May

Emalembeni ya sweswinyana, vanhu vo tala va balekele ematikweni man’wana. Hikwalaho ka yini u nga dyondzi ku xeweta hi ririmi leri vulavuriwaka hi vanhu lava ha ku fikaka endhawini ya ka n’wina? Nakambe, hikwalaho ka yini u nga dyondzi swiga swi nga ri swingani leswi nga ta pfuxa ku tsakela ka vona? Kutani u nga ha va kongomisa eka jw.org naswona u va komba tivhidiyo ni minkandziyiso yo hambanahambana leyi nga kona hi ririmi ra vona. Yehovha u hi lunghiselele Nhlangano Wa Mahanyelo Ni Ntirho Wo Chumayela leswaku hi ta va vachumayeri lava humelelaka. Swiletelo leswi hi swi kumaka eka nhlangano wolowo swi endla leswaku swi hi olovela ku endla maendzo yo vuyela ni ku fambisa tidyondzo ta Bibele. Vatswari, pfunani vana va n’wina leswaku va voninga hi ku va dyondzisa ku hlamula hi marito ya vona. Tinhlamulo ta vona to koma, leti humaka embilwini mikarhi yin’wana ti susumetele lava teke eminhlanganweni leswaku va va Vakreste.—1 Kor. 14:25. w18.06 22-23 ¶7-9

I swinene ku tsundzuka leswaku hinkwerhu hi tshame hi va ekule ni Xikwembu, tanihi vanhu vamatiko. (Efe. 2:12) Kambe Yehovha u hi kokele eka yena “hi tintambhu ta rirhandzu.” (Hos. 11:4; Yoh. 6:44) Naswona Kreste u hi amukerile. U hi pfulele nyangwa hi ndlela yo fanekisela leswaku hi ta va swirho swa ndyangu wa Xikwembu. Leswi Yesu a hi amukeleke hambileswi hi nga hetisekangiki, a swi nge twali loko hina hi nga va amukeli van’wana. Xihlawuhlawu ni rivengo swi ta ya emahlweni swi nyanya tanihi leswi hi nga ekusuhi ni ku herisiwa ka misava leyi, yo homboloka. (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13) Hambiswiritano, tanihi malandza ya Yehovha, hi kombela vutlhari lebyi humaka ehenhla lebyi nga riki na xihlawuhlawu naswona byi kondletelaka ku rhula. (Yak. 3:17, 18) Ha tsaka leswi hi akaka xinghana ni vanhu lava humaka ematikweni man’wana, hi amukela ndlela leyi va endlaka swilo ha yona kumbexana ni ku dyondza tindzimi tin’wana. Loko hi endla tano, hi ta va ni ku rhula ku fana ni nambu kasi ku lulama ka hina ku ta fana ni magandlati ya lwandle.—Esa. 48:17, 18. w18.06 12 ¶18-19

Socha ra Murhoma leri a ri nga ambalanga tintangu ta rona a ri nga yi lunghekelanga nyimpi. Tintangu ta masocha ya Varhoma a ti endliwe hi dzovo leri phindhiweke kanharhu kutani a ti tiyile swinene. Ndlela leyi tintangu leti a ti endliwe ha yona a yi endla leswaku swi ri olovela socha ku famba ha tona naswona a ri nga ta rheta hi ku olova. Tanihi leswi tintangu ta masocha ya Varhoma a ti ma pfuna ku ya enyimpini, tintangu ta Vakreste to fanekisela na tona ti va pfuna ku ya twarisa rungula ra ku rhula. (Esa. 52:7; Rhom. 10:15) Nilokoswiritano, swi lava xivindzi ku vulavula loko hi pfulekeriwe hi nkarhi. Bo, loyi a nga ni malembe ya 20, u ri: “A ndzi chava ku chumayela swichudenikuloni. A swi ndzi khomisa tingana. Loko sweswi ndzi anakanya ha swona a ndzi tivi leswaku a ndzi chava yini. Sweswi ndza swi rhandza ku chumayela tintangha ta mina.” Vantshwa vo tala va vula leswaku swa va olovela ku chumayela loko va lunghiselele kahle. w18.05 29 ¶9-11

Yesu u byele vaapostola vakwe a ku: “Ndzi mi nyika ku rhula ka mina.” (Yoh. 14:27) Xana ku rhula kakwe ku hi pfuna njhani leswaku hi veka mihandzu? Loko hi ri karhi hi tiyisela, hi titwa hi ri ni ku rhula etimbilwini ta hina loku tisiwaka hi ku tiva leswaku Yehovha na Yesu va hi rhandza. (Ps. 149:4; Rhom. 5:3, 4; Kol. 3:15) Endzhaku ka loko Yesu a boxe ku navela kakwe ka leswaku ntsako lowu vaapostola a va ri na wona “wu tatiwa,” u va hlamusele nkoka wo kombisa rirhandzu ra ku tinyiketela. (Yoh. 15:11-13) U tlhele a ku: “Ndzi mi vitane vanakulorhi.” Ku va munghana wa Yesu, i nyiko ya nkoka hakunene! I yini leswi vaapostola a va fanele va swi endla leswaku va tshama va ri vanghana vakwe? A va fanele ‘va ya emahlweni ni ku tswala mihandzu.’ (Yoh. 15:14-16) Loko ka ha sale malembe mambirhi a nga si vula sweswo,Yesu u lerise vaapostola vakwe a ku: “Loko mi ri karhi mi famba, chumayelani, mi ku, ‘Mfumo wa matilo wu tshinele.’” (Mat. 10:7) Hikwalaho, eka vusiku byo hetelela a nga si dlayiwa, u va khutaze leswaku va tiyisela, eka ntirho lowu a va ri karhi va wu endla.—Mat. 24:13; Mar. 3:14. w18.05 20-21 ¶15-16

