Vululami Byi Tlakusa Tiko
ENDZHAKU ka masiku ya mpfula, a hi ku tsakisa ka swona ku pfuka u vona dyambu ri vangama empfhukeni lowu nga hava mapapa! Misava yi timuriwile, kutani sweswi swimilana swi nga kula kahle. Yehovha Xikwembu u tshame a tirhisa xifaniso xo tano leswaku a kombisa mikateko ya mfumo lowu lulameke. Loko a byela Hosi Davhida u te: “Uṅwana l’a lulameke o ta fuma v̌anhu, mufumi l’a tšhav̌aka Šikwembu, l’a fanaka ni v̌uronga loko dyambu ri huma, ni nhlekanhi, loko mapapa ma nga ri kona, ku v̌onakala ka yena ku mirisa byanyi bya misav̌a e nḍaku ka mpfula.”—2 Samuwele 23:3, 4.
Marito ya Xikwembu ma hetisekile enkarhini wa mfumo wo lulama wa Hosi Solomoni, n’wana Davhida. Bibele ya vika: “Ku suka Dan e ku fika Beeršeba v̌a-Yuda ni v̌a Israel, a v̌a akile, v̌a nga tšhav̌i ntšhumu, uṅwana ni uṅwana e hansi ka vinya ya yena ni hansi ka nkuwa wa yena, e masikwini hikwawo ya Salomon.”—1 Tihosi 4:25.
Israyele wa khale a a ri tiko leri Xikwembu xi ri hlawuleke. A a ri nyike milawu a tlhela a ri byela leswaku loko ri yingisa rito ra yena, a a ta ri “tlakusa e henhla ka matiko hikwawo ya misav̌a.” (Deteronoma 28:1) A ku nga ri vululami bya Israyele hi yexe kambe a a ku ri vululami bya Yehovha lebyi ri tlakuseke. Milawu leyi Xikwembu xi va nyikeke yona a yi ri ya risima swinene ku tlula ya matiko lama a ma va rhendzerile. Tanihi vanhu, a va nga hetisekanga ku fana ni matiko laman’wana hinkwawo. Hikwalaho, loko va namarhelisisa Nawu wa Yehovha wa risima, a a ta va tsakela ivi a va tlakusa ehenhla ka matiko. Loko va yingisa milawu ya Yehovha, va tiphine hi mikateko ni ku tsakeriwa hi yena. Hosi Solomoni u swi vonile leswi enkarhini wa ku fuma ka yena. U vurile a ku: “Ku lulama k[u] kurisa tiko,” u tlhele a tsundzuxa, “kambe ku homboloka i šisanḍu ša matiko.”—Swivuriso 14:34.
Lexi vavisaka, hikwalaho ka swiendlo swa nkarhi na nkarhi leswi kombisaka ku nga yingisi, tiko ra Israyele ri yisiwe ehansi. Ri xanisekile hikwalaho ka vuhomboloki bya rona. Leswi swi ri vangele ku cukumeteriwa makumu ivi ku hlawuriwa tiko lerintshwa ra moya.—Matewu 21:43.
Israyele Wa Moya
Eka nhlangano wa huvo leyi fumaka ya Vukreste eYerusalema, Yakobo loyi hi ku velekiwa a nga Muyuda, loko a huhuteriwile u hlamusele hi laha Xikwembu “xi nga sungula hakona ku tikarhata, xi tilavela, exikarhi ka vamatiko, vanhu lava nga ta vuriwa va xona hakunene.” (Mintirho 15:14) Muapostola Pawulo u vitane tiko lerintshwa ra Vukreste “Israel wa Šikwembu.” (Vagalatiya 6:16, BX) Hi ku xixima xikongomelo xa ku vitaniwa ka vona, Petro u tsarile: “N’wina, mi rixaka leri hlawuriweke, mi vaprista va Hosi, mi tiko leri hlawulekeke, vanhu lava nga va Xikwembu hi xiviri, leswaku mi ta kota ku twarisa mintirho leyo saseka ya loyi a mi vitaneke ku huma emunyameni, mi ta nghena eku vonakaleni ka yena loku hlamarisaka.” (1 Petro 2:9) Leswi va nga vanhu va Xikwembu lava hlawuriweke, a a va fanele va vangama tanihi timboni emisaveni. Vululami bya Yehovha a byi ta va tlakusela ehenhla.—Vafilipiya 2:15.
