21) Xiya leswi Hanne, loyi a nga ni malembe yo tlula 40 a ri phayona a swi vuleke, u te: “Ntsako lowu ndzi vaka na wona loko ndzi vuya ensin’wini, wu ndzi susumetela ku ya emahlweni ni ntirho wa Yehovha.” A swi kanakanisi leswaku ntsako wu hi nyika matimba yo ya emahlweni hi chumayela hambiloko hi tirha ensin’wini ya vanhu lava nga tsakeliki.—Mat. 5:10-12. w18.05 17 ¶2; 20 ¶14

Swi nga endleka muapostola Pawulo ku ri yena la a va khutazeke ngopfu vamakwavo hi lembe xidzana ro sungula. Kasi loko ku ri muapostola Pawulo, a a rhumeriwe hi moya lowo kwetsima leswaku a ya chumayela Magriki ni Varhoma lava a va gandzela swikwembu swo tala. (Gal. 2:7-9) Pawulo u famba fambe etindhawini ta le kule, laha sweswi ku vitaniwaka Turkey, swin’we ni le Grikiya ni le Italy a simeka mavandlha ya Vukreste eka vanhu lava nga riki Vayuda. Vanhu lava, lava ha ku hundzukaka Vakreste a va “xanisiwa hi varikwenu” kutani a va lava ku khutaziwa. (1 Tes. 2:14) Kwalomu ka 50 C.E, Pawulo u tsalele vandlha lerintshwa ra le Tesalonika a ku: “Minkarhi hinkwayo hi nkhensa Xikwembu loko hi vulavula malunghana na n’wina hinkwenu eswikhongelweni swa hina, hikuva minkarhi hinkwayo hi tsundzuka ntirho wa n’wina wo tshembeka ni ku tikarhata ka n’wina ka rirhandzu ni ku tiyisela ka n’wina.” (1 Tes. 1:2, 3) U tlhele a va kombela leswaku va tiyisana hi ku vula a ku: “Hambetani mi chavelelana, mi akana.”—1 Tes. 5:11. w18.04 18-19 ¶16-17

Muntshwa la lavaka ku tirhisa vutomi byakwe leswaku a tsakisa Yehovha, u hisekela ntirho wo chumayela. Leswi ntirho wo chumayela wu nga wa xihatla, hi fanele hi rhangisa wona. Xana u nga tivekela pakani yo va kona ensin’wini nkarhi ni nkarhi? Xana u nga teka vuphayona? Kambe ku vuriwa yini loko u nga wu tsakeli kahle ntirho wa nsimu? Naswona i yini lexi nga ku pfunaka leswaku u va ni vuswikoti byo chumayela? Swilo swimbirhi leswi nga ku pfunaka hi leswi: Lunghiselela kahle naswona u nga tshiki ku byela van’wana leswi u swi tivaka. U ta hlamarisiwa hi ndlela leyi u nga ta tiphina ha yona hi ntirho wo chumayela. U nga ha sungula hi ku lunghiselela nhlamulo ya xivutiso lexi tolovelekeke lexi nga vutisiwaka hi vana lava u nghenaka na vona xikolo, xo tanihi lexi nge: “Hikwalaho ka yini u pfumela eka Xikwembu?” Website ya hina ya jw.org/ts yi ni swihloko leswi endleriweke ku pfuna vantshwa leswaku va tiva ndlela leyi va nga xi hlamulaka ha yona xivutiso xexo. Kwalaho u ta kuma tluka ra xitoloveto leri nge, “Ha Yini Ndzi Pfumela Eka Xikwembu?” Tluka rero ra xitoloveto ri ta ku pfuna leswaku u lunghiselela nhlamulo ya wena. w18.04 27 ¶10-11