Vantshwa, va tiyimisela ku tirhisa vutomi bya vona leswaku va tirhela Yehovha. Sweswo swi vula ku rhangisa tipakani to tirhela Yehovha. Vantshwa van’wana va rhangisa ku titsakisa naswona va nga ha lava leswaku na wena u endla tano. Ku nga ri khale, u ta boheka ku kombisa leswaku u tiyimisele ku fikela kwihi, ku namarhela swiboho leswi u swi endleke. U nga pfumeleli ntshikilelo wa tintangha wu ku kavanyeta. Swi tele leswi u nga swi endlaka leswaku u hlula ntshikilelo wa tintangha. Hi xikombiso, papalata swiyimo leswi nga ha ku hoxaka ekhombyeni. (Swiv. 22:3) Anakanyisisa hi vuyelo byo vava lebyi nga va ka kona loko u endla swo biha leswi endliwaka hi van’wana. Xin’wana lexi nga ku pfunaka i ku pfumela leswaku wa swi lava switsundzuxo. Ku titsongahata swi ta endla leswaku u yingisa swiringanyeto swa vatswari va wena ni vamakwerhu lava wupfeke evandlheni. (1 Pet. 5:5, 6) Xana wa titsongahata leswaku u yingisa switsundzuxo? w18.04 28-29 ¶14-16

Loko Yesu a vulavula ni mavandlha yo karhi ya le Asia Minor, u kombise ku khensa ntirho lowu valandzeri vakwe va wu endleke. Hi xikombiso, u sungule rungula rakwe leri yaka eka vandlha ra le Tiyatira hi ku vula a ku: “Ndzi tiva swiendlo swa wena, ni rirhandzu ni ripfumelo ni vutirheli ni ku tiyisela ka wena, ni leswaku swiendlo swa wena swa sweswi swi tlula leswo sungula.” (Nhlav. 2:19) Yesu u va bumabumele hikwalaho ka ntirho wa vona lowu engetelekeke a tlhela a bumabumela timfanelo leti va susumeteleke ku endla swiendlo leswinene. Hambileswi Yesu a fanele a nyika van’wana ndzayo eTiyatira kambe u sungule ni ku gimeta rungula rakwe hi swikhutazo. (Nhlav. 2:27, 28) Ehleketa hi vulawuri lebyi Yesu a nga na byona tanihi nhloko ya mavandlha hinkwawo. A nga boheki ku hi khensa hikwalaho ka ntirho lowu hi n’wi endlelaka wona. Nilokoswiritano, u swi vona swi ri swa nkoka ku kombisa ku khensa. Wa nga vona xikombiso lexinene swonghasi lexi a xi vekeleke vakulu! w19.02 16 ¶10

Hi lembexidzana ro sungula, Huvo leyi Fumaka yi khutaze lava rhangelaka swin’we ni Vakreste hinkwavo. Va rhume Petro na Yohane lava nga swirho swa Huvo leyi Fumaka va ya khongelela Vakreste lava ha ku hundzukaka leswaku va kuma moya lowo kwetsima. (Mint. 8:5, 14-17) A swi kanakanisi leswaku Filipi ni lava a va ha ku hundzuka va tiyisiwile hi ku seketeriwa hi Huvo leyi Fumaka! Namuntlha Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha yi khutaza swirho swa ndyangu wa Bethele, vamakwerhu lava nga eka ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo naswona yi tlhela yi khutaza Vakreste hinkwavo va ntiyiso emisaveni hinkwayo. Vuyelo bya kona byi fana ni bya lembe xidzana ro sungula ku nga ku tsakela xikhutazo xa kona! Ku engetela kwalaho, Huvo leyi Fumaka yi humese broxara leyi nge Tlhelela eka Yehovha hi 2015, leyi veke xikhutazo lexikulu eka vanhu vo tala emisaveni hinkwayo. w18.04 19 ¶18-20

Van’wana va nga anakanya leswaku loko va ri ni ntshunxeko lowu engetelekeke, hi kona va nga ta va ni ntsako kambe ntiyiso hi leswaku, ku va ni ntshunxeko lowu nga riki na swipimelo swi ni khombo. Swa chavisa ku anakanya leswaku a ku ta va njhani laha misaveni loko a ku nga ri na milawu. Hikwalaho ka xivangelo lexi, The World Book Encyclopedia yi ri: “Milawu ya nhlangano wun’wana na wun’wana hambiloko yi rharhanganile, yi endla leswaku vanhu va va ni swipimelo ni ntshunxeko lowu ringaniseriweke.” Rito “rharhanganile” ra faneleka hakunene. Anakanya hi milawu ya tsandzavahlayi leyi tsariweke hi munhu, a swi hlamarisi leswi ku lavekaka magqweta ni vaavanyisi vo tala leswaku va yi hlamusela ni ku yi langutela. Loko Yesu a hlamusela ndlela yo kuma ntshunxeko wa ntiyiso, u boxe swilaveko swimbirhi: Xo sungula, yingisa ntiyiso lowu a wu dyondziseke naswona xa vumbirhi, vana mudyondzisiwa wakwe. Sweswo swi ta endla leswaku hi va ni ntshunxeko wa ntiyiso. Kambe, ntshunxeko eka yini? Loko Yesu a ya emahlweni a hlamusela u te: “Muendli un’wana ni un’wana wa xidyoho i hlonga ra xidyoho. . . . Loko N’wana a mi ntshunxa, mi ta ntshunxeka hakunene.”—Yoh. 8:34, 36. w18.04 6-7 ¶13-14