Ku hlawuriwa ka Israyele loyi wa moya ku nga fanisiwa ni ku cela dayimani. Loko nhumbu leyi fuweke hi dayimani yi humeseriwa ehandle, yi nga humesa kharete yin’we ntsena (200 miligiramu) eka yin’wana ni yin’wana ya tithani tinharhu ta misava. Endlelo leri tshameke ri tirhisiwa ku hambanisa tidayimani a a ri katsa ku pfanganyisa nhumbu ni mati kutani yi khulukisiwa ehenhla ka tafula leri nga na girisi. Tidayimani a ti twanani ni mati, naswona ti namarhela girisi loko thyaka ri ri karhi ri hlantsweka. Eka xiyimo lexi tidayimani ti va ti khwaxa. Hambi swi ri tano, loko ti tsemiwile ti tlhela ti suriwa, ti hatima matlhelo hinkwawo.
Ku fana ni tidayimani leti nga lavaniki ni mati, leti nga riki xona xiphemu xa nchumu lowu ti rhendzeleke, vanhu va Yehovha va tihambanisile ni misava. (Yohane 17:16) Loko va vitaneriwe eku vonakaleni ro sungula va nga ha va va kayivele ku vangama. Kambe Rito ni moya wa Yehovha swi vumbe vumunhu lebyintshwa endzeni ka vona, hikwalaho va vangama tanihi timboni laha misaveni. Ku hikwalaho ka vululami bya Yehovha lebyi va tlakuselaka ehenhla leswaku va kombisa ku hatima loku kwetsimaka ka ntiyiso wa Mfumo ematlhelweni hinkwawo, hayi hikwalaho ka vululami bya vona vini.
Kambe, exiphen’wini xo hetelela xa lembe-xidzana ro sungula C.E., vugwinehi byi nghene hakatsongo-tsongo naswona byi khumbe vo tala. Lava tivulaka Vakreste va tihlanganise ni matiko ya misava naswona va nge hambaniseki ni misava leyi va rhendzeleke.
Namuntlha masalela yo tshembeka ya Israyele wa moya ma kondleteriwile hi tintswalo ta Yehovha. Va tihambanisile ni misava va tlhela va tibasisa eka “thyaka hinkwaro ra miri ni ra moya.” (2 Vakorinto 7:1) Leswi va tibasiseke ni ku va lava lulameke emahlweni ka Yehovha, va namarhela vululami bya yena. Leswi swi endle leswaku va tlakuseriwa exiyin’weni xa le henhla lexi tsakeriwaka ku tlula matiko ya misava. Hi ku chivirika ka vona eku chumayeleni ka mahungu lamanene ya Mfumo, ntshungu lowukulu wa matiko hinkwawo wu tisiwile eka Yehovha kutani wu va xiphemu xa vanhu va yena.—Nhlavutelo 7:9, 10.
Misava Yi Nga Vona Ku Hambana
Valawuri va misava va bumabumela mahanyelo ya malandza ya Xikwembu. Enkarhini wun’wana lowu nga hundza ndhuna-nkulu ya vusirheleri ya le Pretoria Show Grounds, eAfrika Dzonga, yi nyike nhlamuselo mayelana ni hanyelo ra Timbhoni ta Yehovha, leti humaka etinxakeni hinkwato, leti tirhisaka ndhawu leyi eka mintsombano ya tona ya lembe na lembe. Swin’wana leswi a swi tsaleke hi leswi: “Hinkwavo va ni hanyelo lerinene, vanhu a a va burisana khwatsi, ku katsa ni langutelo leri va ri kombiseke masiku ma nga ri mangani lama hundzeke—hinkwaswo leswi i vumbhoni lebyi kombisaka ntikelo wa mahanyelo ya swirho swa nhlengeletano ya n’wina, ni leswaku hinkwavo va tshama swin’we tanihi ndyangu wun’we lowu tsakeke.”
Vanhu va Yehovha va nga hoxa xandla eka vululami bya tiko ra yena hayi eminhlanganweni leyikulu ntsena kambe ni lomu va tshamaka kona. Hi xikombiso, rhavi ra Afrika Dzonga ra Sosayiti ya Watch Tower ri amukele papila leri a ri huma eka wansati wa le Joni, ri ku: “Vhiki leri hundzeke ndzi chayele movha ndzi veke xipachi xa mina ehenhla ka wona. Xi wile eJan Smuts Avenue kutani xi thumbiwa xi ri ni swilo swa xona hinkwaswo hi xirho xa vandlha ra n’wina, Nkul. R.—, loyi a ndzi beleke riqingho ivi a xi tlherisela eka mina. . . . Ndzi nkhensa ngopfu vutshembeki lebyi hundzukeke nchumu lowu kalaka eminkarhini ya sweswi, ndzi tlhela ndzi bumabumela ni vandlha ra n’wina ku va ri veke misinya ya milawu leyi swirho swa n’wina swi yi namarhelaka.”
