Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Watchtower
LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Xitsonga
  • BIBELE
  • MIKANDZIYISO
  • TINHLENGELETANO TA VANDHLA
  • g93 9/8 matl. 3-4
  • Rixaka I Yini?

A ku na vhidiyo.

Hi khomele, ku ve ni xiphiqo loko hi tlanga vhidiyo leyi.

  • Rixaka I Yini?
  • Xalamuka!—1993
  • Swihloko
  • Tinhlokomhaka Tin'wana Leti Yelana Na Yona
  • Xiphiqo Xa Ku Hlawula Vanhu
  • “Ntsheketo Wa Munhu Lowu Nga Ni Khombo Lerikulu”
  • Nkarhi Lowu Tinxaka Hinkwato Ti Nga Ta Hanyisana Hi Ku Rhula
    Xalamuka!—1993
  • Ku Vuriwa Yini Hi Ku Tinyungubyisa Ka Rixaka?
    Xalamuka!—1998
  • Tinxaka Ta Vanhu
    Ku Hlamulana Hi Matsalwa
  • Xana Xikwembu Xi Teka Rixaka Rin’wana Ri Tlakukile Ku Tlula Tinxaka Tin’wana?
    Xihondzo xo Rindza Xi Huwelela Mfumo Wa Yehovha—2011
Vona Swo Tala
Xalamuka!—1993
g93 9/8 matl. 3-4

Rixaka I Yini?

RIXAKA! Xana rito rero ri ku tsundzuxa yini? Eka van’wana ri vula ku nyenyiwa ni ku tshikileriwa. Eka van’wanyana, ri vula rivengo, hasahasa hambi ku ri ku dlaya.

Ku suka eka hasahasa ya tinxaka le United States ni xihlawuhlawu le Afrika Dzonga, tinyimpi ta le exikarhi ka mintlawa ya swivongo le Yuropa Vuxa swin’we ni ku lwa eka tindhawu to tanihi Sri Lanka na Pakistan—rixaka hi rona ri veke yinhla leyikulu ya ku xaniseka ni ku lovisiwa loku chavisaka ka vanhu.

Kambe hikwalaho ka yini leswi swi endleka? Hambi ku ri ematikweni lawa vanhu va vonakaka va tiyisela swilo hinkwaswo, kambe ha yini rixaka ku ri mhaka leyikulu swonghasi? I yini lexi endlaka rixaka ri va kala leri pfurhetelaka nkitsikitsi ni vuhomboloki byo tarisa xileswi? Kahle-kahle, hikwalaho ka yini vanhu va tinxaka to hambana va nga swi koti ku hanyisana?

Ku hlamula swivutiso leswi, hi fanele hi tiva swin’wana, handle ka ku tiva leswi rixaka ri nga swona ni leswaku tinxaka ti hambana hi ndlela yihi. Nakambe hi fanele hi twisisa xiphemu lexi endliwaka hi matimu eka vuxaka bya sweswi bya tinxaka. Kambe, xo sungula a hi rhangeni hi ku languta leswi sayense yi hi byelaka swona mayelana ni mhaka leyi.

Xiphiqo Xa Ku Hlawula Vanhu

Vanhu lava tshamaka eswiphen’wini swo hambana-hambana swa misava va ni swivumbeko leswi hambanaka swa miri. Leswi swi katsa muvala wa nhlonge, xivumbeko xa swirho swa xikandza, muxaka wa misisi ni swin’wana. Ku hambana koloko ka miri ku hambanisa rixaka rin’wana eka rin’wana.

Xisweswo, vanhu hakanyingi va vulavula hi valungu ni vantima, va yisa nyingiso eka muvala wa nhlonge. Kambe va tlhela va vulavula hi Mapaniya, Maasia, Mascandinaviya, Vayuda ni Marhaxiya. Tinhlamuselo leti nga laha henhla a ti kombeteli eka swivumbeko swa miri kambe ti kombetela eka ku hambana ka matshamelo, ka tiko kumbe ka ndhavuko. Kutani eka vanhu vo tala, rixaka a ri hlawuriwi hi swivumbeko swa miri ntsena kambe ni hi mikhuva, ririmi, ndhavuko, vukhongeri ni tiko.

Kambe lexi tsakisaka, vatsari van’wana loko va vulavula hi mhaka leyi va chava ku tirhisa rito leri nge “rixaka” hi laha ku heleleke; nkarhi hinkwawo loko rito leri ri humelela va ri nghenisa eka mimfungho yo tshaha. Van’wana a va ri tirhisi nikatsongo kambe va tirhisa marito yo tanihi “mintlawa ya swivongo,” “mintlawa,” “vaaki” ni “mihlovo-hlovo.” Ha yini? Hikuva rito leri nge “rixaka,” hi laha ri toloveriweke ha kona, ri taleriwe hi tinhlamuselo to hambana-hambana lerova loko ri nga hlamuseriwi kahle, hakanyingi ri hetelela ri onhe timhaka.

Eka tintlharhi ta ntivo-vutomi ni ta ntivo-ximunhu, rixaka hakanyingi ri hlamuseriwa tanihi “ku hambana ka mintlawa leyi nga ni mikhuva ya mahanyelo leyi yi yi hambanisaka ni vanhu va mihlovo yin’wana.” Hambi swi ri tano, xivutiso hi lexi, Hi yihi mimfungho leyi yi nga tirhisiwaka ku hlamusela mintlawa yo hambana-hambana exikarhi ka mihlovo ya vanhu?

