Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xiyimiso Xa Mihlangano Xa Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela
MARCH 4-10
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | VARHOMA 12-14
“Leswi Swi Vulaka Swona Ku Kombisa Rirhandzu Ra Vukreste”
(Varhoma 12:10) Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu. Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.
it-1 55
Rirhandzu
Ku rhandza vamakwerhu (Gr., phi·la·del·phiʹa, hi ku kongoma, ‘rirhandzu ra vamakwerhu’) un’wana ni un’wana evandlheni u fanele a rhandza vamakwerhu. (Rhm 12:10; Hv 13:1; nakambe vona 1Pe 3:8.) Hikwalaho, evandlheni hi fanele hi rhandzana swinene, rirhandzu ra hina ri ta tiya ku fana ni ra ndyangu. Hambileswi swirho swa vandlha se swi rhandzanaka kambe swi khutaziwa ku rhandzana ngopfu.—1Te 4:9, 10.
Rito ra Xigriki leri nge phi·loʹstor·gos, leri vulaka “xinakulobye xa ntumbuluko,” ri tirhisiwa eka munhu loyi a rhandzaka munhu un’wana hi mbilu hinkwayo. Laha rito leri ri tekiweke kona i sterʹgo, naswona ri tirhisiwa ngopfu ku hlamusela rirhandzu ra ntumbuluko, leri nga kona exikarhi ka swirho swa ndyangu. Muapostola Pawulo u khutaze Vakreste leswaku va hlakulela ku va ni mfanelo leyi ya ku rhandzana. (Rhm 12:10) Nakambe Pawulo u kombise leswaku emasikwini yo hetelela ku ta va ni vanhu lava nga riki na “xinakulobye xa ntumbuluko” (Gr., aʹstor·goi) naswona vanhu vo tano va faneriwa hi rifu.—2Tm 3:3; Rhm 1:31, 32.
(Varhoma 12:17-19) Mi nga tlheriseli swo biha hi swo biha hambi eka mani. Endlani swilo leswi nga swinene emahlweni ka vanhu hinkwavo. 18 Loko swi koteka, swi titshege hi n’wina, vanani ni ku rhula ni vanhu hinkwavo. 19 Mi nga tirihiseli, varhandziwa, kambe kendlukelani vukarhi; hikuva ku tsariwile: “‘Ku rihisela i ka mina; hi mina ndzi nga ta tlherisela,’ ku vula Yehovha.”
“Vanani Ni Ku Rhula Ni Vanhu Hinkwavo”
3 Hlaya Varhoma 12:17. Pawulo u hlamusele leswaku loko vanhu va hi endla swo biha a hi fanelanga hi rihisela. Ku tirhisa xitsundzuxo lexi i swa nkoka ngopfu-ngopfu emindyangwini leyi swirho swin’wana swi nga riki Timbhoni. Wanuna kumbe wansati loyi a nga Mukreste a nga lwisana ni moya wo rihisela loko loyi a tekaneke na yena a n’wi tlhave hi marito kumbe a n’wi endle swo biha. ‘Ku tlherisela swo biha hi swo biha’ a swi pfuni nchumu. Kambe ku tlherisela swi to nyanyisa xiyimo.
“Mi Nga Tlheriseli Swo Biha Hi Swo Biha Hambi Eka Mani”
12 Endzhaku Pawulo u tsundzuxe hi ndlela yo hanyisana ha yona ni vapfumeri ni lava nga riki vapfumeri a ku: “Mi nga tlheriseli swo biha hi swo biha hambi eka mani.” Marito wolawo ma kombisa vuyelo bya leswi a swi vuleke eku sunguleni loko a ku: “Nyenyani leswi hombolokeke.” Phela, munhu a nge vuli leswaku u venga leswi hombolokeke kumbe swo biha hakunene loko a tirhisa tindlela to biha ta ku tirihisela eka van’wana. Ku endla sweswo swi ta va swi hambana ni ku va ni rirhandzu ‘ro pfumala vukanganyisi.’ Kutani Pawulo u te: “Endlani swilo leswi nga swinene emahlweni ka vanhu hinkwavo.” (Varhoma 12:9, 17) Xana hi nga ma tirhisa njhani marito wolawo?
13 Eka papila rakwe ro sungula leri yaka eka Vakorinto, Pawulo u tsale hi ta ku xanisiwa ka vaapostola. U te: “Hi ve xihlekiso endlwini ya mintlango emisaveni, ni le ka tintsumi ni le vanhwini. . . . Loko hi tseketseriwa, ha katekisa; loko hi xanisiwa, ha tiyisela; loko hi susiwa xindzhuti, ha khongotela.” (1 Vakorinto 4:9-13) Hilaha ku fanaka, Vakreste va ntiyiso namuntlha va langutiwe hi vanhu va misava leyi. Loko vanhu lava hi hanyaka na vona va vona swilo leswinene leswi hi swi endlaka hambiloko hi khomiwa hi ndlela yo biha, swi nga endleka va amukela rungula ra Bibele.—1 Petro 2:12.
(Varhoma 12:20, 21) Kambe, “loko nala wa wena a ri ni ndlala, n’wi phamele; loko a ri ni torha, n’wi nyike swakunwa; hikuva loko u endla leswi, u ta va u fumba makala lama pfurhaka enhlokweni ya yena.” 21 U nga pfumeli ku hluriwa hi swo biha, kambe hambeta u hlula swo biha hi leswinene.
Rivalelanani Hi Ku Ntshunxeka
13 Ku ni minkarhi leyi u vonaka onge u nga pfuna un’wana loyi a ku dyoheleke leswaku a twisisa milawu ya Xikwembu. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “‘Loko nala wa wena a ri ni ndlala, n’wi phamele; loko a ri ni torha, n’wi nyike swakunwa; hikuva loko u endla leswi, u ta va u fumba makala lama pfurhaka enhlokweni ya yena.’ U nga pfumeli ku hluriwa hi swo biha, kambe hambeta u hlula swo biha hi leswinene.” (Rhom. 12:20, 21) Loko u va ni xichavo hambiloko vanhu va ku hlundzukerile, va nga ha cinca langutelo ra vona kutani va va ni musa. Loko u twisisa u tlhela u va ni ntwela-vusiwana eka munhu loyi a ku khomaka hi ndlela yo biha, u nga ha n’wi endla a lava ku dyondza leswi engetelekeke hi Bibele. Ku nga khathariseki leswaku munhu yoloye u angula njhani, swiendlo swa wena leswinene ni swa musa swi nga ha n’wi endla a tivutisa leswaku ha yini u hambanile ni vanhu van’wana.—1 Pet. 2:12; 3:16.
