Ringeta Ku Kuma Leswinene Eka Vanhu Hinkwavo
“Oho Xikwembu xanga, ndzi tsundzuke, hi vunene.”—NEHEMIYA 13:31.
1. Yehovha u endlela vanhu hinkwavo leswinene hi ndlela yihi?
LOKO ku hele masiku yo tala maxelo ma nga ri manene, siku ri xaka kahle ku va ni ku hundzuka lokukulu. Vanhu va tsaka. Hilaha ku fanaka, loko ku hele masiku yo tala dyambu ri hisa ni vusokoti, siku ku naka mpfula ku va ni moya lowu phyuphyeke. Yehovha Muvumbi wa hina wa rirhandzu u endle leswaku ku va ni maxelo lawa lamanene emisaveni. Yesu u vulavule hi lunghiselelo leri ra Xikwembu loko a dyondzisa a ku: “Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka; leswaku mi tikombisa mi ri vana va Tata wa n’wina la nge matilweni, tanihi leswi a tsuvukisaka dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona a nisaka mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.” (Matewu 5:43-45) Ina, Yehovha u endlela vanhu hinkwavo leswinene. Malandza yakwe ma fanele ma lwela ku n’wi tekelela hi ku ringeta ku kuma leswinene eka van’wana.
2. (a) Yehovha u endla leswinene exisekelweni xihi? (b) Yehovha u titwa njhani hi ndlela leyi hi angulaka ha yona eka vunene bya yena?
2 Yehovha u endla leswinene exisekelweni xihi? Ku sukela loko Adamu a wele exidyohweni, Yehovha a nga tshikanga ku languta swilo leswinene evanhwini. (Pisalema 130:3, 4) Xikongomelo xakwe i ku endla leswaku vanhu lava yingisaka va tlhela va hanya eParadeyisini. (Vaefesa 1:9, 10) Musa wakwe lowu nga hi faneriki wu endle leswaku hi va ni ntshembo wa ku kutsuriwa exidyohweni ni le xiyin’weni xa ku nga hetiseki, hi ku tirhisa Mbewu leyi tshembisiweke. (Genesa 3:15; Varhoma 5:12, 15) Ku amukela lunghiselelo ra nkutsulo swi ta endla leswaku swi koteka ku tlhelela exiyin’weni xa ku va vanhu lava hetisekeke. Yehovha u languta un’wana ni un’wana wa hina leswaku a kumisisa ndlela leyi hi ti amukelaka ha yona tintswalo takwe. (1 Yohane 3:16) U xiya hinkwaswo leswi hi swi endlaka leswaku hi kombisa ndlela leyi hi byi tlangelaka ha yona vunene byakwe. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Xikwembu a xi pfumali ku lulama lerova xi nga rivala ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra xona.”—Vaheveru 6:10.
3. Hi xihi xivutiso lexi hi faneleke hi xi kambisisa?
3 Kutani, xana hi nga n’wi tekelela njhani Yehovha hi ku ringeta ku kuma leswinene eka van’wana? A hi hlamuleni xivutiso lexi hi ku kambisisa tindhawu ta mune: (1) vutirheli bya Vukreste, (2) ndyangu, (3) vandlha ni (4) vuxaka lebyi hi nga na byona ni van’wana.
Eku Chumayeleni Ni Le Ku Endleni Ka Vadyondzisiwa
4. Ha yini ku hlanganyela evutirhelini bya Vukreste ku ri xiendlo xo kombisa ku ringeta ku kuma leswinene eka vanhu van’wana?
4 Loko Yesu a hlamula swivutiso swa vadyondzisiwa vakwe malunghana ni nhlamuselo ya xifaniso xa koroni ni mfava, u te: “Nsimu i misava.” Tanihi vadyondzisiwa va Kreste va manguva lawa, hi xiya ntiyiso lowu loko hi ri evutirhelini bya hina. (Matewu 13:36-38; 28:19, 20) Vutirheli bya hina bya nsimu byi katsa ku tivisa van’wana hi ta ripfumelo ra hina. Ku chumayela ka Timbhoni ta Yehovha hi yindlu ni yindlu ni le switarateni swi kombisa leswaku ti hitekela ku lava hinkwavo lava faneriwaka hi rungula ra Mfumo. Phela, Yesu u te: “Emutini kumbe eximutanini xin’wana ni xin’wana lexi mi nga ta nghena eka xona, lavisisani loyi swi n’wi fanelaka.”—Matewu 10:11; Mintirho 17:17; 20:20.
