“Anakanyani Masiku Lama Hundzeke”—Ha Yini?

“ANAKANYANI masiku lama hundzeke.” Xitsundzuxo lexi vuriweke hi muapostola Pawulo, lexi tsariweke kwalomu ka lembe ra 61 C.E., a xi kongomisiwe eka Vakreste va Vaheveru eYudiya. (Vaheveru 10:32) I yini lexi n’wi susumeteleke ku vula marito lawa? Ha yini ku vile ni xilaveko xo nghasi eka vagandzeri volavo va Yehovha va lembe-xidzana ro sungula leswaku va nga rivali leswi hundzeke? Xana hi nga vuyeriwa hi ku yingisa xitsundzuxo lexi fanaka namuntlha?

Hi malembe-xidzana, vatsari va Bibele hi ku phindha-phindha va tsundzuxile ehenhleni ka ku honisa kumbe ku nga khathali hi swilo swa nkarhi lowu hundzeke. Swiendlakalo ni minkarhi ya khale swi fanele swi tsundzukiwa ni ku xiyisisiwa. Yehovha u te: “Ṭunḍukani ŝilo le’ŝi humeleleke khale; hikuv̌a hi mina Šikwembu, a ku na šiṅwana; nḍi Šikwembu, kutani a ku na loyi a fanaka na mina.” (Esaya 46:9) A hi kambisiseni swivangelo swinharhu leswikulu swa ku va hi yingisa xitsundzuxo lexi.

Nsusumeto Ni Xikhutazo

Xo sungula, swi nga va xihlovo lexikulu xa nsusumeto ni xikhutazo. Loko Pawulo a tsale papila rakwe leri yaka evandlheni ra Vaheveru, a a tsalela Vakreste-kulobye lava siku na siku a va ringiwa eripfumelweni hikwalaho ka nkaneto wa Vayuda. Hi ku xiya xilaveko xa vona xo aka ku tiyisela ka vona, Pawulo u te: “Anakanyani masiku lama hundzeke lawa, kungateloko mi voningiwile, mi nga tiyisela eku lweni lokukulu ni le ku vavisekeni.” (Vaheveru 10:32) Ku tsundzuka ka vona swiendlo swa nkarhi lowu hundzeke swa vutshembeki lebyi tiyeke enyimpini ya moya a swi ta va nyika xivindzi lexi lavekaka leswaku va fika emakumu ka mphikizano. Hi mukhuva lowu fanaka, muprofeta Esaya u tsarile: “Anakanyani ŝilo leŝi, kutani mi v̌a v̌av̌anuna!” (Esaya 46:8) Yesu Kreste a a ri na langutelo lerinene leri fanaka emianakanyweni loko a byele vandlha ra le Efesa a ku: “Hikokwalaho ke, anakanya laha u nga suka u ri kona loko u wa [rirhandzu leri a wu ri na rona eku sunguleni], kutani hundzuka u vuyela emintirhweni leyi a wu yi endla eku sunguleni.”—Nhlavutelo 2:4, 5.

Xikhongotelo lexi nge “anakanya masiku ya khale; ṭunḍukani malembe ya tinšaka le’ti hunḍeke” i marito lama vuriweke ko tala etinkulumeni leti nyikeriweke hi Muxe eka Vaisrayele, loko a khutaza tiko leswaku ri tshembeka eka Yehovha handle ko chava. (Deteronoma 32:7) Xiya marito yakwe, lama rhekhodiweke eka Deteronoma 7:18: “U nga ṭhuki u v̌a tšhav̌a [Vakanana]! Ṭunḍuka ŝinene leŝi Yehova, Šikwembu ša wena, a ŝi endleleke Faro na Egipta hikwawo.” Ku tsundzuka mintirho ya Yehovha yo ponisa vanhu vakwe a ku ri nsusumeto wa ku hambeta ka vona va namarhela milawu ya Xikwembu hi ku tshembeka.—Deteronoma 5:15; 15:15.