Hi rhandza ku va ni vanhu lava khathalaka hi ndlela leyi hi titwaka ha yona swin’we ni vuhlayiseki bya hina. Va ringeta ku tiveka exiyin’weni xa hina leswaku va twisisa leswi hi swi ehleketaka ni ndlela leyi hi titwaka ha yona. Va xiya leswi hi swi pfumalaka kutani va hi pfuna—mikarhi yin’wana hambiloko hi nga si va kombela. Ha va rhandza vanhu lava hi kombisaka “ntlhaveko wa xinakulobye.” Leswi hi nga Vakreste, hinkwerhu hi lava ku komba van’wana ntwelavusiwana kumbe ntlhaveko wa xinakulobye. Kambe a hi mikarhi hinkwayo swi olovaka ku endla tano. Hikwalaho ka yini? Xo sungula, hileswaku a hi hetisekanga. (Rhom. 3:23) Hi ntumbuluko hi tala ku tiehleketelela hina vini. Xa vumbirhi, van’wana va hina swi nga hi tikela ku kombisa ntwelavusiwana hikwalaho ka ndlela leyi hi kurisiweke ha yona kumbe hikwalaho ka leswi swi tshameke swi hi humelela evuton’wini. Xo hetelela, hi nga ha kuceteriwa hi langutelo ra vanhu lava hi hanyaka na vona. Emasikwini lawa yo hetelela, vo tala a va na mhaka ni ndlela leyi van’wana va titwaka ha yona. Kambe hi ‘lava va tirhandzaka.’ (2 Tim. 3:1, 2) Hi nga swi kota ku kombisa ntlhaveko wa xinakulobye loko hi tekelela Yehovha Xikwembu ni N’wana wakwe, Yesu Kreste. w19.03 14 ¶1-3

Nawu wo hetelela eka Milawu ya Khume a wu yirisa ku navela swilo swa munhu un’wana. (Det. 5:21; Rhom. 7:7) Yehovha u nyikele nawu lowu leswaku a dyondzisa dyondzo ya nkoka, vanhu vakwe a va fanele va rindza timbilu ta vona, ku nga miehleketo ni ndlela leyi a va titwa ha yona. Wa swi tiva leswaku swiendlo swo biha swi sungula hi miehleketo yo biha. Hosi Davhida u endle xihoxo xexo. A a ri munhu lonene. Kambe siku rin’wana u navele nsati wa wanuna un’wana. Ku navela kakwe ku endle leswaku a dyoha. (Yak. 1:14, 15) Davhida u endle vuoswi, a ringeta ku kanganyisa nuna wa wansati yoloye kutani a n’wi dlaya. (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11) Yehovha a nga voni ku languteka ka munhu ntsena. U vona leswi hakunene hi nga xiswona etimbilwini ta hina. (1 Sam. 16:7) A hi nge swi koti ku n’wi fihlela leswi hi swi ehleketaka, ndlela leyi hi titwaka ha yona ni swiendlo swa hina. U languta leswinene eka hina ni ku hi khutaza ku endla leswinene. Kambe u lava leswaku hi papalata miehleketo leyi hoxeke yi nga si hi endlisa swihoxo.—2 Tikr. 16:9; Mat. 5:27-30. w19.02 21 ¶9; 22 ¶11

Loko Bibele yi hlamusela Muxe yi ri “a a rhule ku tlula vanhu hinkwavo lava a va ri ehenhla ka vuandlalo bya misava.” (Tinhl. 12:3) Xana leswi swi vula leswaku a tsanile, a a chava ku endla swiboho naswona a chava ku yima a tiyile loko vanhu va n’wi kaneta? Phela sweswo hi leswi vanhu va swi vulaka hi munhu loyi a rhuleke. Kambe sweswo a hi ntiyiso. Muxe a ri wanuna wa matimba, a ri ni vuswikoti byo endla swiboho naswona a ri nandza wa Xikwembu loyi a nga ni xivindzi. Hi ku pfuniwa hi Yehovha, u kote ku ya eka mufumi wa matimba wa le Egipta, a rhangela vanhu lava kumbexana a va ri 3 000 000 emananga naswona u tlhele a pfuna tiko ra Israyele ri hlula valala va rona. A hi langutani na swona swiphiqo leswi fanaka ni leswi Muxe a swi hluleke, kambe siku na siku hi langutana ni swiyimo leswi swi nga ha endlaka leswaku swi hi tikela ku va lava rhuleke. Nilokoswiritano, hi ni xivangelo lexi twalaka xo hlakulela mfanelo leyi. Yehovha u hi tshembisa leswaku “lavo rhula va ta dya ndzhaka ya misava.” (Ps. 37:11) Xana u anakanya leswaku u munhu wo rhula? Xana vanhu van’wana va vona u ri la rhuleke? w19.02 8 ¶1-2

Vanhu va ni ripfalo, sweswo swi vonake ku sukela loko ku vumbiwe vanhu emisaveni. Endzhaku ka loko Adamu na Evha va tlule nawu wa Xikwembu va tumberile. Sweswo swi kombisa leswaku a va kingindziwa hi ripfalo. Lava ripfalo ra vona ri nga leteriwangiki kahle, va nga fanisiwa ni xikepe lexi kongomisiwaka hi khampasi leyi nga tirhiki kahle. Ku famba hi xikepe xo tano swi nga va ni khombo. Swidzedze ni magandlati ya lwandle swi nga hambukisa xikepe xolexo hi ku olova. Kambe khampasi leyi tirhaka kahle, yi nga pfuna mukongomisi wa xikepe leswaku a kota ku xi lawula kahle. Ripfalo ra hina ri nga fanisiwa ni khampasi. I vuswikoti lebyi hi nga na byona byo hambanisa leswinene ni leswi hoxeke lebyi nga hi pfunaka leswaku hi endla swiboho leswinene. Kambe leswaku ripfalo ra hina ri kota ku hi kongomisa kahle, ri fanele ri leteriwa. Loko ripfalo ra munhu ri nga leteriwanga kahle, a ri nge n’wi lemukisi leswaku a papalata ku endla swo biha. (1 Tim. 4:1, 2) Ripfalo ro tano ri nga ha tlhela ri hi tiyisekisa leswaku “leswo biha i swinene.” w18.06 16 ¶1-3