5, 6. Ha yini hi hambeta hi endzela vanhu emakaya ya vona?
5 Loko hi endzela vanhu va nga swi langutelanga, hi vona ndlela leyi va angulaka ha yona eka rungula ra hina. Minkarhi yin’wana hi kuma leswaku xirho xin’wana endyangwini xi ta hi yingisa, kasi van’wana endyangwini wolowo, va ta ku, “A hi tsakeli,” kutani hi tlhela. Hakunene swi hi twisa ku vava loko nkaneto kumbe ku nga tsakeli ka munhu un’we ku khumba ndlela leyi munhu un’wana a nga angulaka ha yona! Kambe, xana hi nga endla yini leswaku hi hambeta hi ringeta ku kuma leswinene eka vanhu hinkwavo?
6 Hakanyingi loko hi tlhela hi nghena emutini wolowo loko hi ri ensin’wini hi nga ha kuma nkarhi wo vulavula hi ku kongoma ni munhu loyi a a nga tsakeli eka riendzo ro sungula. Loko hi tsundzuka leswi humeleleke enkarhini wolowo swi nga hi pfuna leswaku hi lunghiselela. Munhu loyi a nga tsakeriki a nga ha tibyela leswaku u ni xivangelo lexi twalaka xa ku sivela la tsakelaka ku yingisela rungula ra Mfumo. Kumbexana sweswo swi nga ha va swi endliwe hileswi a nga byeriwangiki ntiyiso malunghana na hina. Kambe sweswo a swi hi siveli leswaku hi phikelela eku chumayeleni ka mahungu lamanene ya Mfumo emutini wolowo, hi ringeta ku lulamisa mavonelo lama hoxeke, hi vutlhari. Hi lava ku pfuna vanhu hinkwavo leswaku va kuma vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu. Endzhaku ka sweswo kumbexana Yehovha u ta tshineta munhu yoloye eka yena.—Yohane 6:44; 1 Timotiya 2:4.
7. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi va ni langutelo lerinene loko hi endzela vanhu?
7 Mhaka yin’wana leyi Yesu a yi tsundzuxeke vadyondzisiwa va yena hileswaku a va ta kanetiwa hi swirho swa ndyangu. Xana a nga vulanga a ku: “Ndzi tele ku ta vanga ku avana exikarhi ka jaha ni tata wa rona, ni le xikarhi ka n’wana wa nhwanyana ni mana wa yena, ni le xikarhi ka nhlomi ni n’wingi wa yona”? Yesu u ye emahlweni a ku: “Valala va munhu ku ta va vanhu va ndyangu wa yena.” (Matewu 10:35, 36) Kambe swiyimo ni mavonelo ya vanhu swa hundzuka. Vuvabyi bya xitshuketa, ku feriwa hi xaka, timhangu, mavabyi lamakulu, ni swilo swin’wana swa ntsandza-vahlayi hi swona swi endlaka vanhu leswaku va angula hi ndlela leyi va angulaka ha yona loko hi chumayela. Loko hi ri ni vonelo leri hoxeke—ra leswaku vanhu lava hi va chumayelaka a va nge yingisi—xana hi ringeta ku kuma leswinene eka vona hakunene? Ha yini hi nga va endzeli nakambe emakaya ya vona nkarhi wun’wana? Va nga ha hi angula hi ndlela leyi hambaneke ni yo sungula. Minkarhi yin’wana leswi hi swi vulaka a hi swona leswi va endlaka leswaku va angula hi ndlela yo antswa, kambe i ndlela leyi hi swi vulaka ha yona. Ku khongela eka Yehovha swi huma embilwini loko hi nga si sungula ku chumayela entiyisweni swi ta hi pfuna leswaku hi va ni langutelo lerinene hi tlhela hi chumayela rungula ra Mfumo hi ndlela leyi tsakisaka vanhu hinkwavo.—Vakolosa 4:6; 1 Vatesalonika 5:17.