Endla Ndzavisiso
(Varhoma 12:1) Hikwalaho ndza mi kombela vamakwerhu, hi tintswalo ta Xikwembu leswaku mi nyikela mimiri ya n’wina yi va xitlhavelo lexi hanyaka, xo kwetsima ni lexi amukelekaka eka Xikwembu, ku nga ntirho wo kwetsima, hi matimba ya n’wina ya ku anakanya.
Ndlela Yo Hlawula Vuhungasi Lebyinene
5 Xin’wana ni xin’wana lexi u xi endlaka evuton’wini xi khumba ndlela leyi u gandzelaka Yehovha ha yona. Loko Pawulo a tsalela Varhoma u tirhise marito lama endleke leswaku mhaka leyi yi dzika etimbilwini ta vapfumeri-kulobye. U va khutaze a ku: “Mi nyikela mimiri ya n’wina yi va xitlhavelo lexi hanyaka, xo kwetsima ni lexi amukelekaka eka Xikwembu, ku nga ntirho wo kwetsima, hi matimba ya n’wina ya ku anakanya.” (Varhoma 12:1) Miri wa wena wu katsa mianakanyo ya wena, mbilu ya wena ni matimba ya wena. Swilo leswi hinkwaswo u swi tirhisela ku tirhela Xikwembu. (Marka 12:30) Pawulo u vula leswaku ntirho lowu u wu endlaka hi mbilu hinkwayo i xitlhavelo. Xiga lexi nge xitlhavelo xi hi lemukisa swo karhi. Ehansi ka Nawu wa Muxe, xitlhavelo lexi nga hanyangiki kahle a xi nga amukeleki eka Xikwembu. (Levhitika 22:18-20) Hilaha ku fanaka, loko ntirho lowu Mukreste a wu endlelaka Xikwembu wu thyakisiwile hi ndlela yo karhi, Xikwembu a xi nge wu amukeli. Xana sweswo swi nga endlekisa ku yini?
6 Pawulo u lemukise Vakreste va le Rhoma a ku: “Mi nga ha hambeti mi nyikela swirho swa n’wina exidyohweni.” Nakambe Pawulo u va byele leswaku ‘va dlaya mikhuva ya miri ya vona.’ (Varhoma 6:12-14; 8:13) Eku sunguleni, u nyike swikombiso swa ‘mikhuva yoleyo ya miri’ epapileni rakwe. Malunghana ni vanhu lava nga ni xidyoho, hi hlaya leswi: “Nomu wa vona wu tele ku rhukana.” “Milenge ya vona yi hatlisela ku halata ngati.” “A ku kona ku chava Xikwembu ematihlweni ya vona.” (Varhoma 3:13-18) Mukreste u ta nyamisa miri wakwe loko a tirhisa “swirho” swa miri wakwe ku endla swidyoho swo tano. Hi xikombiso, namuntlha loko Mukreste a swi hlalela hi vomu swifaniso swo navetisa rimbewu kumbe tifilimi leti kombisaka madzolonga lama nga ni tihanyi, u “nyikela [mahlo yakwe] exidyohweni” naswona u thyakisa miri wakwe hinkwawo. Xin’wana ni xin’wana lexi a xi endlaka evugandzerini bya yena xi fana ni xitlhavelo lexi nga ha kwetsimiki naswona a xi amukeleki eka Xikwembu. (Deteronoma 15:21; 1 Petro 1:14-16; 2 Petro 3:11) Byebyo byi ta va vuyelo byo biha hakunene lebyi hi nga ta byi kuma loko hi hlawula vuhungasi lebyi nga basangiki!
(Varhoma 13:1) Moya-xiviri wun’wana ni wun’wana a wu tiveke ehansi ka valawuri lava tlakukeke, hikuva a ku na vulawuri lebyi nga humiki eka Xikwembu; valawuri lava nga kona va vekiwe hi Xikwembu eswiyin’weni swa vona leswi hikiweke.
Tinhla-nkulu Ta Papila Leri Yaka Eka Varhoma
13:1—Xana valawuri lava tlakukeke va “vekiwe hi Xikwembu eswiyin’weni swa vona leswi hikiweke” hi ndlela yihi? Tihulumendhe ti “vekiwe hi Xikwembu eswiyin’weni swa [tona] leswi hikiweke” hikuva ti pfumeleriwe hi Xikwembu leswaku ti fuma, naswona minkarhi yin’wana mfumo wa tona Xikwembu xi wu vone ka ha ri emahlweni. Sweswo swi vekiwe erivaleni hileswi Bibele yi swi profeteke malunghana ni vafumi vo tala.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Varhoma 13:1-14) Moya-xiviri wun’wana ni wun’wana a wu tiveke ehansi ka valawuri lava tlakukeke, hikuva a ku na vulawuri lebyi nga humiki eka Xikwembu; valawuri lava nga kona va vekiwe hi Xikwembu eswiyin’weni swa vona leswi hikiweke. 2 Hikokwalaho, loyi a lwisanaka ni vulawuri u lwisana ni lunghiselelo ra Xikwembu; lava lwisanaka na rona va ta tikumela vuavanyisi. 3 Hikuva lava fumaka a va chaviwi eswiendlweni leswinene, kambe eka leswo biha. Kutani, xana wa swi lava ku ka u nga byi chavi vulawuri? Hambeta u endla leswinene, u ta dzunisiwa hi byona; 4 hikuva i mutirheli wa Xikwembu ku ku endlela leswinene. Kambe loko u endla leswo biha, swi fanerile leswaku u chava: hikuva a byi tamelanga banga byi nga ri na xikongomelo; hikuva i mutirheli wa Xikwembu, murihiseri loyi a faneleke ku kombisa vukarhi eka loyi a hanyaka hi leswo biha. 5 Hikokwalaho ku ni xivangelo lexi mi susumetaka leswaku mi titsongahata, ku nga ri hikwalaho ka vukarhi byebyo ntsena, kambe ni hikwalaho ka ripfalo ra n’wina. 6 Hikuva hi yona mhaka leyi mi hakelaka ni swibalo; hikuva i malandza ya tiko, ya Xikwembu, lama tirhaka nkarhi hinkwawo hi xona xikongomelo lexi. 7 Nyikani hinkwavo timfanelo ta vona, loyi a lavaka xibalo n’wi nyikeni xibalo; loyi a lavaka ndzuvo n’wi nyikeni ndzuvo; loyi a lavaka ku kombiwa xichavo n’wi kombeni xichavo xo tano; loyi a lavaka ku xiximiwa n’wi xiximeni. 