Hi endla kahle loko hi xiya ni ku bakanya mianakanyo ya misava hambiloko yi ta hi tindlela leti tumbeleke. Hi xikombiso, xiviko xa mahungu xi nga ha ta hi ndlela leyi nga riki erivaleni leswaku xi seketela vonelo ro karhi ra tipolitiki. Switori swin’wana leswi rhandziwaka swi khutaza vanhu leswaku va lwela ku fikelela tipakani ta vona ni ku humelela. Tifilimi ni tibuku tin’wana ti khutaza moya wa ku va munhu a “tirhandza” ngopfu ni ku “rhandza ndyangu” wakwe ku tlula hinkwaswo, naswona ti swi endla swi vonaka swi twala, swi tsakisa ni ku va swinene. Mavonelo yo tano ma hambana ni leswi Matsalwa ma swi vulaka, leswaku swi ta hi fambela kahle loko hina swin’we ni mindyangu ya hina hi rhandza Yehovha ku tlula swilo hinkwaswo. (Mat. 22:36-39) Leswi a swi vuli swona leswaku swi hoxile ku tiphina hi vuhungasi lebyi baseke. Kambe hi ta va hi endla kahle loko hi tivutisa leswi: ‘Xana ha yi xiya minkucetelo ya misava hambiloko yi ta hi tindlela leti nga riki erivaleni? Loko swi ta eka tibuku ni minongonoko leyi nga ni minkucetelo leyi tumbeleke, xana ha yi papalata ni ku dyondzisa vana va hina leswaku va fambela ekule na yona? Xana hi tirhisa ndlela ya Yehovha leswaku hi lwisana ni mikhuva ya misava leyi vana va hina va yi twaka ni ku yi vona?’ w18.11 22 ¶18-19

Yehovha u kombisa leswaku u na hina hi ku hi yingisela ni ku hi komba rirhandzu. Xiya marito lama a ma tirhisaka lama kombisaka rirhandzu leri a nga na rona eka hina. Yehovha u ri: “U . . . wa risima ematihlweni ya mina, u tekiwa u ri la xiximekaka, mina ndzi ku rhandzile.” (Esa. 43:4) A ku na nchumu eka vuako hinkwabyo lexi nga endlaka Yehovha a tshika ku rhandza malandza yakwe, wa tshembeka hi ku helela. (Esa. 54:10) Yehovha a nga hi tshembisi leswaku u ta susa swiphiqo leswi hi tikiselaka vutomi kambe a nge swi pfumeleli swiphiqo leswi fanaka ni ‘milambu’ leswaku swi hi khukhula kumbe miringo leyi fanaka ni “langavi” leswaku yi hi vavisela makumu. U hi tiyisekisa leswaku u ta va na hina, a hi pfuna hi “hundza” eka swiphiqo swoleswo. Xana Yehovha u ta endla yini? U ta hi pfuna hi hunguta ku chava leswaku hi tshama hi tshembekile eka yena hambiloko hi langutana ni rifu. (Esa. 41:13; 43:2) Loko hi tshemba xitshembiso xa Xikwembu lexi nge, “Ndzi ta va na wena,” na hina hi ta va ni xivindzi hi tlhela hi va ni matimba loko hi ri karhi hi tiyisela miringo. w19.01 3 ¶4-6

Loko u ri muntshwa, swi nga ha endleka u kume switsundzuxo eka mathicara, vatsundzuxi ni van’wana leswaku u va ni dyondzo ya le yunivhesiti ni ku kuma ntirho lowu holelaka. Hambiswiritano, Yehovha u ku tsundzuxa ku endla leswi hambaneke. Entiyisweni, u lava u tirha hi matimba loko wa ha ri exikolweni leswaku u ta kota ku tihanyisa. (Kol. 3:23) Hambiswiritano, loko u ri karhi u anakanyisisa hileswi u nga ta swi endla evuton’wini, u ku khutaza leswaku u kongomisiwa hi misinya ya milawu leyi fambisanaka ni ku rhandza ka kakwe ni xikongomelo xa yena hi hina enkarhini lowu wa makumu.​ (Mat. 24:14) Yehovha u tiva swilo leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka laha misaveni ni leswaku ku sele nkarhi wo tanihi kwihi makumu ma nga si fika. (Esa. 46:10; Mat. 24:3, 36) Wa swi tiva leswi endlaka hi tsaka ni leswi nga endlaka leswaku swilo swi nga hi fambeli kahle. Hikwalaho, hambiloko switsundzuxo swa vanhu swi vonaka swi ri swinene, loko swi nga fambisani ni Rito ra Xikwembu, a hi swinene nikatsongo.​ w18.12 19 ¶1-2