8. Xana vuyelo byi nga va byihi loko Vakreste va ringeta ku kuma leswinene eka maxaka ya vona lama nga riki vapfumeri?
8 Emavandlheni man’wana ku ni swirho swo tala swa ndyangu wun’we leswi tirhelaka Yehovha. Hakanyingi leswi kokeke lavatsongo swi tlhela swi endla va va ni xichavo, a ku ri ku tiyimisela ka xaka leri se ri kuleke leri ri endleke leswaku timbilu ta lavatsongo ti hundzuka hikwalaho ka vuxaka lebyinene lebyi ri nga byona ni vandyangu ni leswi ri nga ni vukati lebyinene. Vavasati vo tala va Vakreste swi va pfunile ku yingisa ndzayo ya muapostola Petro leswaku va koka vanuna va vona “handle ka rito.”—1 Petro 3:1, 2.
Endyangwini
9, 10. Xana Yakobe na Yosefa va ringete hi ndlela yihi ku kuma leswinene endyangwini wa ka vona?
9 Mhaka yin’wana leyi hi faneleke hi yi tekela enhlokweni i vuxaka lebyi nga kona exikarhi ka swirho swa ndyangu. Anakanya hi dyondzo leyi kumekaka eka ndlela leyi Yakobe a tirhisaneke ha yona ni vana vakwe. Eka Genesa ndzima 37, ndzimana 3 na 4, Bibele yi kombisa leswaku Yakobe a a rhandza Yosefa ngopfu. Vamakwavo va Yosefa va ve ni mavondzo, va kala va endla kungu ra ku dlaya makwavo. Hambiswiritano, xiya langutelo leri Yakobe na Yosefa va ri kombiseke endzhaku ka malembe. Havumbirhi bya vona va ringete ku kuma leswinene endyangwini wa ka vona.
10 Loko Yosefa a ri mulanguteri lonkulu wa swakudya hi nkarhi wa ndlala le Egipta, u amukele vamakwavo hi mandla mambirhi. Hambileswi a nga hatlangiki a tikombisa eka vona, u tiyisekile leswaku va khathaleriwa kahle naswona va ta kuma swakudya swo famba na swona va ya nyika tata wa vona la dyuhaleke. Ina, Yosefa u khathalele swilaveko swa vona swa nyama, hambileswi a va n’wi venga. (Genesa 41:53–42:8; 45:23) Hilaha ku fanaka, loko Yakobe a ri kusuhi ni ku fa u vule mikateko leyi vana vakwe hinkwavo a va ta va na yona enkarhini lowu taka. Hambileswi swihoxo swa vona swi endleke leswaku va tsoniwa malunghelo man’wana, a nga kona eka vona loyi a a nga ta kuma ndzhaka etikweni. (Genesa 49:3-28) Hakunene Yakobe u kombise rirhandzu leri tiyiselaka hi ndlela leyi hlamarisaka!
11, 12. (a) Hi xihi xikombiso xa vuprofeta lexi kandziyisaka nkoka wa ku ringeta ku kuma leswinene endyangwini? (b) Hi yihi dyondzo leyi hi yi kumaka eka xikombiso xa tatana exifanisweni xa Yesu xa n’wana wa vusopfa?
