‘Xilo Xin’wana Ni Xin’wana Xi Ni Nkarhi Wa Xona’

“Šilo šiṅwana ni šiṅwana ši ni nkari wa šona, kutani nkari wu kona wa hikwaŝo le’ŝi endliwaka e hansi ka tilo.”—EKLESIASTA 3:1.

1. Vanhu lava nga hetisekangiki va ni xiphiqo xihi, naswona leswi swi va vangele ku endla yini minkarhi yin’wana?

HAKANYINGI vanhu va ri, “Loko a ndzi lo hatlisa ndzi swi endla.” Kumbexana va tisola va ku, “Loko a ndzi lo yimanyana.” Sweswo swi kombisa xiphiqo lexi vanhu lava nga hetisekangiki va nga na xona xa ku tiva nkarhi lowunene wo endla swilo swo karhi. Xiphiqo lexi xi onhe vuxaka bya vanhu. Xi va heta matimba. Nakambe, khombo ra kona, xi tsanise ripfumelo leri van’wana va nga na rona eka Yehovha ni le ka nhlengeletano ya yena.

2, 3. (a) Ha yini ku ri vutlhari ku amukela xiyimiso xa nkarhi lexi hleriweke hi Yehovha? (b) Hi rihi langutelo lerinene leri hi faneleke hi va na rona malunghana ni ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele?

² Tanihi leswi Yehovha a nga ni vutlhari ni ku twisisa loku vanhu va nga riki na kona, loko a swi rhandza u kota ku byi tiva ka ha ri emahlweni vuyelo bya xiendlo xin’wana ni xin’wana. U kota ku tiva “ka ha ri ku sunguleni le’ŝi nga ta humelela e ku heleni.” (Esaya 46:10) Hikwalaho, u kota ku hlawula nkarhi lowu faneleke wo endla lexi a lavaka ku xi endla. Xisweswo, ematshan’weni yo tshemba mavonelo ya hina lama nga hetisekangiki malunghana ni nkarhi, hi ta va hi endla kahle loko hi amukela xiyimiso xa nkarhi lexi hleriweke hi Yehovha!

³ Hi xikombiso, Vakreste lava vupfeke va wu rindzela hi ku tshembeka nkarhi lowu Yehovha a wu vekeke wa ku hetiseka ka vuprofeta byo karhi bya Bibele. Va hambeta va endla ntirho wa yena, hi hala tlhelo va wu tsundzuka swinene nsinya wa nawu wa Swirilo 3:26, lowu nge: “Ŝi lulamile ka munhu ku langutela hi ku rula e ku ponisiwa [hi] Yehova.” (Ringanisa Habakuku 3:16.) Hi nkarhi lowu fanaka, a va kanakani leswaku ku avanyisa loku Yehovha a ku tiviseke ‘ku ta fika hakunene, hambiloko ku hlwela. A ku nge teki nkarhi.’—Habakuku 2:3.

4. Amosi 3:7 na Matewu 24:45 ti fanele ti hi pfuna njhani leswaku hi rindzela Yehovha hi nga heli mbilu?

⁴ Hi hala tlhelo, loko hi nga ti twisisi kahle tindzimana tin’wana ta Bibele kumbe tinhlamuselo leti kumekaka etibukwini ta Watch Tower, xana swi fanerile leswaku hi hela mbilu? Ku rindzela nkarhi lowu vekiweke hi Yehovha wa ku hlavutela timhaka to karhi i vutlhari. “Hikuv̌a Hosi, Yehova, a nga endli ntšhumu a nga si kombisa makungu ya yena e ka malanḍa ya yena v̌a nga v̌aprofeta.” (Amosi 3:7) I xitshembiso lexinene hakunene! Kambe hi fanele hi lemuka leswaku Yehovha u paluxa timhaka ta yena ta xihundla hi nkarhi lowu yena a vonaka wu fanerile. Hikwalaho, Xikwembu xi nyike “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” vutihlamuleri bya ku phamela vanhu va xona “swakudya swa vona [swa moya] hi nkarhi lowu faneleke.” (Matewu 24:45) Xisweswo, a hi na xivangelo xa ku vilela kumbe ku karhateka ku tlula mpimo, hikwalaho ka leswi timhaka tin’wana ti nga hlamuseriwiki hi vuxokoxoko. Ku ri na sweswo, hi nga tiyiseka leswaku loko hi rindzela Yehovha hi ku lehisa mbilu, u ta hi nyika leswi lavekaka “hi nkarhi lowu faneleke,” hi ku tirhisa hlonga ro tshembeka.