Ematshan’weni ya sweswo, “lavo rhula va ta dya ndzhaka ya misava, hakunene va ta kuma ntsako lowu heleleke eku rhuleni lokukulu.” Davhida u tlhele a huhuteriwa ku vula marito lawa ya vuprofeta: “Lavo lulama va ta dya ndzhaka ya misava, va ta tshama eka yona hi masiku.” (Ps. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Xana u ehleketa leswaku switshembiso leswi, swi va khumbe njhani vanhu lava a va endla ku rhandza ka Xikwembu? A va ta va ni xivangelo xo langutela leswaku paradeyisi leyi fanaka ni ntanga wa Edeni yi ta va kona ntsena loko laha misaveni ku tshama vanhu vo lulama. Hi ku famba ka nkarhi, Vaisrayele vo tala lava a va vula leswaku va tirhela Yehovha va tshike ku n’wi tirhela. Kutani Xikwembu xi pfumelele Vababilona va hlula vanhu va xona, va onha tiko ra vona kutani va teka vo tala va vona va va yisa evuhlongeni. (2 Tikr. 36:15-21; Yer. 4:22-27) Nilokoswiritano, vaprofeta va Xikwembu va profete leswaku endzhaku ka malembe ya 70, vanhu va xona a va ta tlhelela etikweni ra rikwavo. Vuprofeta byebyo byi hetisekile. Kambe na hina bya hi khumba. w18.12 4 ¶9-10

Switsundzuxo swo tala swa misava a swi fambisani ni Matsalwa. Kambe, xana switsundzuxo swo tano swa va pfuna vanhu namuntlha? Yesu u te: “Vutlhari byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi mintirho ya byona.” (Mat. 11:19) Vanhu va endle nhluvuko lowukulu loko swi ta eka timhaka ta thekinoloji. Hambiswiritano, va tsandzeka ku herisa swiphiqo leswi endlaka leswaku hi nga tsaki swo fana ni tinyimpi, xihlawuhlawu ni vugevenga. Vanhu va teka ku tikhoma hi ndlela yo biha eka timhaka ta masangu swi nga bihanga. Kambe vo tala va pfumela leswaku sweswo swi hahlula mindyangu, swi vanga mavabyi ni swiphiqo swin’wana. Kasi Vakreste lava tekelelaka mianakanyo ya Xikwembu va tiphina hi ku va ni mindyangu leyi tsakeke, rihanyo lerinene hikwalaho ka leswi va tikhomaka kahle ni ku va ni ku rhula ni vamakwavo emisaveni hinkwayo. (Esa. 2:4; Mint. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11) Xana lebyi a hi vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku mianakanyo ya Yehovha yi tlakukile swinene ku tlula ya misava? w18.11 20 ¶8-10

Hambileswi hi tikarhatelaka ku va ni vuxaka lebyinene ni maxaka ya hina ni ku tlhela hi va ni musa eka wona, hi fanele hi tivonela leswaku a hi honisi milawu ya Yehovha leswaku hi ma tsakisa. Hi ta ya emahlweni hi ringeta ku hanyisana ni maxaka ya hina. Hi ta va vanghana lavakulu va vanhu lava rhandzaka Yehovha ntsena. Hinkwavo lava fambaka entiyisweni va fanele va kwetsima. (Esa. 35:8; 1 Pet. 1:14-16) Hinkwerhu hi boheke ku endla mindzulamiso loko hi amukela ntiyiso leswaku hi ta hanya hi milawu leyi lulameke ya le Bibeleni. Van’wana va boheke ku endla ku cinca lokukulu. A hi fanelanga hi tshika mahanyelo ya hina lama tengeke, yo kwetsima ivi hi hanya hi ndlela yo biha leyi thyakeke ya misava leyi. Hi nga swi papalata njhani ku tikhoma hi ndlela yo biha? Anakanya hi hakelo leyikulu leyi Yehovha a yi hakeleke leswaku hi ta va vo kwetsima, ku nga ngati ya risima ya N’wana wakwe, Yesu Kreste. (1 Pet. 1:18, 19) Leswaku hi tshama hi ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha, hi fanele hi tshama hi ri karhi hi anakanya hi nkoka wa gandzelo ra nkutsulo ra Yesu. w18.11 11 ¶10-11

Vo tala lava nga eka ntirho wa nkarhi hinkwawo va vula leswaku ku tshama va khomekile hi ntirho wo chumayela swi va pfunile leswaku va tshama va ri ni langutelo lerinene hambiloko swiyimo swa vona swi cinca. Hilaha hi swi voneke hakona eka swikombiso swa vona, loko hi tirha hi matimba eka swiyimo leswi hi nga eka swona ni ku rindzela Yehovha, hi ta tshama hi ri ni ku rhula ka miehleketo. Hi nga ha tlhela hi xiya leswaku ripfumelo ra hina ri tiyile hileswi hi fambisanaka ni ku cinca ka swiyimo. Loko ku cinca ko karhi ku hi khumba hi ku kongoma, kumbexana hi kume xiavelo lexintshwa, mavabyi kumbe vutihlamuleri bya ndyangu, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta hi khathalela a tlhela a hi pfuna hi nkarhi lowu faneleke. (Hev. 4:16; 1 Pet. 5:6, 7) Hambiswiritano, sweswi tirha hi matimba eka xiyimo lexi u nga eka xona. Tshinela ekusuhi ni Tata wa wena wa le tilweni hi xikhongelo naswona u dyondza ku titshega hi yena. Loko u endla tano, na wena u ta tshama u ri ni ku rhula ka miehleketo hambiloko swiyimo swa wena swi cinca. w18.10 30 ¶17; 31 ¶19, 22