8 Mi nga koloti munhu xanchumu, loko ku nga ri ku rhandzana; hikuva loyi a rhandzaka munhu-kulobye u wu hetisisile nawu. 9 Hikuva nxaxamelo wa milawu leyi nge, “U nga tshuki u endla vuoswi, U nga tshuki u dlaya hi vomu, U nga tshuki u yiva, U nga tshuki u navela,” ni xileriso xin’wana ni xin’wana lexi nga kona, swi katsakanyiwa hi rito leri ri nge, “U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandzaka.” 10 Rirhandzu a ri endli leswo biha eka warikwavo; hikokwalaho, rirhandzu i ku hetiseka ka nawu. 11 Nakambe swi endleni leswi, hikuva mi tiva nguva ya kona, leswaku ana se i nkarhi wo xalamuka evurhongweni, hikuva sweswi ku ponisiwa ka hina ku le kusuhi swinene ku tlula hi nkarhi lowu hi veke vapfumeri ha wona. 12 Vusiku byi fambile swinene; siku ri tshinele. Hikokwalaho a hi hluvuleni mintirho ya munyama, hi ambala matlhari ya ku vonakala. 13 A hi fambeni hi ku tenga tanihi loko ku ri nhlikanhi, hi nga yi eminkhubyeni ya huwa, hi nga tinyiketeli eku dakweni, eka rimbewu leri nga riki enawini ni le ka ku tikhoma ko biha, swin’we ni le ka madzolonga ni mavondzo. 14 Kambe ambalani Hosi Yesu Kreste, naswona mi nga kunguhati malunghana ni ku navela ka nyama.
MARCH 11-17
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | VARHOMA 15-16
“Kombela Yehovha Leswaku A Ku Pfuna U Kota Ku Tiyisela A Tlhela A Ku Chavelela”
(Varhoma 15:4) Hikuva swilo hinkwaswo leswi tsariweke enkarhini lowu hundzeke swi tsaleriwe ku letela hina, leswaku hi ta va ni ntshembo hikwalaho ka ku tiyisela ka hina ni hikwalaho ka nchavelelo lowu humaka eMatsalweni.
“Rilani Ni Lava Rilaka”
11 Rungula leri vulavulaka hi gome leri Yesu a veke na rona endzhaku ka ku fa ka Lazaro, ko va rin’wana ra marungula lama chavelelaka lama kumekaka eBibeleni ku nga Rito ra Xikwembu leri chavelelaka. A swi hlamarisi leswi “swilo hinkwaswo leswi tsariweke enkarhini lowu hundzeke swi [tsaleriweke] ku letela hina, leswaku hi ta va ni ntshembo hikwalaho ka ku tiyisela ka hina ni hikwalaho ka nchavelelo lowu humaka eMatsalweni.” (Rhom. 15:4) Loko u ri ni gome hileswi u feriweke, na wena matsalwa yo tanihi lama landzelaka ma nga ku chavelela:
▪ “Yehovha u le kusuhi ni lava va tshovekeke mbilu; ni lava va pfotlokeke emoyeni wa va ponisa.”—Ps. 34:18, 19.
▪ “Loko miehleketo ya mina leyi ndzi karhataka yi tele endzeni ka mina, Nchavelelo wa wena [Yehovha] wu sungule ku vukarha moyaxiviri wa mina.”—Ps. 94:19.
▪ “Onge Hosi ya hina Yesu Kreste hi byakwe ni Xikwembu Tata wa hina, lava hi rhandzeke naswona va hi nyikeke nchavelelo lowu nga heriki ni ntshembo lowunene hi musa lowu nga faneriwiki, va nga chavelela timbilu ta n’wina ni ku mi tiyisa.”—2 Tes. 2:16, 17.
(Varhoma 15:5) Onge Xikwembu lexi nyikaka ku tiyisela ni nchavelelo xi nga mi pfumelela ku va ni langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni leri Kreste Yesu a a ri na rona, exikarhi ka n’wina,
“Ku Tiyisela A Ku Endle Ntirho Wa Kona Wu Helela”
5 Kombela Yehovha leswaku a ku tiyisa. Yehovha i “Xikwembu lexi nyikaka ku tiyisela ni nchavelelo.” (Rhom. 15:5) Hi yena ntsena a xi twisisaka hilaha ku heleleke xiyimo xa hina, ndlela leyi hi titwaka ha yona ni ndlela leyi hi kuleke ha yona. Kutani wa swi tiva leswi hi swi lavaka leswaku hi tiyisela. Bibele yi ri: “U ta enerisa ku navela ka lava va n’wi chavaka, naswona u ta ku twa ku rila ka vona va kombela ku pfuniwa, u ta va ponisa.” (Ps. 145:19) Kambe xana Xikwembu xi ta xi hlamula njhani xikhongelo xa hina xo kombela matimba yo tiyisela?
(Varhoma 15:13) Onge Xikwembu lexi nyikaka ntshembo xi nga mi tata hi ntsako hinkwawo ni ku rhula hi ku kholwa ka n’wina, leswaku mi ta va ni ntshembo lowukulu hi matimba ya moya lowo kwetsima.
“U Fanele U Rhandza Yehovha Xikwembu Xa Wena”
11 Yehovha ‘u hi nyika ntshembo lowu hi endlaka hi tsaka hi tlhela hi va ni ku rhula.’ (Rhom. 15:13) Ntshembo lowu humaka eka Xikwembu wu endla leswaku hi kota ku tiyisela loko ripfumelo ra hina ri ringiwa. Vatotiwa lava ‘tshembekaka ku ya fikela eku feni va ta nyikiwa harhi ya vutomi bya le tilweni.’ (Nhlav. 2:10) Vanhu lavan’wana lava tshembekaka lava nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni va ta kuma mikateko leyi nga heriki emisaveni leyi nga Paradeyisi. (Luka 23:43) Hi titwa njhani hi ntshembo wa hina? Xana a hi vi ni ntsako ni ku rhula hi tlhela hi rhandza Munyiki wa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyinene ni nyiko yin’wana ni yin’wana leyi hetisekeke”?—Yak. 1:17.