11 Ku va Yehovha a tirhisane ni tiko ra Israyele leri pfumalaka ripfumelo a nga ri heleli mbilu swi endla leswaku hi yi twisisa kahle ndlela leyi a ringeteke ku kuma leswinene ha yona eka vanhu vakwe. Yehovha u kombise rirhandzu ra yena leri tiyiselaka hi ku tirhisa swiyimo swa ndyangu wa muprofeta Hosiya. Gomere, nsati wa Hosiya u endle vuoswi hi ku phindha-phindha. Ku nga khathariseki xiendlo xo tano, Yehovha u lerise Hosiya a ku: “Tlhela u famba, u ya rhandza wansati la rhandziwaka hi nakulobye, loyi a endlaka vuoswi, ku fana ni le ka rirhandzu ra Yehovha eka vana va Israyele loko va hundzulukela eka swikwembu swin’wana, va rhandza swimbundzwa swa mukhusu wa madiriva.” (Hosiya 3:1) Ha yini a lerisiwe sweswo? Yehovha a a swi tiva leswaku erixakeni leri hambukeke etindleleni ta yena, vanhu van’wana a va ta hundzuka hikwalaho ka ku lehisa ka yena mbilu. Hosiya u te: “Endzhaku ka sweswo vana va Israyele va ta vuya, kunene va ta lava Yehovha Xikwembu xa vona, na Davhida hosi ya vona; kunene va ta ta eka Yehovha va rhurhumela ni le ka vunene bya yena exiphen’wini xo hetelela xa masiku.” (Hosiya 3:5) Hakunene lexi i xikombiso lexinene xo anakanya hi xona loko hi langutana ni swiyimo swo tika endyangwini. Loko u hambeta u ringeta ku kuma leswinene eka swirho swin’wana swa ndyangu u ta va u veka xikombiso lexinene xa ku lehisa mbilu.
12 Xifaniso xa Yesu xa n’wana wa vusopfa xi yi kombisa kahle ndlela yin’wana leyi hi nga ringetaka ha yona ku kuma leswinene endyangwini wa ka hina. Jaha leritsongo ri tlhelele ekaya endzhaku ka loko ri tlange hi rifuwo ra rona. Tata wa rona u ri amukele hi tintswalo. Xana tatana loyi u te yini loko n’wana lonkulu loyi a nga kalangiki a suka ekaya a gungula? Loko a vulavula ni n’wana loyi tatana u te: “N’wananga, nkarhi hinkwawo a wu ri na mina, naswona swilo hinkwaswo leswi nga swa mina i swa wena.” Tatana loyi a a nga hlundzukanga kambe a a kombisa rirhandzu ra yena. U ye emahlweni a ku: “Hi fanele ku tiphina hi tsaka, hikuva makwenu a a file kutani se wa hanya, naswona a a lahlekile kutani u kumekile.” Hilaha ku fanaka hi nga hambeta hi ringeta ku kuma leswinene eka van’wana.—Luka 15:11-32.
Evandlheni Ra Vukreste
13, 14. Hi yihi ndlela yin’wana ya ku kombisa nawu wa vuhosi wa rirhandzu evandlheni ra Vukreste?
13 Tanihi Vakreste hi lava ku hanya hi ku landza nawu wa vuhosi wa rirhandzu. (Yakobo 2:1-9) Entiyisweni, hi nga ha amukela van’wana evandlheni ra ka hina lava swiyimo swa vona swi hambaneke ni swa hina. Kambe, xana ha ha “tihambanisa hi mintlawa” hi ku ya hi rixaka, ndhavuko, kumbe hambi ku ri hi ku ya hi vukhongeri lebyi hi davukeke eka byona? Loko swi ri tano, xana hi nga yi tekela njhani enhlokweni ndzayo ya Yakobo?
14 Ku amukela hinkwavo lava taka eminhlanganweni ya Vukreste swi kombisa malwandla ya hina. Loko hi va vo rhanga ku vulavula ni vanhu lava sungulaka ku ta eHolweni ya Mfumo, swi ta endla leswaku ku chava ni ku nyuma loku va nga ha vaka va ri na kona ku suka. I ntiyiso, van’wana lava taka ro sungula eminhlanganweni ya Vukreste va vula leswi landzelaka: “Vanhu hinkwavo a va ndzi tsakerile. A a swi tikomba onge ana se a va ndzi tiva. Ndzi titwe ndzi amukelekile.”