Bibele yi ni swikombiso swo tala leswi kombisaka ndlela leyi Yehovha a anakanyelaka ha yona loko a tirhisana ni malandza yakwe. Hi xikombiso, xiya ndlela leyi Xikwembu xi pfuneke Samuwele ha yona leswaku a yisa rungula ra vuavanyisi eka Muprista Lonkulu Eli lexi kumekaka eka 1 Samuwele 3:1-18. Nawu wa Yehovha a wu lerisa vana leswaku va xixima lava dyuhaleke, ngopfungopfu lava nga ni vulawuri. (Eks. 22:28; Lev. 19:32) Hi mahlo ya mianakanyo vona Samuwele a ya eka Eli nimixo kutani a n’wi byela rungula ra vuavanyisi bya Xikwembu hi xivindzi? Kahlekahle rungula leri, ri hi byela leswaku Samuwele “a a chava ku byela Eli leswi humeleleke.” Hambiswiritano, Yehovha u swi veke erivaleni eka Eli leswaku Hi yena a vitanaka Samuwele. Hikwalaho Eli u byele Samuwele leswaku a vula leswi Xikwembu xi n’wi rhumeke swona. Samuwele ‘u n’wi byele marito hinkwawo’ lawa Xikwembu xi n’wi leriseke wona naswona marito yakwe ma fambisana ni lama a byeriweke wona eku sunguleni. (1 Sam. 2:27-36) Rungula leri ri hi komba leswaku Yehovha u ni vutlhari naswona wa anakanyela. w18.09 23 ¶2; 24 ¶4-5

Ku hemba swi tolovelekile namuntlha, Hilaha Y. Bhattacharjee a vuleke hakona exihlokweni lexi nge “Lexi Endlaka Vanhu Va Hemba,” u vule leswaku “ku hemba swi tekiwa tanihi nchumu lowu vanhu va tswariwaka va ri na wona.” Hakanyingi vanhu va hemba hi xikongomelo xo tisirhelela kumbe ku kuma xikhundlha lexi tlakukeke. Vo tala va hemba leswaku va tumbeta swihoxo swa vona kumbe leswaku va vuyeriwa. Xihloko xexo xi tlhele xi vula leswaku vanhu vo tala a va ‘chavi ku hembela vanhu lava nga va tiviki, vatirhikulobye, vanghana, hambi ku ri vanhu lava va va rhandzaka.’ Hi rihi khombo ra ku hemba? Vanhu a va ha tshembani naswona swi dlaya vuxaka. Mupisalema Davhida u khongele eka Yehovha a ku: “U tsakele ntiyiso eka swirho swa le ndzeni.” (Ps. 51:6) Davhida a swi tiva leswaku ku vulavula ntiyiso swi fanele swi suka embilwini. Eka swiyimo hinkwaswo, Vakreste va ntiyiso va “vulavula ntiyiso un’wana eka un’wana.”—Zak. 8:16. w18.10 7 ¶4; 8 ¶9-10; 10 ¶19

Loko Vaisrayele va huma eEgipta hi 1513 B.C.E., swi nga ha endleka a va tlula timiliyoni tinharhu. A ku ri ni vanhu lavakulu, lavatsongo, lava vabyaka ni lava lamaleke. Leswaku ku humesiwa ntshungu wolowo lowukulu eEgipta a ku laveka Murhangeri loyi a lehisaka mbilu a tlhela a anakanyela. Hi ku tirhisa Muxe, Yehovha u tikombise a ri tano. Hikwalaho Vaisrayele va titwe va sirhelelekile loko va humesiwa eEgipta. (Ps. 78:52) Yehovha u endle leswaku Vaisrayele va titwa va sirhelelekile hi ndlela yihi? U va rhangele va huma eEgipta tanihi vuthu leri a ri “lunghekele nyimpi.” (Eks. 13:18) Ndlela leyi Vaisrayele a va hleleke ha yona yi endle va swi xiya leswaku va kongomisiwa hi Xikwembu. Yehovha u tlhele a va tiyisekisa leswaku u na vona hi ku tirhisa ‘papa ninhlikanhi ni ku voninga ka ndzilo’ ni vusiku. (Ps. 78:14) Hi marito man’wana Yehovha u va byele a ku: “U nga chavi. Ndzi ta ku kongomisa naswona ndzi ta ku sirhelela.” w18.09 26 ¶11-12

Hi nkarhi wa ku tsariwa ka Bibele, malandza man’wana ya Xikwembu yo tshembeka a ma tshikilelekile lerova ma titwe onge ma nga lan’wa vutomi. Hi xikombiso, Yobo loyi a twa ku vava ngopfu u rile a ku: “Ndzi byi bakanyile; a ndzi nge he tlheli ndzi hanya hilaha ku nga heriki.” (Yobo 7:16) Yonasi a hetiwe matimba hi ndlela leyi swilo swi endlekeke ha yona eka xiavelo xakwe lerova u kale a ku: “Oho Yehovha, ndzi kombela u susa moya-xiviri wa mina eka mina, hikuva swa antswa leswaku ndzi fa ematshan’weni ya leswaku ndzi hanya.” (Yon. 4:3) Nakambe muprofeta Eliya u titwe a tshikileleke ngopfu kutani u kombele leswaku a fa. U te: “Swi ringene! Sweswi Wena Yehovha, susa moya-xiviri wa mina.” (1 Tih. 19:4) Hambiswiritano, Yehovha a ma rhandza malandza wolawo lama tinyiketeleke naswona a lava leswaku ma hanya. Ematshan’weni yo sola ndlela leyi ma titweke ha yona, u ma pfune leswaku ma cinca langutelo leri a ma ri na rona ro lava ku fa kutani a ma tiyisa hi ndlela ya rirhandzu leswaku ma ta ya emahlweni ma n’wi tirhela hi ku tshembeka. w18.09 13 ¶4