5. Ku kambisisa Eklesiasta 3:1-8 swi ta hi pfuna yini?

⁵ Hosi Solomoni wo tlhariha u vulavule hi swilo swa 28, laha xin’wana ni xin’wana xa swona xi nga “ni nkari wa šona.” (Eklesiasta 3:1-8) Ku twisisa nhlamuselo ya leswi Solomoni a swi vuleke swi ta hi pfuna ku kumisisa nkarhi lowu faneleke ni lowu hoxeke wa swiendlo swin’wana, hi ku ya hi Xikwembu. (Vaheveru 5:14) Kutani sweswo swi ta hi pfuna ku twananisa vutomi bya hina ni swiyimo swo karhi.

‘Nkarhi Wa Ku Rila Ni Nkarhi Wa Ku Hleka’

6, 7. (a) I yini lexi namuntlha xi ‘ririsaka’ vanhu lava karhatekeke? (b) Misava yi ringetisa ku yini ku langutana ni xiyimo xo nonon’hwa lexi yi tikumaka yi ri eka xona?

⁶ Hambileswi ku nga ni ‘nkarhi wa ku rila ni wa ku hleka,’ xana i mani loyi a rhandzaka ku rila ku ri ni ku hleka? (Eklesiasta 3:4) Lexi vavisaka, hi hanya emisaveni leyi hi vangelaka ngopfu ku rila. Mahungu lama tshovaka timbilu hi wona ma kumekaka hi xitalo eka swihaxa-mahungu. Swi hi tsema nhlana loko hi twa ta vana lava baleseleke swichudeni-kulobye exikolweni, ta vatswari lava endlaka vana va vona nsele, ta matherorisi lama dlayeke kumbe ku lamata vanhu lava nga riki na nandzu, ni leswi vuriwaka timhangu ta ntumbuluko leti dlayeke vanhu ni ku onha nhundzu. Vana lava sikaka, lava mahlo ya vona ma ngheneke endzeni, ni vanhu lava bohekeke ku baleka emakaya ya vona, hinkwavo va endla leswaku hi gomulana emahlweni ka thelevhixini hi lava ku va vona. Marito lawa khale a ma nga tolovelekanga, yo tanihi ku yayarhela rixaka, AIDS (SIDA), matlhari yo hangalasa switsongwatsongwana na El Niño (Maxelo yo Biha) sweswi ma hi dyisa mbitsi hi xeva hi nhlomulo—rin’wana ni rin’wana ri hi khumba hi ndlela ya rona.

⁷ A swi kanakanisi leswaku misava ya namuntlha yi tele maxangu ni nhlomulo. Hambiswiritano, vuhungasi byi vonaka byi tsongahata xiyimo lexi xo tika, tanihi leswi byi katsaka swilo swo huma endleleni, swa nhlambha, minkarhi yin’wana byi katsa ni swilo swa manyala ni madzolonga, leswi endliwaka hi xikongomelo xo hi kanganyisa leswaku hi honisa maxangu lawa van’wana va ma vonaka. Kambe moya wa ku nga khathali wa ku vungunya hi swilo swa vuhunguki kumbe ku lava ku titsakisa hi swilo leswi nga vuliki nchumu leswi kombisiwaka hi vuhungasi byo tano, a wu fani ni ntsako wa ntiyiso. Ntsako lowu nga mbhandzu wa moya wa Xikwembu i nchumu lowu misava ya Sathana yi nga kotiki ku wu tisa.—Vagalatiya 5:22, 23; Vaefesa 5:3, 4.