Hambileswi Adamu na Evha a va tiphina hi ntshunxeko hi tindlela to tala kambe a va vekeriwe swipimelo. Swin’wana a swi ri swa ntumbuluko. Hi xikombiso, vatswari va hina vo sungula a va swi tiva leswaku va fanele va hefemula, va dya, va etlela ni swin’wana leswaku va hambeta va hanya. Xana a va fanele va titwa va tsoniwa ntshunxeko hi leswi va bohekaka ku endla swilo leswi? Nikatsongo, hikuva Yehovha a a swi tiva leswaku ni loko va endla swilo sweswo swa siku ni siku a va ta kuma ntsako ni ku eneriseka. (Ps. 104:14, 15; Ekl. 3:12, 13) Yehovha u lerise Adamu na Evha hi ku kongoma leswaku va tata misava hi vana va vona ni ku yi khathalela. Xana xileriso lexi a xi va tsona ntshunxeko hi ndlela yo karhi? A swi tano! A xi va pfuna leswaku va va ni xiphemu eku hetisekeni ka xikongomelo xa Muvumbi xo endla misava hinkwayo yi va paradeyisi leyi a yi ta va kaya ra vanhu lava hetisekeke hilaha ku nga heriki. (Ps. 127:3; Esa. 45:18) Kutani, Adamu na Evha a va fanele va tiphina hi vutomi bya ndyangu hilaha ku nga heriki. w18.04 4-5 ¶7-8

Loko hi va lehisela mbilu vanhu lava hi va chumayelaka, a hi nge languteli leswaku va twisisa kumbe ku amukela tidyondzo ta Bibele ro sungula loko va titwa. Hi xikombiso, ehleketa hi ndlela leyi hi nga n’wi pfunaka ha yona munhu leswaku a twisisa ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyi nga paradeyisi. Vo tala va pfumela leswaku loko munhu a fa a nge he tlheli a hanya naswona va vula leswaku vanhu lavanene hinkwavo loko va fa va ya etilweni. Hi leyi ndlela yin’wana leyi makwerhu un’wana a yi tirhisaka ku pfuna vanhu va twisisa dyondzo yoleyo. U sungula hi ku hlaya Genesa 1:28. Kutani a vutisa n’wini wa muti leswaku Xikwembu a xi lava vanhu va hanya kwihi naswona a xi lava va hanya vutomi bya njhani. Vo tala va hlamula va ku: “Kwala misaveni naswona a xi lava va tiphina hi vutomi.” Endzhaku ka sweswo, makwerhu u hlaya Esaya 55:11 kutani a vutisa loko xikongomelo xa Xikwembu xi cincile. Hakanyingi, n’wini wa muti u ta ku a xi si cinca. Eku heteleleni, makwerhu u hlaya Pisalema 37:10, 11 kutani a vutisa leswaku vumundzuku bya vanhu byi ta va njhani. Hi ku tirhisa Bibele hi ndlela leyi, u pfune vanhu vo hlayanyana ku twisisa leswaku Xikwembu xa ha lava leswaku vanhu lavanene va hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyi nga Paradeyisi. w19.03 24 ¶14-15; 25 ¶19

Yehovha u swi veke erivaleni leswaku u lava hi yingisela ni ku endla leswi N’wana wakwe a hi byelaka swona. Yesu hi rirhandzu u dyondzise valandzeri vakwe ndlela yo chumayela mahungu lamanene a tlhela a va tsundzuxa leswaku va tshama va rindzile. (Mat. 24:42; 28:19, 20) U tlhele a va khutaza leswaku va tirha hi matimba naswona va nga karhali. (Luka 13:24) Yesu u kandziyise xilaveko xo va valandzeri vakwe va rhandzana, va va ni vun’we ni ku yingisa swileriso swakwe. (Yoh. 15:10, 12, 13) Switsundzuxo sweswo swa ha ri swa nkoka ninamuntlha ku fana ni loko Yesu a ha ku swi vula. Yesu u te: “Un’wana ni un’wana loyi a nga etlhelweni ra ntiyiso u yingisa rito ra mina.” (Yoh. 18:37) Hi kombisa leswaku hi yingisa rito rakwe loko hi “[hambeta hi] lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka.” (Kol. 3:13; Luka 17:3, 4) Nakambe hi kombisa leswaku hi yingisa rito rakwe loko hi chumayela mahungu lamanene hi ku hiseka “hi nguva leyinene [ni] hi nguva ya ku karhateka.”—2 Tim. 4:2. w19.03 10 ¶9-10