Endla Ndzavisiso
(Varhoma 15:27) I ntiyiso, va swi tsakerile ku endla tano, kambe va ve ni xikweleti eka vona; hikuva loko matiko ma averiwe swilo swa vona swa moya, na wona ma kolota ku va tirhela erivaleni hi swilo swa miri wa nyama.
“Ndzingo Wa Ku Tiya Ka Rirhandzu Ra Wena”
Hakunene, Vakreste Vamatiko a va fanele va susumeteriwe ku pfuna vamakwavo eka khombo ra vona. Phela, a va ri ni “xikweleti” lexi hlawulekeke eka Vakreste va le Yerusalema. Xana mahungu lamanene a ma nga hangalasiwanga ku ya fika eka Vamatiko ma suka eYerusalema ke? Pawulo u anakanyisisile a ku: “Loko Vakreste va Vayuda va avelane rifuwo ra vona ra moya ni Vamatiko, Vamatiko va ni ntirho lowu nga erivaleni wo pfuneta eka swilaveko swa vona swa leswi vonakaka.”—Varhoma 15:27, The New English Bible.
(Varhoma 16:25) Kutani eka loyi a nga mi tiyisaka hi ku landza mahungu lamanene lawa ndzi ma vulaka ni ku chumayela hi ta Yesu Kreste, hi ku ya hi ku hlavuteriwa ka xihundla xo kwetsima lexi tshameke xi ri xihundla ku sukela khale ka khaleni
it-1 858 ¶5
Ku Tiva Swilo Swi Nga Si Endleka
Mesiya kumbe Kreste a ta va Mbewu leyi tshembisiweke leyi vanhu hinkwavo emisaveni a va ta katekisiwa ha yona. (Gal. 3:8, 14) “Mbewu” leyi yi boxiwe endzhaku ka ku xandzuka ka vanhu le Edeni, kambe Avele a a nga si velekiwa. (Gen. 3:15) Yi boxiwe malembe ya 4 000 emahlweni ko va “xihundla xo kwetsima” xi va erivaleni loko ku humelela Mesiya loyi ku nga yena “mbewu.” Kambe xona xi ‘tshame xi ri xihundla ku sukela khale ka khaleni.’—Rhm 16:25-27; Ef 1:8-10; 3:4-11.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Varhoma 15:1-16) Kambe hina lava hi tiyeke hi fanele ku tiyiselela ku tsana ka lava va nga tiyangiki, ku nga ri ku titsakisa hina vini. 2 Un’wana ni un’wana wa hina a a tsakise warikwavo eka leswi nga swinene leswaku swi n’wi aka. 3 Hikuva hambi a ri Kreste a nga titsakisanga; kambe hilaha ku tsariweke hakona: “Mindzhukano ya lava a va ku rhukana yi wele ehenhla ka mina.” 4 Hikuva swilo hinkwaswo leswi tsariweke enkarhini lowu hundzeke swi tsaleriwe ku letela hina, leswaku hi ta va ni ntshembo hikwalaho ka ku tiyisela ka hina ni hikwalaho ka nchavelelo lowu humaka eMatsalweni. 5 Onge Xikwembu lexi nyikaka ku tiyisela ni nchavelelo xi nga mi pfumelela ku va ni langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni leri Kreste Yesu a a ri na rona, exikarhi ka n’wina, 6 leswaku hi mianakanyo yin’we mi ta vangamisa Xikwembu tlhelo Tata wa Hosi ya hina Yesu Kreste, mi endla tano hi nomu wun’we. 7 Hikokwalaho amukelanani, tanihi leswi Kreste na yena a hi amukeleke hi xikongomelo xo vangamisa Xikwembu. 8 Hikuva ndza mi byela leswaku Kreste u ve mutirheli wa lava va yimbeke hikwalaho ka ntiyiso wa Xikwembu, leswaku a tiyisekisa switshembiso leswi xi swi endleke eka vatata wa vona, 9 ni leswaku matiko ma ta vangamisa Xikwembu hikwalaho ka tintswalo ta xona. Hilaha ku tsariweke hakona: “Hi yona mhaka leyi ndzi nga ta ku twarisa erivaleni exikarhi ka matiko naswona ndzi ta yimbelelela vito ra wena miloti.” 10 Nakambe xi ri: “Tsakani n’wina matiko, swin’we ni vanhu va xona.” 11 Nakambe xi ri: “Dzunisani Yehovha n’wina matiko hinkwenu, vanhu hinkwavo a va n’wi dzunise.” 12 Nakambe Esaya u ri: “Ku ta va ni rimitsu ra Yese, naswona ku ta humelela un’wana a fuma matiko; matiko ma ta veka ntshembo wa wona eka yena.” 13 Onge Xikwembu lexi nyikaka ntshembo xi nga mi tata hi ntsako hinkwawo ni ku rhula hi ku kholwa ka n’wina, leswaku mi ta va ni ntshembo lowukulu hi matimba ya moya lowo kwetsima. 14 Kutani na mina ndza khorwiseka hi n’wina vamakwerhu, leswaku n’wina hi n’wexe mi tele vunene, tanihi leswi mi teleke vutivi hinkwabyo, ni leswaku ma swi kota ku tsundzuxana. 15 Hambiswiritano, ndzi mi tsalela hi ku kongoma swinene malunghana ni timhaka to karhi, onge hi loko ndzi mi tsundzuxa nakambe, hikwalaho ka musa lowu nga faneriwiki lowu ndzi nyikiweke wona wu huma eka Xikwembu, 16 leswaku ndzi va nandza wa Kreste Yesu eka matiko, ndzi va loyi a khomekeke entirhweni wo kwetsima wa mahungu lamanene ya Xikwembu, leswaku gandzelo, ku nga matiko lawa, ri ta tikomba ri ri leri amukelekaka, ri ri leri kwetsimisiwaka hi moya lowo kwetsima.