8. Xana Vakreste namuntlha va fanele va rhangisa ku rila kumbe ku hleka? Hlamusela.

⁸ Loko hi xiyisisa xiyimo xa misava lexi terisaka vusiwana, hi nga swi vona leswaku lowu a hi nkarhi wa ku tshama hi ri eku hlekeni. A hi nkarhi wa ku hanyela ku tihungasa ni ku titsakisa ntsena, kumbe wa ku rhangisa “ku titsakisa” ku ri ni ku rhangisa timhaka ta moya. (Ringanisa Eklesiasta 7:2-4.) Muapostola Pawulo u te: “Lava tirhisaka misava leyi” va fanele va “[endla] onge a va yi tirhisi hi xitalo.” Ha yini ke? Hikuva “xiyimo xa misava leyi xa hundzuka.” (1 Vakorinto 7:31) Vakreste va ntiyiso va heta siku rin’wana ni rin’wana va ri karhi va wu tsundzuka swinene nkoka wa minkarhi leyi hi hanyaka eka yona.—Vafilipiya 4:8.

Hambileswi Hi Rilaka, Hi Tsakile Hakunene!

9. I xiyimo xihi lexi nga tsakisiki lexi a xi ri kona emahlweni ka Ndhambi, naswona sweswo swi vula yini eka hina namuntlha?

⁹ Vanhu lava hanyeke enkarhini wa Ndhambi ya misava hinkwayo a va nga khathali hi vutomi. A va tihanyela vutomi bya siku na siku va nga ri na mhaka ni “ku biha ka v̌anhu [loku a] ku kurile misav̌eni,” va nga khathali loko va vona ‘misava yi tala hi madzolonga.’ (Genesa 6:5, 11) Yesu u vulavule hi xiyimo xexo lexi twisaka ku vava, naswona u vule ka ha ri emahlweni leswaku vanhu a va ta va ni langutelo leri fanaka enkarhini wa hina. U tsundzuxile a ku: “Kukota leswi a va ri xiswona emasikwini wolawo ya le mahlweni ka ndhambi, va dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa, ku fikela siku leri Nowa a ngheneke ha rona engalaveni; nileswi va nga lemukangiki nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo, swi ta va tano ni hi vukona bya N’wana wa munhu.”—Matewu 24:38, 39.

10. Vaisrayele lava a va hanya enkarhini wa Hagayi va swi kombise njhani leswaku a va nga wu xiximi nkarhi lowu vekiweke hi Yehovha?

¹⁰ Malembe ya kwalomu ka 1 850 endzhaku ka Ndhambi, enkarhini wa Hagayi, Vaisrayele vo tala va kombise mboyamelo lowu fanaka wa ku nga khathali hi swilo swa moya. Leswi a va khomekile hi ku hlongorisa swilo swa vona vini, va tsandzeke ku twisisa leswaku nkarhi lowu a va hanya eka wona a wu ri wa ku rhangisa swilo leswi rhandziwaka hi Yehovha. Ha hlaya: “V̌anhu lav̌a v̌a ri: Nkari a wu si fika; a hi wona nkari lowu yindlu ya Yehova yi nga akiwaka ha wona! . . . Kutani rito ra Yehova ri ta hi muprofeta Hagai, ri ku: Šana e ka ṅwina [i] nkari wo aka tindlu ta ṅwina le’ti sasekisiweke hi mapulango, kasi yindlu leyi i rumbi? Kutani ŝeŝi, ku v̌ula Yehova wa mav̌andla: Langutisisani tindlela ta ṅwina e timbilwini ta ṅwina.”—Hagayi 1:1-5.

11. Hi swihi swivutiso leswi swi faneleke leswaku hi tivutisa swona?

¹¹ Tanihi Timbhoni ta Yehovha namuntlha, leti nga ni vutihlamuleri ni malunghelo emahlweni ka Yehovha, ku fana ni Vaisrayele va le nkarhini wa Hagayi, na hina hi ta va hi endla kahle loko hi veka timbilu ta hina etindleleni ta hina, hi endla tano hi ku tshembeka swinene. Xana ha “rila” hikwalaho ka swiyimo swa misava ni ndzhukano lowu swi wu tisaka evitweni ra Xikwembu? Xana swi hi twisa ku vava loko vanhu va kaneta leswaku Xikwembu xi kona, kumbe va bakanya misinya ya milawu ya xona leyi lulameke? Xana hi angula ku fana ni vanhu lava funghiweke, lava voniweke hi Ezekiyele exivonweni, malembe ya 2 500 lama hundzeke? Malunghana na vona, ha hlaya: “[Yehovha a byela wanuna loyi a khomeke rimhondzo ra matsalana ro chela inki] a ku ka yena: Ṭemakanya e šikari ka muti, e šikari ka Yerusalem, u funga e mombyeni e v̌anhu la’v̌a hlunameke, la’v̌a rilaka hikwalaho ka manyala hikwawo la’ma endliwaka e šikari ka v̌ona.”—Ezekiyele 9:4.