Ina, hi ku namarhela misinya ya milawu ya Yehovha ya vululami, vanhu va yena va va lava hambaneke ni misava. Tanihi leswi, leswi swi kombisaka vululami bya Yehovha, vanhu va timbilu letinene va tisiwa evandlheni ra Vukreste. I swa ntumbuluko ku kokiwa hi nchumu lowu baseke wu tlhela wu tenga. Hi xikombiso, munhu la nga tivekiki u yile eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha eZurich, le Switzerland, ivi a a vula leswaku u lava ku va xirho xa vandlha. U vule leswaku sesi wa yena u susiwile hikwalaho ka ku tikhoma loko biha kutani u tlhandlekele hi ku vula leswaku yena u lava ku joyina nhlengelatano leyi nga “laviki ku tikhoma ko biha.” Hambi ku ri New Catholic Encyclopedia yi xiye leswaku Timbhoni ta Yehovha ti tiveka tanihi “ntlawa wun’wana lowu tikhomaka kahle emisaveni.”
Hambi loko vululami byi tlakusa munhu, xidyoho xi nga tisa ndzhukano ehenhla ka vito ra munhu lerinene, ngopfu-ngopfu loko xidyoho lexikulu xi dumile etikweni. Minkarhi yin’wana vandlha ra Vukreste ri boheka ku byarha xisandzu lexi fumbiweke ehenhla ka rona loko swirho swin’wana swi endla xidyoho lexikulu. Hi ndlela leyi twisisekaka swirho leswi tshembekaka swa vandlha swi nga lwela vito lerinene ra vandlha hi ku kombisa leswaku mudyohi u tshinyiwile hi ndlela ya musa, hi leswaku, hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya Matsalwa. Loko munhu a dyoha kutani a nga hundzuki, u ta hlongoriwa evandlheni—u ta susiwa.—1 Vakorinto 5:9-13.
Lexi Endlaka Van’wana Va Susiwa
Hambi leswi magidi man’wana ma susiwaka evandlheni ra Vukreste lembe na lembe, i tiphesente titsongo eka Timbhoni leti nga kwalomu ka ntlhanu wa timiliyoni emisaveni. Hikwalaho ka yini goza leri lerikulu ri tekiwa eka un’wana ni un’wana evandlheni ra Vukreste? Muxaka wa xidyoho hi yona mhaka leyi langutisiwaka. Kambe mhaka ya ntikelo ngopfu hi loko mudyohi a hundzuka hi xiviri eka xidyoho lexikulu lexi a xi endleke. Loko hakunene a twa ku vava embilwini, a a hundzukele eka Yehovha hi xikhongelo xa mbilu hinkwayo, a kombela ku rivaleriwa eka xidyoho lexi a xi endleke a dyohela Yena, a a kombele mpfuno eka vavanuna lava nga ni vutihlamuleri evandlheni, a nga pfuniwa leswaku a kuma tintswalo ta Xikwembu nakambe naswona a nga ha tshama a ri xiphemu xa vandlha.—Swivuriso 28:13; Yakobo 5:14, 15.
Loko n’wana loyi a nga ni vuxaka lebyinene ni tata wa yena a endla nchumu lowu vavisaka tata wakwe, hinkwavo va fanele va kondletela vuxaka bya vona bya risima hi ku hatlisa. Hi laha ku fanaka, loko hi nyiketela vutomi bya hina eka Yehovha, hi va ni vuxaka bya risima na yena. Hikwalaho, loko hi endla nchumu lowu n’wi vavisaka, hi fanele hi hatlisa hi kondletela vuxaka byebyo ni Tata wa hina wa le Tilweni.
Lexi tsakisaka, van’wana lava a va susiwile va xi nghenise embilwini xifaniso xa n’wana wa vusopfa. Yehovha u fanisiwa ni Tatana wa rirhandzu loyi a rindzeke ku amukela mudyohi la hundzukaka la lavaka ku tlhelela naswona a lava ndzivalelo wa Xikwembu. (Luka 15:11-24) Ku hundzuka ka xiviri, hi mbilu hinkwayo, ni ku papalata swilo swo biha hi yona ndlela yo tlhelela eka tintswalo ta Yehovha ni le vandlheni ra Vukreste. Vadyohi van’wana lava hundzukeke lava a va tshoveke mbilu ehansi ka ndzhwalo wo tivona nandzu va susumeteleke ku hundzuka ni ku teka magoza yo tlhelela eka mbangu lowu rhandzekaka wa vandlha ra Vukreste. Xisweswo va tlangela marito ya Yehovha lama nga eka Esaya 57:15.