MARCH 18-24
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 1 VAKORINTO 1-3
“Xana U Munhu Wa Nyama Kumbe U Munhu Wa Moya?”
(1 Vakorinto 2:14) Kambe munhu wa nyama a nga swi amukeli swilo swa moya wa Xikwembu, hikuva eka yena i vuphukuphuku; naswona a nge swi tivi, hikuva swi kamberiwa hi tlhelo ra moya.
Swi Vula Yini Ku Va Munhu Wa Moya?
4 Xo sungula a hi kambisiseni ndlela leyi munhu wa nyama a langutaka swilo ha yona. Vanhu vo tala namuntlha va rhandza ku endla swilo swa nyama. Pawulo u swi hlamusela tanihi “moya lowu sweswi wu tirhaka eka vana lava nga yingisiki.” (Efe. 2:2) Moya lowu wu endla leswaku vanhu vo tala va tekelela vonelo leri tolovelekeke ro landzelela ntshungu. Va tshamela ku anakanya hi swilo swa nyama. Hikwalaho ka sweswo, vo tala va vona, va endla leswi va vonaka swi ri swinene eka vona naswona a va na mhaka ni ku hanya hi milawu ya Xikwembu. Munhu wa nyama kumbe la anakanyaka swilo swa nyama, u ti lavela ndhuma ni rifuwo naswona loko a te xexo u te xexo.
5 I yini swin’wana leswi u nga vonaka munhu wa nyama ha swona? Vanhu lava endlaka “mintirho ya nyama” na vona va wela eka ntlawa wolowo. (Gal. 5:19-21) Eka papila rakwe ro sungula leri yaka eka Vakorinto, Pawulo u boxe swilo swo hlayanyana leswi kombisaka vanhu lava nga ni langutelo ra nyama. Leswi swi katsa ku vanga ku avana, ku ya hi nghohe, ku vanga timholovo, ku mangalelana etikhoto, ku nga xiximi vunhloko ni ku rhangisa ngopfu swakudya ni ku n’wa. Loko munhu wa nyama a langutane ni miringo u hela matimba ivi a yi pfumelela yi n’wi hlula. (Swiv. 7:21, 22) Yudha u vulavule hi vanhu lava a va ta ya emahlweni ni swilo sweswo ku fikela loko va nga ha ri na “vumoya.”—Yudha 18, 19.
(1 Vakorinto 2:15, 16) Hambiswiritano, munhu wa moya kunene u kambela swilo hinkwaswo, kambe yena hi byakwe a nga kamberiwi hi munhu. 16 Hikuva “i mani loyi a tivaka mianakanyo ya Yehovha, leswaku a n’wi letela?” Kambe mianakanyo ya Kreste hi na yona.
Swi Vula Yini Ku Va Munhu Wa Moya?
6 Swi vula yini ku va “munhu wa moya”? Munhu wa moya a nga fani ni munhu wa nyama hikuva yena u kongomisiwa hi Xikwembu. Vanhu va moya va tikarhatela ku va “vatekeleri va Xikwembu.” (Efe. 5:1) Leswi swi vula leswaku va tikarhatela ku anakanya ku fana na Yehovha ni ku languta swilo hi ndlela leyi a swi langutaka ha yona. Naswona Xikwembu i xa xiviri eka vona. Kasi vanhu va nyama va ringeta ku cinca milawu ya Yehovha leswaku yi pfumelelana ni mikhuva ya vona yo biha. (Ps. 119:33; 143:10) Munhu wa moya a nga anakanyi hi mitirho ya nyama kambe u tikarhatela ku va ni “mihandzu ya moya.” (Gal. 5:22, 23) Leswaku u twisisa leswi swi vulaka swona ku va “munhu wa moya” anakanya hi xikombiso lexi: Loko munhu a ri ni vuswikoti eka swa mabindzu hi ri i n’wamabindzu, swi tano ni hi munhu loyi a anakanyaka hi swilo swa moya hi ri i munhu wa moya.
Swi Vula Yini Ku Va Munhu Wa Moya?
15 Xana hi nga n’wi tekelela njhani Kreste? Vakorinto wo Sungula 2:16 yi vulavula hi ku va ni “mianakanyo ya Kreste.” Nakambe Varhoma 15:5 yi vula leswaku hi va ni “langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni leri Kreste Yesu a a ri na rona.” Kutani leswaku hi fana na Kreste, hi fanele hi tiva vumunhu byakwe ni ndlela leyi a a endla swilo ha yona. Hi fanele hi landzela mikondzo yakwe. Yesu wa khathala hi vuxaka bya yena na Yehovha. Kutani loko hi n’wi tekelela hi ta fana na Yehovha. Hikwalaho ka sweswo, hi ta ya hi swi xiya leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku dyondza ku anakanya ku fana na Yesu.
Endla Ndzavisiso
(1 Vakorinto 1:20) U kwihi munhu wo tlhariha? U kwihi mutsari? U kwihi mukaneti eka mafambiselo lawa ya swilo? Xana Xikwembu a xi endlanga vutlhari bya misava byi va vuphukuphuku?
it-2 1193 ¶1
Vutlhari
Vanhu va misava leyi va ale vutlhari bya Xikwembu lebyi tisiweke ha Kreste, va byi teke byi ri vuphukuphuku; vafumi va vona va tengise Kreste va tlhela va n’wi belela hambileswi a ri “Hosi leyi dzunekaka.” (1Ko 1:18; 2:7, 8) Kambe Xikwembu xi kombise leswaku vutlhari bya vanhu va misava leyi i vuphukuphuku, naswona xi va khomise tingana hi ku tirhisa loyi a va n’wi teka a ri “xilo xa vuphukuphuku lexi nga xa Xikwembu,” kun’we ni vanhu lava misava a yi va teka va ri ‘swiphukuphuku, va tsanile naswona va nga riki nchumu emisaveni,’ leswaku va endla xikongomelo xa xona lexi nga vonakiki. (1Ko 1:19-28) Pawulo u tsundzuxe Vakreste va le Korinto leswaku “vutlhari bya mafambiselo lawa ya swilo [ni] bya vafumi va mafambiselo lawa ya swilo” byi ta herisiwa; vutlhari byebyo a byi nga ri kona eka rungula leri vaapostola a va ri chumayela. (1Ko 2:6, 13) U lemukise Vakreste va le Kolosa leswaku va nga phasiwi hi “filosofi [phi·lo·so·phiʹas, leswi hi ku kongoma ku nga ku rhandza vutlhari] ni vuxisi bya hava hi ku ya hi ndhavuko wa vanhu.”—Kl 2:8; ringanisa tindzimana 20-23.