15. Xana vana va nga pfuniwa njhani leswaku va dya mabulo ni vanhu lavakulu evandlheni?
15 Emavandlheni man’wana, vantshwa va nga ri vangani va nga ha hlengeletana eHolweni ya Mfumo kumbe ehandle ka yona loko minhlangano yi hela, va nga lavi ku tihlanganisa ni vanhu lavakulu. Xana ku nga endliwa yini leswaku ku papalatiwa mukhuva lowu? Entiyisweni, vatswari va fanele va rhanga va letela vana va vona emakaya, va va endla leswaku va lunghekela minhlangano. (Swivuriso 22:6) Va nga nyikiwa xintirhwana xa ku lava minkandziyiso yo hambana-hambana leyi nga ta tirhisiwa eminhlanganweni leswaku hinkwavo va ta ya va hlomile. Nakambe vatswari hi vona va nga swi kotaka ku khutaza vana va vona leswaku va vulavurisana ni vanhu lava kuleke ni lava nga ni rihanyo leri tsaneke eHolweni ya Mfumo. Loko vana va xi tiva lexi va nga xi vulaka eka vanhu vo tano swi ta va endla va tsaka.
16, 17. Xana vanhu lavakulu va nga ringeta njhani ku kuma leswinene eka vantshwa va le vandlheni?
16 Vamakwerhu lava kuleke va fanele va khathala hi vana va le vandlheni. (Vafilipiya 2:4) Ku nga ha rhanga vona va ya vulavurisana ni vantshwa hi ndlela leyi khutazaka. Hi ntolovelo loko va hlanganile va nga ha vulavurisana hi timhaka leti tsakisaka. Vantshwa va nga ha vutisiwa loko va wu tsakerile nhlangano niloko ku ri ni tinhla to karhi leti va ti tsakeleke ngopfu ni leti nga tirhisiwaka. Tanihi leswi vantshwa va nga va nkoka evandlheni, va fanele va bumabumeriwa hileswi va rhiyaka ndleve ni loko va hlamurile enhlanganweni kumbe loko va hlanganyele hi ndlela yo karhi enongonokweni. Ndlela leyi vantshwa va tirhisanaka ha yona ni vanhu lavakulu evandlheni ni ndlela leyi va swi endlaka ha yona swintirhwana swa le kaya, yi ta kombisa leswaku va nga swi kota ku byarha vutihlamuleri lebyikulu, loko se va kurile.—Luka 16:10.
17 Hi ku amukela vutihlamuleri byo karhi, vantshwa van’wana va endla nhluvuko ku fikela laha timfanelo ta vona ta moya ti endlaka leswaku va kota ku kuma swiavelo swa nkoka swinene. Loko va ri ni swo karhi swo swi endla swi nga va pfuna leswaku va papalata mikhuva yo biha. (2 Timotiya 2:22) Swiavelo swo tano swi nga va xikombiso lexinene xo vona loko vamakwerhu va xinuna va ta swi ‘fanelekela’ hakunene ku va malandza ya vutirheli. (1 Timotiya 3:10) Ku hlanganyela ka vona eminhlanganweni hi ku tiyimisela, ku hiseka ka vona evutirhelini, kun’we ni ku khathala ka vona hi vanhu hinkwavo evandlheni, swi pfuna vakulu ku vona loko va ta swi kota ku tamela swiavelo swin’wana leswi va anakanyaka ku va nyika swona.