Ku ringanyetiwe tinhla to tanihi muvala wa nhlonge, muvala ni muxaka wa misisi, xiyimo xa mahlo ni nhompfu, mpimo wa byongo ni muxaka wa ngati, kambe ku hava ni yin’we ya tona leyi tikombeke yi enerisa tanihi leyi funghaka ku hambana ka vanhu. Leswi swi vangiwa hi leswi ku nga riki na ntlawa wa vanhu lowu swirho swa wona hinkwaswo swi fanaka hi ku helela eka swivumbeko swo karhi.

Ehleketa hi muvala wa nhlonge. Vanhu vo tala va ehleketa leswaku vanhu va nga avanyisiwa hi ku olova hi tinxaka ta ntlhanu hi muvala wa nhlonge: wo basa, wa ntima, wa buraweni, wa xitshopana ni wo tshwuka. Rixaka ro basa hakanyingi ri tiviwa ri ri ni nhlonge yo basa, misisi yo kwalalanyana ni mahlo ya bulawusele. Kambe, entiyisweni, ku ni ku hambana lokukulu eka mivala ya misisi, mivala ya mahlo ni mivala ya nhlonge exikarhi ka swirho leswi vitaniwaka rixaka ro basa. Buku leyi nge The Human Species ya vika: “Namuntlha eYuropa ku hava vaaki lava swirho swa vona swo tala swi nga muxaka wun’we; naswona a va si tshama va va kona vaaki vo tano.”

Hakunene, ku avanyisa mintlawa ya vanhu swa nonon’hwa, hi laha buku leyi nge The Kinds of Mankind yi kombisaka ha kona: “Leswi hi kotaka ku swi vula hi leswi: hambi leswi vanhu hinkwavo va nga faniki ni vanhu lavan’wana hinkwavo, ni leswi hi swi kotaka ku ti vona kahle tindlela to tala leti vanhu va hambanaka ha tona, vativi va sayense ni sweswi a va si twanana leswaku ku ni tinxaka tingani ta vanhu. A va si wu kuma mfungho lowu hi nga wu tirhisaka ku hlawula munhu leswaku i wa rixaka ro karhi kumbe rin’wana. Valavisisi van’wana va lava ku tshiketa, va vula leswaku xiphiqo lexi xi nonon’hwa ngopfu—a xi nge lulamisiwi!”

Hinkwaswo leswi swi nga ha vonaka swi tika. Leswi vativi va sayense swi va olovelaka ku avanyisa swiharhi ni swimilana hi ku ya hi mintlawa, mihlovo ni mintlawa-ntsongo yin’wana ya swona, ha yini swi va nonon’hwela ku hlawula vanhu hi ku ya hi tinxaka?

“Ntsheketo Wa Munhu Lowu Nga Ni Khombo Lerikulu”

Hi ku ya hi ntlharhi ya ntivo-ximunhu, Ashley Montagu, vanhu vo tala va ehleketa leswaku “timfanelo ta miri ni ta mianakanyo ti hlanganile, ni leswaku ku hambana ka miri ku fambisana ni matimba ya miehleketo, ni leswaku ku hambana loku ku pimiwa hi vukamberi bya Mpimo wa Vutlharhi ni mintirho ya ndhavuko ya vanhu lava.”

Xisweswo, vo tala va ehleketa leswaku tanihi leswi tinxaka ti nga ni timfanelo to hambana-hambana ta miri, tinxaka tin’wana ti tlakukile hi vutlharhi kasi letin’wana ti le hansi. Hambi swi ri tano, Montagu u vula leswaku miehleketo yoleyo i “ntsheketo wa munhu lowu nga ni khombo lerikulu.” Tintlharhi tin’wana ti pfumelelana na yena.

Eka The Kinds of Mankind, Morton Klass na Hal Hellman va hlamusela: “Vanhu vona va hambana; eka vanhu hinkwavo ku ni tintlharhi ni swiphukuphuku. Kambe, endzhaku ka vulavisisi hinkwabyo, vadyondzi lava nga ni vutihlamuleri a va si byi vona vumbhoni lebyi va nga byi amukelaka bya ku hambana ka xiyimo exikarhi ka vanhu malunghana ni vutlharhi kumbe vuswikoti byo endla swilo.”

Kambe, hikwalaho ka yini vo tala va hambeta va pfumela leswaku ku hambana lokukulu ka miri ku vula leswaku tinxaka ti hambana ngopfu? Entiyisweni, rixaka ri ve mhaka leyikulu swonghasi hi ndlela yihi? Hi ta hlamusela timhaka leti eka xihloko lexi landzelaka.

    Minkandziyiso Ya Xitsonga (1987-2025)
    Huma
    Nghena
    • Xitsonga
    • Rhumela
    • Leswi u swi tsakelaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Swipimelo Swo Tirhisa Website Leyi
    • Milawu Yo Sirhelela Rungula Ra Xihundla
    • Seta Swa Xihundla
    • JW.ORG
    • Nghena
    Rhumela