12. Ezekiyele 9:5, 6 yi tirha njhani eka vanhu va namuntlha?

¹² Ndlela leyi mhaka leyi yi tirhaka ha yona eka hina namuntlha yi va erivaleni loko hi hlaya leswi byeriweke vavanuna va tsevu lava tameleke matlhari ya ndzoviso: “Ṭemakanyani šikari ka muti e nḍaku ka yena, mi tlhav̌a, mi nga ṭeṭeleri v̌anhu, mi nga v̌a tweli v̌usiwana. Dlayani, hetisani ŝidyuhati, ni madžaha, ni v̌anhwana, ni ŝihlangi, ni v̌av̌asati; kambe mi nga khumbi mani na mani l’a fungiweke. Mi sungula hi v̌ukwetsimelo bya mina.” (Ezekiyele 9:5, 6) Ku pona ka hina eka nhlomulo wolowo lowukulu lowu tshinelaka hi ku hatlisa swi titshege hi ku xiya ka hina leswaku namuntlha ngopfu-ngopfu i nkarhi wa ku rila.

13, 14. (a) I vanhu va muxaka muni lava Yesu a va vuleke lava tsakeke? (b) Hlamusela leswaku ha yini u anakanya leswaku nhlamuselo leyi yi ti fanela kahle Timbhoni ta Yehovha.

¹³ Kunene, ku va malandza ya Yehovha ma “rila” hikwalaho ka xiyimo lexi nga tsakisiki xa misava a swi ma siveli ku tsaka. A swi tano nikatsongo! Kahle-kahle i vanhu lava tsakeke swinene emisaveni. Yesu u hlamusele mpimanyeto wa ntsako loko a ku: “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya, . . . lava kololaka, . . . lava nga ni moya wo rhula, . . . lava nga ni ndlala ni torha ra leswo lulama, . . . lava nga ni tintswalo, . . . lavo tenga embilwini, . . . lava kondletelaka ku rhula, . . . lava xanisiweke hikwalaho ka ku lulama.” (Matewu 5:3-10) Ku ni vumbhoni byo tala lebyi kombaka leswaku nhlamuselo leyi yi fanela Timbhoni ta Yehovha, ku tlula nhlangano wihi ni wihi wun’wana wa vukhongeri.

¹⁴ Ngopfu-ngopfu ku sukela loko ku kondleteriwe vugandzeri bya ntiyiso hi 1919, vanhu va Yehovha lava tsakeke va ve ni xivangelo xa “ku hleka.” Hi tlhelo ra moya, va ve ni ntsako lowukulu lowu fanaka ni wa lava vuyeke hi le Babilona eka lembe-xidzana ra vutsevu B.C.E.: “Loko Yehova a v̌uyisa v̌akhomiwa v̌a Sion, a hi fana ni la’v̌a loraka. Milomu ya hina a yi nga ṭhiki ku hleka hi ku ṭaka, ririmi ra hina a ri ba mikulungwana. . . . Yehova o hi endlele le’ŝikulu; hi ṭakile ngopfu hikwalaho!” (Pisalema 126:1-3) Kambe, niloko Timbhoni ta Yehovha ti ri eku hlekeni hi tlhelo ra moya, hi vutlhari ti tshama ti ri karhi ti tsundzuka leswi minkarhi yi vulaka swona. Loko ku fika misava leyintshwa naswona vaaki va yona va “khomelela swinene evuton’wini bya xiviri,” kutani ku ta fika nkarhi lowu ku rila ku nga ta siviwa hi ku hleka hilaha ku nga riki na makumu.—1 Timotiya 6:19; Nhlavutelo 21:3, 4.