(1 Vakorinto 2:3-5) Naswona ndzi te eka n’wina ndzi ri ni ku tsana ni ku chava ni hi ku rhurhumela lokukulu; 4 naswona leswi ndzi swi vulavuleke ni leswi ndzi swi chumayeleke a ndzi swi vulanga hi marito lama khorwisaka ya vutlhari, kambe ndzi swi vule hi ku kombisiwa ka moya ni matimba, 5 leswaku mi nga vi na ripfumelo evutlharini bya vanhu, kambe ematimbeni ya Xikwembu.
Tinhla-nkulu Ta Mapapila Lama Yaka Eka Vakorinto
2:3-5. Loko a chumayela eKorinto, exivindzini xa filosofi ya Magriki ni dyondzo, swi nga ha endleka Pawulo a a karhateka hiloko a ta swi kota ku khorwisa vayingiseri va yena. Hambiswiritano, a nga pfumelelanga ku tsana kwihi na kwihi kumbe ku chava loku a nga ha vaka a ve na kona leswaku ku n’wi sivela ku endla vutirheli lebyi Xikwembu xi n’wi nyikeke byona. Hilaha ku fanaka, a hi fanelanga hi pfumelela swiyimo swo tika leswaku swi hi sivela ku twarisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Hi nga lava mpfuno eka Yehovha hi xivindzi hilaha Pawulo a endleke hakona.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(1 Vakorinto 1:1-17) Mina Pawulo, loyi ndzi vitaniweke leswaku ndzi va muapostola wa Yesu Kreste hi ku rhandza ka Xikwembu, na Sostena makwerhu, 2 eka vandlha ra Xikwembu leri nga eKorinto, n’wina lava mi kwetsimisiweke evun’weni na Kreste Yesu, lava mi vitaniweke leswaku mi va vakwetsimi, swin’we ni hinkwavo lava hinkwako-nkwako va vitanaka vito ra Hosi ya hina Yesu Kreste, ku nga Hosi ya vona ni ya hina: 3 Onge mi nga va ni musa lowu nga faneriwiki ni ku rhula leswi humaka eka Xikwembu Tata wa hina ni le ka Hosi Yesu Kreste. 4 Nkarhi hinkwawo ndza mi nkhensela eka Xikwembu hikwalaho ka musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu lowu mi nyikiweke wona ha Kreste Yesu; 5 hileswi mi fuwisiweke ha yena eswilweni hinkwaswo, hi vuswikoti lebyi heleleke byo vulavula ni hi vutivi lebyi heleleke, 6 tanihi leswi vumbhoni lebyi khumbaka Kreste byi vuriweke hilaha ku tiyeke exikarhi ka n’wina, 7 lerova a ku na nyiko leyi mi kayivelaka swo karhi eka yona, loko ma ha ku rindzele hi mapfundza ku hlavuteriwa ka Hosi ya hina Yesu Kreste. 8 Nakambe u ta mi tiyisa ku ya fika emakumu, leswaku mi ta pfumala xihehlo esikwini ra Hosi ya hina Yesu Kreste. 9 Xikwembu lexi xi mi vitaneke leswaku mi hlanganyela ni N’wana wa xona Yesu Kreste Hosi ya hina xa tshembeka. 10 Kutani ndza mi khongotela, vamakwerhu, hi vito ra Hosi ya hina Yesu Kreste leswaku hinkwenu mi vulavula hi ku twanana, ni leswaku ku nga tshuki ku va ni ku avana exikarhi ka n’wina, kambe mi hlangana hilaha ku faneleke emianakanyweni yin’we ni le ndleleni yin’we ya ku ehleketa. 11 Hikuva vamakwerhu, ndzi paluxeriwe ta n’wina hi va yindlu ya ka Klowe leswaku ku ni timholovo exikarhi ka n’wina. 12 Leswi ndzi vulaka swona hileswaku un’wana ni un’wana wa n’wina u ri: “Mina ndzi wa Pawulo,” “Kambe mina ndzi wa Apolosi,” “Kambe mina ndzi wa Khefasi,” “Kambe mina ndzi wa Kreste.” 13 Kreste u tshama a avanile. Pawulo a nga beleriwanga ematshan’weni ya n’wina, a swi tano ke? Kumbe, xana mi khuvuriwe hi vito ra Pawulo ke? 14 Ndza nkhensa leswi ndzi nga khuvulangiki munhu exikarhi ka n’wina loko a nga ri Krispo na Gayo, 15 lerova a ku na munhu loyi a nga vulaka leswaku mi khuvuriwe hi vito ra mina. 16 Ina, ndzi khuvule ni vandyangu wa Stefanasi. Loko va ri lavan’wana hinkwavo, a ndzi tivi loko a ri kona loyi ndzi n’wi khuvuleke. 17 Hikuva Kreste a nga ndzi rhumanga ku famba ndzi khuvula, kambe u ndzi rhume ku famba ndzi vula mahungu lamanene, ku nga ri hi vutlhari bya ku vulavula, leswaku mhandzi ya nxaniso ya Kreste yi nga endliwi leyi nga pfuniki nchumu.
MARCH 25-31
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 1 VAKORINTO 4-6
“Comela Xitsongo Xi Kukumuxa Mbila Hinkwayo”
(1 Vakorinto 5:1, 2) Kahle-kahle ku vikiwa leswaku ku ni vumbhisa exikarhi ka n’wina, naswona vumbhisa byo tano a byi kona ni le xikarhi ka matiko, bya leswaku munhu un’wana u teke nsati wa tata wakwe. 2 Naswona ma tikukumuxa, xana a swi nga ta antswa loko a mo kolola, leswaku munhu loyi a nga endla xiendlo lexi a susiwa exikarhi ka n’wina?