Vatirhikulobye ni Xikwembu va tiviwa hi ku kombisa malwandla. Eka Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki rito “malwandla” ri vula ku va ni “musa eka lava u nga va tiviki.” (Hev. 13:2) Rito ra Xikwembu ri ni swiendlakalo leswi hi dyondzisaka ku va ni rirhandzu ro tano. (Gen. 18:1-5) Hi nga swi kota naswona hi fanele hi tshamela ku lava tindlela to pfuna van’wana hambiloko va nga ri “swin’we na hina eripfumelweni.” (Gal. 6:10) Xana u nga tirha swin’we ni Xikwembu hi ku va ni malwandla eka vatirhi va nkarhi hinkwawo lava hi endzeleke? (3 Yoh. 5, 8) Mikarhi yo tano hakanyingi yi endla leswaku hi va ni nkarhi wo “khutazana.” (Rhom. 1:11, 12) Rito ra Xikwembu ri khutaza vavanuna evandlheni ku ti karhatela ku fanelekela ku va malandza ya vutirheli kumbe vakulu. (1 Tim. 3:1, 8, 9; 1 Pet. 5:2, 3) Lava endlaka tano, va lava ku pfuna vamakwerhu va va ni vuxaka lebyi tiyeke na Xikwembu ni hi swin’wana leswi va swi lavaka. (Mint. 6:1-4) Lava endlaka mitirho yo tano va ta ku byela leswaku swa tsakisa ku pfuna van’wana. w18.08 24 ¶6-7; 25 ¶10

Hambileswi Timotiya a ri ni vulawuri byo karhi eka vamakwerhu volavo lava kuleke, a fanele a va komba xichavo ni ntwelavusiwana. Hambiswiritano, hi fanele hi wu twisisa njhani nsinya wolowo wa nawu? Hi xikombiso, xana hi fanele hi titsongahatela munhu la kuleke la endlaka xidyoho hi vomu kumbe la endlaka swilo leswi nga n’wi tsakisiki Yehovha? Yehovha a nge avanyisi munhu hi ku landza malembe lama a nga na wona naswona a nge xi bi hi makatla xidyoho lexi a xi endlaka hi vomu ntsena hi leswi a kuleke. Xiya nsinya wa nawu lowu nga eka Esaya 65:20 lowu nge: “Mudyohi, hambiloko a ri ni malembe ya 100 hi vukhale u ta rhuketeriwa.” Nsinya wun’wana wa nawu lowu fanaka wu boxiwe eka xivono xa Ezekiyele. (Ezek. 9:5-7) Hikwalaho, mikarhi hinkwayo hi fanele hi tikarhatela ku xixima Nkulukumba wa Masiku ku nga Yehovha Xikwembu. (Dan. 7:9, 10, 13, 14) Loko hi endla tano, a hi nge chavi ku lulamisa munhu loyi a lavaka ndzayo ku nga khathariseki malembe lama a nga na wona.—Gal. 6:1. w18.08 11 ¶13-14

Tanihi Vakreste va ntiyiso, hi fanele hi va ni vuswikoti byo kambisisa rungula hi vukheta ni ku fikelela xiboho lexinene. (Swiv. 3:21-23; 8:4, 5) Loko hi nga byi hlakuleli vuswikoti lebyi, hi ta phasiwa hi ku olova hi marhengu ya Sathana ni misava yakwe, yo lava ku soholota mianakanyo ya hina. (Efe. 5:6; Kol. 2:8) Entiyisweni, hi nga swi kota ku endla swiboho leswinene loko hi ri na vuxokoxoko hinkwabyo. Namuntlha mahungu i matutu vana va ntavasi. Ti-website ta le ka Inthanete, thelevhixini ni swihaxamahungu swin’wana swi na marungula ya ntsandza vahlayi. Vanhu vo tala va rhumeriwa marungula yo tala hi ti-imeyili, hi foni swin’we ni swiviko swo tala leswi humaka eka vanghana ni vanhu lava tolovelaneke na vona. Tanihi leswi swi tolovelekeke ku hangalasa rungula leri hoxeke, hi ni xivangelo lexi twalaka xo va na vuxiyaxiya ni ku swi kambisisa hi vukheta leswi hi swi twaka. w18.08 3 ¶1, 3

Loko nkarhi wa leswaku N’wana wa Xikwembu a velekiwa tanihi munhu wa nyama wu fikile, Yehovha u hlawule Mariya loyi a ri nhwana, la titsongahataka leswaku a va mana wa n’wana loyi wo hlawuleka. Mariya a tshama emutini lowu a wu tekeriwa ehansi, lowu a wu ri ekule swinene na Yerusalema swin’we ni tempele ya yona leyikulu. (Luka 1:26-33) Mariya u swi veke erivaleni leswaku a ri ni vuxaka lebyi tiyeke na Xikwembu loko a ri karhi a vulavula ni xaka rakwe Elizabeta. (Luka 1:46-55) Entiyisweni, Yehovha a ri karhi a xiyisisa Mariya naswona u n’wi nyike lunghelo leri a nga ri langutelanga hikwalaho ka ripfumelo rakwe. Loko Mariya a veleke Yesu, Yehovha a nga ti tivisanga tindhuna leti tlakukeke kumbe valawuri va le Yerusalema ni le Betlehema hi leswi endlekeke. Tintsumi ti humelele eka varisi lava titsongahataka, lava a va ri karhi va risa tinyimpfu ehandle ka muti wa Betlehema. (Luka 2:8-14) Varisi volavo va endzele ricece leri a ra ha ku velekiwa. (Luka 2:15-17) A swi kanakanisi leswaku Mariya na Yosefa a va tsake ngopfu loko va vona ndlela leyi Yesu a xiximiweke ha yona! w18.07 9-10 ¶11-12