“Nkarhi Wa Ku Angarha Ni Nkarhi Wa Ku Tshika Ku Angarha”

15. Ha yini Vakreste va hlawula vanghana va vona hi vukheta?

¹⁵ Vakreste va hlawula vanghana va vona hi vukheta. Va tsundzuka xitsundzuxo xa Pawulo lexi nge: “Mi nga xisiwi. Vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka.” (1 Vakorinto 15:33) Naswona Hosi Solomoni wo tlhariha u te: “L’a fambaka ni tintlhari o ta tlhariha, kambe l’a tolov̌elaka ŝihunguki o ta onhaka.”—Swivuriso 13:20.

16, 17. Timbhoni ta Yehovha ti byi languta njhani vunghana, ku rhandzana ni vukati, naswona hikwalaho ka yini?

¹⁶ Malandza ya Yehovha ma hlawula vanhu lava rhandzaka Yehovha ni ku lulama kakwe leswaku va va vanghana va vona. Hambileswi ma tlangelaka ni ku tsakela xinakulobye xa vanghana va wona, hi vutlhari ma papalata langutelo leri hoxeke ra ku rhandzana leri tolovelekeke ematikweni man’wana namuntlha. Ematshan’weni yo teka ku rhandzana tanihi nchumu wa matlangwana, ma ku teka ku ri goza ra nkoka leri yisaka evukatini, leri munhu a faneleke a ri teka loko a kurile emirini, emianakanyweni ni le moyeni—naswona a pfumeleriwa hi Matsalwa—leswaku a nghenela vuxaka byo tano bya nkarhi hinkwawo.—1 Vakorinto 7:36.

¹⁷ Van’wana va nga anakanya leswaku swi hundzeriwe hi nkarhi ku va ni langutelo ro tano mayelana ni ku rhandzana ni vukati. Kambe Timbhoni ta Yehovha a ti pfumeli ku kuceteriwa hi van’wana loko swi ta eku hlawuleni ka vanghana kumbe eku endleni ka swiboho swa ku rhandzana ni vukati. Ta swi tiva leswaku “vutlhari byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi mintirho ya byona.” (Matewu 11:19) Yehovha hi yena la tivaka swilo kahle, kutani a ti xi honisi xitsundzuxo xa yena xa ku teka “eHosini ntsena.” (1 Vakorinto 7:39; 2 Vakorinto 6:14) Ti papalata ku tsutsumela ku nghenela vukati hi langutelo leri hoxeke ra leswaku loko vukati byi nga fambi kahle, a swi bihanga ku byi herisa kumbe ku hambana. Ti teka nkarhi ti lava munghana wa vukati la fanelekaka, hi ku xiya leswaku loko ti kala ti endla xiboho xa vukati, ku tirha nawu wa Yehovha lowu nge: “Kutani a va ha ri vambirhi, kambe i nyama yin’we. Hikokwalaho, leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.”—Matewu 19:6; Marka 10:9.

18. I yini lexi nga vaka masungulo ya vukati lebyi tsakeke?

¹⁸ Vukati i xiboho xa vutomi hinkwabyo lexi faneleke xi kunguhatiwa kahle. A swi kanakanisi leswaku wanuna u ta tivutisa, ‘Xana wansati loyi wa ndzi fanela hakunene?’ Kambe u fanele a tivutisa ni xivutiso lexi nge, ‘Xana mina ndza n’wi fanela hakunene? Xana ndzi Mukreste la vupfeke lerova ndzi nga swi kota ku khathalela swilaveko swakwe swa moya?’ Mpatswa lowu lavaka ku tekana wu ni vutihlamuleri bya ku va vanhu lava tiyeke emoyeni emahlweni ka Yehovha, lava nga kotaka ku sungula xiboho xa vukati lexi tiyeke lexi yena a xi amukelaka. Magidi ya Vakreste lava tekaneke ya pfumela leswaku vutirheli bya nkarhi hinkwawo i masungulo lamanene ya vukati lebyi tsakeke, tanihi leswi vutirheli byi kandziyisaka mhaka ya ku nyika ku ri ni ku nyikiwa.