Leswaku a sivela vanhu ku tlhelela eka nkhathalelo wa Yehovha wa rirhandzu, Sathana u endla onge a ku na ndzivalelo wa swidyoho leswi endliweke. Kambe gandzelo ra nkutsulo ra Kreste Yesu ri ringane ku funengeta swidyoho swa un’wana ni un’wana la hundzukaka—ina, hambi byi ri vudyoho lebyi tekeleriweke hi ndzhaka bya “misava hinkwayo.” (1 Yohane 2:1, 2) Xidyoho xin’we lexi nga hava ndzivalelo wa nkutsulo i xidyoho xo dyohela moya lowo kwetsima wa Xikwembu, lexi fanaka ni ku xandzuka hi vomu hi ku lwisana ni ku tirha ka moya wa Xikwembu, swo tanihi swidyoho leswikulu swa Yudas Iskariyota ni vatsari vo tala ni Vafarisi.—Matewu 12:24, 31, 32; 23:13, 33; Yohane 17:12.
Ku Namarhela Vululami Bya Yehovha
Ku sukela loko masalela ya Israyele wa moya ma kondleteriwile hi tintswalo ta Yehovha hi 1919, va ye va tlakuseriwa ehenhla swinene eka misava leyi va rhendzeleke. Leswi a a swi endliwanga hikwalaho ka vunene bya vona kambe hikwalaho ka leswi hi ku tiyimisela va titsongahatelaka milawu ni mimpimanyeto ya Yehovha. Tanihi vuyelo, timiliyoni ta “tinyimpfu tin’wana” ta Kreste ti tisiwe eku hlanganyeleni na Israyele wa moya tanihi vanakulobye lava tshembekaka. (Yohane 10:16) Vanhu lava va tisa ku dzuneka ni ku xiximeka eka Yehovha emisaveni leyi nga ekule ni mimpimanyeto ya Xikwembu yo lulama. Swi hi laha magazini wa le Afrika Dzonga lowu nge Personality wu tshameke wu hlamusela ha kona: “Timbhoni ta Yehovha ti vonaka ti famba emahlweni hi timfanelo letinene naswona a ti katseki eka leswo biha.”
Leswaku ku hlayisiwa xiyimo lexi lexi tlakukeke emisaveni leyi nga chaviki Xikwembu, xirho xin’wana ni xin’wana xa vandlha ra Vukreste xi fanele xi hanya vutomi lebyi baseke, lebyi lulameke emahlweni ka Yehovha. EBibeleni, nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni yi fanisiwa ni swilo leswi baseke. Yi voniwa ku fana ni wansati wo saseka la ambaleke dyambu ni n’weti wu ri ehansi ka minkondzo ya yena. (Nhlavutelo 12:1) Yerusalema Lontshwa u hlamuseriwa tanihi muti wo hlawuleka, wo saseka. (Nhlavutelo 21:2) Swirho swo tshembeka swa mutekiwa wa Kreste swi nyikiwa “ntsembyani wa risima, wo vangama ni wa nkoka.” (Nhlavutelo 19:8) Lava va ntshungu lowukulu va voniwa va “ambele tinguvu to leha leto basa.” (Nhlavutelo 7:9) Vanhu lava rhandzaka ku lulama va tisiwa enhlengeletanweni leyi baseke. Ku hambana ni sweswo, nhlengeletano ya Sathana yi thyakile. Fambiselo ra yena ra vukhongeri ri fanisiwa ni muoswi, naswona lava nga ehandle ka muti wo hlawuleka va hlamuseriwa tanihi lava thyakeke, lava nga tengangiki.—Nhlavutelo 17:1; 22:15.
Vutomi lebyi nga heriki byi tshembisiwa lavo lulama. Ntshungu wa vanhu lava namarhelaka vululami bya Yehovha wu langutele ku pona makumu ya mafambiselo lawa yo biha ya swilo. Xikwembu xa tshembisa eka Swivuriso 1:33: “L’a nḍi yingisaka o ta tiakela hi ku rula, a nga tšhav̌i khombo.”
Kunene wu ta va ntsako lowukulu loko Solomoni Lonkulu, Kreste Yesu, a fuma misava leyintshwa hi ku lulama, ni ku chava Yehovha! (2 Petro 3:13) Ku ta fana ni ku vonakala ka mixo loko dyambu ri tlhava, mixo lowu nga hava mapapa. Vaaki hinkwavo va ta tshama hi ku rhula, un’wana ni un’wana u ta tshama ehansi ka ndzhuti wa vhinya ni le ka murhi wa nkuwa, hi ndlela yo fanekisela. Vanhu lava lulameke va ta sasekisa misava ni ku tshama endhawini leyinene evuakweni leswaku ku dzunisiwa Yehovha, Xikwembu xa hina hi laha ku nga heriki.—Mikiya 4:3, 4; nakambe vona Esaya 65:17-19, 25.
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 26]
Garo Nalbandian