Hikwalaho ka yini Yehovha a hlundzukele Solomoni? Bibele yi ri: Hikuva mbilu yakwe a yi voyamele ekule na Yehovha . . . , loyi a humeleleke kambirhi eka yena. Malunghana ni nchumu lowu, u n’wi lerise leswaku a nga landzeli swikwembu swin’wana; kambe yena a nga swi hlayisanga leswi Yehovha a n’wi leriseke swona.” Hikwalaho, Xikwembu xi tshike ku n’wi seketela. Mfumo wa Israyele wu sungule ku avana naswona vadyandzhaka vakwe va langutane ni maxangu yo tala lama tekeke malembe yo tala. (1 Tih. 11:9-13) Ku fana ni leswi humeleleke Solomoni, xin’wana lexi nga vekaka vuxaka bya hina na Yehovha ekhombyeni, i ku aka vunghana ni vanhu lava nga yi xiximiki milawu ya Yehovha. Van’wana va vona va nga ha ta eminhlanganweni kambe va nga ri ni vuxaka lebyi tiyeke na Yehovha. Kumbexana van’wana i maxaka ya hina, vaakelani, swichudenikolorhi kumbe vatirhikulorhi lava nga gandzeriki Yehovha. Loko hi heta nkarhi ni vanhu lava nga riki na mhaka na milawu ya Yehovha, hi ku famba ka nkarhi va nga ha onha vuxaka bya hina na Xikwembu. w18.07 19 ¶9-10

Sathana u tirhisa tifilimi ni minongonoko ya thelevhixini leswaku a endla vanhu va ehleketa ku fana na yena. Wa swi tiva leswaku switori a swo hi hungasa ntsena kambe swi hi dyondzisa ndlela yo ehleketa ni mahanyelo. Yesu u ri tirhise kahle endlelo rero loko a ri karhi a dyondzisa. Hi xikombiso, xiya xifaniso xa Musamariya wa musa ni xa jaha leri sukeke ekaya kutani ri tirhisa ndzhaka ya rona hi vusopfa. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Hambiswiritano, lava se va kuceteriweke hi Sathana va nga ha tirhisa switori leswaku va hi kanganyisa. Hi fanele hi ringanisela. Tifilimi ni minongonoko ya TV swi nga hi hungasa ni ku hi dyondzisa handle ko hi onha miehleketo. Kambe hi fanele hi va ni vuxiyaxiya. Loko hi hlawula vuhungasi, hi fanele hi tivutisa leswi, ‘Xana filimi kumbe nongonoko lowu wa TV wu ndzi dyondzisa leswaku a swi bihanga ku lawuriwa hi ku navela ka mina ka nyama?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Xana u ta endla yini loko u xiya leswaku nongonoko wolowo wu hlohlotela miehleketo ya Sathana? Wu papalati ku fana ni leswi a wu ta byi papalatisa xiswona vuvabyi lebyi tlulelaka! w19.01 15-16 ¶6-7

Tanihi leswi xihuku a xi sirhelela byongo bya socha, ‘ntshembo wa hina wa ku ponisiwa’ wu sirhelela mianakanyo ya hina, ku nga vuswikoti bya hina byo anakanya. (1 Tes. 5:8; Swiv. 3:21) Xana Sathana a nga hi kucetela njhani leswaku hi hluvula xihuku xa hina? Xiya ndlela leyi a ringeteke ku swi endla ha yona eka Yesu. Sathana a swi tiva leswaku Yesu a ri ni ntshembo wa leswaku u ta fuma vanhu. Kambe Yesu a ha fanele a rindzela nkarhi lowu faneleke wa Yehovha. Naswona loko sweswo swi nga si endleka a a fanele a xaniseka a tlhela a dlayiwa. Hikwalaho, Sathana u tshembise Yesu leswaku a nga n’wi pfuna ku fikelela ntshembo wakwe hi ku hatlisa. Sathana u byele Yesu leswaku loko o n’wi nkhisamela, a a ta n’wi nyika hinkwaswo hi ku copeta ka tihlo. (Luka 4:5-7) Hilaha ku fanaka, Sathana wa swi tiva leswaku Yehovha u hi tshembise swilo swo tala leswinene emisaveni leyintshwa. Kambe ha ha fanele hi rindza naswona hi nga boheka ku tiyisela maxangu ku nga si fika nkarhi wolowo. Hikwalaho, Sathana u hi ringa hi ku hi tshembisa leswaku hi nga titlonya hi vutomi sweswi. U lava leswaku hi rhangisa rifuwo, hi marito man’wana u hi tshembisa ku hi nyika swilo hinkwaswo sweswi. Sathana u hi khutaza leswaku hi lava Mfumo endzhaku.—Mat. 6:31-33. w18.05 30-31 ¶15-17

Tanihi muntshwa, Yehovha u lava leswaku u tsaka. Tikarhatele ku fikelela tipakani to tirhela Xikwembu naswona u xi katsa eka makungu ya wena hinkwawo. Ku tivekela tipakani teto wa ha ri ntsongo swi ta endla leswaku u vona ndlela leyi Yehovha a ku kongomisaka, a ku sirhelelaka ni ku ku katekisa ha yona. Anakanyisisa hi switsundzuxo hinkwaswo leswi u swi kumaka eRitweni ra Xikwembu naswona u yingisa xitsundzuxo lexi nge: “Sweswi tsundzuka Mutumbuluxi wa wena Lonkulu emasikwini ya [vuntshwa] bya wena.” (Eccl. 12:1) Vantshwa lava nga emavandlheni va fanele va bumabumeriwa hi leswi va kotaka ku langutanaka na mintlhontlho leyi, ni hikwalaho ka leswi va tiyimiseleke ku tirhisa vutomi bya vona leswaku va tirhela Yehovha. Vantshwa va endla leswi hi ku tikarhatela ku fikelela tipakani to tirhela Yehovha ni hi ku rhangisa ntirho wo chumayela. Ku tlula kwalaho, a va pfumeli ku kavanyetiwa hi swilo swa misava leyi. Vantshwa va nga tiyiseka leswaku ntirho wa vona a hi wa hava. Va ni nseketelo wa vamakwerhu naswona loko va titshega hi Yehovha swilo swi ta va fambela kahle. w18.04 29 ¶17, 19