Ringeta Ku Kuma Leswinene Eka Vanhu Hinkwavo
18. Hi wihi ntlhamu lowu faneleke wu papalatiwa emhakeni ya ku avanyisa, naswona ha yini?
18 Swivuriso 24:23 yi ri: “Ku ya hi nghohe loko u avanyisa a hi swinene.” Leswaku vakulu va kombisa vutlhari lebyi humaka etilweni va fanele va nga yi hi nghohe loko va avanyisa timhaka evandlheni. Yakobo u te: “Vutlhari lebyi humaka ehenhla xo sungula byi tengile, byi tlhela byi va ni ku rhula, ku anakanyela, ku tiyimisela ku yingisa, ku tala tintswalo ni mihandzu leyinene, a byi hambanisi vanhu hi xihlawuhlawu, a byi na vukanganyisi.” (Yakobo 3:17) Swi le rivaleni leswaku loko vakulu va ringeta ku kuma leswinene eka van’wana, va fanele va tiyiseka leswaku swiboho swa vona a swi endliwanga hi ku ya hi vuxaka kumbe minsusumeto yo karhi. Mupisalema Asafa u tsarile: “Xikwembu xi yime entshungwini wa Loyi a nga ni Vukwembu. Xi avanyisa exikarhi ka swikwembu [kumbe “lava fanaka ni swikwembu,” ku nga vaavanyisi lava nga vanhu va nyama]: ‘Xana mi ta hambeta mi avanyisa hi ndlela leyi nga riki na vululami ku fikela rini mi hlawula lavo homboloka?’” (Pisalema 82:1, 2) Hikwalaho, vakulu va Vakreste va papalata mboyamelo wun’wana ni wun’wana wa xihlawuhlawu loko va tenga timhaka leti katsaka munghana kumbe xaka. Hi ku endla tano, va hlayisa moya wa vun’we evandlheni ni ku pfumelela moya wa Yehovha leswaku wu tirha kahle.—1 Vatesalonika 5:23.
19. Hi tihi tindlela leti hi nga ringetaka ku kuma leswinene eka vanhu van’wana ha tona?
19 Loko hi ringeta ku kuma leswinene eka vamakwerhu, hi kombisa langutelo leri Pawulo a veke na rona loko a vulavula ni vandlha ra le Tesalonika. U te: “Ku tlula kwalaho, hi ni ku tiyiseka eHosini malunghana na n’wina, leswaku ma swi endla swilo leswi hi swi lerisaka ni leswaku mi ta ya emahlweni mi swi endla.” (2 Vatesalonika 3:4) Hi ta swi kota ku honisa swihoxo swa van’wana loko hi ringeta ku kuma leswinene eka vona. Hi ta lavisisa swilo leswi hi nga bumabumelaka vamakwerhu eka swona, ivi hi papalata moya wa ku xopaxopa. Pawulo u tsarile: “Leswi laviwaka eka valanguteri hileswaku munhu a kumiwa a tshembekile.” (1 Vakorinto 4:2) Ku tshembeka ka valanguteri ni ka vamakwerhu hinkwavo lava nga Vakreste swi endla leswaku hi va rhandza. Xisweswo, vuxaka bya Vukreste lebyi hi nga na byona na vona bya tiya swinene. Hi tekelela langutelo leri Pawulo a ri kombiseke eka vamakwerhu va le sikwini ra yena. I “vatirhi-kulorhi emfun’weni wa Xikwembu” naswona i “mpfuno lowu tiyisaka” eka hina. (Vakolosa 4:11) Hikwalaho hi kombisa langutelo leri Yehovha a nga na rona.
20. Hi yihi mikateko leyi nga ta kumiwa hi lava ringetaka ku kuma leswinene eka vanhu hinkwavo?
20 Entiyisweni hi phindha xikhongelo xa Nehemiya lexi nge: “Oho Xikwembu xanga, ndzi tsundzuke, hi vunene.” (Nehemiya 13:31) Hakunene ha tsaka leswi Yehovha a ringetaka ku kuma leswinene evanhwini! (1 Tihosi 14:13) Onge hi nga endla leswi fanaka loko hi tirhisana ni van’wana. Loko hi endla tano swi hi nyika ntshembo wa ku ponisiwa ni wa ku kuma vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa leyi nga kwala nyongeni.—Pisalema 130:3-8.
U Nga Hlamurisa Ku Yini?
• Yehovha u endlela vanhu hinkwavo leswinene exisekelweni xihi?
• Xana hi nga ringeta njhani ku kuma leswinene eka van’wana
• evutirhelini bya hina?
• endyangwini wa hina?
• evandlheni ra ka hina?
• eka vuxaka bya hina ni vanhu hinkwavo?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Hambileswi vamakwavo va yena va n’wi vengeke eku sunguleni, Yosefa u kume leswinene eka vona
[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]
Nkaneto a wu hi siveli leswaku hi ringeta ku pfuna vanhu hinkwavo
[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]
A nga kona n’wana wa Yakobe loyi a nga kumangiki mikateko, ku nga khathariseki swilo leswi va tshameke va swi endla
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Amukela vanhu hinkwavo eminhlanganweni ya Vukreste