Lexi vavisaka, Vaisrayele a va tshamela ku wela exidyohweni xa ku rivala. Xana vuyelo byi ve byihi? “A v̌a ṭhikanga ku ringa Šikwembu, ni ku pfuša Mukwetsimi wa Israel. A v̌a ha ṭhamanga v̌a anakanya v̌oko ra šona, ni loko ri ri siku leri ši v̌a nṭhunšeke e ka nala ha rona.” (Pisalema 78:41, 42) Eku heteleleni, ku rivala ka vona swileriso swa Yehovha swi va vangele ku fularheriwa hi yena.—Matewu 21:42, 43.

Xikombiso lexinene xi vekiwe hi mupisalema loyi a tsaleke: “Nḍi ta ṭunḍuša mitiro ya Yehova, kunene [ndzi] anakanya mahlori ya wena ya khale. Nḍi ta v̌ula mitiro ya wena hikwayo, nḍi ta anakanya mitiro ya wena le’yikulu.” (Pisalema 77:11, 12) Ku anakanyisisa hi ntirho wo tshembeka wa nkarhi lowu hundzeke ni swiendlo swa Yehovha swa rirhandzu swi ta hi nyika nsusumeto lowu faneleke, xikhutazo ni ku tlangela. Nakambe, ‘ku anakanya masiku lama hundzeke’ swi nga hi pfuna leswaku hi susa ku karhala ni ku hi susumetela ku endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka ni ku tiyisela hi ku tshembeka.

Ku Dyondza Hi Swihoxo Leswi Hundzeke

Xa vumbirhi, loko hi nga rivali swi ta hi pfuna leswaku hi dyondza eka swihoxo leswi hundzeke ni vuyelo bya swona. Loko a tsundzuka leswi, Muxe u laye Vaisrayele a ku: “Ṭunḍuka, u nga riv̌ali hi laha u nga karihisa Yehova ŝonghasi e mananga; e ku sungula siku u humeke tikweni ra Egipta, ku yisa e ku fikeni ka ṅwina kwalaho, mi pfukile Yehova.” (Deteronoma 9:7) Vuyelo bya ku nga yingisi ka Vaisrayele, hilaha Muxe a kombiseke hakona, a ku ri leswi ‘Yehovha Xikwembu xa vona a va fambiseke emananga ku ringana malembe ya mune wa makume.’ Hikwalaho ka yini va khutaziwe ku tsundzuka mhaka leyi? Leswi a swi endleriwa ku va tsongahata ni ku endla leswaku va hundzula tindlela ta vona ta vuxandzuki leswaku va ta “hlayisa milawu ya Yehova, Šikwembu ša [vona], hi ku famba e tindleleni ta yena, ni ku ṅwi tšhav̌a.” (Deteronoma 8:2-6) A va fanele va dyondza hi mongo wa leswaku va nga ha engeti va endla swihoxo swa vona swa nkarhi lowu hundzeke.

Mutsari un’wana u te: “Munhu la xalamukeke wa pfuneka eka ntokoto wa yena n’wini, kasi lowo tlhariha wa pfuneka eka ntokoto wa van’wana.” Loko Muxe a pfune vanhu va Israyele leswaku va anakanyisisa hi swihoxo swa vona swa nkarhi lowu hundzeke, muapostola Pawulo u tsundzuxe van’wana—vandlha ra le Korinto ra lembe-xidzana ro sungula, kun’we na hina—leswaku hi kuma dyondzo eka rhekhodo leyi fanaka ya matimu. U tsarile: “Swilo leswi swi va humelerile [Vaisrayele] ku endla xitsundzuxo; naswona swi tsariwile leswaku na hina hi tsundzuxiwa ha swona, hina lava hi nga emasikwini ya ku hetelela ka minkarhi.” (1 Vakorinto 10:11, xiitaliki i xerhu.) Yesu Kreste a a anakanya hi xiendlakalo xin’wana xa khale xa le Bibeleni ni xilaveko xo dyondza eka xona loko a te: “Tsundzukani ta nsati wa Lota.” (Luka 17:32; Genesa 19:1-26) Samuel Taylor Coleridge mutlhokovetseri tlhelo mutivi wa filosofi wa Munghezi u tsarile: “Loko vanhu a va dyondza eka matimu, mawaku tidyondzo leti a hi ta ti kuma!”