19. Ha yini Vakreste van’wana va tshama va nga ngheneli vukati?

¹⁹ Vakreste van’wana va “tshika ku angarha” hi ku hlawula ku ka va nga ngheneli vukati hikwalaho ka mahungu lamanene. (Eklesiasta 3:5, NW) Van’wana va hlwela ku nghenela vukati, ku fikela loko va titwa leswaku va faneleka hi tlhelo ra moya lerova va nga tsakeriwa hi munghana wa vukati la fanelekaka. Kambe hi fanele ku tlhela hi tsundzuka Vakreste lava navelaka ku nghenela vukati ni ku kuma mimpfuno ya byona, kambe va nga n’wi kumi munghana wa vukati. Lexi hi nga tiyisekaka ha xona hileswaku Yehovha wa tsaka loko va ala ku tlula misinya ya milawu yakwe hambiloko va swi navela ku nghenela vukati. Nakambe hi ta va hi endla kahle loko hi tlangela ku tshembeka ka vona ni ku va khutaza hi ndlela leyi faneleke.

20. Ha yini mimpatswa leyi tekaneke na yona yi “tshika ku angarha” minkarhi yin’wana?

²⁰ Xana ni mimpatswa leyi tekaneke yi fanele yi “tshika ku angarha” minkarhi yin’wana? Swi vonaka swi ri tano etimhakeni tin’wana, hikuva Pawulo u te: “Vamakwerhu, ndzi ri, nkarhi lowu seleke wu komile. Ku sukela sweswi lava va nga ni vasati a va endle onge a va na vona.” (1 Vakorinto 7:29) Hikwalaho, ntsako ni mikateko ya vukati minkarhi yin’wana swi fanele swi rhangeriwa hi vutihlamuleri bya swilo swa moya. Ku va ni langutelo lerinene emhakeni leyi a swi nge onhi vukati kambe swi ta byi tiyisa, hikuva swi tsundzuxa vatekani leswaku minkarhi hinkwayo Yehovha u fanele a va mhingu ya vuxaka bya vona.—Eklesiasta 4:12.

21. Ha yini hi nga fanelanga hi sola mimpatswa leyi tekaneke emhakeni ya ku va ni vana?

²¹ Ku tlula kwalaho, mimpatswa yin’wana leyi tekaneke yi papalata ku va ni vana leswaku swi ta yi olovela swinene ku ya emahlweni ni ntirho wa Xikwembu. Hikwalaho va titsone swo karhi, kutani Yehovha u ta va hakela. Hambileswi Bibele yi khutazaka ku tshama u nga ngheneli vukati hikwalaho ka mahungu lamanene, a yi na nhlamuselo leyi kongomeke ya ku nga vi na vana hi xivangelo xo tano. (Matewu 19:10-12; 1 Vakorinto 7:38; ringanisa Matewu 24:19 na Luka 23:28-30.) Hikwalaho, mimpatswa leyi tekaneke yi fanele yi tiendlela xiboho hi ku ya hi swiyimo ni mavonelo ya yona. Ku nga khathariseki xiboho lexi mimpatswa leyi tekaneke yi xi tekaka, a yi fanelanga yi soriwa.

22. I yini leswi nga swa nkoka leswaku hi swi kumisisa?

²² Ina, “šilo šiṅwana ni šiṅwana ši ni nkari wa šona, kutani nkari wu kona wa hikwaŝo le’ŝi endliwaka e hansi ka tilo.” Nakambe, “nkari wu kona wa nyimpi, wu kona nkari wa ku rula.” (Eklesiasta 3:1, 8) Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela xivangelo xa ku va swi ri swa nkoka ku kumisisa leswaku sweswi i nkarhi wa yini eka swilo leswi swimbirhi.

U Nga Hlamusela Xana?

◻ Ha yini swi ri swa nkoka ku tiva leswaku “šilo šiṅwana ni šiṅwana ši ni nkari wa šona”?

◻ Ha yini namuntlha ngopfu-ngopfu ku ri “nkari wa ku rila”?

◻ Ha yini Vakreste va tsakile hakunene, hambiloko va ri ‘eku rileni’?

◻ Vakreste van’wana va swi kombisa njhani leswaku namuntlha va wu teka wu ri “nkarhi wa ku tshika ku angarha”?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 6, 7]

Hambiloko Vakreste va “rila” hikwalaho ka swiyimo swa misava . . .

. . . kahle-kahle i vanhu lava tsakeke swinene emisaveni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

Vutirheli bya nkarhi hinkwawo i xisekelo lexinene xa vukati lebyi tsakeke