(1 Vakorinto 5:5-8) mi nyiketa munhu wo tano eka Sathana leswaku ku lovisiwa nyama, ku endlela leswaku ku ponisiwa moya hi siku ra Hosi. 6 Xivangelo xa n’wina xa ku tibuma a hi xinene. Xana a mi swi tivi leswaku comela xitsongo xi kukumuxa mbila hinkwayo? 7 Susani comela xa khale, leswaku mi va mbila leyintshwa, tanihi leswi mi nga riki na comela. Hikuva kahle-kahle Kreste la nga paseka ya hina u endliwe xitlhavelo. 8 Hikwalaho a hi hambeteni hi endla nkhuvo hi swinkwa leswo-ke-comela swa vutshembeki ni swa ntiyiso, ku nga ri hi comela xa khale, kumbe comela xa vubihi ni vuhomboloki.
(1 Vakorinto 5:13) kasi Xikwembu xa va avanyisa lava va nga ehandle ke? “Susani munhu wo homboloka exikarhi ka n’wina.”
it-2 230
Comela
Muapostola Pawulo u tirhise xifaniso lexi fanaka loko a lerisa vandlha ra Vakreste ra le Korinto leswaku ri hlongola wanuna wa vuoswi evandlheni, a ku: “Xana a mi swi tivi leswaku comela xitsongo xi kukumuxa mbila hinkwayo? Susani comela xa khale, leswaku mi va mbila leyintshwa, tanihi leswi mi nga riki na comela. Hikuva kahle-kahle Kreste la nga paseka ya hina u endliwe xitlhavelo.” U tlhele a va hlamusela leswi a vula swona loko a vulavula hi “comela” u te: “Hikwalaho a hi hambeteni hi endla nkhuvo hi swinkwa leswo-ke-comela swa vutshembeki ni swa ntiyiso, ku nga ri hi comela xa khale, kumbe comela xa vubihi ni vuhomboloki.” (1Ko 5:6-8) Emhakeni leyi Pawulo a va endla va ehleketa hi Nkhuvo wa Swinkwa swo pfumala Comela, lowu a wu landzeriwa hi nkhuvo wa Paseka. Tanihi leswi mbila yitsongo leyi vileke yi kotaka ku virisa mbila hinkwayo ya xinkwa, hikwalaho vandlha hinkwaro ri nga va leri thyakeke emahlweni ka Yehovha loko va nga n’wi susi wanuna wa vuoswi la nga ni nkucetelo wo biha. A va fanele va susa “comela” exikarhi ka vona, tanihi leswi Vaisrayele na vona a va fanele va susa comela etindlwini ta vona hi nkarhi wa nkhuvo.
it-2 869-870
Sathana
Swi vula yini ku ‘nyiketa munhu wo tano eka Sathana leswaku ku lovisiwa nyama’?
Loko Pawulo a byele vandlha ra le Korinto leswi a ri fanele ri swi endla hi munhu wo karhi evandlheni loyi a a endle xidyoho lexikulu xo endla vuoswi ni nsati wa tata wakwe, muapostola Pawulo u tsale a ku: “Mi nyiketa munhu wo tano eka Sathana leswaku ku lovisiwa nyama.” (1Ko 5:5) Lowu a ku ri nawu wa leswaku ku susiwa wanuna yoloye evandlheni, va nga ha vi na vuxaka na yena. (1Ko 5:13) Ku nyiketa munhu yoloye eka Satana a swi endla leswaku munhu yoleyo a nga ha vi ni vuxaka ni vandlha, kambe a a va ni vanhu va Sathana loyi a nga xikwembu xa misava leyi. Ku fana ni “comela xitsongo” eka “mbila hinkwayo,” munhu yoloye a a ri wa “nyama” kumbe la endlaka swa nyama endzeni ka vandlha; ku susa munhu yoloye la endlaka manyala, vanhu lava chavaka Xikwembu evandlheni a va ta va va ‘lovisa nyama’ exikarhi ka vona. (1Ko 5:6, 7) Hi ndlela leyi fanaka, Pawulo u nyikete Himenasi na Alekzadra eka Sathana hikuva a va nga ha ri na ripfalo leri baseke ni ripfumelo a va nga ha ri na rona.—1Tm 1:20.
(1 Vakorinto 5:9-11) Epapileni ra mina ndzi mi tsalele leswaku mi tshika ku tihlanganisa ni timbhisa, 10 hayi leswaku mi tshika hi ku helela ku tihlanganisa ni timbhisa ta misava leyi, kumbe vanhu va makwanga ni vadyeleri kumbe vagandzeri va swifaniso swa hava. Loko a swi ri tano, kahle-kahle a mi ta fanela ku rhurha emisaveni. 11 Kambe sweswi ndzi mi tsalela leswaku mi tshika ku tihlanganisa na mani na mani loyi a vuriwaka makwerhu, kasi i mbhisa kumbe munhu wa makwanga kumbe mugandzeri wa swifaniso swa hava kumbe murhuketeri kumbe xidakwa kumbe mudyeleri, hambi ku ri ku dya mi nga dyi na yena munhu wo tano.
lv 207 ¶2, Xiengetelo
Xana Hi Fanele Hi N’wi Languta Njhani Munhu Loyi A Susiweke?
Xana hi fanele hi n’wi languta njhani munhu loyi a susiweke? Bibele yi ri: “Mi tshika ku tihlanganisa na mani na mani loyi a vuriwaka makwerhu, kasi i mbhisa kumbe munhu wa makwanga kumbe mugandzeri wa swifaniso swa hava kumbe murhuketeri kumbe xidakwa kumbe mudyeleri, hambi ku ri ku dya mi nga dyi na yena munhu wo tano.” (1 Vakorinto 5:11) Kasi loko Bibele yi vulavula hi mani na mani la nga “tshamiki edyondzweni ya Kreste,” yi ri: “Mi nga tshuki mi n’wi amukela emakaya ya n’wina kumbe ku n’wi xeweta. Hikuva loyi a n’wi xewetaka u hlanganyela na yena emintirhweni yakwe yo homboloka.” (2 Yohane 9-11) A hi fanelanga hi gandzela kumbe hi hlangana hambi ku ri ku bula ni vanhu lava susiweke. Xihondzo xo Rindza xa March 1, 1982, [eka Xinghezi i xa September 15, 1981, tluka 25], tluka 12 xi ri: ‘Ku vula ntsena u ku “avuxeni” eka un’wana ku nga va goza ro sungula leri nga pfuxaka bulo kumbe ku aka vunakulobye. Xana hi nga teka goza rolero ro sungula ni munhu la susiweke?’