Xichavo Ni Ku Nkhensa

Xa vunharhu, ku tsundzuka swi nga hi endla hi va ni timfanelo leti tsakisaka Xikwembu ku nga xichavo ni ku nkhensa. Tanihi leswi hi tiphinaka hi swilo swo tala swa paradeyisi ya hina ya moya ya misava hinkwayo, hi nga tshuki hi rivala leswaku swi titshege hi swiaki swo karhi. Leswi swi katsa vutshembeki lebyi tiyeke, rirhandzu, ku tikarhata, vurhena loko hi langutane ni maxangu, ku tiyisela, ku lehisa mbilu ni ripfumelo—timfanelo leti kombisiweke hi vamakwerhu va hina va Vakreste va xinuna ni va xisati lava makume ya malembe lama hundzeke va sunguleke ntirho ematikweni yo hambana-hambana. Loko yi gimeta xiviko xa matimu ya manguva lawa ya vanhu va Xikwembu eMexico, 1995 Yearbook of Jehovah’s Witnesses yi te: “Eka vanhu lava ha ku sungulaka ku hlanganyela ni Timbhoni ta Yehovha, miringo leyi lava hoxeke xandla eku sunguleni ka ntirho eMexico va hlangavetaneke na yona yi nga va xihlamariso. Va tolovele paradeyisi ya moya leyi nga ni ndzalo ya swakudya swa moya, laha ku nga ni magidi-gidi ya vanhu lava chavaka Xikwembu, naswona laha ntirho wa Xikwembu wu endliwaka hi mukhuva lowu hlelekeke.”

Vamabula-ndlela volavo vo rhanga hakanyingi a va tirha va ri voxe kumbe va ri mintlawa leyitsongo leyi ngo va yoxe. Va ve ni xivundza, ku pfumala ni miringo yin’wana yo vava ya vutshembeki bya vona loko va ri karhi va twarisa rungula ra Mfumo hi ku tiyisela. Hambileswi vunyingi bya malandza lawa ya minkarhi yo sungula ma feke, vona ndlela leyi swi kufumetaka mbilu ha yona ku tiva leswaku Yehovha wa ku tsundzuka ku tirha ka wona hi ku tshembeka! Muapostola Pawulo u swi tiyisekisile leswi, loko a tsale a ku: “Xikwembu a xi na mona, xi nga ka xi nga rivali ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombeke hi vito ra xona.” (Vaheveru 6:10) Loko Yehovha a va tsundzuka hi ntsako, xana hina a hi fanelanga hi endla tano hi moya wa ku nkhensa?

Lava va ha ku sungulaka ku dyondza ntiyiso va nga kuma matimu lawa hi ku tirhisa buku leyi nge Timbhoni Ta Yehovha I Vahuweleri Va Mfumo Wa Xikwembu.a Ku tlula kwalaho, loko hi ri ni lunghelo ro va endyangwini kumbe evandlheni ra Vukreste leri nga ni swirho swa xinuna ni swa xisati leswi ku nga khale swi ri karhi swi hlanganyela, ha khutaziwa hi ku ya hi Deteronoma 32:7 leswaku hi ‘anakanya masiku ya khale; hi tsundzuka malembe ya tinxaka leti hundzeke, hi vutisa vatata wa hina, va ta hi dyondzisa, ni vakulukumba va hina, va ta hi byela.’

Ina, loko hi tsundzuka mintirho ya nkarhi lowu hundzeke ya ku chava Xikwembu swi nga hi khutaza leswaku hi hambeta hi tiyisela entirhweni wa Vukreste hi tsakile. Nakambe, matimu ma ni tidyondzo leti hi ti lavaka. Naswona ku anakanyisisa hi paradeyisi ya moya leyi Xikwembu xi hi katekiseke ha yona swi hi endla hi va ni xichavo ni ku nkhensa. Kunene, “anakanyani masiku lama hundzeke.”

[Nhlamuselo ya le hansi]