Endla Ndzavisiso
(1 Vakorinto 4:9) Hikuva ndzi vona onge Xikwembu xi kombise hina vaapostola eku heteleleni hi ri vanhu lava nga ta fa, hikuva hi ve xihlekiso endlwini ya mintlango emisaveni, ni le ka tintsumi ni le vanhwini.
Tintsumi I “Mimoya Ya Ntirho Wa Le Rivaleni”
16 Vakreste lava langutaneke ni ndzingo i ‘xihlekiso endlwini ya mintlango eka tintsumi.’ (1 Kor. 4:9) Tintsumi ta tsaka swinene loko ti vona swiendlo swa hina swa ku tshembeka niloko mudyohi a hundzuka. (Luka 15:10) Tintsumi ta ma xiya mahanyelo lamanene ya vavasati lava nga Vakreste. Bibele yi kombisa leswaku “wansati [u fanele] a va ni xikombiso xa vulawuri enhlokweni ya yena hikwalaho ka tintsumi.” (1 Kor. 11:3, 10) Ina, tintsumi ta tsaka loko ti vona vavasati lava nga Vakreste ni malandza hinkwawo ya Xikwembu ya laha misaveni ma fambisana ni nkongomiso wa Xikwembu ni ku xixima vunhloko. Ku yingisa ko tano i xitsundzuxo lexinene eka vana volavo va Xikwembu va le tilweni.
(1 Vakorinto 6:3) Xana a mi swi tivi leswaku hi ta avanyisa tintsumi? Kutani ha yini mi nga avanyisi timhaka ta vutomi lebyi?
it-2 211
Nawu
Nawu Lowu Tirhaka Eka Tintsumi. Tintsumi leti nga swivumbiwa leswi tlakukeke eka vanhu ti yingisa milawu ya Xikwembu. (Hev. 1:7, 14; Ps. 104:4) Yehovha u sivele nala wakwe Sathana. (Yobo 1:12; 2:6) Mikayele ntsumi leyikulu a a swi tiva leswaku Yehovha hi yena a nga ni mfanelo yo va Muavanyisi Lonkulu naswona a a yi xixima mhaka yoleyo loko a va ni njhekanjhekisano na Diyavulosi, u te: “Yehovha [a a] ku tshinye.” (Yudha 9; ringanisa na Zak. 3:2) Yehovha Xikwembu u veke tintsumi hinkwato ehansi ka vulawuri bya Yesu Kreste loyi a vangamisiweke. (Hev. 1:6; 1 Pet. 3:22; Mat. 13:41; 25:31; Filp. 2:9-11) Yesu u rhume ntsumi eka Yohane. (Nhlav. 1:1) Kambe eka 1 Vakorinto 6:3, muapostola Pawulo u vulavula hi vamakwavo va Kreste lava averiweke ku avanyisa tintsumi, sweswo swa twisiseka hikuva va ta katseka eku avanyiseni ka mimoya yo biha.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(1 Vakorinto 6:1-14) Xana u kona un’wana eka n’wina loyi a nga ni mhaka ni un’wanyana la xinyataka a ya ehubyeni emahlweni ka vanhu lava nga lulamangiki, ematshan’weni yo ya emahlweni ka vakwetsimi ke? 2 Kumbe, xana a mi swi tivi leswaku vakwetsimi va ta avanyisa misava? Naswona loko misava yi ta avanyisiwa hi n’wina, xana a mi faneleki ku tenga timhaka letitsongo swinene? 3 Xana a mi swi tivi leswaku hi ta avanyisa tintsumi? Kutani ha yini mi nga avanyisi timhaka ta vutomi lebyi? 4 Loko mi ri ni timhaka ta vutomi lebyi leti fanelaka ku tengiwa, xana mi veka vanhu lava languteriwaka ehansi evandlheni leswaku va va vaavanyisi? 5 Leswi ndzi swi vulela ku mi khomisa tingana. Xana i ntiyiso leswaku a nga kona munhu wo tlhariha exikarhi ka n’wina loyi a nga ta kota ku avanyisa exikarhi ka vamakwavo, 6 kambe makwavo u ya ehubyeni ni makwavo, emahlweni ka lava nga riki vapfumeri ke? 7 Kunene, swi vula leswaku mi hlulekile hi ku helela leswi mi mangalelanaka. Ku ri na sweswo, ha yini mi nga pfumeli ku hoxeriwa? Naswona ha yini mi nga pfumeli ku dyeleriwa? 8 Ku hambana ni sweswo, mi hoxela van’wana ni ku va dyelela, naswona mi swi endla eka vamakwenu. 9 Hawu! Xana a mi swi tivi leswaku vanhu lava nga lulamangiki a va nge yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu? Mi nga xisiwi. Loko ti ri timbhisa, kumbe vagandzeri va swifaniso swa hava, kumbe vaoswi, kumbe vanhu lava hlayiseriweke swikongomelo leswi nga riki swa ntumbuluko, kumbe vavanuna lava etlelaka ni vavanuna-kulobye, 10 kumbe makhamba, kumbe vanhu va makwanga, kumbe swidakwa, kumbe varhuketeri, kumbe vadyeleri, va nga ka va nga yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu. 11 Kambe hi leswi van’wana va n’wina a mi ri swona. Kambe mi hlantswiwile mi basa, mi kwetsimisiwile, mi vuriwe lava lulameke hi vito ra Hosi ya hina Yesu Kreste ni hi moya wa Xikwembu xa hina. 12 Swilo hinkwaswo swa pfumeleleka eka mina; kambe a hi hinkwaswo leswi pfunaka. Swilo hinkwaswo swa pfumeleleka eka mina; kambe a xi kona lexi ndzi nga ta pfumela ku lawuriwa hi xona. 13 Swakudya i swa khwiri, ni khwiri i ra swakudya; kambe Xikwembu xi ta herisa hinkwaswo. Kutani miri a hi wa vumbhisa kambe i wa Hosi; naswona Hosi i n’wini wa miri. 14 Kambe Xikwembu xi pfuxe Hosi naswona xi ta pfuxa na hina eku feni hi matimba ya xona.